Pedagogika specjalna: jest to dział
pedagogik zajmujący się teoria i
praktyka wychowania i kształcenia
jednostek upośledzonych. Praktyka
pedagogiki specjalnej jest tak długa jak
historia wychowania, gdyż wśród
jednostek wychowawczych zawsze
znajdowały się jednostki z
uszkodzeniami lub z zaburzeniami z
rozwoju. Teoria pedagogiki specjalnej
rozwija się od drugiej połowy XIX wieku.
I nazywana była pedagogiką leczniczą.
Przedmiotem pedagogiki specjalnej jest
rewalidacja jednostek upośledzonych i
przystosowanie ich do zadań
społecznych i zawodowych w takim
zakresie, w jakim jest to możliwe

Działy pedagogiki specjalnej to:

oligofrenopedagogika-dotycząca
upośledzeń umysłowych;
surdopedagogika- upośledzeń słuchu i
mowy; tyflopedagogika- upośledzeń
wzroku; pedagogika resocjalizacyjna –
zaburzeń w zachowaniu; pedagogika
terapeutyczna – kalectw i schorzeń
społecznych. W Polsce ogromne zasługi
w zakresie pedagogiki specjalnej
położyła Maria Grzegorzewska i
założony przez nią Instytut Pedagogiki
Specjalnej. Pierwszą placówką
wychowania specjalnego w Polsce była
szkoła dla głuchych założona w
Warszawie w 1817 roku przez księdza J.
Falkowskiego

Pedagogika terapeutyczna:

jest to pedagog osób przewlekle
chorych i kalekich przebywających
w placówkach leczniczych oraz
placówkach integracyjnych dla
dzieci i młodzieży, a także w
specjalistycznych ośrodkach
rehabilitacji i opieki paliatywnej.

Rehabilitacja medyczna:
kompleksowe i zespołowe działanie
na rzecz osoby niepełnosprawnej
fizycznie lub psychicznie , które ma
na celu przywrócenie tej osobie
pełnej lub maksymalnej do
osiągnięcia sprawności fizycznej lub
psychicznej, a także zdolności do
pracy oraz do brania czynnego
udziału w życiu społecznym.
Rehabilitacja to okres psychiczny i
społeczny.

Rehabilitacja ruchowa-
usprawnianie osób z dysfunkcją
narządu ruchu. Specjalista z
zakresu rehabilitacji ruchowej –
fizjoterapeuta- stosuje w
procesie usprawniania metody
fizjoterapii.

Z definicji tych wynika jedność celów w
pedagogice ogólnej i społecznej oraz
wspólne lokowanie ich zadań badawczych i
praktycznych, choć osiąganych innymi
metodami.

Ważną rolę w każdym z wymienionych
rodzajów oddziaływań rehabilitacyjnych
odgrywa rehabilitacja
ruchowa(kinezyterapia) w zastosowaniu
do różnych form zajęć z osobami
niepełnosprawnymi. Dla przykładu można
wymienić tutaj hipoterapię, terapię przez
sport, kulturoterapię, hydroterapię,
balneoterapię, elektroterapię itd.

Cele i zadania pedagogiki
terapeutycznej:
- zajmuje się jednostkami
wyizolowanymi z naturalnego
środowiska
-ochrona jednostki przed ujemnymi
skutkami psychicznymi spowodowanymi
długotrwałym pobycie w zakładzie
leczniczym
- współdziałanie w terapii medycznej
- udzielanie pomocy jednostce w
akceptowaniu sytuacji, w jakiej się
znalazła
- współdziałanie w zapewnieniu
jednostce podstawowych potrzeb
psychospołecznych i biologicznych
- organizowanie procesu szkolenia
(rewalidacja i rehabilitacja)
-udzielanie pomocy po opuszczeniu
zakładu leczniczego.

Teoria pedagogiki w procesie
rehabilitacji w szpitalu
 
Odciążająca- spoczynkowa-
dostarczenie choremu warunków do
jak najmniejszego wydatkowania
wysiłku związanego ze środowiskiem
zewnętrznym w celu gromadzenia
energii do walki z przyczyna choroby.
Uczynniająca- czynnościowa-
organizowanie wszelkich form
aktywności mających na celu
zdynamizowanie usprawniania
procesów psychomotorycznych
(funkcja ruchowa,zabawowa,
ergoterapia).

Rewalidacja: oznacza przywrócenie człowiekowi
pełnej sprawności. Jest procesem
wychowawczym, z zaplanowanymi celami,
uwzględniającym wiedzę teoretyczną i działanie
skierowane na osobę niepełnosprawną.
Usprawnianie zaburzonych funkcji rozwojowych i
intelektualnych. . w obecnych czasach
rewalidacja w swym zakresie obejmuje szereg
oddziaływań natury pedagogicznej i społecznej
mających za cel przywrócenie w miarę możliwości
jednostce niepełnosprawnej możliwości
funkcjonowania w społeczeństwie. Należy tu
zróżnicować charakter oddziaływań skierowanych
na osoby o niepełnosprawność i fizycznej oraz
intelektualnej jak o uwzględnić ich wiek. Pewne
procesy w strukturach korowych powstają jako
składowa ciągu zdarzeń i oddziaływań
środowiskowych jak i wychowawczych oraz
emocjonalnych. W sytuacji, gdy minie już wiek, w
którym te struktury w mózgu się powinny
kształtować ich odtworzenie jest tylko
fragmentyczne mniej lub więcej.

Mimo wielu prób wylansowania tego terminu w
Polsce, nie zyskał on wystarczającej
popularności w mowie potocznej i stosowany
jest na ogół przez polskich pedagogów
specjalnych lub psychologów, często zamiennie
z rehabilitacja
W rewalidacji dziecka „akcentuje się nie tylko
wyrównanie, kompensację braków wrodzonych i
nabytych w organizmie psychofizycznym
dziecka, ale również jego rewalidację społeczną
w indywidualnych możliwości”(Cz. Kosakowski,
1980,s.8)
Zadania procesu rewalidacyjnego mają
charakter wszechstronny i nie sprowadzają się
do „przywracania w możliwie maksymalnym
stopniu jednostki poszkodowanej na zdrowiu do
normalnego życia”(cyt. Za J. Zabłockim,1996),
lecz prawie w każdym przypadku są o wiele
szersze, kompleksowe i niejednolite.

Według S. Dziedzica (1970) polegają one
na:
Zapobieganiu pogłębiania się
istniejącego już niedorozwoju lub
powstawaniu innych dodatkowych
upośledzeń;
leczeniu i usprawnianiu narządów
chorych lub zaburzonych oraz
umacnianiu osłabionych;
stymulowaniu i dynamizowaniu
ogólnego rozwoju przy wykorzystywaniu
sił organizmu oraz korzystnych
czynników środowiskowych;
wychowaniu i nauczaniu specjalnym
(ogólnym i zawodowym) dostosowanym
do wieku, sprawności fizycznej i
umysłowej rewalidowanego oraz
zapotrzebowania społecznego.

 

Metody stosowane w

pedagogice terapeutycznej

Metoda Peto

Łączy usprawnianie ruchowe z oddziaływaniem
psychopedagogicznym. Jest przeznaczona
przede wszystkim w wieku przedszkolnym o
sprawności umysłowej zbliżonej do normy.
Ćwiczenia ruchowe odbywają się równolegle z
zajęciami intelektualnymi, terapia zajęciową i
nauką mowy. Prowadzone są w formie ośrodków
sanatoryjnych. Dużą wagę przywiązuje się w tej
metodzie do wykonywania czynności
samoobsługowych oraz sprzątania po zajęciach i
posiłkach. Ważnym elementem metody są
odpowiednio dobrane sprzęty. Wszystkie zajęcia
ujęte SA w dwuletni cykl
terapeutyczny(Michałowicz, 1986, Zabłodzki ,
1998).
 

Metoda Domana

Obejmuje nie tylko usprawnianie ruchowe ale i stymulowanie
rozwoju poznawczego oraz mowy. Postępowanie oparte jest
na tzw. zasadach nie chirurgicznego leczenia uszkodzeń
mózgu, obejmuje wiele procedur i technik. Przykładem
techniki wspomagającej rozwój ruchowy jest tzw. Pattering,
czyli kierowanie kończynami, tułowiem i głową dziecka w
taki sposób aby doświadczyło ono ruchu(np. kulania,
pełzania), którego samo nie może wykonać. Oprócz biernych
patteringów są i aktywne techniki, np. podwieszanie się
dziecka na drążku, czy chodzenie z przytrzymywaniem się
poręczy lub drabinki umieszczonej nad głową. Autorzy
metody zwracają też uwagę na inne sposoby poprawy
funkcjonowanie mózgu: odpowiednia dietę oraz specjalny
ćwiczenia oddechowe zwiększające ukrwienie mózgu a tym
samym jego dotlenienie (Domam,1996).

Metoda Blissa

Metoda Blissa jest jedną z wielu form komunikacji.
Ważna jest obserwacja i ocena aktualnych
i potencjalnych predyspozycji dziecka, ponieważ
to nie dziecko przystosowujemy do metody, lecz
odwrotnie. Najbardziej rozpowszechnioną pomocą do
komunikacji jest indywidualna dla każdego
użytkownika tablica Blissa. Konstrukcja takiej
pomocy, jej wielkość, ilości umieszczonych symboli
i sposób ich uporządkowania zależą od potrzeb
i umiejętności osoby, która posługuje się tablicą. Nad
każdym symbolem umieszcza się napis, tak by
rozmówca, który nie zna symboli mógł przeczytać
jego znaczenie Dzieci mogą wskazywać symbole
palcem, wskaźnikiem umieszczonym na głowie
lub oczami.