Polityka transportowa:

•

dokument

określający

kierunki

rozwoju

systemu

transportowego, określa wytyczne do działań dla wszystkich

organów odpowiedzialnych za jej wykonanie.

•

w miastach dokument uznaniowy

•

określa cele, hierarchię i priorytety działań

•

główny cel to zachowanie zasad zrównoważonego rozwoju z

uwzględnieniem aspektów ekologicznych, społecznych i

ekonomicznych

•

powiązana jest z planowaniem przestrzennym, ochroną

zdrowia,

ochroną

środowiska,

edukacją,

finansami,

zachowaniem dziedzictwa kulturowego.

Poziomy polityki transportowej

I.

Poziom globalny:

•

konwencje międzynarodowe, w tym Konwencja w sprawie

transgranicznego przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na
dalekie odległości, również obejmująca inne sektory oprócz
transportu.

•

Protokół z Kioto, stanowiący uzupełnienie międzynarodowej

Ramowej konwencji w sprawie zmian klimatu, reguluje poziomy
emisji gazów cieplarnianych, także pochodzące z transportu (z
wyjątkiem

lotnictwa

międzynarodowego

i

transportu

morskiego).

II. Poziom Unii Europejskiej:

•

wspólna polityka transportowa UE (z 2001 r., zmieniona w

2006 r.). Wyznacza ona priorytety działań w zakresie transportu,
w tym związane z aspektami ochrony środowiska.

•

Ponadto polityka i prawodawstwo w dziedzinie ochrony

środowiska obejmuje monitorowanie, ograniczanie emisji i
poprawę jakości powietrza (np. dyrektywa dotycząca hałasu w
środowisku, dyrektywa w sprawie krajowych pułapów emisji,
dyrektywa w sprawie czystego powietrza dla Europy, przepisy
wyznaczające wartości graniczne emisji zanieczyszczeń przez
pojazdy i określających jakość paliwa).

III. Poziom krajowy:

•

Polityka Transportowa Państwa na lata 2006 – 2025.

•

Krajowa polityka transportowa wiąże się częściowo z

transpozycją polityki UE do przepisów krajowych, a częściowo z
rozwojem sektora transportowego w każdym z państw.

•

Określa:

•

CELE POLITYKI TRANSPORTOWEJ

•

ZASADY POLITYKI TRANSPORTOWEJ

•

PRIORYTETY

•

KIERUNKI ROZWOJU TRANSPORTU

•

Transport kolejowy

•

Transport drogowy

•

Transport lotniczy

•

Transport morski

•

Transport wodny śródlądowy

•

Transport intermodalny

•

Bezpieczeństwo w transporcie

•

Transport w miastach

•

Postęp techniczny oraz zaawansowane systemy organizacji i

zarzadzania w transporcie

•

POLITYKA TRANSPORTOWA A ŚRODOWISKO NATURALNE

•

INSTRUMENTY WDRAŻANIA, MONITORING

CZTERY GŁÓWNE ZADANIA:

•

unowocześnienie

podstawowej

sieci

transportowej

i

zapewnienie wysokiej jakości usług transportowych tak, by
transport wnosił właściwy wkład w rozwój gospodarczy kraju,

•

zakończenie restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw
transportowych oraz dokończenie procesu liberalizacji
poszczególnych rynków transportowych,

•

stworzenie systemu efektywnej współpracy pomiędzy
rządem i samorządami w dziedzinie transportu, dla
zapewnienia

spójności

i

komplementarności

działań

ogólnokrajowych i działań regionalnych,

•

zapewnienie bezpieczeństwa w transporcie.

Cel 1: Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu
jako czynnik poprawy warunków życia i usuwania barier
rozwojowych gospodarki.

Cel 2: Wspieranie konkurencyjności gospodarki polskiej jako
kluczowy instrument rozwoju gospodarczego.

Cel

3:

Poprawa

efektywności

funkcjonowania

systemu

transportowego.

Cel 4: Integracja systemu transportowego – w układzie
gałęziowym i terytorialnym.

Cel 5: Poprawa bezpieczeństwa prowadząca do radykalnej
redukcji liczby wypadków i ograniczenia ich skutków (zabici, ranni)
oraz – w rozumieniu społecznym – do poprawy bezpieczeństwa
osobistego użytkowników transportu i ochrony ładunków.

Cel 6: Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na
środowisko i warunki życia.

Priorytety polityki

1.

Radykalna poprawa stanu dróg (rehabilitacja i wzmocnienie

nawierzchni).

2.

Rozwój sieci autostrad i dróg ekspresowych na najbardziej

obciążonych kierunkach.

3.

Unowocześnienie zarządzania (rozszerzenie konkurencji

miedzy operatorami, dostosowanie do potrzeb rynku, poprawa
efektywności, ograniczanie kosztów dostępu).

4.

Poprawa bezpieczeństwa w transporcie, radykalne obniżenie

liczby śmiertelnych ofiar.

5.

Poprawa jakości transportu w miastach (konkurencyjność

publicznego wobec indywidualnego).

6. Poprawa warunków ruchu pieszego i rowerowego, potrzeby
osób niepełnosprawnych.

7. Poprawa jakości i konkurencyjności transportu publicznego w
obszarach metropolitarnych i regionach (współfinansowanie
kolei aglomeracyjnych,
wymiana taboru, rozbudowa i modernizacja infrastruktury).

8. Rozwój systemów intermodalnych (formy pomocy Państwa,
zachęty prawne i podatkowe).

9. Rozwój rynku usług lotniczych (zniesienie barier, szczególnie
dla małych
przewoźników i lotnisk regionalnych).

10. Wzmocnienie roli portów morskich i lotniczych, poprawa
dostępu do nich w skali regionów i kraju

11. Wspieranie przewoźników w rozszerzaniu oferty obsługi
transportowej

pasażerów

i

towarów

(transeuropejskich,

międzykontynentalnych).

12. Poprawa warunków funkcjonowania transportu wodnego
śródlądowego przez modernizacje; wsparcie przedsiębiorców w
odnowie floty.

13. Działania, gdzie efekty będą odczuwane przez duża liczbę
użytkowników, lub istotne z punktu widzenia gospodarki kraju i
regionu
usprawnienie transportu:

• w najważniejszych korytarzach transportowych

kraju,

w obszarach metropolitarnych (węzły sieci krajowej,
samoistne systemy transportowe, kumulujące znaczące
potoki ruchu i problemy do rozwiąząnia),

POLITYKA TRANSPORTOWA W MIASTACH

„Inżynieria ruchu drogowego”

AUTORZY: S. Gaca, W. Suchorzewski, M. Tracz: WKŁ 2008

Miasta stoją przed koniecznością dokonania
wyboru między czterema strategiami:
 
I. Kontynuacja obecnej polityki

II. Strategia prosamochodowa

III. Miasto bez samochodu

IV. Strategia zrównoważonego rozwoju;

I - Tradycyjna polityka transportowa uprawiana do niedawna w
większości miast (w tym w polskich) prowadzi do coraz
większego uzależnienia miasta i jego otoczenia od komunikacji
indywidualnej.

Skutki:

•

rozszerzani zabudowy miejskiej - długie podróże samochodem.

•

Degradacja transportu szynowego,

•

Mniej sprawna komunikacja zbiorowa – brak przepustowości

ulic

•

rozwiązania problemów komunikacyjnych tylko z punktu

widzenia potrzeb ruchu samochodów osobowych.

•

Brak

działań

w

celu

ograniczenia

wzrostu

ruchu

samochodowego - zatłoczenie dróg i ulic rośnie.

•

wzrost zanieczyszczenia powietrza i hałasu,

•

spadek atrakcyjność centrum,

•

przenoszenie się biznesu, produkcji i usług do strefy

podmiejskiej.

II. Polityka prosamochodowa

•

zmniejszenie zatłoczenia dróg, ulic i parkingów przez

rozbudowę infrastruktury drogowo-parkingowej,

•

Transport zbiorowy jest utrzymywany jedynie w

zakresie

koniecznym

dla

zapewnienia

obsługi

mieszkańców

nie

posiadających

dostępu

do

samochodu.

•

Z analizy doświadczeń zagranicznych wynika, że

przyjęcie tej strategii prowadzi do przekształcenia

miasta w zespół metropolitalny typu amerykańskiego,

o specyficznej strukturze funkcjonalno przestrzennej:

niewielkie centrum, rozlanie rzadkiej zabudowy i miejsc

pracy na wielkim obszarze, handel i usługi skupione w

centrach.

•

W Europie nie można wskazać ani jednego większego

miasta, którego rozwój poszedł tą drogą.

III - Koncepcja miasta bez samochodu

•

propagowana

przez

środowiska

proekologiczne,

•

daleko idące ograniczenia użytkowania

samochodu na terenie miast, połączone z
usprawnieniem transportu zbiorowego i
tworzeniem atrakcyjnych warunków dla ruchu
pieszego i rowerowego.

•

W Polsce największe zainteresowanie tą

strategią wykazał Kraków, jej elementy
można odnaleźć w uchwalonej w 1993
polityce transportowej, a w roku 1995 Kraków
przystąpił do Europejskiego Klubu Miast bez
Samochodu.
 

IV - Celem strategii zrównoważonego rozwoju

•

zapewnia optymalny podziału zadań między

transport publiczny i indywidualny.

•

Promuje on przyjazne dla środowiska formy

transportu, jak komunikacja miejska, kolej,
rowery, a także ruch pieszy. Podział ten może
być zróżnicowany w zależności od charakteru
obszaru.

•

Zapewnienie sprawności funkcjonowania

transportu

przy

rosnącym

poziomie

motoryzacji następuje przez wzmocnienie roli
i zasięgu transportu zbiorowego,

•

•

Transport zbiorowy jest konkurencyjny w

stosunku do indywidualnego.

•

TZ

umożliwia

pełnienie

funkcji

substytucyjnych

wobec

samochodu

w

strefach z ograniczeniami ruchu.

•

Sprawność

i

atrakcyjność

transportu

zbiorowego powinna powstrzymać i odwrócić
proces przenoszenia się pasażerów transportu
zbiorowego do indywidualnego.

•

Transport samochodowy nie jest zupełnie

ignorowany.

•

Stosunek do samochodu i układu drogowego

różnicuje się w zależności od położenia
obszaru i gęstości zabudowy.

Zalecana polityka transportowa

Strategia Zrównoważonego Rozwoju

Transportu.

I.

Cel:

•

Określenie kierunku rozwoju systemu transportowego
miasta

•

Ustalenie hierarchii potrzeb

•

Wskazanie priorytetów

II. Rola polityki w kształtowaniu zrównoważonego systemu
transportowego to dążenie do zapewnienia równowagi między
czynnikami:

- funkcjonalnym

- społecznym

- gospodarczym

- przestrzennym

- środowiskowym

II. Zasady polityki transportowej zrównoważonego rozwoju
obszarów zurbanizowanych:

-

Zmniejszenie potrzeb podróżowania – efektywne planowanie

przestrzenne

-

Zmniejszenie uzależnienia mieszkańców od samochodu:

-

Rozsądne ograniczenia dla samochodów osobowych

-

Promowanie komunikacji zbiorowej

-

Umożliwienie komunikacji rowerowej i pieszej

-

Transport zbiorowy

-

Uwzględnienie środowiska i mieszkańców

-

Funkcjonalność i oszczędność

•

Zapewnienie płynności i przepustowości na ulicach

•

Walka z zatłoczeniem na ulicach

IV. Przyczyny ograniczeń dla ruchu samochodowego:

-

Degradacja przestrzeni publicznej

-

Wypadki

-

Zanieczyszczenie środowiska

-

Nieefektywne wykorzystanie przestrzeni komunikacyjnej

-

Ograniczenie w funkcjonowaniu innych środków lokomocji

V. Instrumenty polityki transportowej:

•

Środki planistyczne

•

Środki techniczne

•

Środki prawne

•

Środki organizacyjne

•

Środki finansowe

•

Efektywne wykorzystanie taboru transportu zbiorowego i
istniejącej infrastruktury:

•

eksploatacja,

•

organizacja przewozów – korekta linii,

•

modernizacja,

•

Organizacja ruchu:

•

Strefy ograniczonej dostępności

•

Parkowanie

•

Prędkość

•

Uspokojenie ruchu

•

Priorytety dla komunikacji zbiorowej

•

Rozbudowa sieci transportu zbiorowego

•

Zróżnicowanie dostępności samochodu w różnych obszarach
miasta

•

Opłaty za parkowanie

•

Opłaty za wjazd do centrum

•

Strefowanie rozwoju sieci ulic i parkingów:

•

Zaniechanie rozbudowy ulic

•

Kontrola liczby miejsc parkingowych w centrum i strefie
przyległej

•

Rozbudowa sieci ulic

•

Lokalizacja parkingów na pozostałym obszarze miasta

•

Integracja i substytucja różnych środków transportu:

•

Systemy Park and Ride

•

System Bike and Ride

•

Węzły przesiadkowe

•

Zapewnienie spójności systemów transportowych:

•

Lokalnego (miejskiego)

•

Regionalnego

•

Krajowego

•

Międzynarodowego

•

Stymulowanie

grupowego

korzystania

z

transportu

indywidualnego (zwiększenie wykorzystania pojemności
samochodu osobowego).

•

Promowanie

ruchu

niezmotoryzowanego

(pieszego

i

rowerowego)

•

Oddziaływanie na ruchliwość mieszkańców oraz wybór celów
podróży i środka przewozowego:

•

Planowanie przestrzenne

•

Standard transportu zbiorowego

•

Środki fiskalne – podatki, opłaty parkingowe, opłaty za
korzystanie z dróg,

•

Integracja przestrzenna i funkcjonalna systemu:

•

Węzły przesiadkowe

•

Wspólne rozkłady jazdy

•

Jednolity system taryfowy

•

Doskonalenie struktur zarządzania transportem w tym
zarządzania ruchem

•

Uregulowania prawa państwowego i lokalnego

•

Stosowanie środków ochrony akustycznej (np. ekrany)
przeciw

drganiom

(np.

torowiska

tramwajowe

z

wibroizolacją), egzekwowanie norm emisyjnych pojazdów.

Strefowanie ruchem

Elementy polityki transportowej w zależności od strefy:

•

Rozwój transportu zbiorowego (metro, szybki tramwaj, autobus

na wydzielonych jezdniach / pasach, kolej)

•

Priorytety w ruchu naziemnych środków transportu zbiorowego

(autobus, tramwaj)

•

Zakaz ruchu samochodowego

•

Ograniczenia ruchu samochodowego

•

Obszary ruchu pieszego

Strefowanie ruchem

Elementy polityki transportowej w zależności od strefy:

•

Polityka parkingowa

•

Ograniczenie liczby stanowisk

•

Opłaty za parkowanie

•

Efektywniejsze

wykorzystanie

deficytowej

przestrzeni

transportowej

•

Zachowanie równowagi między funkcją ruchu a postoju

•

Niedopuszczenie do utrzymywania się kongestii (zatłoczenia

ulic)

Ograniczenie zapotrzebowania na transport

•

Stymulowanie przemieszczania funkcji (mieszkaniowych, prac,

usług, rekreacji),

•

Stworzenie możliwości odbywania podróży pieszo lub rowerem,

•

Stymulowanie koncentracji miejsc pracy i usług w obszarze

obsłużonym transportem zbiorowym (przystanki kolej, metro,
tramwaj)

•

Wspomaganie polityki parkingowej (MPZP, decyzje, egzekucja)

•

Rezerwowanie terenów pod parkingi

Ograniczenie transport indywidualnego

•

Płatne parkowanie

•

Przekształcenie systemu ulicznego i przeznaczenie części

przestrzeni ulicznej dla transportu zbiorowego, rowerzystów,
pieszych – zmniejszenie przepustowości układu dla ruchu
samochodowego

•

Uprzywilejowanie transportu zbiorowego i pieszych w

sterowaniu ruchem (programy sygnalizacji)

•

Promowanie ruchu pieszego i rowerowego przez tworzenie

stref ruchu pieszego, systemów ciągów rowerowych

•

Przywileje

dla

samochodów

osobowych

o

większym

napełnieniu

•

Opłaty za wjazd do zatłoczonego obszaru

Transport publiczny

•

Sprawny transport:

•

zapewnia atrakcyjność miasta i jakość życia

•

wpływa na rozwój miasta

•

atrakcyjność obszaru

•

integracja przestrzenna, funkcjonalna i taryfowa systemu TZ;

•

odnowa taboru i torowisk;

•

wprowadzenie priorytetów w ruchu:

•

wydzielone pasy autobusowe,

•

torowiska tramwajowe,

•

śluzy autobusowe,

•

uprzywilejowanie przy sygnalizacji)

Transport publiczny

•

racjonalizacja układów linii i rozkładów jazdy;

•

rozwój komunikacji tramwajowej;

•

przystosowanie kolei do obsługi miasta i strefy podmiejskiej;

•

systemy sterowania dyspozytorskiego;

Parkowanie

•

Wyznaczanie miejsc pod parkingi w MPZP

•

Określanie normatywów o dopuszczalnej liczbie miejsc

postojowych dla obiektów

•

Określanie normatywów parkingowych w zależności od terenu

•

Zachowanie równowagi między pojemnością układu ulicznego i

podażą miejsc parkingowych

•

Strefy Płatnego Parkowania - opłaty parkingowe (racjonalizacja

wykorzystania miejsc postojowych)

•

Budowa parkingów w śródmieściu z eliminacją parkowania na

ulicach

•

Budowa parkingów przesiadkowych P&R

Ochrona środowiska

 

•

Obowiązek badań wpływu transportu na środowisko

•

Zmniejszenie zanieczyszczań przez ograniczenia komunikacji

indywidualnej na rzecz komunikacji zbiorowej

•

Ograniczenie zatłoczenia na obszarach o dużej wrażliwości

•

kontrola stanu pojazdów

•

Ograniczenie hałasu – stosowanie środków ochronnych np.

ekrany

•

Ograniczenie grań – ciche nawierzchnie, przejazdy kolejowe,

torowiska

Mieszkańcy

-

Badania i analizy ruchu

-

Modelowanie podróży

-

Analizy zachowania uczestników ruchu

-

Informacja miejska - multimodalna platforma informacyjna

-

Konsultacje społeczne – udział uczestników ruchu

-

Media

Planowanie i zagospodarowanie miasta

 

•

Planowanie

przestrzenne

wyznaczenie

terenów

mieszkaniowych, usługowych

•

Zabezpieczenie terenów pod drogi, parkingi, punktu

przesiadkowe

•

Planowanie przestrzennego z uwzględnieniem kolei

•

Zbilansowanie oferty miejsc pracy z liczbą zawodowo-czynnych

mieszkańców

•

Decyzje indywidualne – o warunkach zabudowy uwzględniające

możliwości komunikacyjne