Język współczesnej
młodzieży

Język współczesnej
młodzieży



Funkcje języka – relacje języka do
szeroko rozumianego środowiska.



Przez środowisko rozumiemy świat,
rzeczywistość,

przyrodę,

społeczeństwo,

ludzi,

struktury

społeczne,

kulturę,

procesy

psychiczne,

emocje,

sytuacje

komunikacyjne.

Język współczesnej
młodzieży

Językowi przypisywane są 3 podstawowe funkcje:



Kognitywna – poznawcza, racjonalna. Polega ona na

wyrażaniu myśli, sądów, idei, pojęć, ale także na

realizowaniu ich. Funkcja ta polega na zdobywaniu

wiedzy o świecie. Badają ją: logika, psychologia, filozofia.



Społeczna – odzwierciedla miejsce i rolę języka w

relacjach społecznych. Język jest narzędziem tworzenia i

regulowania relacji społecznych. Jest też najważniejszym

narzędziem

podziału

kompetencji

i

układu

ról

społecznych w różnych sytuacjach. Badają ją: socjologia,

psychologia społeczna



Afektywna – emotywna, ekspresywna. Jest związana z

przekazywaniem

emocji.

Badają

ją:

poetyka,

literaturoznawstwo.

Język współczesnej
młodzieży



Wyróżniamy następujące funkcje języka (jeden z wielu

podziałów):

komunikatywna

poznawcza

prezentacyjna

ekspresywna

impresywna

reprezentatywna

poetycka

Język współczesnej
młodzieży



Język

służy

przede

wszystkim

komunikacji, ale także ma funkcje
socjalną/społeczną, tzn. język wyróżnia
daną grupę, identyfikuje jej członków,
spaja każdą posługującą się nim
społeczność.



Dla

wielu

grup

jest

elementem

identyfikacyjnym, bo wyraża grupowy
sposób widzenia rzeczywistości.

Język współczesnej
młodzieży



W lingwistyce ostatnich lat (zwłaszcza
a socjolingwistyce, teorii komunikacji)
analizuje się odmiany języka, którymi
posługują się członkowie rożnych
mniejszych

czy

większych

grup

społecznych. Mówi się zatem o języku
rożnych środowisk, grup wiekowych,
subkultur, o języku kobiet i mężczyzn.

Język współczesnej
młodzieży



Najwięcej miejsca poświęca się
językowi współczesnej młodzieży.
Nieoficjalna, używana w kontaktach
nieformalnych

odmiana

języka,

którą posługuje się młodzież, ma
cechy kodu organicznego i jest
typowym socjolektem (socjolekt to
język grupy społecznej).

Język współczesnej
młodzieży



Każdy socjolekt jest odpowiedzią
grupy na silną potrzebę wyrażenia
odrębności grupowej.



Kod ograniczony i rozwinięty,



Wyrazy modne i mody kulturowe,



Język e-generacji.

Język współczesnej
młodzieży



Język współczesnej młodzieży wyróżniany
jest na podstawie oczywistego kryterium
jakim jest wiek mówiących (piszących). W
najszerszym rozumieniu tego zjawiska
język młodzieży identyfikuje się odmianą
środowiskową,

tzn.

z

polszczyzną

nieoficjalną, używaną przez młodzież w
kontaktach między sobą (ale także między
młodzieżą

a

starszymi,

zwłaszcza

rodzicami)

Język współczesnej
młodzieży



Opisując

odmianę

oficjalną

i

nieoficjalną języka współczesnej
młodzieży przywołuje się opozycję
wydzieloną przez socjolingwistę
Basila Bernsteina:



kod ograniczony-kod rozwinięty

Język współczesnej
młodzieży



Angielski uczony wprowadził tę opozycję,

analizując na początku lat 60. język

młodzieży przedmieść wielkich miast

angielskich i język uczniów kończących

ekskluzywne szkoły.



W pierwszym przypadku (kod ograniczony)

wypowiedzi mają na celu przekazanie

informacji

i

są

wyrazem

struktury

społecznej, ubarwiają ją i wzmacniają, w

drugim (kod rozwinięty) służą rozróżnianiu i

łączeniu idei, gdzie system komunikacji

jest zorientowany na osobowość.

Język współczesnej
młodzieży



Ta opozycja dobrze pasuje do sytuacji

współczesnej polskiej młodzieży, a

obszar kodu ograniczonego bardzo się

poszerzył (za sprawą współczesnej

sytuacji politycznej, ekonomicznej: nie

tylko niedostatek materialny, istnienie

„przedmieść” czy różnice klasowe, ile

tendencja

współczesnej

kultury

masowej, a zwłaszcza postawa „mieć”.

Język współczesnej
młodzieży



Ogromna negatywną rolę odgrywają tutaj

współczesne komercyjne środki przekazu, które

ze

szczególną

mocą

i

skutecznością

rozpowszechniają kod ograniczony.



Cechy tego kodu to: ubóstwo środków

językowych,

ich

brutalizacja,

duża

emocjonalność,

prymitywizm

wyrażania,

nastawienie na rzeczy materialne, nieporadność

w wyrażaniu uczuć czy przeżyć, częste

używanie słownictwa erotycznego, trudności w

operowaniu słownictwem abstrakcyjnym

Język współczesnej
młodzieży



Nieporadności

w

nazywaniu

i

klasyfikowaniu zjawisk współczesnego
świata, w którego opisie wiele
waloryzujących przymiotników zostało
wyeliminowanych

przez

bardzo

pojemne

znaczeniowo

słowa

wytrychy, np.: spoko (kilkadziesiąt
znaczeń).

Język współczesnej
młodzieży



Groźne dla kultury narodowej jest to, że kod

ograniczony

nie

zawiera

słownictwa

związanego z tradycją, kulturą i historią Polski.



Niebezpieczne w szkole (kłopoty edukacyjne)

Upośledzone

myślenie

abstrakcyjne,

uproszczona składnia i zawężony zakres

słownictwa

nie

pozwalają

budować

odpowiednich komunikatów. Rekompensatą za

upośledzenie społeczne (eliminujące z powodu

języka) jest wzmocniona ekspresywność.

Język współczesnej
młodzieży



Z postawą „być” związany jest
ściśle kod rozwinięty. Głownie
cechy tej postawy są pochodną
nastawienia

na

głębokie

przeżywanie swojego istnienia,
wyjściem do drugiego człowieka.

Język współczesnej
młodzieży



Język

rozwinięty

charakteryzuje

się

obfitością słownictwa, w które może
ujmować zjawiska otaczającego świata na
różnych

poziomach

abstrakcji,

stosowaniem

subtelnych

rozróżnień

słownych, łatwością wyrażania głębszych
uczuć i nazywania różnych wartości,
zwłaszcza

estetycznych,

moralnych,

religijnych czy patriotycznych.

Język współczesnej
młodzieży



Analiza słownictwa daje wgląd w
mody

językowe

i

fascynacje

kulturowe współczesnej młodzieży.
Czyni

się

to

na

podstawie

wydzielenia

słów

częstych,

nadużywanych, słów kluczy.

Język współczesnej
młodzieży



Obecnie na ogół Polaków, a zwłaszcza na
ludzi młodych, działają cztery potężne
prądy

kulturowe,

które

radykalnie

zmieniają

nasz

sposób

myślenia

i

posługiwania się językiem:



Konsumpcjonizm



Postmodernizm



Medialność



Amerykanizacja

Język współczesnej
młodzieży



Moda na bylejakość mówienia
(pisania) i luz językowy. Przejawia
się to w warstwie fonetycznej
komunikatów. W jakościowej
zmianie tworzenia tekstów
pisanych (esemesy, fora
internetowe, gg, emaile)

Język współczesnej
młodzieży



Moda na luz językowy wywołuje inne
groźne dla kultury języka polskiego
zjawisko, jakim jest przełamywanie tabu,
maksymalne uproszczenie grzeczności i
postępująca wulgaryzacja. Współczesne
społeczeństwo

rozszerzyło

znacznie

margines tolerancji dla słów wulgarnych,
obscenicznych

czy

agresywnych,

wymawianych w sytuacjach publicznych.

Język współczesnej
młodzieży



Wulgaryzm – Grochowski M.,
Słownik polskich przekleństw i
wulgaryzmów, W-Wa 1995 – to
jednostka leksykalna, za pomocą
której mówiący ujawnia swoje
emocje względem czegoś lub
kogoś, łamiąc przy tym tabu
językowe.

Język współczesnej
młodzieży



Użycie wulgaryzmów nie jest już
traktowane jako sposób wyrażenia
emocji, lecz jako zwykła forma
komunikatu. Wyrazów wulgarnych
używa się coraz częściej, by oddać
nie

tylko

negatywne.

Ale

i

pozytywne emocje (ćwiczenie: „ o
kurwa…”).

Język współczesnej
młodzieży



Wśród młodzieży panuje swoista moda na
dosadność i wulgarność, na mocne
przeżywanie rzeczywistości, które wyrazić
można jedynie przez wyrazy dosadne,
przekleństwa i wulgaryzmy.



Dialogi młodzieżowe „obsługiwane” przez
klika wyrazów z rdzeniem jeb-, kurw-,
pierd-, ch… (przykład przypowiastki o
żołnierzu, Wojna i pióro, M. Wańkowicz)

Język współczesnej
młodzieży



Cześć wyrazów modnych we współczesnej
polszczyźnie

zawiera

znacznie

duże

natężenie cechy, maksimum czegoś: na
maksa, totalny wypas, odlot, totalny full,
totalnie, zajebiście, super, ekstra.



Świadczą one o skłonności współczesnej
kultury do impulsywnego przeżywania
chwili,

doraźnego

zadowolenia

i

manifestowania emocji.

Język współczesnej
młodzieży



Moda na amerykanizmy (przykłady
sztuki translatorskiej).

Język współczesnej
młodzieży



Rewolucja informatyczna, fascynacja dzieci

i młodzieży komputerem, Internetem,

korzystanie z telefonów komórkowych to

zjawiska,

które

obecnie

najbardziej

wpływają na młode pokolenie, a zwłaszcza

na jego język. E-generacja - to pokolenie

elektroniczne możemy poznawać także

przez analizę produkowanych tekstów

elektronicznych, ich organizacji formalnej,

zawartości treściowej, wyrażanych idei.