TEORIE ADAPTACJI DO

STAROŚCI

●

Teoria aktywności

●

Teoria wycofania

się

●

Teoria stresu

starości

Teoria aktywności

(activity theory)

●

Neugarten, Havighurst, Tobin

●

Ma status tradycyjnej teorii adaptacji

●

Naturalny proces starzenia się

pozwala jednostce na utrzymanie

dotychczasowego zaangażowania

życiowego.

Teoria aktywności

●

Osoby starzejące się

optymalnie to takie,

które pozostają

aktywne, obecne w

życiu społecznym

●

Na emeryturze

osoby znajdują

zastępcze zajęcia,

nawiązują nowe

więzi.

Teoria wycofania się

(disengagement theory)

●

Badania E. Cumminga i W.E. Henry

●

Naturalną i ważną potrzebę człowieka

w okresie późnej dorosłości stanowi

wyłączenie z życia społecznego

●

Pasywność potrzebna do dalszego

rozwoju osobowości i do osiągnięcia

psychicznej równowagi

Teoria wycofania się

●

STYL BUJANEGO

FOTELA:

introspekcyjna

analiza wspomnień,

nierozwiązanych

konfliktów,

reinterpretacja

dawnych przeżyć,

odkrywanie nowych

znaczeń.

KRYTYKA

teorii wycofania się

●

1) podwójny charakter wartościującej

orientacji u osób starszych

–

Akceptacja ograniczoności jako czegoś

nieuniknionego, a zarazem

zapewniającego spokój

–

Żal z powodu wycofania się z życia

społecznego, utraty poczucia własnej

wartości

●

2) sposób adaptacji zależy od typów

osobowości, które ulegają różnym

sposobom przystosowania.

Kategorie zachowań

typowych dla osób w

podeszłym wieku

wg B. Neugarten

●

Zachowania

zintegrowane

●

Zachowania

obronne aktywne

●

Zachowania

obronne pasywne

●

Zachowania

zdezintegrowane

Zachowania zintegrowane

●

Osoby aktywne, zaangażowane w

hobby bądź wycofujące się z aktywnego

życia, poszukujące spokoju i ciszy

Zachowania obronne

aktywne

●

U osób, które postrzegają starość jako

zagrożenie: próba modyfikacji

zachowań bądź sztywne, rozpaczliwe

trzymanie się dotychczasowych

wzorców

Zachowania obronne

pasywne

●

U osób zależnych: poddawanie się

zmianom bez protestu przy

oczekiwaniu pomocy, opieki; osoby

zamykające się w sobie i unikające

aktywności

Zachowania

zdezintegrowane

●

U osób, których normalny proces

starzenia się został zaburzony przez

chorobę oraz cierpiących z powodu

fizycznych i psychicznych ograniczeń.

Typy zachowań

S.Reichard, F.Livson, P.Petersen

●

Przystosowane

●

Wycofujące

●

Obronne

●

Agresywne

●

Nacechowane nienawiścią skierowaną

do siebie

Teoria stresu starości

(age-stress theory)

●

Neugarten, Havighurst, Tobin

●

Krytyczne zdarzenia w życiu człowieka

starzejącego się działają jak stresory

–

Obniżenie ogólnej sprawności

–

Utrata dotychczasowego statusu

społecznego i materialnego

Krytyczne zdarzenia

życiowe:

●

Zmuszają do readaptacji

●

Pozbawiają nabytych cech

●

Upraszczają osobowość człowieka

●

Obnażają prawdziwą naturę oraz

podstawową tendencję behawioralną.

●

Rekapitulacja cyklu rozwojowego –

znaczenia nabierają czynniki znaczące

dla okresu wczesnego dzieciństwa

Metafora windy

●

Wyjaśnia typowe

sposoby reagowania

na stres starzenia się

●

„piętro w górę, piętro

w dół”

●

Jednostka uczy się

nowej formy

zachowania, ale

natychmiast wraca

do starego schematu.

Efektywna adaptacja do

starości

●

To sztuka radzenia sobie z

problemami codzienności dzięki

sprawowaniu osobistej kontroli nad

perspektywą starzenia się oraz

jakością życia w warunkach

skumulowanego doświadczenia utraty

najważniejszych wartości (Baltes).

Podstawę adaptacji do

starości stanowią:

●

Selektywna optymalizacja sprawności

funkcji psychicznych

●

Stopniowe podejmowanie działań

kompensacyjnych

●

Utrzymanie optymizmu niezależnie od

kosztów starzenia się.

Prawidłowa adaptacja

●

Doświadczanie

maksimum

satysfakcji przy

minimum

kosztów

psychicznych

Objawy

nieprzystosowania:

●

Bierność

●

Zależność

●

Egocentryzm

●

Postawa roszczeniowa wobec

otoczenia

●

Ucieczka w fantazję

●

Wrogość, agresywność

●

Depresja.