Sztuka aktorska -
koncepcje

Jest to dośc specyficzny przejaw
ludzkiej kreatywności, ponieważ
podmiot tworzący i przedmiot
będący tworzywem są tożsame

aktor



Przez dwa ostatnie stulecia nastąpiła
ewolucja rozumienia roli aktora, w XIX
wieku był on komediantem, teatr nie
brał udziału w dyskusjach aktualnych
(do czasu Wielkiej Reformy)



W wieku XX, pod wpływem sytuacji
społeczno – politycznej, aktor stał się
posłańcem ważnych idei, świadomy
sowjego wpływu na innych

aktor



Analiza opisanej zmiany sytuacji
aktora w kontekście przemian
społecznych, musi uwzględniac
historię teatru, która dzieli się na
dwa okresy:



Pierwsza Reforma (do II wojny
światowej)



Druga Reforma (po II wojnie)

Wielka Reforma



Pod wpływem naturalizmu pojawiła
się koncepcja, aby aktor
identyfikował się z postacią
sceniczną poprzez imitację
zachowań zewnętrznych – twórca
André

Antoine
Dojrzały okres Wielkiej reformy to lata

miedzywojenne

Awangarda lat 50-tych



Zmiana struktur społecznych,
poszukiwanie nowych wartości,
nowego ich przezywania,
doprowadziły do przekroczenia
barier widowiska teatralnego



Zmianie ulega budowa dramatu:
dowolnośc, przypadek, język
dosłowny i wulgarny (Ionesco,
Beckett)

Cztery najważniejsze
koncepcje funkcji aktora:



I. Zredukowanie aktora do roli przedmiotu.
(E. Craig: aktorstwo nie jest sztuką, aktor
nie jest samodzielnym twórcą) Na miejsce
człowieka wprowadził bezwolną „nad –
marionetę” argumentując:

„Nie jest właściwe traktowanie aktora jako

artysty. Albowiem przypadek to wróg
artysty. Sztuka to właśnie przeciwieństwo
pandemonium, które powstaje na skutek
nagromadzenia mnóstwa pzypadków. cdn

E. Craig



Cdn. Sztukę osiąga się jedynie
przez działanie celowe. Toteż jasne,
że chcąc stworzyc jakieś dzieło
sztuki, możemy posługiwac się tylko
takimi materiałami, które są
obliczalne. Człowiek takiego
materiału nie stanowi”.

Koncepja II



Aktor jako mechanizm biologiczny



W. Meyerhold – biomechanika.

Aktor nie powinien przeżywac emocji,

lecz wyrażac je na scenie w fizycznym
działaniu. Aktorstwo ruchu, sprawności
fizycznej, ekspresji. Celem było
zaszczepienie aktorowi świadomości
własnego ciała i celowości działań
wykonywanych na scenie.

Koncepcja III



Aktor jako tło wielkich inscenizacji



Reinhardt, Piscator, Baty – teatr
masowy, plenerowy, aktor
nieistotny wobec idei, przesłania
społecznego, agitacji politycznej czy
wobec samego widowiska

Koncepcja IV



Aktor jako osoba



Stanisławski w Rosji, Osterwa w

Polsce

Metoda (System), polegający na

przekazywaniu w sztuce aktorskiej

prawdziwych przezyc i zachowań

innych ludzi.

Gra teatralna powinna zawierac myśl,

wrażenie, doświadczenie, uczucie i

działanie (cytat)

Dystans pomiędzy
podmiotem a przedmiotem



Holoubek: sztuka aktorska jest
niemal w całości poświęcona
nieustannym usiłowaniom
wytworzenia odległości między rolą
a wykonawcą. Samodzielnośc
postaci scenicznej jest tym większa,
im większy stopień oddalenia od
osoby twórcy

Ocena gry aktorskiej. Relacja
widz –aktor
(koncepcja T. Kubikowskiego)



Istnieje siedem przestrzeni
odnoszących się do relacji widza i
aktora

1. Domniemana postac sceniczna w

scenariuszu – podstawa wszelkiego
działania scenicznego –ROLA

2. Aktor jako osoba

Aktor - widz

3. Konkretna postac sceniczna
4. Instrukcje wobec gry aktorskiej od

reżysera, scenografa itd..

5. Schemat roli: jak do tego czasu

grano tę postac, jakie były jej
wyobrażenia, mity, jakie towarzyszyły
i towarzyszą jej uwarunkowania
historyczne, społeczne, polityczne,
psychologiczne itd.

aktor-widz

6. Akt twórczy na scenie, konkretne

przedstawienie postaci scenicznej

7. Wrażliwośc widza
Dopiero analizując pracę aktora w

różnych przestrzeniach, można
uświadomic sobie i zrozumiec
wielorakie problemy dotyczące
analizy i oceny gry aktorskiej

Aktor współcześnie

Przyjmuje się, że aktor nie odtwarza

postaci literackiej, ale ją tworzy. Zaś
rodzaj i perfekcja tej twórczości
warunkuje sens i znaczenie kreacji.