Wykład XI
Uzależnienia od substancji
psychoaktywnych. Od alkoholizmu
do seksoholizmu . Kilka porad nt.
EMERGENCY PSYCHIATRY

Andrzej Czernikiewicz

2

Mity związane z
alkoholizmem



Alkoholicy piją codziennie



Alkoholicy łatwo się upijają



Klin to zwykła rzecz



Jeśli nie piję przez jakiś czas - nie jestem

alkoholikiem



Tylko wódka uzależnia - piwo to nie alkohol



Po leczeniu można pić w sposób kontrolowany



Picie alkoholu jest korzystne dla zdrowia - w

niektórych sytuacjach



Są grupy ludzi, zawody w których nie ma

alkoholików

3

Zespoły związane z używaniem i
nadużywaniem alkoholu:



1.    Intoksykacja alkoholowa (upicie proste)



2.    Upicie atypowe



3.    Zespół abstynencyjny po alkoholu



4.    Majaczenie drżenne (DT)



5.    Halucynoza alkoholowa



6.    Alkoholowe zaburzenie amnestyczne



7.    Otępienie alkoholowe



8.    Nadużywanie alkoholu



9.    Zespół uzależnienia od alkoholu (ZUA)

4

Związek stężenia alkoholu ze stanem psychicznym

0.1%

Łagodne upicie, pogorszenie zdolności do sądzenia,
opóźnienie czasu reakcji, relaksacja, odhamowanie

0.2%

Umiarkowana intoksykacja, bełkotliwa mowa,
rumień twarzy, oczopląs, nudności, zmiany nastroju,
wrogość, agresywność, ; poziom alkoholemii dobrze
tolerowany przez większość alkoholików

0.3%

Znacząca intoksykacja, rozkojarzenie mowy, stupor,
zaburzenia koordynacji ruchowej, wymioty
(większość osób funkcjonujących przy tym stężeniu
alkoholu to alkoholicy)

0.4%

Stupor, sen, lub śpiączka

> 0.5% Zagrożenie życia

5

Kryteria diagnostyczne
upicia alkoholowego



A.   Wypicie alkoholu w ostatnim czasie.



B.   Znaczące zaburzenia zachowania związane z

wypiciem alkoholu .



C.   Co najmniej jeden z poniższych objawów

występujących bezpośrednio po wypiciu alkoholu:



 

1)   bełkotliwa mowa



2)   zaburzenia koordynacji ruchowej



3)   zaburzenia równowagi



4)   oczopląs



5)   zaburzenia uwagi lub pamięci



6)   stupor lub śpiączka

6

Kryteria diagnostyczne
upicia atypowego



A.   Znaczące zmiany zachowania,
nietypowe dla ilości wypitego
alkoholu



B.   Zachowanie nietypowe dla danej
osoby.



C.   Brak innych zaburzeń
psychicznych.

7

Kryteria diagnostyczne
alkoholowego zespołu
abstynencyjnego



A.   Zaprzestanie lub redukcja intensywnego i długiego picia.



B.   Dwa lub więcej z podanych niżej objawów w kilka godzin

lub dni po wystąpieniu kryterium A:



 



1)   autonomiczna nadaktywność (pocenie się lub tachykardia)



2)   drżenie rąk



3)   zaburzenia snu



4)   nudności lub wymioty



5)   przejściowe złudzenia



6)   pobudzenie



7)   lęk



8)   napady drgawkowe

8

Majaczenie drżenne



Zwykle 1-3 doby po zaprzestaniu
picia



Zwykle trwa do tygodnia



Okres predeliryjny



Nasilanie zaburzeń w nocy



Żywe omamy wzrokowe



Zaburzenia orientacji allopsychicznej

9

Cechy zespołów abstynencyjnych
 

1 6-8

godzi
n

drżenie

2 24

godzi
n

halucynoza

3 7-48

godzi
n

Alkoholowe napady
drgawkowe

4 3-5

dni

Majaczenie drżenne

10

Kryteria diagnostyczne
halucynozy alkoholowej



 



A.   Rozwój żywych halucynacji
słuchowych w ciągu pierwszych 48
godzin po zaprzestaniu lub redukcji
picia.



B.   Reagowanie na groźby zawarte
w halucynacjach słuchowych.



C.   Brak zaburzeń świadomości

11

Charakterystyka napadów
drgawkowych alkoholowych



                 znane jako “rum fits”



                 pojawiają się w odstępie 7-

48 godzin po redukcji lub zaprzestaniu

picia



                 1/3 rozwija w następnej

dobie DT



                 napady uogólnione, krótkie



                zaburzenia świadomości po

napadzie (nie mylić z DT)

12

Cechy encefalopatii
Wernicke’go:



Oftalmoplegia



Ataksja



Zaburzenia świadomości lub pamięci



Choroba rozwija się z powodu

niedoboru tiaminy



Zaburzenia pamięci na pierwszym

tle > psychoza Korsakowa

13

Psychoza Korsakowa



Niedobór tiaminy



Obustronne uszkodzenie hippokampa



Konfabulacje



Zaburzenia pamięci
krótkoterminowej



Dezorientacja allopsychiczna



Zaburzenia w identyfikacji osób

14

Czy w ciągu ostatnich dwu tygodni
cierpiałaś (eś)?



1.      Uwag bliskich Panu (i) osób o

Pana(i) nadmiernym piciu alkoholu.



2.      Picia alkoholu po to, aby dojść

do formy.



3.      Drżenia, pocenia się, lub

niepokoju w sytuacji trzeźwienia po

nadużyciu alkoholu.



4.      Nadmiernego , lub słabo

kontrolowanego picia alkoholu.

15

J. Uzależnienie od alkoholu. F.10.2.

Pacjent w okresie ostatniego roku miał co najmniej 3 sytuacje
w czasie których w ciągu 3 godzin wypił co najmniej 3 drinki

(J1)...

W okresie ostatniego roku (J2) ...

Pił po to, żeby dojść do formy...

W czasie trzeźwienia miał drżenie, pocił się, odczuwał niepokój, lub pił,

aby tego uniknąć ...
Gdy pił, wypijał więcej, niż początkowo planował ...

Usiłował zmniejszyć picie alkoholu, lub zaprzestać picia ...

W dnie, w które pił, sprawy związane z piciem i trzeźwieniem zajmowały

mu więcej, niż 2 godziny ...
Z powodu picia poświęcał innym sprawom mniej czasu ...

Kontynuował picie, pomimo świadomości, o jego negatywnych skutkach ...

Jeśli J1 tak i co najmniej z J2 3 razy tak to rozpoznanie – uzależnienie od

alkoholu...

16

CAGE



1)   Has you ever felt the need to

C

ut down on

his drinking?



2)   Is he

A

nnoyed by criticism of his drinking?



3)   Has he had

G

uilty feeling about drinking?



4)   Has he ever taken a morning

E

ye opener?



Four yea – diagnosis = alcohol dependency

17

Diagnostyka uzależnienia od
alkoholu



objawy abstynencyjne,

zaburzenia somatyczne,

ciągi, „przerwy w

życiorysie”



niemożność zaprzestania

picia, picie poranne, picie

wynalazków



konflikty z prawem, bójki,

kłopoty w pracy



otoczenie badanego

uważa, iż pije on za dużo

*

ZUA - > 2 pozytywne

odpowiedzi



Czy miałeś
kiedykolwiek potrzebę
zaprzestania picia?



Czy denerwuje cię gdy
inni mówią o twoim
piciu?



Czy masz poczucie
winy z powodu picia
alkoholu?



Czy stosujesz klina?

18

MAST



Czy uważasz się za normalnie pijącego?



Czy przyjaciele i rodzina uważają cię za takiego?



Czy uczestniczyłeś w spotkaniu AA? (5)



Czy straciłeś przyjaciela z powodu alkoholu?



Czy z powodu alkoholu miałeś kłopoty w pracy?



Czy opuściłeś dom lub pracę na co najmniej 2 dni z powodu
alkoholu?



Czy miałeś objawy Dts, lub słyszałeś głosy? (5)



Czy prosiłeś kogoś o pomoc z powodu nadmiernego picia?



Czy byłeś kiedyś w szpitalu w stanie nietrzeźwości?



Czy byłeś w IW lub prowadziłeś pod wpływem alkoholu?

Cut-off >5

19

Trzy fazy tolerancji na
alkohol

20

Złe i dobre pytania o
problemy alkoholowe



Jak tam
u Pana z
alkohole
m?



Jak
często
pije Pan
wódkę?

21

Złe i dobre pytania o
problemy alkoholowe



Jak

często
pije Pan
alkohol?



Jak długo

w ciągu
ostatnieg
o roku w
ogóle Pan
nie pił?

22

Złe i dobre pytania o
problemy alkoholowe



Jak leczy
Pan kaca?



Co
najlepsz
e na
klina?

23

Złe i dobre pytania o
problemy alkoholowe



Czy
uważa się
Pan za
osobę
nadmierni
e pijącą?



Czy Pana
żona
uważa ,
że za
dużo
Pan pije?

24

Dobre pytanie



Czy wymiotuje

Pan po
alkoholu?

25

Dobre pytanie



Jak często

urywa się
Panu film?

26

Kim jest alkoholik?



„Osobą, która nie ma

wyboru



Z kim



Gdzie



Ile wypić”

27

Badania laboratoryjne
wskazujące na uzależnienie
od alkoholu

 



> 30 j. GGT



MCV podwyższony



Podwyższony poziom SGOT



Podwyższony poziom lipidów

28

Ilościowa utrata kontroli

Wzrost tolerancji

Głód alkoholu

Sytuacyjna utrata kontroli

Jakościowa utrata kontroli

29

Piciorys



Pierwszy raz



Pierwsze świadome

upicie



Preferowane alkohole



Tolerancja



Klinowanie



Zespół abstynencyjny



Urwania się filmu



Utrata odruchu

wymiotnego



Ciągi



Suche okresy



Utrata kontroli –

jakiej?



Preferowane sytuacje

picia



Konflikty z prawem



Funkcjonowanie w

rolach



Skutki somatyczne



Psychozy



Próby terapii



Wgląd

30

Inne zaburzenia psychiczne
związane z ZUA



Alkoholowy zespół urojeniowy



Depresja alkoholowa



Wtórny zespół lęku panicznego

31

Mity związane z narkomanią



Jedno użycie to jeszcze nie uzależnienie



Miękkie lepsze od twardych



Każdy kiedyś brał

32

Czy w ciągu ostatnich dwu tygodni
cierpiałaś (eś)?



1.      Uwag bliskich Panu (i) osób o

Pana (i) nadmiernym przyjmowaniu

leków.

Jakich?......................................................

................................................................



2.      Brania leków po to, aby dojść do

formy.



3.      Nadmiernego, słabo

kontrolowanego używania leków.



4.      Drżenia, pocenia się, lub niepokoju

w sytuacji po nadużyciu leku.

33

K. Uzależnienie od środków

psychoaktywnych. F.11-19.2. (BDA-F.13.2)

W okresie ostatniego roku pacjent użył

więcej niż raz środek z listy podanej niżej,

aby poczuć się lepiej, lub zmienić

nastrój ...

Lista: benzodiazepiny, barbiturany,
haszysz i pochodne, amfetamina i

pochodne, kokaina, opiaty,

psychodysleptyki, „kleje”, sterydy, inne

(zaznacz grupę, wyszczególnij środki i ich

zwykłe dawki):

34

W okresie ostatniego roku ...

Brał środki psychoaktywne po to, żeby dojść do formy...
W czasie abstynencji miał drżenie, pocił się, odczuwał

niepokój, lub brał środki psychoaktywne, aby tego

uniknąć ...
Gdy brał środki psychoaktywne, używał ich więcej, niż

początkowo planował ...
Usiłował zmniejszyć ich używanie, lub zaprzestać brania ...
W dnie, w które brał środki psychoaktywne, sprawy

związane z ich braniem i dochodzeniem do siebie

zajmowały mu więcej, niż 2 godziny ...
Z powodu używania środków poświęcał innym sprawom

mniej czasu ...
Kontynuował branie, pomimo świadomości, o jego

negatywnych skutkach ...
Brał środki psychoaktywne po to, żeby dojść do formy...

35

Benzodiazepiny: clonazepam,
lorafen, rudotel, signopam,
estazolam ...



Najbardziej dostępne – po alkoholu



Uzależnienie fizyczne i psychiczne



Rosnąca tolerancja



Odstawienie groźne dla życia



Tolerancja krzyżowa z alkoholem



Zamienniki dla innych substancji
psychoaktywnych

36

Barbiturany : cyklobarbital,
luminal ...



Uzależnienie fizyczne i psychiczne



Rosnąca tolerancja



Odstawienie groźne dla życia



Tolerancja krzyżowa z alkoholem

37

Haszysz i pochodne:
marihuana, hasz ...



Uzależnienie psychiczne



Zwykle traktowane jako niegroźne



Czynniki kryminogenny



W niektórych krajach traktowane
jako „dozwolone narkotyki”



Dowiedzione uszkodzenie
materiału genetycznego

38

Amfetamina i pochodne



Uzależnienie psychiczne



Zachowania agresywne



Objawy abstynencyjne - depresja

39

Kokaina



Uzależnienie psychiczne



Możliwość uzależnienia fizycznego



Zachowania agresywne

40

Opiaty: kompot, brown sugar,
hera, crack ...



Uzależnienie fizyczne i psychiczne



Wzrost tolerancji



Skutki pośrednie



Najpopularniejsze

41

Psychodysleptyki: LSD,
extase, grzybki ...



Uzależnienie psychiczne



Stała tolerancja



„złe odloty”

42

Kleje



Uszkodzenie OUN



Początek uzależnień



Pierwsze i ostatnie użycie

43

Sterydy



Zaburzenie rozwoju
psychobiologicznego



Zachowania agresywne



Psychozy

44

Inne uzależnienia



Od hazardu



Od seksu



Od pracy



Od terapeuty

45

Problem przemocy



Fizycznej



Seksualnej



Psychicznej



Instytucjonalnej

„Nadużywanie jakiejś
substancji

nie powinno być dowodem

przeciwko jej używaniu”

EMERGENCY PSYCHIATRY

48

Schemat szybkiej sedacji – I.

HALOPERIDOL – DOM. 2.5 MG – 5 MG

30’ – 60’

HALOPERIDOL – DOM. 2.5 MG – 5 MG

SEDACJA LUB HALOPERIDOL –20-30 MG

30’ – 60’

49

Schemat szybkiej sedacji – II.

PROMAZYNA – DOM. 50 MG – 100 MG

60’

PROMAZYNA – DOM. 50 MG – 100 MG

SEDACJA LUB PROMAZYNA 200 – 300

60’

50

Schemat szybkiej sedacji – III.

CLOPIXOL ACUPHASE – DOM. 50 MG – 100 MG

24-48 H

CLOPIXOL ACUPHASE – DOM. 50 MG – 100 MG

CLOPIXOL DEPOT

24-48 H

51

ZASADY POSTĘPOWANIA Z PACJENTEM
AGRESYWNYM

Przyczyny agresji
Eskalacja agresji – od słownej do czynnej
Unikanie zachowań prowokujących
Możliwość ucieczki
Zdecydowanie
Liczba > siła
Sedacja farmakologiczna >
unieruchomienie
Ochrona pacjenta