Ja – w świecie

społecznym

Wykład II

Dlaczego Ja jest ważne?



Jednostka jest obiektem oddziaływań i wpływu społecznego;



Jednostka jest źródłem wpływu, oddziałuje na inne osoby i grupy;



Reprezentacja Ja zajmuje szczególne/dominujące miejsce wśród innych
obiektów społecznych;



Percepcja via Ja źródłem specyficznych zniekształceń mających
konsekwencje społeczne



Zdolność refleksyjnego myślenia, samoświadomość Ja jako podmiotu
oraz przedmiotu - generuje wyjątkową dwoistość perspektyw:

- ja publiczne; ja-prywatne
- tożsamość społeczną ; tożsamość osobistą
- Ja- powinnościowe; ja-idealne ja-realne



Treści Ja uwarunkowane kulturowo: Ja – kolektywne; ja-
indywidualistyczne



Ja - jest podstawowym budulcem świata społecznego



Ja – tematyka prototypowa dla psychologii

Początki Ja

- ;

Struktura JA

powstaje ok. 2-3 r. ż.



źródło różnicowania od obiektów świata zewnętrznego

tworzona z uogólnionych informacji dotyczących: stanów

wewnętrznych, wyglądu, cech, umiejętności, pragnień,

postaw, pozycji społecznej (ról)



autoschematy – dobrze sprecyzowana, wiedza o sobie,

podstawa poczucia stałości, powstaje w rezultacie

powtarzalność ocen i kategoryzacji własnych zachowań;



Samoświadomość – świadomość siebie jako odrębnej

jednostki:



Typy świadomości – prywatna vs publiczna;



Formy – chwilowa stała



Rozwój i właściwości samoświadomości;



różowa kropka na moim nosie – 18m.ż. (

Lewis, Brooks, 1978

)



Neurologiczne podłoże: rozwój komórek wrzecionowatych-

przednia kora zakrętu obręczy – płaty czołowe – monitoring

kontroli i zachowania celowego



aktywizacja prywatnej samoświadomości nasila reakcję

emocjonalną, klaryfikuje wiedzę (

Gibbons, Carver i in. 1979),

sprzyja

zgodności zachowań z własnymi standardami



aktywizacja publicznej samoświadomości nasila lęk przed

ocena, nasila zgodność zachowania ze standardami

społecznymi;

Początki Ja c.d.

Samowiedza



Schematy, struktury poznawcze – rozwijane w toku

doświadczeń z S;



Schemat Ja: odzwierciedla to czego spodziewamy się po

swoim myśleniu, uczuciach i zachowaniu w danej sytuacji;



schematy zróżnicowane ze względu na ważność:



schematyczność vs aschematyczność

( Markus, 1977);



obraz Ja – zbudowany z wielu schematów

Specyfika wiedzy o Ja



efekt odniesienia do Ja - więcej wiemy i pamiętamy o sobie

(Rogers, Kuiper in.1977)



efekt cocktail- party – chronicznie podwyższona dostępność



informacje o Ja są żywsze, pewne i wyraziste - czasy reakcji

(Markus, 1977)

;



Odnoszenie do Ja zwiększa efektywność zapamiętywania;



Autoschematy modyfikują przetwarzanie informacji o innych

(

Fong, Markus, 1982)



Autopercepcja – zachowania źródłem wiedzy o Ja

(Bem,)

–

specyfika – siebie spostrzegamy lepiej - 3 pozytywne

złudzenia: przecenianie własnych pozytywnych cech i

osiągnięć; sprawowania kontroli; nierealistyczny optymizm –

adaptacyjność iluzji nt Ja

Specyfika wiedzy o Ja c.d.



Projekcja atrybutywna – przypisywanie innym
osobom własnych atrybutów



Efekt fałszywej powszechności – nadmierne
przekonanie że inni mają poglądy i postawy zgodne
z naszymi

Odsetek rzeczywisty

Odsetek subiektywny

Przeciw aborcji pośrednie za aborcją

12

58

28

54

60

66

Specyfika wiedzy o Ja c.d.



Asymetrii w spostrzeganiu podobieństwa: Ja-Inni
(Codol): inni są do mnie podobni, ja nie jestem
podobny do innych



Rysunek do pomiaru dystansów ja-Inni

Jak daleko TY jesteś od INNYCH?

264,7

231, 4

Jak daleko INNI są od Ciebie?

261,8

256, 6 Jak daleko INNI są od P?

Jak
daleko P
jest od
Innych?

Podtrzymywanie obrazu Ja

Teorie porównań Ja:
porównania Ja z.. Ja teoria samoregulacji

(Carver, Scheir, 1988)

: s.

umożliwia monitorowanie osiągania celu, pętla sprzężenia

zwrotnego: test- operate- test – exit- tote

- rzodkiewki czy czekolada?(

Baumeister i in. 1998) –

wyczerpywanie

zasobów samoregulacji

W

Schemat Ja jako
osoby
ciężko pracującej

Test

Czy pracuję równie

ciężko jak inne

osoby na tym

kursie?

Ta

k

WYJŚ

CIE

NI

E

WYKONANIE

Spędzać więcej czasu w

bibliotece

Ogranicz

enia

Samoregula

cja jednego

aspektu Ja

utrudnia

późniejszą

samoregula

cję innych

aspektów Ja

Podtrzymywanie obrazu Ja



Porównania Ja.. z Ja c.d. samokontrola- dowolna zmiana
własnych reakcji paradoksalne efekty kontroli – czyli jak
trudno nie myśleć o białych niedźwiedziach

…(Wegner, 1994)

próby

zahamowania skutkują hiperdostępnością

Mechanizm kontroli

umysłowej

Automatycz

ne

monitorowa

nie myśli

Kontrolowana

interwencja-

modyfikowani

e: aktywne

świadome

zastępowanie

Pojawienie się dodatkowego obciążenia - tłumienie – bardziej
dezorganizuje automatyczną kontrolę – nasilając myślenie o
..białych niedżwiedziach
Wyczerpanie zasobów woli „Ja- ograniczonym zbiornikiem
woli

”(Baumeister i in)

Podtrzymywanie obrazu

Ja



Porównania Ja z…. Ja – Teoria autokoncentracji



Uwaga skoncentrowana na aspekcie Ja vs świata
zewnętrznego



Uwaga skoncentrowana na Ja – stan
przedmiotowej samoświadomości –
autokoncentracja



Efekty: wzrost zgodności zachowań ze
standardami zewnętrznymi w warunkach
aktywizacji autokoncentracji (korelacja
towarzyskości przejawianej z deklarowaną jedynie
w warunkach autokoncentracji)

Podtrzymywanie obrazu Ja c.d.

Teoria rozbieżności Ja (Higgins)



Trzy typy schematów Ja:

Ja – realne – odzwierciedla to jacy jesteśmy teraz
Ja - Idealne odzwierciedla jacy chcielibyśmy być
Ja – powinnościowe własności które zgodnie z poczuciem obowiązku

(powinności) podmiot uznaje, że powinien posiadać



Motywacja do utrzymania zgodności pomiędzy trzema schematami



Rozbieżność źródłem dyskomfortu psychicznego



Rozbieżność Ja realne- ja idealne – emocje depresyjne



Rozbieżność Ja realne – Ja powinnościowe – emocje lekowe



Rozbieżności – źródłem motywacji do jej redukcji – wprowadzanie
zmian



Ograniczenia: negatywne emocje utrudniają skuteczną
samoregulację (osoby zmartwione łatwiej ulegają chwilowym
impulsom zamiast starać się o osiągnięcie bardziej odległego celu)

Podtrzymywanie obrazu Ja



Teoria porównań społecznych porównanie Ja z innymi



Specyfika: przekonania uczucia mają charakter subiektywny – brak
wzorca



Porównania w dół i porównania w górę – źródło adekwatnej samooceny



Samoocena: afektywna reakcja na samego siebie



Samoocena jako cecha – (skala samooceny Rosenberga) wysoka
samoocena koreluje (słabo ale systematycznie) lepszym
samopoczuciem, lepszym zdrowiem, wyższym poziomem osiągnięć



Problem: co jest przyczyną co skutkiem, rozkład samooceny „skośny”
kwestia wysokości i jasności (wysoka s. koreluje z jasnością: osoby
wiedzą jakie są podczas gdy niska s. generuje niepewność – stąd
większa plastyczność osób o niskiej samoocenie)

wysoka ……………………………………………………………………………….nie-

wysoka

(pozytywne)

(neutralne)



Stałość w czasie: problem wysokiej niestabilnej i stabilnej samooceny ;



Regulacja samooceny – jako stanu – źródło wielu zniekształceń

Dlaczego chcemy dobrze

mysleć o sobie?

• Bo to jest przyjemne…?
• motywuje do osiągania celów
• bufor chroniący przed lękiem w tym lekiem przed śmiercią:
- wzmocnienie samooceny osłabia lęk przed śmiercią i innymi

zagrożeniami;

- myśli o śmierci nasilają akceptację własnego światopoglądu

i innych jego wyznawców

- myśli o śmierci nasilają odrzucanie alternatywnych

światopogladuów i ich współwyznawców



Samoocena jako socjometr- wskaźnik bieżącej akceptacji
jednostki przez otoczenie społeczne;

-

monitoruje otoczenie społeczne ze względu na przejawy
dezaprobaty;

-

sygnalizuje je poprzez afektywna reakcję;

Model podtrzymywania samooceny

(Tesser):

czyli jak reagujemy na cudzy

sukces?

Społeczne odbicie Społeczne

porównania w górę

(pławienie się w cudzej chwale)
(Dumni rodzice laureata olimpiad ) (krytyczni wobec nowego pracownika)
Dziedzina nie związana z podmiotem Dziedzina związana z podmiotem
Pewność własnych umiejętności Brak pewności co do własnych

kompetencji

Strategie utrzymania samooceny przewidywane przez MUS



Zawyżenie zdolności obiektu porównania: „Jest wprawdzie znakomicie
wykształcony ale nie ma mojego doświadczenia”



Zmiana obiektu porównania: „W porównaniu z innymi kolegami jestem
odporny na pokusy finansowego awansu”



Odseparowanie od obiektu odnoszącego sukces: „Mamy odmienną wizje
spędzania wolnego czasu więcej nie pojadę z nim na wakacje”



Dewaluacja wymiaru: „Być może odniósł większy sukces zawodowy ale ja
mam wspaniałą rodzinę i to jest najważniejsze”

Konsekwencje regulacyjne

MUS

• W dziedzinie istotnej – cudzy sukces zagraża samoocenie – przeważają

porównania społeczne nad pławieniem się w cudzej chwale;

• W dziedzinie nieistotnej - cudzy sukces nie zagraża samoocenie

przeważa pławienie się w cudzej chwale;

• Zmniejszanie/ zwiększanie różnicy miedzy osiągnięciami własnymi i

cudzymi: sukces przyjaciela w ważnej dla Ja dziedzinie b. zagrażający
niż odległego znajomego (chętniej pomagamy nieznajomemu niż
przyjacielowi w takiej sytuacji; dzieci oceniały w dziedzinie istotnej
własne wyniki jako wyższe od przyjaciela – nieistotnej odwrotnie,
wyniki najmniej lubianych oceniane jako gorsze niezależnie od
dziedziny )

• manipulowanie bliskością i dystansem (silne więzi między

rodzeństwem gdy zaangażowani w różne dziedziny: gdy sukces w
wykonywaniu zadania ważnego – spadek spostrzeganego
podobieństwa oraz wzrost dystansu fizycznego

• Manipulowanie ważnością dziedziny: badani lepiej wypadający z

zadaniu diagnozującym jakąś cechę wyżej ją oceniali niż ci który
wypadli gorzej

Podtrzymywanie Ja c.d.

Teorie porównań grupowych: aspekty Ja na styku relacji z innymi
• Ja – indywidualne – Ja – relacyjne – Ja kolektywne
• Tożsamość osobista – subsystem samowiedzy zawierający

cechy spostrzegane jako najbardziej specyficzne i odróżniające Ja
od innych tożsamość społeczna – część pojmowania siebie  z

przynależnosci do grupy społecznej wraz z wartością i znaczeniem
emocjonalnym związanym z ta przynależnością

(Tajfel, 1979)

• Strategie utrzymywania pozytywnej tożsamości społecznej;
- efekty faworyzacji i dyskryminacji
- W grupach o niskim statusie: opuszczenie grupy; strategia zmiany

społecznej; strategia społecznej twórczości, nieporównywalność

• Teoria autokategoryzacji (Turner) kontinuum
•

Motywy związane z Ja



Autowaloryzacja – dążenie do tego by ja było pozytywne

:

- rozbieżność w deklarowanym vs rzeczywistym wyborze strategii

kooperacyjnej bądź rywalizacyjnej w odniesieniu do siebie i innych w
dylemacie więźnia – przewidywania dla innych (61 vs 64) adekwatne dla
siebie pochlebne 84 vs 42

- efekt bycia lepszym od przeciętnego
- upozytywnianie obrazu własnej osoby totalitarne ego



Motywy autowaloryzacji realizowane na mocy:

- mechanizmów przewidzianych MUS

-

mechanizmów dysonansu poznawczego (zmodyfikowanego przez Aronsona)

Trudność w uzgodnieniu który z nich ma bardziej regulacyjny charakter

(zmiana zarówno redukuje dysonans jak i przywraca dobre mniemanie o Ja)



Autoafirmacja –

potwierdzenie ogólnej wartości, integralności własnej

osoby



Dowody eksperymentalne (Steele): akt autoafirmacji uodparnia na
dysonans ale



Dysonans nasila autoafirmację i efekty MUS (badania nad bliskością)



Porównania społeczne (dysonans) nasilają autoafirmację

Motywy związane z Ja



Dowody: najsilniejszą autoafirmacje wartości – osoby z warunków
negatywnych porównań społecznych.



Ekspresja wartości jakościowo różny mechanizm podtrzymania
samooceny od redukowania dystansu, czy MUS



Autoweryfikacja – dążenie do tego by Ja było
wewnętrznie zgodne;

-

informacje niezgodne przetwarzane uważniej, ludzie są skłonni do

podważania jej diagnostyczności;

- modyfikująca rola wielkości samooceny: u osób o wysokiej motywy

autowaloryzacji i autoweryfikacji zgodne, u osób o niskiej - sprzeczne:

-

autoweryfikacyjne przyjmowanie informacji niepochlebnej bardziej
refleksyjne, pochlebnej (autowaloryzacja) automatyczne;

-

akceptacja niepochlebnej, zgodnej z Ja informacji bardziej
prawdopodobna gdy ma poznawczy charakter gdy emocjonalna –
motyw autowaloryzacyjny – odrzucenie

-

Osoby o niskiej samoocenie lepiej reagują na informację negatywną
(autoweryfikacja) ale b. cieszą się z pozytywnej (autowaloryzacja)

Motywy związane z Ja



Samopoznanie - dążenie do tego by wiedza zawarta w Ja była
prawdziwa:

- poszukiwanie informacji diagnostycznych gdy istnieje przekonanie o

możliwości ich rozwijania i kontroli gdy tak nie jest – selektywne
poszukiwanie informacji pochlebnych nawet gdy są nie diagnostyczne



Samonaprawa dążenie rzeczywistego poprawienia własnych cech,
umiejętności, stanu zdrowia czy dobrostanu – źródłem motywu uczucie
nieadekwatności pojawia się głównie w warunkach autokoncentracji



Autoafirmacja – potwierdzenie ogólnej wartości, integralności własnej
osoby – akt autoafirmacji uodparnia na dysonans – możliwość ekspresji
wartości mechanizmem podtrzymywania samooceny jakościowo
różnym od redukowania dystansu, czy postulowanych przez MUS



Zastępowalność i równoważność różnych mechanizmów
autowaloryzacji:

Ludzie nie maksymalizują ale podtrzymują poczucie własnej

wartości

Mechanizmy autowaloryzacji -

podsumowanie



Definiowanie Ja – ważność cechy wyznaczona jej pozytywnością



Tendencyjne przetwarzanie informacji :

- pochlebne sądy o sobie
- Zniekształcenia pamięci i znaczenia danych w kierunku pozytywnym

-

efekt bycia lepszym od przeciętnego



Realizacja zadań i atrybucja osiagniętych wyników:

- dążenie do sukcesów/ unikanie porażek;

-

Egocentryczny wzorzec atrybucji;



Porównania społeczne – MUS;

- niekorzystne porównania społeczne a pławienie się w cudzej chwale
- modyfikujaca rola bliskości Ja – Inni, ważność dziedziny dla Ja i

poziomu wyników;



Dysonans poznawczy:



Autoafirmacja



Tożsamość społeczna



Autoprezentacja

-

Autoprezentacja:

żeby inni myśleli o

nas dobrze



Powszechność przywdziewania masek: celowe działanie
zmierzające do wywołania u audytorium pożądanego przez
jednostkę wizerunku własnej osoby.



Realizowane poprzez kontrolowanie informacji o sobie, innych
ludziach, pogladach, ideach, planach, motywach aktywności …



Forma wpływu społecznego – wywarte wrażenie ma skłonić do
pożądanego zachowania, zwiększenia kontroli nad zachowaniami
innych ludzi



Kryterium zachowania autoprezentacyjnego: różnica w zachowaniu
pomiędzy warunkami prywatnymi i publicznymi



Motywy zachowań autoprezentacyjnych:

- maksymalizacja bilansu kosztów i zysków w relacjach społecznych

-

podwyższenie/ ochrona poczucia własnej wartości

-

Tworzenie i podtrzymywanie określonej tożsamości



Konkretne zachowania mogą zaspakajać więcej niż jeden z
motywów



Wyznaczniki siły motywacji do autoprezentacji

Wyznaczniki siły motywacji do

autoprezentacji



Przydatność odpowiedniego wizerunku do osiągnięcia celów społecznych;

-

im więcej motywów zachowanie zaspakaja tym większa motywacja

-

warunki publiczne nasilają motywację

-

Im większa zależność od audytorium tym silniejsza motywacja (więcej
zachowań autoprezentacyjnych wobec szefów niż przyjaciół)

-

Różnice indywidualne – makiawelisci i pragmatycy



Subiektywna wartość celów społecznych

- Im większa wartość celów oraz mniejsza ich dostępność tym większa

motywacja do wywierania wrażenia

-

Charakterystyka odbiorców: np. wobec osób o dużej mocy spolecznej
wzrasta a.



Rozbieżność miedzy aktualną impresja a pożądaną

-

warunki porażki czy zakłopotania

-

Prewencja – emitowanie sygnałów „dobrej tożsamości” : 1) doświadczenie
porażki wobec jednej osoby nasila autoprezentacje wobec innej – transfer
audytorium 2) „prywatna” porażka nasila autoprezentacje

Strategie autoprezentacji



Taksonomia Jonesa i Pittmana: ingracjacja, autopromocja, doskonałość
moralna, zastaszanie, autoprezentacja bezradnościowa.



Strategie nie muszą być rozdzielne (z wyjątkiem zastraszania i
ingracjacji)



To samo zachowanie może pełnić różne funkcje (np. strajkujący
pracownicy



Taksonomia Schutz



Czynniki decydujace o stylu autoprezentacji:

-

samowiedza działa przez (1) prezentację najlepszej części Ja na widok
publiczny (2) prezentacje tego co prawdziwe (3)zinternalizowane normy
zakazujace klamstwa

-

Wyobrażenia tożsamosci pożądanej i niepożądanej

-

Wymagania roli społecznej

-

Spostrzegane oczekiwania widowni

-

Aktualne i rzeczywiste oraz przyszłe i potencjalne konsekwencje
publicznego wizerunku

-

Samoocena: niska – autoprezentacje ochronne, ingracjacje, wysoka –
ofensywne, autopromocja



Autoprezentacje negatywne

Taksonomia Schutz

dążenie do sprawienia „dobrego wrażenia”

dążenie do sprawienia „dobrego wrażenia”

Autoprezentacje ofensywne

Autoprezentacje ofensywne

(wybielanie siebie poprzez deprecjonowanie innych

(wybielanie siebie poprzez deprecjonowanie innych

)

)

Porównania w dół, oczernianie rywala, ironizowanie,

Porównania w dół, oczernianie rywala, ironizowanie,

Krytykowanie, atakowanie, narzucanie tematu

Krytykowanie, atakowanie, narzucanie tematu

Autoprezentacje asertywne

Autoprezentacje asertywne

(

(

ujawnianie mocnych stron

ujawnianie mocnych stron

)

)

Ingracjacja, autopromocja, doskonałość moralna,

Ingracjacja, autopromocja, doskonałość moralna,

Demonstrowanie dobrej siły, rozdymanie sukcesów,

Demonstrowanie dobrej siły, rozdymanie sukcesów,

Unikanie sprawienia „złego
wrażenia

”

ryzyko

aktywność

pasywnoś
ćostrożność

Autoprezentacje defensywne

aktywne zwalczanie, przeciwdziałanie „złego
wrażenia”)
Zaprzeczanie, bagatelizowanie,
dystansowanie się, usprawiedliwianie czynu,
pomniejszanie wlasnej odpowiedzialności,

Autoprezentacje ochronne

Ukrywanie informacji sprawiających
złe wrażenie
Unikanie bycia w centrum uwagi,
ograniczanie ujawnienia informacji
o sobie, skromne opisywanie siebie,
unikanie interakcji, milczenie,

Różnice kulturowe w Ja i

tożsamości



Różnice w obrazie Ja zależne od społeczeństwa w jakim
osoba się wychowała



Kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne: specyfika Ja-
indywidualnego i kolektywnego:

-Terminologiczna propozycja Triandisa na oznaczenie profilów osobowości

odpowiadających wymiarom Ind-Kol: idiocentryzm i alocentryzm

-

odmienność wychowania i socjalizacji

:

społeczeństwa kolektywistyczne :

nacisk na posłuszeństwo i

szacunek dla rodzin, dopasowanie do obowiązujących norm



bardziej wspólnotowe doświadczanie Ja vs
indywidualistyczne

w społeczeństwach zachodu

Badanie:

o. b. studenci z Chin i Ameryki Pół. Zadanie: wypisanie 20

określeń samoopisowych. Wyniki: studenci amerykańscy wypisali
więcej określeń o charakterze indywidualistycznym (Jestem
inteligentny) niż studenci chińscy (Jestem katolikiem )

Wyniki na skalach indywidualizmu i

kolektywizmu

•

Norma stosowania zaimka Ja wymiary

kulturowe



Wielka litera: I’am vs jestem, ja……….



„Skoro [ja] już wyczerpałem wszystkie dostępne
możliwości, pozostaje mi jedynie zwrócić się z prośbą
do Ciebie/do Pana/ do Was o zajęcie się tą
sprawą”



„ As I have exploited all the maens within my reach
and control, it leaves me to address this request to
you, hoping that you can handle the matter.”



Uprzywilejowana forma gramatyczna 1 os. l.p. 

podwyższony status psychologiczny własnego Ja w
obrębie kultury anglosaskiej.



Bogactwo form semantycznych  odzwierciedla

znaczenie jakie kultura nadaje podmiotowi i wielu
stanom psychicznym Ja

(np. niemożliwość pominięcia Ja

obok czasownika, duża litera, wielość form I, me, self,
selfesteem, ego

)

Różnice kulturowe w Ja i

tożsamości



Różnice kulturowe a wyznawane wartości



Badanie: paradygmat poprzedzania:

zaimki typu Ja vs

my – aktywizacja Ja indywidualistycznego vs
kolektywistycznego w czytanym opowiadaniu zadanie:
samoopisowe określenia + kwestionariusz wartości



Wyniki:

5

5,25

5,5

5,75

6

Poprzedzanie Ja- osobiste

Poprzedzania Ja- kolektywne

Wartości indywidualistyczne

Wartości kolektywistyczne

Po

p

ie

ra

n

ie

w

a

rt

o

śc

i

Uniwersalność podnoszenia poczucia

własnej wartości……?



Maslow, Rogers – motywacyjne teorie związane ze
strukturą Ja



RTO – Reykowski – podstawowe założenie
utrzymanie/podwyższenie poczucia własnej wartości
–fundamentalny mechanizm ludzkiej motywacji



Rezultaty międzykulturowych badań Schmitt i Allik:
53 kraje – skala Rosenberga  potwierdzają

uniwersalność i wskazują na różnice
międzykulturowe:



- kraje Azji Wschodniej i Pln-wsch.  region

najniższych wartości szczególnie Japończycy: M =
25,50 vs Amerykanie M=32, 21 dotyczy to także
kolektywnego poczucia własnej wartości

Kulturowa teoria Markus i Kitayamy



Koniec XX w  spektakularne przesunięcie punktu

„ciężkości” w kierunku Dalekiego Wschodu



Różne sposoby –bycia-ja (self - ways) dla określenia
ram kulturowych bycia adekwatnym człowiekiem:

- ja-niezależne i ja-współzależne – kulturowe uwarunkowania: filozofia,

religia, etyka, język, oddziaływania społeczne: Try your best, She
is doing her best vs koncentracja Japończyków na niedoskonałości
 samokrytycyzmie  samodoskonaleniu

- wsparcie społeczne dla samodoskonalenia się



Ja- niezależne Ja-współzależne – linia podziału
cywilizacji Wschodu i Zachodu: stałość vs zmienność
sytuacyjna cech  większa vs mniejsza spójność Ja



Fałszywa unikalność vs typowość – badania
amerykańsko –japońskie



Zjawisko asymetrii egocentrycznej

w kulturze

kolektywistycznej i indwi.

Porównania Ja-Inny – zjawisko

asymetrii

• Badania w kulturze indywidualistycznej i kolektywistycznej

3,3

3,8

3,4

3,5

3,6

3,7

3,9

Porównania Ja do innych

Porównania inni do ja

Hindusi Amerykanie

Zjawisko fałszywej unikalności:

Amerykanie i Japończycy

Inne konsekwencje regulacyjne

kulturowego uwarunkowania Ja



Asymetria reagowania na sukces i porażkę:

-

sytuacyjne poczucie własnej wartości bardziej wrażliwe u

Amerykanów na sukces u Japończyków na porażkę

Dwukulturowość



Współczesny problem emigracji  wzrostu mobilności

geograficznej, lokalnych wojen i kryzysów humanitarnych.



Sytuacja społeczna imigrantów wymusza posiadanie
wielorakich tożsamości



Wieloraka tożsamość złożona z elementów kultur
czerpanych z kultura kraju pochodzenia i kraju gospodarzy



Oznacza to włączanie do koncepcji JA składników 2 kultur
różnych pod względem wartości, postaw, zwyczajów i
stylów interakcji



Jednostki które dobrze sobie radzą z obiema kulturami 

dwukulturowe



Model przełączania się: dobre radzenie sobie z
wielokulturowością, wykorzystanie wiedzy zgodnie z
aktualnym kontekstem :

2-kulturowi amerykanie o chińskich

korzeniach u których aktywizowano wybrana kulturę zmieniali
zachowanie spójnie z kontekstem.

Dwukulturowość c.d.

Kolektywizm

indywidualiz

m

DWUKULTURO

WOŚĆ

Różnice

kulturowe

JA

Zalety: lepsze funkcjonowanie w interakcjach , efektywniejsze
strategie radzenia sobie w trudnych sytuacjach, wyższe poczucie
własnej wartości, mniej doświadczeń z napięciami etnicznymi, lepsze
funkcjonowanie poznawcze, zdrowie psychiczne,

Warunek: pozytywne postawy
wobec
obu kultur

Bibliografia

• Wojciszke, B.(2002) Człowiek wśród innych ludzi

roz. 4 136- 164).

• Andrzej Szmajke, (2001).Autoprezentacja –

niewinny spektakl dla innych i siebie. W; M. Kofta
i T. Szustrowa (red.), Złudzenia które pozwalają
żyć. Warszawa: PWN 146 – 172.