Mówiąc o wsparciu rodziny odwołujemy

się do systemu wartości, w centrum którego
znajduje się rodzina, jej potrzeby i funkcje.
Istotne jest pełne szacunku podejście do
złożonych obowiązków rodziny, a zwłaszcza

dla zadań rodzicielskich.

Koalicja na Rzecz Pomocy Rodzinie (Family Resource

Coalition, 1983) przedstawiła listę wartościujących twierdzeń
dotyczących rodzicielstwa i potrzeby wsparcia rodziny:



Rodzicielstwo nie jest tylko sprawą instynktu: to ciężka i
wymagająca praca,



Rodzice pragną wszystkiego, co najlepsze dla swoich dzieci i
usiłują to osiągnąć poprzez swoje wysiłki,



Rodzice chcą i potrzebują wsparcia, informacji oraz wzmocnienia
w swojej roli rodzicielskiej,



Rodzice, jako ludzie dorośli, posiadają także własne potrzeby,



Pomoc powinna koncentrować się na mocnych, a nie na słabych
stronach rodziny,



Programy pomocy rodzinie powinny dążyć do upełnomocnienia
rodziny, a nie uzależniać ją od profesjonalistów.

Z badań prowadzonych w latach 2005 – 2010

wynika, że sądy coraz częściej ingerowały

w problemy dotyczące rodziny. Było to przede

wszystkim ograniczanie i pozbawianie władzy

rodzicielskiej. W związku z tym wzrastała liczba

rodzin zastępczych, które również w ostatnich

latach ulegały rozpadowi.

Wprowadzenie odpowiednich przepisów w nowej

ustawie – praca z rodziną naturalną – ma za

zadanie ograniczyć ingerencję sądu

w funkcjonowanie rodziny, na rzecz pracy z nią.

•

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku

•

Wejście w życie 1 stycznia 2012 roku

•

Główne założenia:

–

wsparcie rodzin w kryzysie w środowisku ich

zamieszkania bez „odrywania” dzieci od rodziny

–

praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny

biologicznej

–

większa pomoc rodzinom zastępczym

–

przyspieszenie procedur adopcyjnych

–

podział zadań pomiędzy jednostki samorządu

terytorialnego

Respektowanie praw rodziny do:



autonomii



prymatu w wychowywaniu dzieci



pomocy i wsparcia ze strony instytucji
publicznych



pomocniczości

•

analiza sytuacji rodziny i przyczyn kryzysu

•

wzmocnienie funkcji rodziny

•

rozwijanie umiejętności opiekuńczo –
wychowawczych

•

pomoc w integracji rodziny

•

przeciwdziałanie marginalizacji i degradacji
społecznej rodziny

•

reintegracja rodziny i powrót dzieci do rodziny
biologicznej

Rodzina ma prawo oczekiwać pomocy

w formie:

–

konsultacji i poradnictwa specjalistycznego

–

terapii

–

mediacji

–

usług opiekuńczych i specjalistycznych

–

poradnictwa prawnego

–

grup wsparcia

–

grup samopomocowych

W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności

w wypełnianiu funkcji opiekuńczo –
wychowawczych rodzina może zostać objęta
pomocą rodziny wspierającej. Rodzina
wspierająca wraz
z asystentem rodziny pomaga w opiece
i wychowaniu dziecka, w prowadzeniu
gospodarstwa domowego,

a także w kształtowaniu

i wypełnianiu podstawowych

ról społecznych.

Mogą nimi być rodziny z najbliższego

otoczenia rodzin zagrożonych, z
pozytywną opinią kierownika ośrodka
pomocy społecznej, z odpowiednimi
umiejętnościami i pozytywnymi

doświadczeniami
życiowymi.

Zgodnie z założeniami ustawy o wspieraniu rodziny

i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem na

poziomie gminy do działania została powołana instytucja

asystenta rodzinnego, która ma służyć podniesieniu

jakości

i skuteczności pracy z rodziną. Takie rozwiązanie ma

zapewnić częstsze kontakty profesjonalisty z rodziną,
lepszą obserwację relacji rodzinnych, stałe wsparcie ,

doradztwo i pomoc oraz szybszą diagnostykę

sygnalizowanych problemów.

Asystent rodziny w swych działaniach powinien

koncentrować się na wspieraniu rodziny naturalnej i na

przeciwdziałaniu zbyt pochopnym praktykom odbierania

dziecka rodzicom biologicznym.

Obszary pracy asystenta rodziny:



w bezpośredniej pracy z rodziną (odnosi się do działań
związanych z pogłębieniem informacji dotyczących
funkcjonowania rodziny)



w bezpośredniej pracy z dzieckiem (asystent podąża za
karierą szkolną dziecka, zwraca uwagę na to czy
występują u dziecka jakieś deficyty rozwojowe, czy
wymaga wsparcia poprzez organizację dodatkowych
korepetycji)



w działaniach pośrednich na rzecz dziecka i rodziny
(asystent organizuje dla rodziny pomoc w formie terapii
ukierunkowanej na rozwiązywanie problemów
wewnątrzrodzinnych)



w organizacji własnego warsztatu pracy.

Zadania asystenta rodziny:

•

udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji
życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności
prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;

•

udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu
problemów socjalnych;

•

udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu
problemów psychologicznych;

•

udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu
problemów wychowawczych z dziećmi;

•

współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub
grupą roboczą

•

wspieranie aktywności społecznej rodzin;

•

motywowanie członków rodzin do podnoszenia
kwalifikacji zawodowych;

•

udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu
i utrzymywaniu pracy zarobkowej;

•

motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla
rodziców, mających na celu kształtowanie
prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności
psychospołecznych ;

•

udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności
poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych;

•

podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych
w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin;

•

prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla
rodziców i dzieci;

•

prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;

•

dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej
niż co pół roku.

•

monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy
z rodziną;

•

sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej
członkach;

•

współpraca z jednostkami administracji rządowej
i samorządowej, właściwymi organizacjami pozarządowymi
oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się
w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;

Asystent rodziny ma prawo do:

•

wglądu do dokumentów zawierające dane osobowe

członków rodziny

•

przedstawiania właściwym organom władzy publicznej,

organizacjom oraz instytucjom ocen i wniosków

zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw

rodzin.

•

korzystania z poradnictwa, które ma na celu zachowanie

i wzmocnienie jego kompetencji oraz przeciwdziałanie

zjawisku wypalenia zawodowego.

•

korzystania z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy

publicznych.

Asystent rodziny musi posiadać wyższe

wykształcenie
pedagogiczne/psychologiczne lub
wykształcenie wyższe niekierunkowe
oraz roczny staż pracy z rodziną i
ukończone szkolenie lub też
wykształcenie średnie oraz
doświadczenie (trzyletni staż pracy
z rodziną) i ukończone szkolenie.



Placówkę wsparcia dziennego prowadzi
gmina, podmiot którego gmina zleciła
realizację tego zadania bądź też podmiot,
który uzyskał zezwolenie wójta.



Współpracuje ona z rodzicami lub
opiekunami dziecka, a także placówkami
oświatowymi
i podmiotami leczniczymi



Pobyt dziecka w palcówce wsparcia
dziennego jest nieodpłatny i dobrowolny o
ile do placówki nie skieruje go sąd.

Placówka wsparcia dziennego może być

prowadzona w formie:

•

opiekuńczej – w tym kół zainteresowań, świetlic, klubów

i ognisk wychowawczych (zapewnia dziecku opiekę

i wychowanie, pomoc w nauce, organizację czasu

wolnego, zabawę i zajęcia sportowe a także rozwój

zainteresowań)

•

specjalistycznej – organizacja zajęć

socjoterapeutycznych, terapeutycznych, korekcyjno –

kompensacyjnych, logopedycznych

•

pracy podwórkowej realizowanej przez wychowawcę –

realizuje działania animacyjne i socjoterapeutyczne

W placówce wsparcia dziennego, w tym samym czasie

może przebywać nie więcej niż 30 dzieci (pod opieką

jednego wychowawcy nie więcej niż 15 dzieci).

Nowym zadaniem gminy jest współfinansowanie

pieczy zastępczej (wraz z powiatem) – koszty
pobytu dziecka w placówkach opiekuńczo –
wychowawczych, rodzinnych domach dziecka
i rodzinach zastępczych. Wcześniej zadaniem
gminy była wyłącznie praca z rodziną naturalną.

10 % (I rok)  30% (II rok)  50% (III rok)

PRACA Z

RODZINĄ

KGR jest metodą pracy z rodziną w której osoby

spokrewnione podejmują próbę rozwiązania rodzinnego

problemu – opracowują plan wyjścia z rodzinnego

kryzysu. Opiera się na przekonaniu, że rodzina ma

w sobie wystarczająco dużo siły i motywacji , aby

samodzielnie rozwiązać problem.

KGR ma za zadanie powstrzymać niekorzystne procesy

zachodzące w strukturach społecznych i zahamować

procesy dezintegracji tradycyjnych struktur rodzinnych,

zmniejszyć liczbę dzieci i młodzieży przebywających poza

rodziną a także skrócić okres ich przebywania

w placówkach opieki zastępczej.

Organizuje się ją w celu zapewnienia dziecku opieki

w rodzinie, w której się wychowuje.



Etap I  uzyskanie zgody rodziny na udział

w KGR i zgłoszenie przypadku do koordynatowa



Etap II  przygotowanie Konferencji Grupy

Rodzinnej



Etap III  przebieg Konferencji Grupy

Rodzinnej składający się z 3 części:

•

dzielnie się informacjami

•

prywatny czas dla rodziny

•

zaakceptowanie bądź odrzucenie planu stworzonego
przez rodzinę

W Europie już w latach 60 wzrosło zainteresowanie

rodziną, co spowodowało inne spojrzenie na rodzinę i
zmieniło praktykę społeczną, w której nie chodzi już o
ochronę dziecka przed jego rodzicami, ale o ochronę
całej rodziny.

•

perspektywa ekologiczna,

•

perspektywa kompetencji,

•

perspektywa rozwojowa,

•

orientacja planowania stałości.



Zwraca uwagę na transakcje miedzy
jednostką a środowiskiem.



Podkreśla konieczność pracy nie tylko
z rodziną, ale i konieczność
oddziaływania na jej środowisko



Eksponuje możliwości jednostek oraz
rodziny jako całości.



Konieczne jest motywowanie jednostki
i rodziny do nabywania kompetencji



Podkreśla się, że rodziny – tak jak i jednostki
przechodzą fazy cyklu swojego życia
i w każdej fazie mogą pojawić się inne
problemy.



Podkreśla się również wpływ rodziny
pochodzenia na wypełnianie ról
małżeńskich i rodzicielskich.



Akcentuje się zdolność do przezwyciężania
braków i pokonywania trudności



Wzmocniła podejście skierowane na
rodzinę.



Wyraża konieczność szybkiego
rozpoznania sytuacji dziecka i
opracowania planu opieki, tak by
zapewnić jak najszybszy powrót do
rodziny biologicznej lub innej rodziny –
chodzi o środowisko zapewniające
stabilność więzi uczuciowych.

W Europie zostały przyjęte znacznie szybciej

niż
w Polsce:



praca nie tylko z dzieckiem, ale i rodziną w
środowisku lokalnym,



aktywna rola rodziców w ustaleniu celów interwencji,



wspierająca tylko rola profesjonalisty,



odwołanie się do mocnych stron rodziny,



praca metodami, które rodzina akceptuje



uwzględnianie odrębności kulturowej oraz religijnej
rodziny

W związku z tym rodzice nie są biernymi

klientami pomocy społecznej, ale

aktywnymi uczestnikami w procesie

zmian.

Są w stanie ocenić potrzeby i ustalić

priorytety w pracy z rodziną.

Na przestrzeni ostatnich 20 lat powstało wiele inicjatyw

wspierania rodziny, opartych na „wyjściu naprzeciw rodzinie” i

na przekonaniu o sile, a nie słabości rodzin. Takie modele

oddalają się od tradycyjnego w pracy socjalnej, podejścia, w

którym „władczy” profesjonaliści wkraczają w życie biernych

obywateli, usiłując rozwiązać istniejące problemy społeczne.

Celem programów wsparcia osadzonych w lokalnej społeczności

jest udzielenie pomocy rodzicom, aby uzyskując lepszą

samoocenę mogli sami stać się niezależnymi wychowawcami

i opiekunami swoich dzieci.

Programy tego rodzaju zostały wprowadzone w życie

pod nazwami:



home training (szkolenie w domu) lub



video – home training (szkolenie w domu przy
zastosowaniu wideo).

Programy te obejmują szeroki zakres problemów

rozwojowych i wychowawczych, a posługują się

wszelkimi możliwymi metodami i narzędziami pracy.



Prewencyjne



Interwencyjne

Taki podział wynika z zadań opieki, które realizowane

są na continuum:

prewencja

ochrona

(powszechnie dostępne świadczenia

(umieszczenie

dziecka

społeczne, uniwersalne usługi) poza domem)



Usługi dla rodzin z dziećmi o specjalnych
potrzebach.



Usługi edukacyjne mające na celu poprawienie
potencjału poznawczego dzieci w rodzinach o
społecznościach upośledzonych pod względem
socjo – ekonomicznym.



Usługi na rzecz rodziny problemowej.



program wspierania rodziny – dla rodzin
z grup ryzyka, np. bardzo młodych (celem
jest podstawowa profilaktyka),



program pomocy rodzinie – usługi dla rodzin
przeżywających trudności, np. z dzieckiem
niepełnosprawnym, trudna sytuacja
materialna,



program intensywnej interwencji – dla rodzin
w sytuacji kryzysu, np. istnieje realne ryzyko
umieszczenia dziecka poza domem

Projekt 12 sposobów został opracowany, jako

oferta wieloaspektowej interwencji dla rodzin

grupy ryzyka i dla rodzin, w których były już

przypadki maltretowania i zaniedbywania

dzieci.

Interwencja objęła pomoc
w takich dziedzinach, jak
np. treningu umiejętności
rodzicielskich, zmniejszanie
stresu, wsparcie społeczne,
higiena, zdrowie
i bezpieczeństwo.

Program Wczesnej Interwencji Prenatalnej

zapewniał domowe wizyty pielęgniarek,

zaczynając od okresu przed porodem i

kontynuując je przez pierwsze dwa lata życia

dziecka z naciskiem na kwestie zdrowotne.

Klientami projektu były ubogie, niezamężne matki -

nastolatki. Celem interwencji było zapobieganie

problemom zdrowotnym matek

i dzieci. Jednym z oczekiwanych efektów było

przeciwdziałanie przemocy i zaniedbywaniu

dzieci.

Rodziny przechodzą w swoim cyklu życia przez

szereg kryzysów. Programy społeczne powinny być

przygotowane do rozpoznania kryzysów oraz zapobiegania im.

Kryzys chroniczny

•

ubóstwo,

•

chroniczna choroba psychiczna,

•

przemoc,

•

bezrobocie,

•

niski poziom wykształcenia,

•

deprywacja emocjonalna,

•

dysfunkcje rodziny.



Prewencja pierwszego stopnia:

- zmiana postaw społecznych,

- poprawa warunków bytowych,
- uniwersalne działania skierowane na cała populację,



Prewencja drugiego stopnia:

-

identyfikacja jednostek, grup i populacji

potrzebujących wsparcia



Prewencja trzeciego stopnia:

- sieć pomocy w zakresie zdrowia, zdrowia psychicznego

i pomocy społecznej na poziomie lokalnym.

Wysoki stopień prawdopodobieństwa



Zły stan higieny dziecka w momencie zgłoszenia,



Choroba psychiczna rodziców,



Złe relacje między rodzicami,



Rodzice, doświadczyli poważnych przeciwności życiowych,



Matka wychowywana w domu o wysokiej dyscyplinie.

Średni stopień prawdopodobieństwa



Znaczące wydarzenia życiowe dotyczące rodziców w przeciągu

ostatniego roku,



Dziecko nie przebywa z obojgiem rodziców,



Matka nie zwraca się do nikogo o pomoc w sytuacji krytycznej,



Ojciec bez stałego zatrudnienia lub bezrobotny,



Matka w wieku poniżej 21 lat w chwili urodzenia badanego

dziecka

Konwencja ONZ o Prawach Dziecka zmieniła

status dziecka z przedmiotu ochrony na podmiot

praw. Znaczącą grupą praw dziecka są prawa

do „uczestnictwa” i „udziału”. Współczesne

dziecko to dziecko protagonista, podmiot

społeczny, podmiot praw i odpowiedzialności.

Konieczność nowego spojrzenia na dziecko

i rodzinę to największe wyzwanie, jakie

staje przed współczesnymi systemami

pomocy.