ONTOGENEZA

CZŁOWIEKA

ONTOGENEZA



byt osobniczy – istnienie każdego

byt osobniczy – istnienie każdego

człowieka rozpoczyna się w

człowieka rozpoczyna się w

momencie zapłodnienia – kiedy

momencie zapłodnienia – kiedy

materiał genetyczny matki łączy

materiał genetyczny matki łączy

się z materiałem genetycznym

się z materiałem genetycznym

ojca, zaś kończy się

ojca, zaś kończy się

w momencie śmierci.

w momencie śmierci.

W życiu człowieka możemy
wyróżnić następujące okresy:

1.

1.

okres embrionalny

okres embrionalny

2.

2.

d

d

zieciństwo

zieciństwo

3.

3.

m

m

łodość

łodość

4.

4.

wiek dojrzały

wiek dojrzały

5.

5.

starość

starość

Starzenie się i śmierć



W procesie ontogenezy normalnym etapem

W procesie ontogenezy normalnym etapem

jest starzenie się, któremu towarzyszą

jest starzenie się, któremu towarzyszą

zauważalne zmiany w wyglądzie

zauważalne zmiany w wyglądzie

zewnętrznym, a także

zewnętrznym, a także

w budowie, funkcjonowaniu i wydolności

w budowie, funkcjonowaniu i wydolności

organizmu.

organizmu.



W rzeczywistości zmiany te zaczynają się

W rzeczywistości zmiany te zaczynają się

znacznie wcześniej, zwykle już około 20 roku

znacznie wcześniej, zwykle już około 20 roku

życia, jednakich nasilenie wzrasta z wiekiem

życia, jednakich nasilenie wzrasta z wiekiem

i szczególnie dobrze zauważalne jest w

i szczególnie dobrze zauważalne jest w

okresie postreproduktywnym.

okresie postreproduktywnym.



Dla kobiet menopauza (zaprzestanie

Dla kobiet menopauza (zaprzestanie

miesiączkowania) oznacza zakończenie

miesiączkowania) oznacza zakończenie

okresu zdolności reproduktywnej, choć

okresu zdolności reproduktywnej, choć

zwykle nie towarzyszą jej jeszcze

zwykle nie towarzyszą jej jeszcze

objawy starości.

objawy starości.



U mężczyzn wytwarzanie plemników

U mężczyzn wytwarzanie plemników

w kanalikach nasiennych może mieć

w kanalikach nasiennych może mieć

miejsce jeszcze w bardzo podeszłym

miejsce jeszcze w bardzo podeszłym

wieku, natomiast zmniejszenie stężenia

wieku, natomiast zmniejszenie stężenia

androgenów (męskich hormonów

androgenów (męskich hormonów

płciowych), bardzo charakterystyczne

płciowych), bardzo charakterystyczne

dla okresu starości, rozpoczyna się po

dla okresu starości, rozpoczyna się po

25 roku życia.

25 roku życia.

W przedziale czasu pomiędzy 20 a 70
rokiem życia:



pojemność życiowa płuc zmniejsza się o 50%,

pojemność życiowa płuc zmniejsza się o 50%,



szybkość przewodzenia bodźców w nerwach

szybkość przewodzenia bodźców w nerwach

o 10%,

o 10%,



ukrwienie mózgu o 20%,

ukrwienie mózgu o 20%,



szybkość filtracji krwi przez nerki o 33%,

szybkość filtracji krwi przez nerki o 33%,



zanika tkanka tłuszczowa podskórna,

zanika tkanka tłuszczowa podskórna,



komórki tracą do 30% zawartej w nich wody i

komórki tracą do 30% zawartej w nich wody i

stają się mniej sprężyste,

stają się mniej sprężyste,



człowiek 70 letni ma mniej o 65% kubków

człowiek 70 letni ma mniej o 65% kubków

smakowych

smakowych

i

i

o 44% nefronów,

o 44% nefronów,



w jego skórze zanikają receptory ciepła

w jego skórze zanikają receptory ciepła

(natomiast receptory zimna są długowieczne

(natomiast receptory zimna są długowieczne

- dlatego ludziom starym jest zwykle zimno).

- dlatego ludziom starym jest zwykle zimno).



Poszczególne cechy starości pojawiają się

Poszczególne cechy starości pojawiają się

w różnym wieku u różnych ludzi - zależy to

w różnym wieku u różnych ludzi - zależy to

przede wszystkim od czynników

przede wszystkim od czynników

genetycznych, ale w znacznej mierze także

genetycznych, ale w znacznej mierze także

od warunków życia: odżywiania, trybu

od warunków życia: odżywiania, trybu

życia, ruchliwości, ustosunkowywania się

życia, ruchliwości, ustosunkowywania się

do problemów życiowych. Dlatego też wiek

do problemów życiowych. Dlatego też wiek

chronologiczny (metrykalny) może nie

chronologiczny (metrykalny) może nie

pokrywać się z wiekiem biologicznym.

pokrywać się z wiekiem biologicznym.



Dla ustalenia wieku biologicznego - a

Dla ustalenia wieku biologicznego - a

zatem do ustalenia stopnia starzenia

zatem do ustalenia stopnia starzenia

się organizmu - stosuje się

się organizmu - stosuje się

kompleksowe testy, oceniające

kompleksowe testy, oceniające

wydolność kilku układów (np.

wydolność kilku układów (np.

nerwowego, mięśniowego, krążenia,

nerwowego, mięśniowego, krążenia,

oddechowego, immunologicznego itd.).

oddechowego, immunologicznego itd.).

Zgodnie z analizą wskaźników
kondycji organizmu możemy
wyróżnić:



osoby w podeszłym wieku

osoby w podeszłym wieku

(

(

60

60

-

-

74

74

l

l

ata),

ata),



osoby stare (75

osoby stare (75

–

–

89

89

l

l

at)

at)



osoby długowieczne (powyżej

osoby długowieczne (powyżej

90

90

l

l

at).

at).



Starość z naukowego punktu widzenia

Starość z naukowego punktu widzenia

stanowi przedmiot zainteresowania

stanowi przedmiot zainteresowania

gerontologii, natomiast geriatria to

gerontologii, natomiast geriatria to

specjalność medycyny obejmująca opiekę

specjalność medycyny obejmująca opiekę

nad osobami starymi, ich leczenie

nad osobami starymi, ich leczenie

i starania przywracania ich sprawności.

i starania przywracania ich sprawności.



Nie znamy do dziś przyczyn starzenia się,

Nie znamy do dziś przyczyn starzenia się,

choć obecnie intensywnie się ich poszukuje.

choć obecnie intensywnie się ich poszukuje.



Najprawdopodobniej proces ten

Najprawdopodobniej proces ten

zakodowany jest w genach i polega na

zakodowany jest w genach i polega na

zmniejszaniu długości telomerów.

zmniejszaniu długości telomerów.

W każdym bądź razie obserwacje ludzi
długowiecznych oraz badania socjologiczne
wskazują, że aby z stosunkowo dobrej
kondycji dożyć jak najpóźniejszego wieku,
należy:



mieć długo żyjących przodków (rodziców i

mieć długo żyjących przodków (rodziców i

dziadków);

dziadków);



niezbyt obficie się odżywiać i co pewien czas

niezbyt obficie się odżywiać i co pewien czas

stosować post (nie dotyczy to dzieci i młodzieży w

stosować post (nie dotyczy to dzieci i młodzieży w

okresie wzrostu);

okresie wzrostu);



spożywać znaczne ilości witamin i niezbędnych

spożywać znaczne ilości witamin i niezbędnych

mikroelementów (najlepiej pod postacią owoców

mikroelementów (najlepiej pod postacią owoców

i warzyw);

i warzyw);



dbać o dobrą kondycję fizyczną i umysłową,

dbać o dobrą kondycję fizyczną i umysłową,

trenować pamięć i inteligencję;

trenować pamięć i inteligencję;



żywić przyjazne uczucia do otoczenia;

żywić przyjazne uczucia do otoczenia;



mieszkać na terenach o nie zatrutym środowisku

mieszkać na terenach o nie zatrutym środowisku

naturalnym, najlepiej w górach.

naturalnym, najlepiej w górach.



Starość jest naturalnym procesem

Starość jest naturalnym procesem

prowadzącym do śmierci - zjawiska,

prowadzącym do śmierci - zjawiska,

które kończy byt osobniczy (ontogenezę).

które kończy byt osobniczy (ontogenezę).



W momencie śmierci zatrzymane zostają

W momencie śmierci zatrzymane zostają

procesy życiowe.

procesy życiowe.



Z punktu

Z punktu

widzenia praktyki medycznej

widzenia praktyki medycznej

śmierć podzielić możemy na śmierć

śmierć podzielić możemy na śmierć

kliniczną i śmierć biologiczną.

kliniczną i śmierć biologiczną.



W stanie śmierci klinicznej następuje

W stanie śmierci klinicznej następuje

zatrzymanie krążenia i oddychania jednak od

zatrzymanie krążenia i oddychania jednak od

momentu ustania pracy serca przez pewien

momentu ustania pracy serca przez pewien

czas istnieje możliwość reanimacji

czas istnieje możliwość reanimacji

czyli

czyli

przywrócenia podstawowych funkcji

przywrócenia podstawowych funkcji

życiowych.

życiowych.

Z reguły jest to możliwe w czasie nie

Z reguły jest to możliwe w czasie nie

dłuższym niż 3-5 minut; jeżeli krążenie nie

dłuższym niż 3-5 minut; jeżeli krążenie nie

zostanie przywrócone lub podtrzymane w

zostanie przywrócone lub podtrzymane w

rym okresie,

rym okresie,

w mózgu zachodzą nieodwracalne zmiany,

w mózgu zachodzą nieodwracalne zmiany,

i zwykle człowiek zreanimowany zbyt późno

i zwykle człowiek zreanimowany zbyt późno

nie odzyskuje świadomości. Mówimy

nie odzyskuje świadomości. Mówimy

wówczas

wówczas

o śmierci mózgowej (osobniczej).

o śmierci mózgowej (osobniczej).



Znajomość zasad reanimacji jest

Znajomość zasad reanimacji jest

podstawowym obowiązkiem

podstawowym obowiązkiem

każdego lekarza, a także każdego

każdego lekarza, a także każdego

ratownika

ratownika

i pracownika służby zdrowia;

i pracownika służby zdrowia;

w niektórych krajach zasady

w niektórych krajach zasady

reanimacji wykłada się

reanimacji wykłada się

obowiązkowo w ramach np.

obowiązkowo w ramach np.

szkolenia kierowców i żołnierzy

szkolenia kierowców i żołnierzy

Reanimacja w przypadkach śmierci
klinicznej obejmuje:

1.

1.

przywrócenie oddychania (zwykle poprzez

przywrócenie oddychania (zwykle poprzez

tzw. sztuczne oddychanie);

tzw. sztuczne oddychanie);

2.

2.

przywrócenie akcji serca (poprzez masaż

przywrócenie akcji serca (poprzez masaż

serca lub inne, specjalistyczne zabiegi

serca lub inne, specjalistyczne zabiegi

lekarskie);

lekarskie);

3.

3.

podawanie leków i zwalczanie kwasicy

podawanie leków i zwalczanie kwasicy

metabolicznej.

metabolicznej.

Śmierć biologiczna oznacza śmierć

Śmierć biologiczna oznacza śmierć

komórek organizmu i jest to już proces

komórek organizmu i jest to już proces

nieodwracalny. Czas pomiędzy śmiercią

nieodwracalny. Czas pomiędzy śmiercią

kliniczną a biologiczną nazywamy

kliniczną a biologiczną nazywamy

okresem interletalnym

okresem interletalnym

.

.

Charakteryzuje

Charakteryzuje

się tym, że niektóre komórki są już

się tym, że niektóre komórki są już

martwe, podczas gdy inne zachowują

martwe, podczas gdy inne zachowują

jeszcze funkcje życiowe.

jeszcze funkcje życiowe.

 

 

Współczesna technika medyczna

Współczesna technika medyczna

stwarza wiele związanych ze śmiercią

stwarza wiele związanych ze śmiercią

problemów natury moralnej i

problemów natury moralnej i

prawnej. Zdarzają się np. przypadki

prawnej. Zdarzają się np. przypadki

przedłużającego się - nieraz przez

przedłużającego się - nieraz przez

wiele lat- stanu śmierci klinicznej,

wiele lat- stanu śmierci klinicznej,

w których pacjent pozbawiony

w których pacjent pozbawiony

świadomości jest sztucznie

świadomości jest sztucznie

reanimowany: aparatura podtrzymuje

reanimowany: aparatura podtrzymuje

jego oddech, przywraca mu zaburzoną

jego oddech, przywraca mu zaburzoną

czynność serca. Taki człowiek jest

czynność serca. Taki człowiek jest

martwy, ale jednocześnie żyje.

martwy, ale jednocześnie żyje.

Decyzja, czy zaprzestać sztucznego

Decyzja, czy zaprzestać sztucznego

podtrzymywania jego życiowych funkcji, czy

podtrzymywania jego życiowych funkcji, czy

też je utrzymywać, pociąga za sobą bardzo

też je utrzymywać, pociąga za sobą bardzo

poważne nieraz następstwa etyczne i prawne.

poważne nieraz następstwa etyczne i prawne.

Z drugiej zaś strony we współczesnych,

Z drugiej zaś strony we współczesnych,

zmaterializowanych społeczeństwach

zmaterializowanych społeczeństwach

naturalna śmierć (zjawisko przecież

naturalna śmierć (zjawisko przecież

normalne i absolutnie nieuchronne) stała się

normalne i absolutnie nieuchronne) stała się

czymś wstydliwym i napawającym lękiem.

czymś wstydliwym i napawającym lękiem.

Cywilizacje o głębokiej kulturze

Cywilizacje o głębokiej kulturze

i wielowiekowych tradycjach

i wielowiekowych tradycjach

przygotowują każdego członka

przygotowują każdego członka

społeczności na przyjęcie swojej

społeczności na przyjęcie swojej

własnej śmierci.

własnej śmierci.

Nauka o śmierci to

Nauka o śmierci to

tanatologia.

tanatologia.