24. Sztuka konceptualna w Polsce (na podstawie tekstu Grzegorza Dziamskiego).

W Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy Wschodniej, sztuka konceptualna rozwijała się na obrzeżach oficjalnego życia artystycznego, poza monopolem państwowych wystaw i instytucji artystycznych. Większość galerii promujących sztukę konceptualną, tzw. galerii autorskich lat 70., działała w środowisku studenckim.

Dla młodych artystów, debiutujących na przełomie lat 60. i 70., związanych z rozwijającą się siecią galerii autorskich, które często sami zakładali i prowadzili, sztuka konceptualna oznaczała wyzwolenie wyobraźni z materialnych i technicznych ograniczeń, wymknięcie się instytucjonalnym przymusom, możliwość tworzenia poza oficjalnymi instytucjami artystycznymi i poza zasięgiem państwowej cenzury. Artyści ci sięgali po nowe, proste środki zapisu artystycznych idei – fotografię, rysunek, tekst – nie tylko z powodu ich przystępności i łatwości, ale także – czy może przede wszystkim – z powodu ich kontestacyjności wobec aprobowanych poglądów na sztukę, jej formy, środki, cele, wartości. Była to przecież generacja kontestacji, kontrkultury, która w konceptualizmie dojrzała środek oczyszczenia sztuki z fałszywych mitów, zbędnej celebracji, narosłych przez lata pozorów, a także – środek zbliżenia sztuki do codziennego życia.

Sztuka, działalność artystyczna miała stać się częścią codzienności, sposobem na to, żeby inaczej spojrzeć na siebie, na międzyludzkie relacje, na świat.

Ewolucję polskiego ruchu konceptualnego lat 70. można przedstawić w formie piramidy:

Koncepty

Instrumentalizacje

R o d z a j o w a n i e

Etyczność sztuki

Pragmatyka sztuki

Sztuka akcji społecznych

Wieloalternatywność sztuki

Polscy artyści konceptualni:

• Witkacy

• Józef Robakowski

• Natalia LL

• Jerzy Rosołowicz

• Henryk Berlewi

• Jarosław Kozłowski

• Marian Warzecha

• Ryszard Waśko

• Karol Hiller

• Kazimierz Podsadecki