Psychopatologia

Psychopatologia

Zajmuje się opisywaniem,

Zajmuje się opisywaniem,

interpretowaniem, wyjaśnianiem i

interpretowaniem, wyjaśnianiem i

klasyfikowaniem tych szczególnych

klasyfikowaniem tych szczególnych

zjawisk psychicznych, którym przypisuje

zjawisk psychicznych, którym przypisuje

się jakieś znaczenie kliniczne.

się jakieś znaczenie kliniczne.

ogólna

ogólna

szczegółowa

szczegółowa

Zaburzenia psychiczne

Zaburzenia psychiczne



Upośledzenie umysłowe

Upośledzenie umysłowe



Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości



Otępienia

Otępienia



Psychozy (schizofrenia, zaburzenia urojeniowe

Psychozy (schizofrenia, zaburzenia urojeniowe

itp.)

itp.)



Zaburzenia nastroju (depresje, ch. afektywne)

Zaburzenia nastroju (depresje, ch. afektywne)



Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe



Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości



Uzależnienia od substancji psychoaktywnych

Uzależnienia od substancji psychoaktywnych



Zaburzenia seksualne

Zaburzenia seksualne



Zaburzenia adaptacyjne

Zaburzenia adaptacyjne



Zaburzenia jedzenia

Zaburzenia jedzenia

Psychoza

Psychoza



Grupa objawów charakterystycznych dla

Grupa objawów charakterystycznych dla

najcięższych chorób psychicznych

najcięższych chorób psychicznych

(schizofrenia, mania). Upośledzona

(schizofrenia, mania). Upośledzona

zdolność rozgraniczenia rzeczywistości od

zdolność rozgraniczenia rzeczywistości od

zjawisk nierealnych.

zjawisk nierealnych.



Specyficzna grupa objawów występujących

Specyficzna grupa objawów występujących

w najcięższych chorobach psychicznych.

w najcięższych chorobach psychicznych.



Urojenia i omamy

Urojenia i omamy



+ dziwaczne zachowanie, zaburzenia

+ dziwaczne zachowanie, zaburzenia

formalne myślenia, niedostosowany afekt

formalne myślenia, niedostosowany afekt

Psychoza - Objawy pozytywne

Psychoza - Objawy pozytywne

Wyolbrzymione lub zniekształcone

Wyolbrzymione lub zniekształcone

funkcje psychiczne:

funkcje psychiczne:



urojenia

urojenia



omamy

omamy



mowa zdezorganizowana

mowa zdezorganizowana



zachowania dziwaczne,

zachowania dziwaczne,

zdezorganizowane

zdezorganizowane



afekt niedostosowany

afekt niedostosowany

Psychoza - Objawy negatywne

Psychoza - Objawy negatywne

Osłabienie lub zanik funkcji:

Osłabienie lub zanik funkcji:



alogia

alogia



stępienie emocjonalne

stępienie emocjonalne



utrata woli, apatia

utrata woli, apatia



anhedonia, asocjalność

anhedonia, asocjalność



zaburzenia uwagi

zaburzenia uwagi

Różnicowanie z objawami depresyjnymi

Różnicowanie z objawami depresyjnymi

i polekowymi

i polekowymi

Psychopatologia

Psychopatologia



Objawy

Objawy

•

Spostrzeganie

Spostrzeganie

•

Myślenie

Myślenie

•

Uczucia

Uczucia

•

Czynności motywacyjnych - wola i ruch

Czynności motywacyjnych - wola i ruch

•

Pamięć i uwaga

Pamięć i uwaga

•

Scalania czynności psychicznych

Scalania czynności psychicznych



Zespoły objawów

Zespoły objawów

Zaburzenia spostrzegania

Zaburzenia spostrzegania



Iluzje (złudzenia)

Iluzje (złudzenia)



Omamy (Halucynacje)

Omamy (Halucynacje)



Podział ze względu na budowę

Podział ze względu na budowę

•

Elementarne

Elementarne

•

Proste

Proste

•

Złożone

Złożone



Podział ze względu na rodzaj receptora

Podział ze względu na rodzaj receptora

•

Słuchowe

Słuchowe

•

Wzrokowe

Wzrokowe

•

Smakowe

Smakowe

•

Węchowe

Węchowe

•

Czuciowe

Czuciowe



Dotykowe

Dotykowe



Cenestetysczne

Cenestetysczne



Kinestetyczne

Kinestetyczne



Omamy rzekome (pseudohalucynacje)

Omamy rzekome (pseudohalucynacje)



Parahalucynacje (halucynoidy)

Parahalucynacje (halucynoidy)

•

Automatyzmy sensoryczne

Automatyzmy sensoryczne

Zaburzenia myślenia

Zaburzenia myślenia



1. Zaburzenia treści myślenia

1. Zaburzenia treści myślenia



Myśli nadwartościowe

Myśli nadwartościowe



Urojenia

Urojenia

•

Podział ze względu na strukturę

Podział ze względu na strukturę



Proste (wynikające bezpośrednio z innych objawów np. z zaburzeń nastroju)

Proste (wynikające bezpośrednio z innych objawów np. z zaburzeń nastroju)



Paranoidalne

Paranoidalne



Paranoiczne

Paranoiczne



Onejroidalne (inkoherentne- niespójne)

Onejroidalne (inkoherentne- niespójne)

•

Podział ze względu na treść

Podział ze względu na treść



Odnoszące (ksobne)

Odnoszące (ksobne)



Oddziaływania, wpływu, owładnięcia, odsłonięcia

Oddziaływania, wpływu, owładnięcia, odsłonięcia



Prześladowcze

Prześladowcze



Zmiany osoby

Zmiany osoby



Wielkościowe

Wielkościowe



Małej wartości - depresyjne (hipochondryczne, zubożenia, winy kary)

Małej wartości - depresyjne (hipochondryczne, zubożenia, winy kary)



Zazdrości

Zazdrości



Automatyzmy psychiczne

Automatyzmy psychiczne



Depersonalizacja-poczucie obcości własnych przeżyć

Depersonalizacja-poczucie obcości własnych przeżyć



Automatyzmy ruchowe - ruchy odczuwane jako obce

Automatyzmy ruchowe - ruchy odczuwane jako obce



Automatyzmy ideacyjne - odczuwanie myśli jako obcych

Automatyzmy ideacyjne - odczuwanie myśli jako obcych



Automatyzmy ideacyjno-słowne – narzucona mowa, glosy w ciele

Automatyzmy ideacyjno-słowne – narzucona mowa, glosy w ciele



Myśli natrętne (obsesje)

Myśli natrętne (obsesje)

Zaburzenia formy myślenia

Zaburzenia formy myślenia



Zaburzenia toku myślenia

Zaburzenia toku myślenia

•

Spowolnienie

Spowolnienie

•

Zahamowanie

Zahamowanie

•

Przyspieszenie

Przyspieszenie

•

Słowotok

Słowotok

•

Otamowanie

Otamowanie

•

Natłok (mantyzm)

Natłok (mantyzm)

•

Rozwlekłość

Rozwlekłość

•

Mutyzm

Mutyzm

•

Stereotypie, perseweracje, iteracje, werbigeracje

Stereotypie, perseweracje, iteracje, werbigeracje



Zaburzenia struktury i funkcji myślenia

Zaburzenia struktury i funkcji myślenia

•

Zubożenie myślenia

Zubożenie myślenia

•

Myślenie paralogiczne

Myślenie paralogiczne

•

Myślenie nieskładne (nieskładność gramatyczna)

Myślenie nieskładne (nieskładność gramatyczna)

•

Myślenie niekomunikatywne

Myślenie niekomunikatywne



myślenie dereistyczne

myślenie dereistyczne



myślenie autystyczne

myślenie autystyczne



myślenie odnoszące do siebie

myślenie odnoszące do siebie



Rozkojarzenie

Rozkojarzenie



Splątanie

Splątanie

Zaburzenia emocji

Zaburzenia emocji



Wzruszenia Nastroje Afekty

Wzruszenia Nastroje Afekty



1. Podział ze względu na typ zaburzeń

1. Podział ze względu na typ zaburzeń

•

Obniżenie nastroju

Obniżenie nastroju

•

Podwyższenie nastroju

Podwyższenie nastroju

•

Lęk

Lęk



lęk uogólniony

lęk uogólniony



lęk napadowy

lęk napadowy



lęk w postaci fobii

lęk w postaci fobii

•

Dysforia (złość)

Dysforia (złość)

•

Ambiwalencja

Ambiwalencja



2. Podział ze względu na dynamikę

2. Podział ze względu na dynamikę

•

Zobojętnienie uczuciowe

Zobojętnienie uczuciowe

•

Spłycenie uczuciowe

Spłycenie uczuciowe

•

Zaleganie uczuć

Zaleganie uczuć

•

Lepkość uczuć

Lepkość uczuć

•

Chwiejność uczuć

Chwiejność uczuć

•

Nietrzymanie uczuć

Nietrzymanie uczuć

Zaburzenia czynności motywacyjnych

Zaburzenia czynności motywacyjnych



Zmiany aktywności ruchowej

Zmiany aktywności ruchowej

•

spowolnienie ruchowe

spowolnienie ruchowe

•

przyspieszenie ruchowe

przyspieszenie ruchowe

•

ruchy mimowolne

ruchy mimowolne

•

stereotypie, perseweracje, iteracje ruchowe

stereotypie, perseweracje, iteracje ruchowe

•

natrętne czynności

natrętne czynności

•

parakinezy

parakinezy



katalepsja

katalepsja



zastyganie

zastyganie



giętkość woskowa

giętkość woskowa



objawy echa

objawy echa



automatyzm nakazowy

automatyzm nakazowy



automatyczna uległość

automatyczna uległość



negatywizm

negatywizm

•

deficyt/nadmiar ruchów dowolnych

deficyt/nadmiar ruchów dowolnych

•

Apraksje

Apraksje



Zmiany impulsywności

Zmiany impulsywności

•

impulsywność popędowa

impulsywność popędowa

•

nawykowe działania (kleptomania, piromania, poriomania, uprawianie

nawykowe działania (kleptomania, piromania, poriomania, uprawianie

hazardu, kolekcjonowanie)

hazardu, kolekcjonowanie)

•

nawykowe unikanie (fobie

nawykowe unikanie (fobie

)

)

•

fobie specyficzne

fobie specyficzne

•

fobie społeczne

fobie społeczne

•

agorafobia

agorafobia

Zaburzenia uwagi

Zaburzenia uwagi



Funkcje uwagi

Funkcje uwagi

•

Selektywność

Selektywność

•

Trwałość

Trwałość

•

Przerzutność

Przerzutność

•

Podzielność

Podzielność

•

Zakres

Zakres



Zaburzenia uwagi

Zaburzenia uwagi

•

Dekoncentracja

Dekoncentracja

•

Wahania koncentracji

Wahania koncentracji

•

Ograniczenie zakresu uwagi

Ograniczenie zakresu uwagi

Zaburzenia pamięci

Zaburzenia pamięci



Funkcje pamięci

Funkcje pamięci

•

zapamiętywanie

zapamiętywanie

•

przechowywanie

przechowywanie

•

odtwarzanie

odtwarzanie



Podział ze względu na czas przechowywania

Podział ze względu na czas przechowywania

bodźca

bodźca

•

Bezpośrednia (ultrakrótka , sensoryczna)

Bezpośrednia (ultrakrótka , sensoryczna)

•

Operacyjna (krótkotrwała)

Operacyjna (krótkotrwała)

•

Trwała (długotrwała)

Trwała (długotrwała)



Podział ze względu na rodzaj

Podział ze względu na rodzaj

przechowywanych informacji

przechowywanych informacji

•

Deklaratywna

Deklaratywna

•

Semantyczna

Semantyczna

•

Epizodyczna

Epizodyczna

•

Autobiograficzna

Autobiograficzna

•

Niedeklaratywna (proceduralna)

Niedeklaratywna (proceduralna)

Zaburzenia pamięci

Zaburzenia pamięci



Ilościowe zaburzenia pamięci

Ilościowe zaburzenia pamięci

•

Hipermnezja

Hipermnezja

•

Amnezja

Amnezja

•

Hipomnezja

Hipomnezja

•

Ekmnezja

Ekmnezja



Jakościowe zaburzenia pamięci

Jakościowe zaburzenia pamięci

•

Wspomnienia zniekształcone - allomnezje

Wspomnienia zniekształcone - allomnezje

•

Wspomnienia nierzeczywiste -

Wspomnienia nierzeczywiste -

pseudomnezje

pseudomnezje

•

Omamy pamięci

Omamy pamięci

•

Konfabulacje

Konfabulacje

Zaburzenia

Zaburzenia

scalania czynności psychicznych

scalania czynności psychicznych



Ilościowe zaburzenia świadomości

Ilościowe zaburzenia świadomości



senność patologiczna

senność patologiczna



sopor

sopor



śpiączka

śpiączka



Jakościowe zaburzenia świadomości

Jakościowe zaburzenia świadomości



przymglenie

przymglenie



zmącenie

zmącenie



stan majaczeniowy

stan majaczeniowy



stan pomroczny

stan pomroczny



stan splątaniowy

stan splątaniowy



zawężenie

zawężenie

Zespoły zaburzeń psychicznych

Zespoły zaburzeń psychicznych



Zespoły z deficytem czynności poznawczych

Zespoły z deficytem czynności poznawczych

•

otępienny

otępienny

•

upośledzenie umysłowe

upośledzenie umysłowe

•

amnestyczny

amnestyczny



Zespoły zaburzeń świadomości

Zespoły zaburzeń świadomości

•

Ilościowe - od senności patologicznej do śpiączki

Ilościowe - od senności patologicznej do śpiączki

•

Jakościowe

Jakościowe



Przymglenia prostego

Przymglenia prostego



Majaczeniowy

Majaczeniowy



Pomroczny

Pomroczny



Splątaniowy

Splątaniowy

•

„

„

Wzmożonej” świadomości

Wzmożonej” świadomości

•

Odmiennej świadomości

Odmiennej świadomości



Zespoły urojeniowe

Zespoły urojeniowe

•

Urojeniowy (Prosty)

Urojeniowy (Prosty)

•

Paranoiczny

Paranoiczny

•

Parafreniczny

Parafreniczny

•

Paranoidalny

Paranoidalny



Zespoły zaburzeń nastroju

Zespoły zaburzeń nastroju

•

Depresyjny

Depresyjny

•

Maniakalny

Maniakalny

Zespoły objawów

Zespoły objawów



Zespoły objawów nerwicowych

Zespoły objawów nerwicowych

•

Fobii

Fobii

•

Lęku napadowego

Lęku napadowego

•

Lęku uogólnionego

Lęku uogólnionego

•

Natręctw

Natręctw

•

Konwersyjne

Konwersyjne

•

Dysocjacyjne

Dysocjacyjne

•

Somotoformiczne

Somotoformiczne

•

Derealizacji/ depersonalizacji

Derealizacji/ depersonalizacji



Inne

Inne

•

Asteniczny

Asteniczny

•

Omamowy

Omamowy

•

Uzależnienia

Uzależnienia

•

Katatoniczny

Katatoniczny

•

Hebefreniczny

Hebefreniczny

Zespół Otępienny

Zespół Otępienny

Definicja : Globalny trwały spadek sprawności intelektualnej w

Definicja : Globalny trwały spadek sprawności intelektualnej w

wyniku rozlanego i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.

wyniku rozlanego i nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.

Objawy: ograniczenia

Objawy: ograniczenia

•

Pamięci

Pamięci

•

Zdolności rozumienia, liczenia, abstarchowania, pojmowania i

Zdolności rozumienia, liczenia, abstarchowania, pojmowania i

planowania

planowania

•

Kompetencji językowej

Kompetencji językowej

•

Orientacji

Orientacji

•

Zaburzenia uczuciowości i motywacji

Zaburzenia uczuciowości i motywacji

Efektem jest:

Efektem jest:

•

narastająca zmiana cech osobowości,

narastająca zmiana cech osobowości,

•

postępujący spadek samodzielności w zakresie samoobsługi,

postępujący spadek samodzielności w zakresie samoobsługi,

zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i kompetencji

zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i kompetencji

społecznej.

społecznej.

Odmiany :

Odmiany :

Otępienie korowe

Otępienie korowe

•

wyraźniejsze ograniczenia: pamięci i uczenia się, rozumienia, liczenia,

wyraźniejsze ograniczenia: pamięci i uczenia się, rozumienia, liczenia,

•

abstrahowania, planowania, pojmowania, dotyczące gnozji, praksji

abstrahowania, planowania, pojmowania, dotyczące gnozji, praksji

oraz posługiwania się mową

oraz posługiwania się mową

Otępienie podkorowe

Otępienie podkorowe

Zespół upośledzenia

Zespół upośledzenia

umysłowego (upośledzenie

umysłowego (upośledzenie

umysłowe)

umysłowe)

Definicja. Trwałe ograniczenie sprawności intelektualnej powstałe w okresie

Definicja. Trwałe ograniczenie sprawności intelektualnej powstałe w okresie

rozwoju, powodujące nieosiągnięcie poziomu oczekiwanego na podstawie

rozwoju, powodujące nieosiągnięcie poziomu oczekiwanego na podstawie

wieku.

wieku.

Typowe objawy. Upośledzenie dotyczy zdolności:

Typowe objawy. Upośledzenie dotyczy zdolności:



rozumowania, liczenia, abstrahowania, pojmowania nowych sytuacji,

rozumowania, liczenia, abstrahowania, pojmowania nowych sytuacji,

planowania działań,

planowania działań,



uwagi, pamięci i uczenia się,

uwagi, pamięci i uczenia się,



opanowania języka i komunikacji,

opanowania języka i komunikacji,



różnych aspektów orientacji.

różnych aspektów orientacji.

Regułą są też zmiany w zakresie:

Regułą są też zmiany w zakresie:



motywacji

motywacji



ograniczenia sprawności ruchowej

ograniczenia sprawności ruchowej



zmiany impulsywności,

zmiany impulsywności,

ograniczenie aktywności intencjonalnej

ograniczenie aktywności intencjonalnej



Oraz różne zmiany uczuciowości.

Oraz różne zmiany uczuciowości.

Efektem są:

Efektem są:



szczególnie ukształtowane cechy osobowości

szczególnie ukształtowane cechy osobowości



i zróżnicowane ograniczenia w zakresie osiągnięć szkolnych, umiejętności

i zróżnicowane ograniczenia w zakresie osiągnięć szkolnych, umiejętności

samoobsługi, kompetencji społecznej oraz ostatecznego poziomu

samoobsługi, kompetencji społecznej oraz ostatecznego poziomu

funkcjonowania życiowego.

funkcjonowania życiowego.

Zespół amnestyczny

Zespół amnestyczny

Definicja. Znaczne zaburzenia pamięci (niepamięć) powstające w następstwie

Definicja. Znaczne zaburzenia pamięci (niepamięć) powstające w następstwie

odwracalnego lub nieodwracalnego uszkodzenia lub dysfunkcji okolic

odwracalnego lub nieodwracalnego uszkodzenia lub dysfunkcji okolic

mózgu odpowiedzialnych za sprawność pamięci.

mózgu odpowiedzialnych za sprawność pamięci.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



zaburzenie zapamiętywania nowych informacji i uczenia się (niepamięć

zaburzenie zapamiętywania nowych informacji i uczenia się (niepamięć

następcza), co jednak może w zróżnicowany sposób dotyczyć informacji

następcza), co jednak może w zróżnicowany sposób dotyczyć informacji

różnego typu (np. werbalnych lub niewerbalnych, autobiograficznych,

różnego typu (np. werbalnych lub niewerbalnych, autobiograficznych,

topograficznych, proceduralnych), przy zwykle zachowanej pamięci

topograficznych, proceduralnych), przy zwykle zachowanej pamięci

bezpośredniej (powtarzanie),

bezpośredniej (powtarzanie),



różnego stopnia utrata pamięci faktów i wydarzeń dawniejszych,

różnego stopnia utrata pamięci faktów i wydarzeń dawniejszych,

poprzedzających

poprzedzających

uszkodzenie (niepamięć wsteczna),

uszkodzenie (niepamięć wsteczna),



dezorientacja w czasie, miejscu, rzadziej dotycząca własnej tożsamości,

dezorientacja w czasie, miejscu, rzadziej dotycząca własnej tożsamości,



czasem konfabulacje,

czasem konfabulacje,



uwaga, przytomność oraz ogólny poziom sprawności poznawczej (mowa,

uwaga, przytomność oraz ogólny poziom sprawności poznawczej (mowa,

gesty, rozumienie sytuacji, wyćwiczone umiejętności) są w zasadzie

gesty, rozumienie sytuacji, wyćwiczone umiejętności) są w zasadzie

zachowane, choć z powodu zaburzeń pamięci - trudne do oceny,

zachowane, choć z powodu zaburzeń pamięci - trudne do oceny,



całe zachowanie pacjenta może cechować się różnego stopnia

całe zachowanie pacjenta może cechować się różnego stopnia

bezradnością,

bezradnością,

apatią, aspontanicznością i brakiem krytycyzmu

apatią, aspontanicznością i brakiem krytycyzmu

wobec swego stanu.

wobec swego stanu.

Odmiany.

Odmiany.



Zespół amnestyczny

Zespół amnestyczny



Zespół amnestyczny międzymózgowiowy

Zespół amnestyczny międzymózgowiowy



Przemijająca niepamięć ogólna

Przemijająca niepamięć ogólna

Zespół majaczeniowy

Zespół majaczeniowy

(majaczenie, delirium)

(majaczenie, delirium)

Definicja. Zespół jakościowego zaburzenia przytomności z przewagą

Definicja. Zespół jakościowego zaburzenia przytomności z przewagą

jej zamącenia.

jej zamącenia.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



różnego stopnia zmącenie świadomości,

różnego stopnia zmącenie świadomości,



iluzje i omamy - głównie wzrokowe, rzadziej z zakresu innych

iluzje i omamy - głównie wzrokowe, rzadziej z zakresu innych

zmysłów,

zmysłów,



czasem interpretowane urojeniowo (urojenia proste lub oniryczne),

czasem interpretowane urojeniowo (urojenia proste lub oniryczne),



wahania tempa przeżywania, aktywności (niepokój, pobudzenie) i

wahania tempa przeżywania, aktywności (niepokój, pobudzenie) i

nastroju (lęk,dysforia, euforia),

nastroju (lęk,dysforia, euforia),



wyraźna dezorientacja w czasie, miejscu i sytuacji oraz

wyraźna dezorientacja w czasie, miejscu i sytuacji oraz



charakterystyczne wahanie nasilenia - z narastaniem wieczorem i

charakterystyczne wahanie nasilenia - z narastaniem wieczorem i

w nocy, a ustępowaniem w ciągu dnia,

w nocy, a ustępowaniem w ciągu dnia,



epizod kończy się czasem okresem głębokiego snu (sen

epizod kończy się czasem okresem głębokiego snu (sen

terminalny) i potem kilku dniowym okresem odzyskiwania sił i

terminalny) i potem kilku dniowym okresem odzyskiwania sił i

krytycyzmu,

krytycyzmu,



po ustąpieniu majaczenia pozostaje fragmentaryczna niepamięć

po ustąpieniu majaczenia pozostaje fragmentaryczna niepamięć

epizodu.

epizodu.

Burchard - głębokość zaburzeń

Burchard - głębokość zaburzeń

świadomości w majaczeniu :

świadomości w majaczeniu :



Jednoprzedmiotowe - tylko najprostsze szablony ruchowe (ręka-

Jednoprzedmiotowe - tylko najprostsze szablony ruchowe (ręka-

usta) i zwidywanie drobnych, pojedynczych przedmiotów w zasięgu

usta) i zwidywanie drobnych, pojedynczych przedmiotów w zasięgu

rąk lub ust (skubanie rzeczywistych lub halucynowanych nitek,

rąk lub ust (skubanie rzeczywistych lub halucynowanych nitek,

kłaczków), zachowanie bezładne, mowa szczątkowa, emocji brak,

kłaczków), zachowanie bezładne, mowa szczątkowa, emocji brak,



Wieloprzedmiotowe - proste reakcje (unikanie, ucieczka, atak)

Wieloprzedmiotowe - proste reakcje (unikanie, ucieczka, atak)

wobec halucynowanych małych, nadmiernie licznych przedmiotów

wobec halucynowanych małych, nadmiernie licznych przedmiotów

(insekty, drobne zwierzęta, przedmioty) położonych blisko, ale

(insekty, drobne zwierzęta, przedmioty) położonych blisko, ale

także poza zasięgiem rąk i ust (w pokoju), nie układających się w

także poza zasięgiem rąk i ust (w pokoju), nie układających się w

całość,

całość,



Sceniczne - halucynowane przedmioty wiązane są w całościowe

Sceniczne - halucynowane przedmioty wiązane są w całościowe

sceny, dziejące się w bezpośrednio obejmowanej zmysłami

sceny, dziejące się w bezpośrednio obejmowanej zmysłami

przestrzeni, aktywność ruchowa często odpowiadająca dobrze

przestrzeni, aktywność ruchowa często odpowiadająca dobrze

utrwalonym szablonom (np. zawodowym),

utrwalonym szablonom (np. zawodowym),



Oblężeniowe - gdy halucynowane, wielomodalne sceny rzutowane

Oblężeniowe - gdy halucynowane, wielomodalne sceny rzutowane

są poza bezpośrednio dostępną przestrzeń (pomieszczenie,

są poza bezpośrednio dostępną przestrzeń (pomieszczenie,

budynek, ulicę) i często interpretowane urojeniowo jako

budynek, ulicę) i często interpretowane urojeniowo jako

prześladowanie lub oblężenie (np. dobijają się, knują, kradną),

prześladowanie lub oblężenie (np. dobijają się, knują, kradną),

czemu towarzyszy znaczny niepokój lub panika ruchowa. Opisane

czemu towarzyszy znaczny niepokój lub panika ruchowa. Opisane

typy przeżyć mogą współwystępować lub zmieniać charakter wraz

typy przeżyć mogą współwystępować lub zmieniać charakter wraz

z intensywnością działania czynników przyczynowych.

z intensywnością działania czynników przyczynowych.

Zespół zamroczeniowy

Zespół zamroczeniowy

Definicja. Zespół jakościowego zaburzenia przytomności z przewagą jej

Definicja. Zespół jakościowego zaburzenia przytomności z przewagą jej

zwężenia.

zwężenia.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



ograniczenie lub zniesienie kontaktu (werbalnego i niewerbalnego) z

ograniczenie lub zniesienie kontaktu (werbalnego i niewerbalnego) z

otoczeniem,

otoczeniem,

co wiąże się z brakiem lub niekomunikatywnością, nieprzewidywalnością

co wiąże się z brakiem lub niekomunikatywnością, nieprzewidywalnością

reakcji,

reakcji,

czasem gwałtownych, pojawienie się zachowań mniej lub bardziej jaskrawo

czasem gwałtownych, pojawienie się zachowań mniej lub bardziej jaskrawo

odbiegających od typowych dla danej osoby oraz wykazujących różnego

odbiegających od typowych dla danej osoby oraz wykazujących różnego

stopnia nieuporządkowanie: od zupełnego chaosu, przez względne

stopnia nieuporządkowanie: od zupełnego chaosu, przez względne

uporządkowanie, do jednostajnego zalegania,

uporządkowanie, do jednostajnego zalegania,



odmienność zachowania może wyrażać się niezrozumiale umotywowaną

odmienność zachowania może wyrażać się niezrozumiale umotywowaną

aktywnością (złożoną, impulsywną, ruchową), niezwykłym stanem

aktywnością (złożoną, impulsywną, ruchową), niezwykłym stanem

emocjonalnym (np. ekstatycznym, marzeniowym), niekomunikatywnością

emocjonalnym (np. ekstatycznym, marzeniowym), niekomunikatywnością

artykulacji lub wypowiedzi, czasem błędnym rozeznaniem i interpretacją

artykulacji lub wypowiedzi, czasem błędnym rozeznaniem i interpretacją

okoliczności, zmianą tempa przeżywania i aktywności (przyspieszenie,

okoliczności, zmianą tempa przeżywania i aktywności (przyspieszenie,

zwolnienie) oraz cechami bezwładności (iteracje, perseweracje,

zwolnienie) oraz cechami bezwładności (iteracje, perseweracje,

stereotypie),

stereotypie),



dezorientacja w zakresie czasu, miejsca, sytuacji, a także własnej

dezorientacja w zakresie czasu, miejsca, sytuacji, a także własnej

tożsamości,

tożsamości,



wyraźny deficyt sprawności poznawczej - uwagi, pamięci, spostrzegania,

wyraźny deficyt sprawności poznawczej - uwagi, pamięci, spostrzegania,

rozumowania, pojmowania i organizowania sytuacji, rozumienia i tworzenia

rozumowania, pojmowania i organizowania sytuacji, rozumienia i tworzenia

wypowiedzi,

wypowiedzi,



nagły początek i koniec (czasem sen terminalny) oraz zróżnicowany czas

nagły początek i koniec (czasem sen terminalny) oraz zróżnicowany czas

trwania

trwania



(minuty-tygodnie),

(minuty-tygodnie),



zakres niepamięci po ustąpieniu epizodu zależy od stopnia zwężenia

zakres niepamięci po ustąpieniu epizodu zależy od stopnia zwężenia

świadomości.

świadomości.

Zespoły odmiennej

Zespoły odmiennej

(alternatywnej) świadomości

(alternatywnej) świadomości

Definicja. Stany zmienionej świadomości z zachowaniem poziomu czuwania i

Definicja. Stany zmienionej świadomości z zachowaniem poziomu czuwania i

odczuciem odmiennej jasności rozeznania raczej niż jej zaburzenia (tj.

odczuciem odmiennej jasności rozeznania raczej niż jej zaburzenia (tj.

wyłączenia, przymglenia, zamącenia lub zwężenia).

wyłączenia, przymglenia, zamącenia lub zwężenia).

Typowe objawy:

Typowe objawy:



przeżycia derealizacji /depersonalizacji, odmienność (pozytywna lub

przeżycia derealizacji /depersonalizacji, odmienność (pozytywna lub

negatywna zmiana, zniekształcenie, przekształcenie) aspektów

negatywna zmiana, zniekształcenie, przekształcenie) aspektów

świadomości rozszerzonej - poczucia jaźni, schematu ciała, czasu i

świadomości rozszerzonej - poczucia jaźni, schematu ciała, czasu i

przestrzeni,

przestrzeni,



odczucie niezwykłości (pozytywnej lub negatywnej) przeżywanego stanu,

odczucie niezwykłości (pozytywnej lub negatywnej) przeżywanego stanu,

utraty

utraty

kontroli nad sobą, obcego wpływu, nadmiernej sugestywności, roztapiania

kontroli nad sobą, obcego wpływu, nadmiernej sugestywności, roztapiania

się

się

(w kosmosie, oceanie) tzw. przeżycia „kosmiczno-mistyczne",

(w kosmosie, oceanie) tzw. przeżycia „kosmiczno-mistyczne",



odmienność myślenia i emocji - poczucie pełni indywidualnego lub

odmienność myślenia i emocji - poczucie pełni indywidualnego lub

metafizyczne

metafizyczne

go wglądu, odkrywania nowego znaczenia (pozytywnego, negatywnego)

go wglądu, odkrywania nowego znaczenia (pozytywnego, negatywnego)

rzeczy i wydarzeń, harmonii lub rozpadu, pełni lub zaniku,

rzeczy i wydarzeń, harmonii lub rozpadu, pełni lub zaniku,



zmiana percepcji otoczenia - zniekształcenia, iluzje, omamy, często

zmiana percepcji otoczenia - zniekształcenia, iluzje, omamy, często

synestezje

synestezje

zmysłowe (przenikanie się modalności zmysłowych, np. dźwięk zmienia się

zmysłowe (przenikanie się modalności zmysłowych, np. dźwięk zmienia się

w światło, szum odczuwany jak dotyk itp.),

w światło, szum odczuwany jak dotyk itp.),



silne, pozytywne lub negatywne emocje - zachwyt, przerażenie.

silne, pozytywne lub negatywne emocje - zachwyt, przerażenie.

Zespół asteniczny

Zespół asteniczny

Definicja. Niespecyficzny zespół objawów słabszego funkcjonowania

Definicja. Niespecyficzny zespół objawów słabszego funkcjonowania

psychicznego występujący albo samodzielnie, albo jako zwiastun głębszych

psychicznego występujący albo samodzielnie, albo jako zwiastun głębszych

zaburzeń.

zaburzeń.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



poczucie osłabienia oraz niewydolności psychicznej i cielesnej,

poczucie osłabienia oraz niewydolności psychicznej i cielesnej,



stałe uczucie zmęczenia, napięcia, męczliwości, wyczerpania, niemożności

stałe uczucie zmęczenia, napięcia, męczliwości, wyczerpania, niemożności

wypoczęcia,

wypoczęcia,



nadwrażliwość na różnorodne bodźce,

nadwrażliwość na różnorodne bodźce,



niewielkie zmiany nastroju (przygnębienie, drażliwość, zamartwianie się,

niewielkie zmiany nastroju (przygnębienie, drażliwość, zamartwianie się,

lękliwość) i aktywności (niepokój, spowolnienie),

lękliwość) i aktywności (niepokój, spowolnienie),



także popędowej - zaburzenia snu, łaknienia, libido,

także popędowej - zaburzenia snu, łaknienia, libido,



różne skargi somatyczne, mało specyficzne, często nieuzasadnione

różne skargi somatyczne, mało specyficzne, często nieuzasadnione

wynikami badań, np. pobolewania głowy, serca.

wynikami badań, np. pobolewania głowy, serca.

Odmiany. Podstawowe znaczenie ma diagnostyka uwarunkowań zespołu:

Odmiany. Podstawowe znaczenie ma diagnostyka uwarunkowań zespołu:



Zespół cerebrasteniczny rzekomoneurasteniczny,

Zespół cerebrasteniczny rzekomoneurasteniczny,

zespół somatogenny - w przebiegu choroby, uszkodzenia lub dysfunkcji

zespół somatogenny - w przebiegu choroby, uszkodzenia lub dysfunkcji

mózgu

mózgu



Zespół neurasteniczny zespół psychogenny – nerwicowy

Zespół neurasteniczny zespół psychogenny – nerwicowy

wymaga stwierdzenia okoliczności uzasadniających rozpoznanie nerwicy i

wymaga stwierdzenia okoliczności uzasadniających rozpoznanie nerwicy i

wykluczenia tła somatogennego

wykluczenia tła somatogennego

Zespół omamowy (halucynoza)

Zespół omamowy (halucynoza)

Definicja. Zespół, w którym dominuje udział i rola omamów, przy zachowanej

Definicja. Zespół, w którym dominuje udział i rola omamów, przy zachowanej

świadomości.

świadomości.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



omamy o różnej modalności - najczęściej słuchowe, czasem dotykowe,

omamy o różnej modalności - najczęściej słuchowe, czasem dotykowe,

rzadko

rzadko

wzrokowe,

wzrokowe,



czasem interpretacje urojeniowe,

czasem interpretacje urojeniowe,



względnie często zmiany nastroju (obniżenie, podwyższenie, drażliwość,

względnie często zmiany nastroju (obniżenie, podwyższenie, drażliwość,

lęk),

lęk),



zachowana przytomność,

zachowana przytomność,



przebieg (tygodnie - miesiące) z tendencją do przewlekania się, z

przebieg (tygodnie - miesiące) z tendencją do przewlekania się, z

okresowym zaostrzaniem objawów.

okresowym zaostrzaniem objawów.

Halucynoza słuchowa głównie alkoholowa:

Halucynoza słuchowa głównie alkoholowa:



omamy słuchowe słowne – głosy przeklinające, szydzące, nakazujące,

omamy słuchowe słowne – głosy przeklinające, szydzące, nakazujące,

czasem towarzyszące im inne odgłosy, częste interpretacje prześladowcze,

czasem towarzyszące im inne odgłosy, częste interpretacje prześladowcze,

obniżenie nastroju, przebieg przewlekły z zaostrzeniami

obniżenie nastroju, przebieg przewlekły z zaostrzeniami

Halucynoza dotykowa:

Halucynoza dotykowa:



sprawy naczyniowe, nowotworowe, przewlekłe zatrucia: omamy czuciowe

sprawy naczyniowe, nowotworowe, przewlekłe zatrucia: omamy czuciowe

interpretowane jako obecność owadów, pasożytów na skórze (ostatecznie

interpretowane jako obecność owadów, pasożytów na skórze (ostatecznie

częściej rozpoznawany jest zespół paranoiczny)

częściej rozpoznawany jest zespół paranoiczny)

Halucynoza wzrokowa

Halucynoza wzrokowa



np. w uszkodzeniach, śród- i międzymózkowia: omamy pedunkularne (czy

np. w uszkodzeniach, śród- i międzymózkowia: omamy pedunkularne (czy

raczej parahalucynacje lub w deficytach wzroku (zespół Charlesa Bonneta)

raczej parahalucynacje lub w deficytach wzroku (zespół Charlesa Bonneta)

Zespól katatoniczny

Zespól katatoniczny

Definicja. Zespół z dominacją charakterystycznie niedostosowanej, nadmiernej

Definicja. Zespół z dominacją charakterystycznie niedostosowanej, nadmiernej

lub ograniczonej aktywności ruchowej, przy znacznie ograniczonym lub

lub ograniczonej aktywności ruchowej, przy znacznie ograniczonym lub

zniesionym kontakcie werbalnym i niewerbalnym.

zniesionym kontakcie werbalnym i niewerbalnym.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



osłupienie (postać hipokinetyczna) lub pobudzenie (postać

osłupienie (postać hipokinetyczna) lub pobudzenie (postać

hiperkinetyczna) ruchowe o zróżnicowanym nasileniu, czasem przerywane

hiperkinetyczna) ruchowe o zróżnicowanym nasileniu, czasem przerywane

nagłym krótkotrwałym epizodem stanu alternatywnego (raptus

nagłym krótkotrwałym epizodem stanu alternatywnego (raptus

katatoniczny) - w całym zachowaniu wyraźna

katatoniczny) - w całym zachowaniu wyraźna

przewaga aktywności ruchowej i impulsywnej,

przewaga aktywności ruchowej i impulsywnej,



parakinezy katatoniczne - katalepsja (zastyganie, giętkość woskowa,

parakinezy katatoniczne - katalepsja (zastyganie, giętkość woskowa,

sztywność),

sztywność),

automatyczna uległość (automatyzm nakazowy, objawy echa),

automatyczna uległość (automatyzm nakazowy, objawy echa),

negatywizm,

negatywizm,



ograniczenie lub zniesienie (mutyzm) kontaktu słownego oraz bezsłownego

ograniczenie lub zniesienie (mutyzm) kontaktu słownego oraz bezsłownego

- motywacja zachowań pacjenta nieczytelna lub słabo czytelna,

- motywacja zachowań pacjenta nieczytelna lub słabo czytelna,



czasem urojenia oniryczne, „dziania się" (postać oniryczna), ujawniane

czasem urojenia oniryczne, „dziania się" (postać oniryczna), ujawniane

albo w wypowiedziach, gdy kontakt słowny jest zachowany, albo za

albo w wypowiedziach, gdy kontakt słowny jest zachowany, albo za

pośrednictwem zachowania, nasuwającego takie przypuszczenia,

pośrednictwem zachowania, nasuwającego takie przypuszczenia,



czasem inne urojenia o różnej treści i omamy różnej modalności, gdy

czasem inne urojenia o różnej treści i omamy różnej modalności, gdy

zakres kontaktu umożliwia (jeszcze, już) ich ujawnienie,

zakres kontaktu umożliwia (jeszcze, już) ich ujawnienie,



mimika i pantomimika mogą wyrażać różne nastroje, czasem gwałtownie

mimika i pantomimika mogą wyrażać różne nastroje, czasem gwałtownie

(lęk, dysforia, obniżenie lub podwyższenie),

(lęk, dysforia, obniżenie lub podwyższenie),



w całej aktywności częste przejawy stereotypii, perseweracji lub iteracji,

w całej aktywności częste przejawy stereotypii, perseweracji lub iteracji,



okres rozwiniętych zaburzeń może być pokryty częściową lub całkowitą

okres rozwiniętych zaburzeń może być pokryty częściową lub całkowitą

niepamięcią (postać receptoryczna), czasem jednak chory odtwarza

niepamięcią (postać receptoryczna), czasem jednak chory odtwarza

wspomnienia dość szczegółowo (postać efektoryczna) - zwykle dopiero z

wspomnienia dość szczegółowo (postać efektoryczna) - zwykle dopiero z

tych relacji można wnosić o występowaniu urojeń czy omamów.

tych relacji można wnosić o występowaniu urojeń czy omamów.

Odmiany z. katatonicznego.

Odmiany z. katatonicznego.



Stan osłupienia

Stan osłupienia

dominuje zahamowanie o różnym

dominuje zahamowanie o różnym

nasileniu

nasileniu



Stan pobudzenia

Stan pobudzenia

dominuje pobudzenie o różnym nasileniu

dominuje pobudzenie o różnym nasileniu



Stan oniryczny

Stan oniryczny

dominują przeżycia (urojenia) oniryczne

dominują przeżycia (urojenia) oniryczne

na tle mniej nasilonego pobudzenia lub osłupienia

na tle mniej nasilonego pobudzenia lub osłupienia



Ostra katatonia „śmiertelna", złośliwa

Ostra katatonia „śmiertelna", złośliwa

w trakcie pobudzenia lub osłupienia - gwałtowne załamanie

w trakcie pobudzenia lub osłupienia - gwałtowne załamanie

się mechanizmów regulacyjnych organizmu: wzmożenie

się mechanizmów regulacyjnych organizmu: wzmożenie

napięcia mięśni, wysoka hiperpireksja, szybko narastająca

napięcia mięśni, wysoka hiperpireksja, szybko narastająca

niewydolność krążeniowo-oddechowa, zaburzenia wodno-

niewydolność krążeniowo-oddechowa, zaburzenia wodno-

elektrolitowe; wysoka śmiertelność w trakcie pobudzenia

elektrolitowe; wysoka śmiertelność w trakcie pobudzenia

lub osłupienia - gwałtowne załamanie się mechanizmów

lub osłupienia - gwałtowne załamanie się mechanizmów

regulacyjnych organizmu: wzmożenie napięcia mięśni,

regulacyjnych organizmu: wzmożenie napięcia mięśni,

wysoka hiperpireksja, szybko narastająca niewydolność

wysoka hiperpireksja, szybko narastająca niewydolność

krążeniowo-oddechowa, zaburzenia wodno-elektrolitowe;

krążeniowo-oddechowa, zaburzenia wodno-elektrolitowe;

wysoka śmiertelność

wysoka śmiertelność

Zespół uzależnienia

Zespół uzależnienia

Definicja. Zespół objawów towarzyszących specyficznej interakcji

Definicja. Zespół objawów towarzyszących specyficznej interakcji

między osobą a substancją psychoaktywną, z powodu której osoba

między osobą a substancją psychoaktywną, z powodu której osoba

nie może właściwie funkcjonować psychicznie lub somatycznie bez

nie może właściwie funkcjonować psychicznie lub somatycznie bez

stałego przyjmowania substancji.

stałego przyjmowania substancji.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania substancji,

silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania substancji,



ograniczona lub zniesiona kontrola nad ilością i czasem jej

ograniczona lub zniesiona kontrola nad ilością i czasem jej

przyjmowania,

przyjmowania,



objawy abstynencyjne po przerwaniu lub ograniczeniu ilości

objawy abstynencyjne po przerwaniu lub ograniczeniu ilości

przyjmowanej sustancji oraz znoszenie ich przez tę substancję (lub

przyjmowanej sustancji oraz znoszenie ich przez tę substancję (lub

blisko spokrewnioną),

blisko spokrewnioną),



występowanie tolerancji wobec działania substancji,

występowanie tolerancji wobec działania substancji,



silna koncentracja na przyjmowaniu, zdobywaniu substancji i

silna koncentracja na przyjmowaniu, zdobywaniu substancji i

ograniczaniu następstw jej działania - wpływająca na zmianę stylu

ograniczaniu następstw jej działania - wpływająca na zmianę stylu

życia, zainteresowań, wartości,

życia, zainteresowań, wartości,



uporczywe kontynuowanie przyjmowania, mimo szkodliwych

uporczywe kontynuowanie przyjmowania, mimo szkodliwych

następstw, których rodzaj i rozmiar są tej osobie znane.

następstw, których rodzaj i rozmiar są tej osobie znane.

Odmiany : Charakterystyczne cechy uzależnienia od poszczególnych

Odmiany : Charakterystyczne cechy uzależnienia od poszczególnych

grup substancji.

grup substancji.

Zespół urojeniowy (prosty)

Zespół urojeniowy (prosty)

Definicja. Zespół urojeniowy, w którym dominują urojenia pozbawione

Definicja. Zespół urojeniowy, w którym dominują urojenia pozbawione

specyficznej charakterystyki strukturalnej.

specyficznej charakterystyki strukturalnej.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



pojedyncze lub różne, lecz nieupostaciowane strukturalnie (tzn. bez cech

pojedyncze lub różne, lecz nieupostaciowane strukturalnie (tzn. bez cech

paranoicznych, paranoidalnych, onirycznych) urojenia stanowią

paranoicznych, paranoidalnych, onirycznych) urojenia stanowią

podstawowy składnik oraz nadają stanowi klinicznemu zasadniczą treść i

podstawowy składnik oraz nadają stanowi klinicznemu zasadniczą treść i

dynamikę,

dynamikę,



inne objawy psychopatologiczne (zaburzenia czynności poznawczych,

inne objawy psychopatologiczne (zaburzenia czynności poznawczych,

nastroju, aktywności) stanowią drugoplanowy składnik zespołu,

nastroju, aktywności) stanowią drugoplanowy składnik zespołu,



charakterystyka dynamiki i czasu trwania jest różnorodna.

charakterystyka dynamiki i czasu trwania jest różnorodna.

Organiczny zespół urojeniowy - tło somatogenne:

Organiczny zespół urojeniowy - tło somatogenne:



treści lub zachowania urojeniowe związane z somatogennymi

treści lub zachowania urojeniowe związane z somatogennymi

mechanizmami bezpośrednio (różnorodne deficyty poznawcze, zaburzenia

mechanizmami bezpośrednio (różnorodne deficyty poznawcze, zaburzenia

świadomości, nastroju) lub pośrednio - przy współudziale zmienionych

świadomości, nastroju) lub pośrednio - przy współudziale zmienionych

organicznie cech osobowości

organicznie cech osobowości

Reaktywny zespół urojeniowy - tło psychogenne:

Reaktywny zespół urojeniowy - tło psychogenne:



treści i zachowania urojeniowe o wyraźnie katatymicznej charakterystyce

treści i zachowania urojeniowe o wyraźnie katatymicznej charakterystyce

oraz spełniające inne kryteria zespołów reaktywnych

oraz spełniające inne kryteria zespołów reaktywnych

Zespół paranoiczny (obłęd)

Zespół paranoiczny (obłęd)

Definicja. Zespół urojeniowy, z urojeniami o strukturze paranoicznej przy

Definicja. Zespół urojeniowy, z urojeniami o strukturze paranoicznej przy

zachowaniu zwartej struktury osobowości.

zachowaniu zwartej struktury osobowości.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



system urojeniowy - urojenia paranoiczne, tj. usystematyzowane,

system urojeniowy - urojenia paranoiczne, tj. usystematyzowane,

powiązane,

powiązane,

konsekwentne, o jasno określonej, skrystalizowanej i stopniowo

konsekwentne, o jasno określonej, skrystalizowanej i stopniowo

rozbudowywanej

rozbudowywanej

treści,

treści,



odpowiadająca im zaburzona aktywność intencjonalna (np. paranoiczność,

odpowiadająca im zaburzona aktywność intencjonalna (np. paranoiczność,

sensytywność, ekspansywność, zdystansowanie, zachowania dyssocjalne)

sensytywność, ekspansywność, zdystansowanie, zachowania dyssocjalne)

w postaci konsekwentnych i wytrwałych działań urojeniowych,

w postaci konsekwentnych i wytrwałych działań urojeniowych,



adekwatne (syntymiczne lub katatymiczne) zabarwienie emocjonalne

adekwatne (syntymiczne lub katatymiczne) zabarwienie emocjonalne

przekonań

przekonań

i działań urojeniowych,

i działań urojeniowych,



często paranoiczne cechy osobowości w okresie poprzedzającym

często paranoiczne cechy osobowości w okresie poprzedzającym

ukształtowanie się systemu urojeń,

ukształtowanie się systemu urojeń,



zasadnicza struktura osobowości pozostaje zwarta, bez cech rozpadu,

zasadnicza struktura osobowości pozostaje zwarta, bez cech rozpadu,



przebieg przewlekający się lub przewlekły, z okresami aktywizacji i

przebieg przewlekający się lub przewlekły, z okresami aktywizacji i

stabilizacji treści oraz zachowań urojeniowych.

stabilizacji treści oraz zachowań urojeniowych.

Typy : Obłęd prześladowczy , Obłęd zazdrości, Obłęd pieniaczy, Sensytywny

Typy : Obłęd prześladowczy , Obłęd zazdrości, Obłęd pieniaczy, Sensytywny

obłęd

obłęd

Obłęd hipochondryczny, Obłęd somatyczny, Obłęd erotyczny, Obłęd

Obłęd hipochondryczny, Obłęd somatyczny, Obłęd erotyczny, Obłęd

wielkościowy

wielkościowy

Obłęd udzielony

Obłęd udzielony

Zespół paranoidalny

Zespół paranoidalny

Definicja. Zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze paranoidalnej i

Definicja. Zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze paranoidalnej i

cechami dezintegracji osobowości.

cechami dezintegracji osobowości.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



urojenia paranoidalne - tzn. powiązane luźno (niekonsekwentnie,

urojenia paranoidalne - tzn. powiązane luźno (niekonsekwentnie,

niezrozumiale, niejednoznacznie) i o różnorodnej treści, przy czym

niezrozumiale, niejednoznacznie) i o różnorodnej treści, przy czym

za typowe uważane są urojenia oddziaływania (wpływu,

za typowe uważane są urojenia oddziaływania (wpływu,

owładnięcia), odsłonięcia, a także urojenie zmiany osoby oraz

owładnięcia), odsłonięcia, a także urojenie zmiany osoby oraz

odnoszące - tym bardziej, im bardziej ich treść można uważać za

odnoszące - tym bardziej, im bardziej ich treść można uważać za

„pierwotną" (tj. psychologicznie niewytłumaczalną) lub absurdalną

„pierwotną" (tj. psychologicznie niewytłumaczalną) lub absurdalną

czy dziwaczną (tj. niemożliwą do zaistnienia),

czy dziwaczną (tj. niemożliwą do zaistnienia),



omamy - zwłaszcza rzekome słuchowe słowne (głosy) oraz inne

omamy - zwłaszcza rzekome słuchowe słowne (głosy) oraz inne

omamy interpretowane jako wyraz obcego wpływu lub zyskujące

omamy interpretowane jako wyraz obcego wpływu lub zyskujące

dziwaczną werbalizację,

dziwaczną werbalizację,



zaburzenia jaźni (przede wszystkim jej aktywności,

zaburzenia jaźni (przede wszystkim jej aktywności,

rozgraniczenia, tożsamości),szczególnie gdy nadają urojeniom i

rozgraniczenia, tożsamości),szczególnie gdy nadają urojeniom i

omamom charakter automatyzmów psychicznych,

omamom charakter automatyzmów psychicznych,



czasem zniekształcenia spostrzegania, schematu ciała oraz

czasem zniekształcenia spostrzegania, schematu ciała oraz

przestrzennych i czasowych cech poczucia otoczenia

przestrzennych i czasowych cech poczucia otoczenia



rozkojarzenie myślenia - paralogia nieskładność i

rozkojarzenie myślenia - paralogia nieskładność i

niekomunikatywność

niekomunikatywność

Zespół paranoidalny

Zespół paranoidalny

W tle tych przeżyć pozostają różnego stopnia:

W tle tych przeżyć pozostają różnego stopnia:



deficyty myślenia (zubożenie), uczuciowości

deficyty myślenia (zubożenie), uczuciowości

(spłycenie) i motywacji (ograniczenie aktywności

(spłycenie) i motywacji (ograniczenie aktywności

złożonej),

złożonej),



wahania nastroju (lęk, dysforia, depresja, mania)

wahania nastroju (lęk, dysforia, depresja, mania)

oraz

oraz



ogólne przejawy dezintegracji osobowości (autyzm

ogólne przejawy dezintegracji osobowości (autyzm

oraz niedostosowanie i ambiwalencja w zakresie

oraz niedostosowanie i ambiwalencja w zakresie

wypowiedzi, emocji, aktywności) - od

wypowiedzi, emocji, aktywności) - od

przemijającego rozchwiania do pełnego rozpadu jej

przemijającego rozchwiania do pełnego rozpadu jej

struktury,

struktury,



zespół ma charakter przewlekający się, z okresami

zespół ma charakter przewlekający się, z okresami

narastania i ustępowania o bardzo indywidualnej

narastania i ustępowania o bardzo indywidualnej

częstotliwości.

częstotliwości.

Zespół parafreniczny

Zespół parafreniczny

Definicja. Zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze pośredniej między

Definicja. Zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze pośredniej między

paranoiczną a paranoidalną, z omamami oraz względnie zachowaną

paranoiczną a paranoidalną, z omamami oraz względnie zachowaną

integracją osobowości. "typowe objawy:

integracją osobowości. "typowe objawy:



urojenia - tworzą rodzaj względnie zamkniętego systemu o niewielkim

urojenia - tworzą rodzaj względnie zamkniętego systemu o niewielkim

zasięgu (np.sąsiedzi), bez tendencji do rozbudowy, bez wysiłku zachowania

zasięgu (np.sąsiedzi), bez tendencji do rozbudowy, bez wysiłku zachowania

konsekwencji, logiczności i pozorów „realistyczności" wypowiadanych treści

konsekwencji, logiczności i pozorów „realistyczności" wypowiadanych treści

- najczęściej prześladowczych, odnoszących i wielkościowych o

- najczęściej prześladowczych, odnoszących i wielkościowych o

hipotymicznym lub paratymicznym wysyceniu emocjonalnym,

hipotymicznym lub paratymicznym wysyceniu emocjonalnym,



omamy - zwłaszcza omamy słuchowe słowne i bezsłowne (np. głosy, różne

omamy - zwłaszcza omamy słuchowe słowne i bezsłowne (np. głosy, różne

odgłosy), węchowe (np. gaz, nieprzyjemne zapachy), czuciowe i

odgłosy), węchowe (np. gaz, nieprzyjemne zapachy), czuciowe i

cenestetyczne, zwykle

cenestetyczne, zwykle

powiązane z urojeniami (np. wpuszczają gaz, stukają w rury kanalizacyjne),

powiązane z urojeniami (np. wpuszczają gaz, stukają w rury kanalizacyjne),



działania motywowane przeżyciami wytwórczymi są zwykle konsekwentne,

działania motywowane przeżyciami wytwórczymi są zwykle konsekwentne,

ale

ale

mało aktywne (np. awantury, skargi lub wycofanie się),

mało aktywne (np. awantury, skargi lub wycofanie się),



rozkojarzenie myślenia i wypowiedzi oraz deficyty w zakresie myślenia,

rozkojarzenie myślenia i wypowiedzi oraz deficyty w zakresie myślenia,

uczuciowości i motywacji - jeśli występują, nie są nasilone,

uczuciowości i motywacji - jeśli występują, nie są nasilone,



•

•

mogą współwystępować wahania nastroju,

mogą współwystępować wahania nastroju,



•

•

dezintegracja osobowości (cechy autyzmu, niedostosowania i

dezintegracja osobowości (cechy autyzmu, niedostosowania i

ambiwalencji) – jeśli występuje, nie jest głęboka, choć dłuższe trwanie

ambiwalencji) – jeśli występuje, nie jest głęboka, choć dłuższe trwanie

zaburzeń może istotnie zmieniać przedchorobowe cechy osobowości,

zaburzeń może istotnie zmieniać przedchorobowe cechy osobowości,



•

•

przebieg najczęściej przewlekły lub przewlekający się, z okresową

przebieg najczęściej przewlekły lub przewlekający się, z okresową

aktywizacją treści wytwórczych - ogólnie dynamika objawów jest mniejsza

aktywizacją treści wytwórczych - ogólnie dynamika objawów jest mniejsza

niż w zespołach paranoicznych i paranoidalnym.

niż w zespołach paranoicznych i paranoidalnym.

Odmiany w ujęciu Kraepelina.

Odmiany w ujęciu Kraepelina.



Systematyczna dominuje powolny, stopniowy rozwój

Systematyczna dominuje powolny, stopniowy rozwój

względnie usystematyzowanych urojeń i omamów

względnie usystematyzowanych urojeń i omamów



Ekspansywna dominuje ekspansywna aktywność, z

Ekspansywna dominuje ekspansywna aktywność, z

nastawieniami wielkościowymi (np. erotycznymi,

nastawieniami wielkościowymi (np. erotycznymi,

mistycznymi) i wzmożeniem nastroju

mistycznymi) i wzmożeniem nastroju



Konfabulacyjna dominują liczne zafałszowania

Konfabulacyjna dominują liczne zafałszowania

(urojeniowe) pamięci, treści dotyczą nie codziennych, mało

(urojeniowe) pamięci, treści dotyczą nie codziennych, mało

realnych wydarzeń, przygód, podróży o zabarwieniu

realnych wydarzeń, przygód, podróży o zabarwieniu

wielkościowym

wielkościowym



Fantastyczna dominują liczne, fantastyczne, absurdalne,

Fantastyczna dominują liczne, fantastyczne, absurdalne,

dereistyczne doznania omamowę oraz pomysły i

dereistyczne doznania omamowę oraz pomysły i

interpretacje urojeniowe

interpretacje urojeniowe

Zespół hebefreniczny

Zespół hebefreniczny

(dezorganizacji)

(dezorganizacji)

Definicja. Zespół z dominacją objawów dezorganizacji myślenia, uczuciowości i

Definicja. Zespół z dominacją objawów dezorganizacji myślenia, uczuciowości i

aktywności oraz cechami dezintegracji osobowości.

aktywności oraz cechami dezintegracji osobowości.

typowe objawy:

typowe objawy:



niedostosowanie zachowania - przewaga aktywności impulsywnej i

niedostosowanie zachowania - przewaga aktywności impulsywnej i

ruchowej,

ruchowej,

o zmiennym nasileniu i kierunku oraz ambisententnej i często

o zmiennym nasileniu i kierunku oraz ambisententnej i często

nieadekwatnej ekspresji (stereotypie, perseweracje, grymasowanie,

nieadekwatnej ekspresji (stereotypie, perseweracje, grymasowanie,

manieryzmy),

manieryzmy),



niedostosowanie uczuciowości - spłycenie, uproszczenie, zmienność emocji

niedostosowanie uczuciowości - spłycenie, uproszczenie, zmienność emocji

o stereotypowym, ambiwalentnym, niedostosowanym wyrazie (paratymia,

o stereotypowym, ambiwalentnym, niedostosowanym wyrazie (paratymia,

paramimia),

paramimia),



niedostosowanie myślenia - zubożenie, zmienność, cechy rozkojarzenia,

niedostosowanie myślenia - zubożenie, zmienność, cechy rozkojarzenia,

treści stereotypowe, ambisententne, mało komunikatywne,

treści stereotypowe, ambisententne, mało komunikatywne,



urojenia są słabo uchwytne i pozostają na drugim planie - dereizm i autyzm

urojenia są słabo uchwytne i pozostają na drugim planie - dereizm i autyzm

przeżywania powodują znaczną gotowość do przejawiania w

przeżywania powodują znaczną gotowość do przejawiania w

wypowiedziach i zachowaniu składników urojeniowej postawy wobec

wypowiedziach i zachowaniu składników urojeniowej postawy wobec

otoczenia i siebie, jednak mimo takiej gotowości rzadko dochodzi do ich

otoczenia i siebie, jednak mimo takiej gotowości rzadko dochodzi do ich

krystalizacji w postaci trwalszych i motywujących do działania urojeń,

krystalizacji w postaci trwalszych i motywujących do działania urojeń,



omamy - analogicznie jak w przypadku urojeń pozostają na drugim planie

omamy - analogicznie jak w przypadku urojeń pozostają na drugim planie

przeżyć.

przeżyć.



autyzm, bogaty lub ubogi, zaznacza się zwykle bardzo wyraźnie,

autyzm, bogaty lub ubogi, zaznacza się zwykle bardzo wyraźnie,



uderza znaczna dezintegracja osobowości - wymienione dotąd cechy

uderza znaczna dezintegracja osobowości - wymienione dotąd cechy

zespołu można uważać za jej różne przejawy.

zespołu można uważać za jej różne przejawy.

Zespół maniakalny (mania)

Zespół maniakalny (mania)

Definicja. Zespół afektywny, w którym objawem dominującym jest wzmożenie

Definicja. Zespół afektywny, w którym objawem dominującym jest wzmożenie

nastroju.

nastroju.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



podwyższenie nastroju (o charakterze maniakalnym) czasem uzupełniane

podwyższenie nastroju (o charakterze maniakalnym) czasem uzupełniane

mniej

mniej

charakterystycznymi objawami, które mogą zacierać typowy obraz,

charakterystycznymi objawami, które mogą zacierać typowy obraz,



często motywowane impulsywnie (podwyższeniem nastroju) zachowania

często motywowane impulsywnie (podwyższeniem nastroju) zachowania

ryzykowne dla zdrowia, pozycji społecznej, bezpieczeństwa materialnego,

ryzykowne dla zdrowia, pozycji społecznej, bezpieczeństwa materialnego,



przyspieszenie - dotyczące wszystkich procesów psychicznych, ale

przyspieszenie - dotyczące wszystkich procesów psychicznych, ale

najłatwiej dostrzegalne w zakresie różnych form aktywności oraz toku

najłatwiej dostrzegalne w zakresie różnych form aktywności oraz toku

myślenia,

myślenia,



czasem złość (dysforia) - o cechach zmiennie nasilonej, słabo

czasem złość (dysforia) - o cechach zmiennie nasilonej, słabo

kontrolowanej gniewliwości powodowanej licznymi wewnętrznymi i

kontrolowanej gniewliwości powodowanej licznymi wewnętrznymi i

zewnętrznymi okolicznościami

zewnętrznymi okolicznościami

ograniczającymi wzmożoną ekspansywność,

ograniczającymi wzmożoną ekspansywność,



bagatelizowane problemy somatyczne, zwłaszcza objawy ośrodkowej

bagatelizowane problemy somatyczne, zwłaszcza objawy ośrodkowej

dysregulacji

dysregulacji

popędów (skrócenie snu, obniżenie łaknienia, wzmożenie libido), rytmów

popędów (skrócenie snu, obniżenie łaknienia, wzmożenie libido), rytmów

biologicznych (wahania nastroju i aktywności w ciągu doby, zakłócenia

biologicznych (wahania nastroju i aktywności w ciągu doby, zakłócenia

cyklu miesięcznego) oraz czynności układu autonomicznego.

cyklu miesięcznego) oraz czynności układu autonomicznego.

Odmiany

Odmiany



Hipomania

Hipomania



Mania gniewna

Mania gniewna



Mania splątana

Mania splątana



Mania zahamowana

Mania zahamowana



Mania psychotyczna

Mania psychotyczna

Zespoły konwersyjne

Zespoły konwersyjne

Definicja. Zespół nerwicowy z charakterystycznymi

Definicja. Zespół nerwicowy z charakterystycznymi

(konwersyjnymi) zaburzeniami ruchu i czucia.

(konwersyjnymi) zaburzeniami ruchu i czucia.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



objawy konwersyjne (pseudoneurologiczne) ruchu

objawy konwersyjne (pseudoneurologiczne) ruchu

lub czucia o bardzo zróżnicowanym charakterze,

lub czucia o bardzo zróżnicowanym charakterze,

czasem zmieniającym się,

czasem zmieniającym się,



dynamika powstawania objawów jest często

dynamika powstawania objawów jest często

gwałtowna, zależna od wydarzeń stanowiących

gwałtowna, zależna od wydarzeń stanowiących

stres, a dalszy ich przebieg - zróżnicowany,

stres, a dalszy ich przebieg - zróżnicowany,



częste współistnienie cech osobowości

częste współistnienie cech osobowości

histrionicznej.

histrionicznej.

Odmiany z. konwersyjnych

Odmiany z. konwersyjnych



Scena dysocjacyjna

Scena dysocjacyjna

gwałtowny nadmiar ekspresji oraz silnych, słabo

gwałtowny nadmiar ekspresji oraz silnych, słabo

kontrolowanych emocji

kontrolowanych emocji



Amnezja dysocjacyjna niepamięć okresu o silnym znaczeniu

Amnezja dysocjacyjna niepamięć okresu o silnym znaczeniu

emocjonalnym

emocjonalnym



Osłupienie dysocjacyjne brak lub ograniczenie kontaktu oraz

Osłupienie dysocjacyjne brak lub ograniczenie kontaktu oraz

demonstracyjne znieruchomienie

demonstracyjne znieruchomienie



Fuga dysocjacyjna zborne działanie o niecodziennym charakterze i

Fuga dysocjacyjna zborne działanie o niecodziennym charakterze i

kierunku,

kierunku,

pokryte niepamięcią

pokryte niepamięcią



Trans

Trans

utrata kontroli nad rytmicznym, symbolicznym

utrata kontroli nad rytmicznym, symbolicznym

zachowaniem o cechach rytuału

zachowaniem o cechach rytuału



Opętanie (owładnięcie) poczucie wrogiego lub chwalebnego owładnięcia

Opętanie (owładnięcie) poczucie wrogiego lub chwalebnego owładnięcia

przez obcą istotę, często nadprzyrodzoną

przez obcą istotę, często nadprzyrodzoną



Osobowość mnoga naprzemienne zachowanie odpowiadające

Osobowość mnoga naprzemienne zachowanie odpowiadające

różnym

różnym

wzorcom

wzorcom

osobowościowym lub

osobowościowym lub

przypominającym osobowość,

przypominającym osobowość,

czasem skrajnie

czasem skrajnie

odmiennym

odmiennym



Otępienie rzekome

Otępienie rzekome

jaskrawo opaczne odpowiedzi i brak orientacji -

jaskrawo opaczne odpowiedzi i brak orientacji -

zachowanie naśladujące otępienie

zachowanie naśladujące otępienie



Zespół Gansera jaskrawo niedostosowane, nieuporządkowane

Zespół Gansera jaskrawo niedostosowane, nieuporządkowane

zachowanie, przy ograniczeniu kontaktu, orientacji

zachowanie, przy ograniczeniu kontaktu, orientacji

i komunikacji

i komunikacji



Puerylizm

Puerylizm

niedostosowane zachowanie naśladujące

niedostosowane zachowanie naśladujące

zachowanie

zachowanie

małego dziecka

małego dziecka

Zespoły o postaci somatycznej

Zespoły o postaci somatycznej

(somatoformiczne)

(somatoformiczne)

Definicja. Zespół nerwicowy ze skargami i dolegliwościami

Definicja. Zespół nerwicowy ze skargami i dolegliwościami

somatycznymi nie znajdującymi potwierdzenia ani

somatycznymi nie znajdującymi potwierdzenia ani

uzasadnienia w wynikach przedmiotowego badania

uzasadnienia w wynikach przedmiotowego badania

lekarskiego.

lekarskiego.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



skargi lub dolegliwości dotyczące różnych narządów i

skargi lub dolegliwości dotyczące różnych narządów i

układów ciała (somatyzacyjne), podejrzeń groźnej choroby

układów ciała (somatyzacyjne), podejrzeń groźnej choroby

(hipochondryczne), objawów dysfunkcji układu

(hipochondryczne), objawów dysfunkcji układu

autonomicznego lub bólu, które

autonomicznego lub bólu, które



nie znajdują ani uzasadnienia, ani potwierdzenia w

nie znajdują ani uzasadnienia, ani potwierdzenia w

badaniach lekarskich,

badaniach lekarskich,



objawy silnie motywują do licznych prób diagnostycznych

objawy silnie motywują do licznych prób diagnostycznych

lub diagnostycznych i terapeutycznych,

lub diagnostycznych i terapeutycznych,



często współwystępowanie zaburzeń osobowości, zwłaszcza

często współwystępowanie zaburzeń osobowości, zwłaszcza

cech histrioniczności, lękliwości, zależności.

cech histrioniczności, lękliwości, zależności.

Odmiany z.

Odmiany z.

somatoformicznych

somatoformicznych



Zespół somatyzacyjny - liczne, zmienne skargi

Zespół somatyzacyjny - liczne, zmienne skargi

somatyczne nie znajdujące pokrycia w wynikach

somatyczne nie znajdujące pokrycia w wynikach

sumiennego badania lekarskiego

sumiennego badania lekarskiego



Zespół hipochondryczny przekonanie o groźnej,

Zespół hipochondryczny przekonanie o groźnej,

przewlekłej lub zagrażającej życiu chorobie

przewlekłej lub zagrażającej życiu chorobie

somatycznej motywujące do ponawiania badań i

somatycznej motywujące do ponawiania badań i

niekonsekwentnych prób leczenia

niekonsekwentnych prób leczenia



Zespół dysfunkcji autonomicznych - objawy

Zespół dysfunkcji autonomicznych - objawy

wzbudzenia autonomicznego interpretowane jako

wzbudzenia autonomicznego interpretowane jako

objawy choroby somatycznej

objawy choroby somatycznej



Zespół bólu psychogennego - uporczywy ból

Zespół bólu psychogennego - uporczywy ból

części ciała nieuzasadniony stanem obiektywnym

części ciała nieuzasadniony stanem obiektywnym

Zespół derealizacyjno-

Zespół derealizacyjno-

depersonalizacyjny

depersonalizacyjny

Definicja. Zespół, w którym dominują

Definicja. Zespół, w którym dominują

objawy derealizacji lub

objawy derealizacji lub

depersonalizacji.

depersonalizacji.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



derealizacja lub depersonalizacja - o

derealizacja lub depersonalizacja - o

różnej intensywności,

różnej intensywności,



czasem towarzyszące zaburzenia

czasem towarzyszące zaburzenia

osobowości.

osobowości.

Specyficzne odmiany

Specyficzne odmiany

osobowości

osobowości

Definicja. Utrwalone, rozwijające się od wczesnego wieku, dezadaptacyjne

Definicja. Utrwalone, rozwijające się od wczesnego wieku, dezadaptacyjne

wzorce wewnętrznego przeżywania oraz zachowania społecznego -

wzorce wewnętrznego przeżywania oraz zachowania społecznego -

prowadzące do indywidualnego cierpienia lub konfliktów interpersonalnych,

prowadzące do indywidualnego cierpienia lub konfliktów interpersonalnych,

albo do obu tych następstw.

albo do obu tych następstw.

Typowe objawy:

Typowe objawy:



dezadaptacyjne cechy aktywności złożonej - szczególne wzorce ekspresji,

dezadaptacyjne cechy aktywności złożonej - szczególne wzorce ekspresji,

komunikacji i intencjonalności,

komunikacji i intencjonalności,



często przewaga słabo kontrolowanej, kierowanej emocjami lub popędami

często przewaga słabo kontrolowanej, kierowanej emocjami lub popędami

aktywności impulsywnej nad aktywnością intencjonalną,

aktywności impulsywnej nad aktywnością intencjonalną,



niewspółmierność w zakresie spostrzegania, oceniania, wartościowania

niewspółmierność w zakresie spostrzegania, oceniania, wartościowania

okoliczności

okoliczności



i osób oraz w zakresie reakcji emocjonalnych, które nie odpowiadają

i osób oraz w zakresie reakcji emocjonalnych, które nie odpowiadają

oczekiwanym,

oczekiwanym,



dysfunkcjonalność postaw wobec siebie i innych osób oraz sposobów

dysfunkcjonalność postaw wobec siebie i innych osób oraz sposobów

komunikowania się z otoczeniem,

komunikowania się z otoczeniem,



trwałość i sztywność tych zaburzonych wzorców oraz ich odmienność od

trwałość i sztywność tych zaburzonych wzorców oraz ich odmienność od

przeciętnych zachowań, typowych dla danej kultury i środowiska

przeciętnych zachowań, typowych dla danej kultury i środowiska

społecznego,

społecznego,



nieprzystosowanie społeczne o różnym stopniu głębokości.

nieprzystosowanie społeczne o różnym stopniu głębokości.

Klasyfikacja DSM-IV

Klasyfikacja DSM-IV

wyodrębnia trzy wiązki

wyodrębnia trzy wiązki

specyficznych odmian

specyficznych odmian

osobowości skupiające typy o

osobowości skupiające typy o

podobnych cechach

podobnych cechach



wiązka A znaczne trudności w zakresie ekspresji i

wiązka A znaczne trudności w zakresie ekspresji i

komunikacji, które sprawiają wrażenie niezwykłych lub

komunikacji, które sprawiają wrażenie niezwykłych lub

ekscentrycznych - osobowości schizoidalne, schizotypowe,

ekscentrycznych - osobowości schizoidalne, schizotypowe,

paranoiczne

paranoiczne



wiązka B znaczne nieuporządkowanie emocji, które wyraża

wiązka B znaczne nieuporządkowanie emocji, które wyraża

się zachowaniami o cechach dramatycznych, zmiennych lub

się zachowaniami o cechach dramatycznych, zmiennych lub

chaotycznych - osobowości dyssocjalne, impulsywne, z

chaotycznych - osobowości dyssocjalne, impulsywne, z

pogranicza (borderline), histrioniczne, narcystyczne

pogranicza (borderline), histrioniczne, narcystyczne



wiązka C znaczna lękliwość i bojaźliwość, silnie

wiązka C znaczna lękliwość i bojaźliwość, silnie

upośledzające skuteczność i kompetencję społeczną -

upośledzające skuteczność i kompetencję społeczną -

osobowości anankastyczne, lękliwe/unikające i zależne

osobowości anankastyczne, lękliwe/unikające i zależne

Organiczne zaburzenia

Organiczne zaburzenia

osobowości (charakteropatia,

osobowości (charakteropatia,

encefalopatia)

encefalopatia)

rozsiane lub ograniczone uszkodzenia mózgu

rozsiane lub ograniczone uszkodzenia mózgu

- do bardziej specyficznych należą:

- do bardziej specyficznych należą:



ograniczenia wytrwałości,

ograniczenia wytrwałości,



chwiejność ze słabą kontrolą emocji,

chwiejność ze słabą kontrolą emocji,

dysforie (z zachowaniami agresywnymi)

dysforie (z zachowaniami agresywnymi)



euforia lub apatia, rozhamowanie kontroli

euforia lub apatia, rozhamowanie kontroli

nad aktywnością impulsywną (łaknienie,

nad aktywnością impulsywną (łaknienie,

pragnienie, sen, libido), nieufność i

pragnienie, sen, libido), nieufność i

sztywność postaw poznawczych,

sztywność postaw poznawczych,



zubożenie i mniejsza płynność wypowiedzi

zubożenie i mniejsza płynność wypowiedzi

(drobiazgowość, rozwlekłość, lepkość),

(drobiazgowość, rozwlekłość, lepkość),

zmiana zachowań seksualnych

zmiana zachowań seksualnych

Zmiany osobowości :

Zmiany osobowości :

Definicja. Trwała, dezadaptacyjna zmiana cech osobowości

Definicja. Trwała, dezadaptacyjna zmiana cech osobowości

występująca po przebyciu szczególnie traumatycznych

występująca po przebyciu szczególnie traumatycznych

doświadczeń - prowadząca do indywidualnego cierpienia lub

doświadczeń - prowadząca do indywidualnego cierpienia lub

konfliktów interpersonalnych, albo do obu tych następstw.

konfliktów interpersonalnych, albo do obu tych następstw.

Typowe objawy:

Typowe objawy:

•

dezadaptacyjna zmiana aktywności złożonej - nowe wzorce

dezadaptacyjna zmiana aktywności złożonej - nowe wzorce

ekspresji, komunikacji i intencjonalności - np. nieufność,

ekspresji, komunikacji i intencjonalności - np. nieufność,

wycofywanie się, bierność, dyssocjalność, związek z

wycofywanie się, bierność, dyssocjalność, związek z

substancjami uzależniającymi,

substancjami uzależniającymi,

•

niewspółmierność poznawczych i emocjonalnych wyobrażeń

niewspółmierność poznawczych i emocjonalnych wyobrażeń

oraz wartościowania w odniesieniu do traumatycznych

oraz wartościowania w odniesieniu do traumatycznych

okoliczności,

okoliczności,

•

dysfunkcjonalność postawy wobec siebie i innych oraz sposobu

dysfunkcjonalność postawy wobec siebie i innych oraz sposobu

komunikowania się z otoczeniem - np. poczucie pustki,

komunikowania się z otoczeniem - np. poczucie pustki,

zobojętnienia, bezradności, nieufności, agresja lub zależność,

zobojętnienia, bezradności, nieufności, agresja lub zależność,

•

silne poczucie zmiany i odmienności cech obecnej osobowości,

silne poczucie zmiany i odmienności cech obecnej osobowości,

•

nieprzystosowanie społeczne o różnym stopniu głębokości,

nieprzystosowanie społeczne o różnym stopniu głębokości,

•

trwałość i sztywność tych zaburzonych wzorców oraz ich

trwałość i sztywność tych zaburzonych wzorców oraz ich

odmienność w stosunku do osobowości poprzedzającej

odmienność w stosunku do osobowości poprzedzającej

traumatyczne wydarzenie.

traumatyczne wydarzenie.