Nauka o organizacji

Społeczna odpowiedzialność

semestr letni

organizacji

(CSR)

dr Beata Majecka, prof. WSSE

wykład II

rok akademicki 2009/2010

Społeczna odpowiedzialność

Plan wykładu

przedsiębiorstwa – definiowanie

• definicja społecznej odpowiedzialności biznesu

• koncepcja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa

• system społecznej odpowiedzialności biznesu oznacza:

- konieczno

• oczekiwania wobec CSR

ść odpowiadania na potrzeby określonych

ludzi, grup, czy organizacji stanowiących otoczenie

• korzyści z wprowadzania CSR

przedsiębiorstwa

• znaczenie CSR – czynniki

- konieczność ponoszenia przez podmiot gospodarczy

• modele CSR

konsekwencji swoich zachowań

• efekty stosowania programów społecznej

odpowiedzialności biznesu

• sytuacje odpowiedzialności biznesu:

- ponoszenie odpowiedzialności

- podejmowanie odpowiedzialności

- pociąganie do odpowiedzialności

3

- odpowiedzialne działanie

4

System społecznej

Społeczna odpowiedzialność

odpowiedzialności biznesu

przedsiębiorstwa – definiowanie c.d.

• elementami systemu społecznej odpowiedzialności biznesu są:

• CSR czyli Corporate Social Responsibility czyli społeczna

- system regulacji i rozporządzeń prawnych, które określają odpowiedzialność biznesu

poziom i zakres odpowiedzialności społecznej organizacji (np. ustawa o ochronie środowiska, regulacje przeciwko

• jest to idea, system myślenia i działania, w ramach którego korupcji, sankcjonowanie uczciwej konkurencji) przedsiębiorstwa integrują społeczne i środowiskowe aspekty swojej codziennej, gospodarczej działalności

- system narzędzi i zachęt rynkowych nagradzających oraz wzajemne stosunki z interesariuszami ( stakeholders) społecznie odpowiedzialne zachowania (np. nagrody przy zachowaniu dobrowolności (Komisja Europejska 2001

dla przedsiębiorstw spełniających normy ekologiczne rok)

przekładające się na lepszy wizerunek a tym samym na zyski, zgoda na handel limitami zanieczyszcze

• interesariusze to m.in. akcjonariusze, pracownicy, zwi ń)

ązki

zawodowe, rządy, samorządy lokalne, organizacje

- dobrowolny, przyjęty przez przedsiębiorstwo system pozarządowe, organizacje zrzeszające przedsiębiorców, zarządzania społeczną odpowiedzialnością (np. działania banki, klienci

prospołeczne określone w strategii podmiotu) 5

6

1

relacje rynkowe

relacje pozarynkowe

Oczekiwania wobec przedsiębiorstw

właściciele

lokalne społeczności

• oczekiwania wobec przedsiębiorstw przybierają postać pracownicy

upragnionych działań, oczekiwanych i wymaganych instytucje rządowe

i samorządowe

kredytodawcy

• oczekiwania wobec przedsiębiorstw ciągle ulegają instytucje

klienci

zmianie

międzynarodowe

PRZEDSIĘBIORSTWO

dostawcy

organizacje społeczne

• są zmienne w zależności od grupy interesariuszy –

każda z nich ma swoje życzenia wobec podmiotów hurtownicy

media

gospodarczych

detaliści

organizacje

gospodarcze

• oczekiwania wobec przedsiębiorstwa zgłaszane konkurenci

opinia publiczna

przez interesariuszy można podzielić na dwie główne grupy związane z istnieniem podstawowych (rynkowych) i drugorzędnych relacji (pozarynkowych)

przedsiębiorstwa z otoczeniem

7

Model relacji przedsiębiorstwa z interesariuszami 8

stopień zaangażowania

stopień zaangażowania

interesariuszy

interesariuszy

postulaty

prawne

działania

i regulacyjne

cykl życia

wdrożenie

polityczne

celów

prawa

interesariuszy

swoboda

społecznych

menedżerów

zmiana

oczekiwań

interesariuszy

czas

czas

Cykl życia celów społecznych

Swoboda menedżerów w kontekście cyklu życia celów społecznych 9

10

Oczekiwania przedsiębiorstw wobec

CSR

Interesariusze

realizacja oczekiwań

• w warunkach ograniczanej swobody decyzyjnej OCZEKIWANIA

menedżerów przedsiębiorstwa oczekują wymiernych korzyści swoich działań

• ok. 30% przedsiębiorstw na świecie, podejmując działania społecznie odpowiedzialne oczekuje przede Przedsiębiorstwo

wszystkim wzrostu przychodów i zysków

DZIAŁANIA

OCZEKIWANIA

• 13% organizacji liczy na oszczędność kosztów programy CSR

• budowa reputacji i public relations

11

12

Mechanizm transponowania oczekiwań interesariuszy w programy CSR

2

Kluczowe korzyści

Powody wzrostu znaczenia CSR

ze zrównoważonych działań biznesu

• obni

• globalizacja i wzrost poziomu konkurencji

żenie kosztów

• rosnące rozmiary przedsiębiorstw i ich wpływ na otoczenie

• wzrost przychodów

• zmiany pozycji i roli, jaką odgrywają ustawodawcy

• ograniczenie ryzyka biznesowego

• wzrastający popyt na talenty i wiedzę specjalistyczną

• budowa reputacji

• wzrost aktywności społeczeństwa obywatelskiego w skali globalnej

• lepszy dostęp do kapitału

• zmiana charakteru konsumenta (prosumpcja)

• nowe szanse wynikające z poprawy relacji z otoczeniem

• wzrost znaczenia niematerialnych zasobów przedsiębiorstw społecznym

13

14

Podstawowe elementy

Podstawowe modele CSR

uniwersalnego modelu CSR

• model after profit obligation – uznaje, że fundamentalne

• przedsiębiorstwo działające w oparciu o system społecznej znaczenie w działalności biznesu ma odpowiedzialność odpowiedzialności powinno w swoich procesach ekonomiczna, a reszta jest traktowana

zarządczych uwzględniać następujące kryteria: jako zobowiązania dodatkowe

- ekonomiczne

- społeczne

- etyczne (traktowane jako element aspektów społecznych)

• model before profit obligation – pierwszeństwo mają

- ekologiczne

wartości moralne, czyli społeczna i etyczna

odpowiedzialność jest podstawą, a zysk może być

• pokrywa się to prawie doskonale z ideą zrównoważonego kreowany jako efekt spełniania powinności społecznych rozwoju przedsiębiorstwa

• w każdym z kryteriów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwo powinno zidentyfikować kluczowe obszary 15

równoważenia działań – ważne z punktu widzenia CSR 16

aspekty

Obszary działań zrównoważonych

środowiskowe

• ekologia

• aspekty społeczne

ROZWÓJ

PRZEDSIĘBIORSTWA

• aspekty ekonomiczne

(podporządkowany

społecznej

odpowiedzialności)

aspekty

aspekty

społeczne

ekonomiczne

Aspekty zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstwa 17

18

3

Ekologiczne kryterium w modelu CSR

zarządzanie

produkty i usługi

• w aspekcie kryterium ekologicznego ważnymi, pomagającymi w identyfikacji obszarów kluczowych, wytycznymi są:

ekologia

- zarządzanie

w programach

- produkty i usługi

- stosunki z interesariuszami

CSR

- szkolenie i edukacja

stosunki

szkolenie

- dialog

z interesariuszami

i edukacja

dialog

Kluczowe obszary działań ekologicznych

19

20

Obszar zarządzania

Obszar zarządzania – c.d.

• przedsiębiorstwo powinno dążyć do ciągłej poprawy

• przedsiębiorstwo zobowiązuje się chronić

w zakresie wykorzystywania energii i materiałów i przywracać pierwotny stan środowiska naturalnego oraz oraz zmniejszania emisji zanieczyszczeń

promować zasady zrównoważonego rozwoju poprzez swoje produkty, procesy, usługi i inną aktywność

• przedsiębiorstwo powinno stworzyć szczegółowe programy i procedury monitoringu zużycia energii, wody i materiałów

• przedsiębiorstwo scala te kwestie z codzienną praktyką oraz emisji zanieczyszczeń

prowadzenia biznesu

• powinna powstać w przedsiębiorstwie polityka środowiskowa

• przedsiębiorstwo powinno opracować i wdrożyć system w postaci dokumentu

zarządzania środowiskowego obowiązujący całą organizację, który umożliwi przełożenie misji i celów

• przedsi

ekologicznych na plan działania (zawieraj

ębiorstwo powinno posiadać plany działań awaryjnych ący

np. procedury ISO 14000)

• powinny zostać ustalone zakładowe normy w zakresie ochrony środowiska

21

22

Obszar produktów i usług

Obszar produktów i usług – c.d.

• przedsiębiorstwo powinno projektować produkty, usługi,

• przedsiębiorstwo powinno kupować i wykorzystywać procesy i urządzenia w taki sposób, aby zminimalizować produkty, półprodukty, materiały, surowce

niekorzystny wpływ na środowisko

i materiały biurowe przyjazne dla środowiska

• powinno określać się ilościowe i jakościowe oddziaływanie

• należy dokonywać oceny przewidywalnego wpływu produktów i usług na środowisko

procesów produkcyjnych oraz ich efektów na środowisko naturalne, zdrowie i bezpieczeństwo ludzi oraz uwzględniać t

• przedsi

ę ocenę w procesach decyzyjnych

ębiorstwo zobowiązane jest do wykorzystywania i produkowania przetworzonych i przetwarzalnych materiałów oraz minimalizowania wykorzystywania

• przedsiębiorstwo powinno stosować ekooznaczenia swoich opakowań

produktów i kształtować dzięki temu świadomość i wrażliwość ekologiczną klienta

23

24

4

Obszar stosunków z interesariuszami Obszar szkoleń i edukacji

• przedsiębiorstwo powinno poszukiwać dostawców,

• należy zapewniać pracownikom odpowiednie szkolenia dystrybutorów i partnerów handlowych spełniających w kwestiach bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych standardy ekologiczne i społeczne zgodne

z ochroną środowiska oraz zapobiegania zagrożeniom z obowiązującymi w organizacji

wynikającym z ich pracy dla środowiska naturalnego

• przedsiębiorstwo zobowiązane jest do dzielenia się

• powinno prowadzi

z pracownikami i innymi interesariuszami oszcz ć się szkolenia w zakresie

ędnościami

pochodzącymi z redukcji oddziaływania na środowisko przeciwdziałania wypadkom przy pracy, które naruszają zasady ekologiczne

• powinno prowadzić się ekologiczną edukację lokalnej społeczności

• powinno promować się wśród pracowników filozofię ekologicznego trybu życia

• główni interesariusze powinni realizować założenia polityki środowiskowej organizacji

25

26

Obszar dialogu

Aspekty społeczne

• należy przedstawić opinii publicznej i pracownikom

• w ramach kryterium społecznego powinny być informacje dotyczące potencjalnego wpływu działalności analizowane następujące obszary:

przedsiębiorstwa na środowisko naturalne oraz zdrowie i bezpiecze

- zatrudnienie i stosunki pracy – bezpiecze

ństwo ludzi

ństwo pracy,

wolność zrzeszania się, dyskryminacja, godziny pracy,

• powinno informowa

wynagrodzenia,

ć się otoczenie i pracowników

świadczenia, szkolenia, jakość pracy,

o postępach prac nad poprawą działania przedsiębiorstwa jakość życia

w zakresie ochrony środowiska

- stosunki z interesariuszami

- społeczność lokalna

• przedsiębiorstwo powinno ze środowiskiem społecznym,

- produkty i usługi

na które oddziałuje utrzymywać dobre stosunki

- zarządzanie

komunikacyjne oraz rozważać ewentualne sugestie, opracowywać na tej podstawie programy ochrony środowiska i je wdrażać

27

28

Obszar zatrudnienia i stosunków pracy

zatrudnienie

produkty i usługi

• przedsiębiorstwo powinno przestrzegać norm w sferze i stosunki pracy

zatrudnienia i warunków pracy

aspekty społeczne

• przedsiębiorstwo powinno informować z odpowiednim w programach

wyprzedzeniem swoich pracowników o planowanych CSR

zmianach mogących mieć wpływ na wielkość i strukturę stosunki

społeczno

zatrudnienia oraz zarobki

ść

z interesariuszami

lokalna

• przedsiębiorstwo powinno tak zarządzać zasobami ludzkimi, zarządzanie

aby umożliwiać indywidualny rozwój pracowników

• organizacja powinna ułatwiać pracownikom odejście z pracy Kluczowe obszary działań społecznych

np. poprzez porady oraz przekwalifikowanie

29

30

5

Obszar produktów i usług

Obszar społeczności lokalnej

• przedsiębiorstwo powinno badać potrzeby klientów

• organizacja powinna zawsze szanować prawa człowieka i w miarę swoich możliwości dostarczać zapotrzebowane dobra i usługi

• powinna popierać pokój, bezpieczeństwo i społeczną integrację

• organizacje powinny opracowywać narzędzia i badać wpływ swoich produktów na klientów

• przedsiębiorstwo powinno być wrażliwe na kulturę społeczności lokalnej i okazywać szacunek symbolom

• przedsiębiorstwa powinny przyjmować zobowiązania narodowym i lokalnym

gwarancyjne i sumiennie wywiązywać się z nich

• przedsiębiorstwo powinno promować i przyczyniać się

• produkty i usługi powinny co najmniej spełniać, do lokalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego ale mogą też (to jest pożądane) przewyższać standardy bezpieczeństwa

• przedsiębiorstwo powinno budować stosunki partnerskie z władzami lokalnymi

• opakowania powinny zawierać czytelne i niezbędne 31

32

informacje o produktach

Obszar zarządzania

Obszar stosunków z interesariuszami

• przedsiębiorstwo powinno dążyć do osiągnięcia równowagi

• w relacjach z konsumentami przedsiębiorstwo powinno pomiędzy swoimi interesami i interesariuszy tworząc odpowiednie plany strategiczne

postępować zgodnie z zasadami uczciwości

w prowadzeniu działalności gospodarczej i marketingu

• przedsiębiorstwo powinno formalnie włączyć w swój system zarządzania zarządzanie relacjami z interesariuszami

• przedsiębiorstwo powinno dostarczać prawdziwych, dokładnych i jasnych informacji na temat swoich produktów

• organizacja powinna posiadać i realizować procedury regularnego przekazywania informacji interesariuszom

• powinno zapewnić uczciwe zyski dla właścicieli kapitału o swojej działalności i wynikach

• powinno sprzyjać stabilizacji stosunków z dostawcami

• przedsiębiorstwo powinno prowadzić rzetelną dokumentację pozwalaj

poprzez uczciwie i poprawnie skonstruowane umowy ącą na stwierdzenie m.in. poprawności działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu 33

• płacić swoje zobowiązania w terminie

34

Aspekty ekonomiczne

• w aspekcie ekonomicznym chodzi przede wszystkim aspekty ekonomiczne

o równoważenie działań przedsiębiorstw uwzględniając interes biznesu (kryterium wyników ekonomicznych) w programach CSR

i wizerunek organizacji

• obszary „szczególnej troski” w ramach aspektów ekonomicznych:

wyniki

public relations/

- wyniki ekonomiczne

ekonomicznych

zachowania

- wizerunek

35

36

Kluczowe obszary działań ekonomicznych

6

Obszar wyników ekonomicznych

Obszar public relations

• optymalizacja wyników ekonomicznych – chodzi

• przedsiębiorstwa są szczególne zainteresowanie o nieeksploatowanie zasobów w sposób zmierzający działaniami w ramach public relations, czyli utrzymywaniem do krótkookresowej maksymalizacji zysków,

dobrych, ścisłych stosunków z otoczeniem

ale optymalizowanie, albo maksymalizowanie w długim (interesariuszami)

okresie wartości podmiotu

• generowanie odpowiednich, korzystnych dla organizacji

• główne zaangażowanie przedsiębiorstwa powinno być zachowań rynkowych – głównie nastawionych

skierowane na maksymalizację wartości podmiotu na realizację potrzeb otoczenia

dla interesariuszy (głównie akcjonariuszy)

• troska o zachowania wewnętrzorganizacyjne,

• szczególną wagę należy przykładać do transparentności aby utrzymywać dobre relacje ze swoimi pracownikami, działań (głównie rachunkowości)

które zaowocują dobrymi komentarzami na temat organizacji ze strony pracowników – wymaga

to wypracowania nowego modelu przywództwa

37

38

w organizacji

Efekty CSR – wyniki badań

• organizacje, które przedkładają dobro interesariuszy nad poziom zysków, potrafią zwiększyć zaangażowanie pracowników

• dzięki temu osiągają wyższe wyniki finansowe, choć uznały je za cel drugorzędny

• wniosek ten wypływa z wyników ankiety

przeprowadzonej w 520 organizacjach biznesowych z 17 krajów

39

7