Nowotwory złośliwe płuca

Jan Kanty Kulpa

Rak płuca -

Rak płuca -

heterogenna grupa

heterogenna grupa

nowotworów

nowotworów

szereg typów histologicznych wykazujących

istotne

różnice

m.in.

we

własnościach

biologicznych, reakcji na leczenie, dynamice
przebiegu

• Niedrobnokomórkowe raki płuca

(płaskonabłonkowy,

gruczolakorak,

olbrzymiokomórkowy)

-

• Drobnokomórkowy rak płuca

-

cechy neuroendokrynne

- zespoły paranowotworowe

:

neurologiczne, hematologiczne, endokrynne

(

m.in. zespół nieadekwatnego wydzielania ADH,

wydzielanie ACTH, insulinopodobnych

czynników wzrostu, białka podobnego do PTH

)

TPA, TPS, CYFRA 21-1,

CEA

LDH, NSE,
Chromogranina A

Markery
nowotworowe:

CA 19-9

CA 125,

ProGR
P

SCC-Ag,

NDRP: 36 - 49%

• rak gruczołowy 44 - 62,7%
• rak wielkokomórkowy 27 - 67%
• rak płaskonabłonkowy 22 - 39%

CEA – marker „przerzutów”
IIIB IV
> 5 ng/ml 26,5% 52,9%
> 50 ng/ml 4% 42,2%

 Wartość prognostyczna – opinie kontrowersyjne
Me przeżycia: 2-krotnie niższa gdy

CEA > 5ng/ml

/Buccherii,
Nisman/

NDRP: 19 - 45%

• gruczolakorak

13 - 41%

• rak płaskonabłonkowy

30 - 68,6%

• rak wielkokomórkowy

18 - 46,7%

• wzrost stężenia SCC-Ag wraz z wielkością guza
• brak zależności stężenia od stanu węzłów chłonnych
• pomocny w ocenie efektywności leczenia

chirurgicznego i reaktywizacji procesu
nowotworowego

• wartość prognostyczna u chorych na

płaskonabłonkowego raka płuca

Mechanizmy uwalniania fragmentów

Mechanizmy uwalniania fragmentów

cytokeratynowych do krążenia

cytokeratynowych do krążenia

•

nekroza – działanie proteaz lizosomalnych

•

apoptoza – rozszczepianie białek strukturalnych
przez

kaspazy w regionie łącznika L 1, 2

– współistnienie procesu zapalnego o

niewielkim

nasileniu

•

nieprawidłowa mitoza

•

rozprzestrzenianie się monomerycznych polipetydów
cytokeratynowych z proliferujących komórek

•

neoangiogeneza

•

potranslacyjne modyfikacje - reorganizacja filamentu

(polipeptydowy antygen tkankowy)

• stężenie powyżej 100 U/l - 40% ze śródmiąższowym zapaleniem

płuc, 30% w chronicznej obturacyjnej chorobie płuc, astma

150 U/l

zależność od typu histologicznego nowotworu

• zależność od zaawansowania

NDRP

:

I + II –

17%

,

III A –

50%

,

III B –

66%

,

IV –

79%

;

DRP

DRP

:

LD –

39%

39%

i ED

– 72%

72%

• w badaniach kontrolnych :

TPA > 180 U/l

u 75% chorych ze wznową lub odległymi

przerzutami,

• zgodność TPA z odpowiedzią na leczenie chemiczne u ok. 63 -

84%

• ekwiwalent tomografii komputerowej ?

• wartość prognostyczna, niezależna od zaawansowania

(swoisty polipeptydowy antygen

tkankowy)

• wartość odcinająca:

182-237 U/l

182-237 U/l

• brak zależności stężenia od typu histologicznego nowotworu

NDRP

:

22 - 36%

DRP

DRP

:

17- 32%

17- 32%

• stężenie nie zależy od wielkości guza;

• w grupie

N

2

> N

0-1

oraz

IIIB + IV > w I+II+IIIA

• wysoki poziom po leczeniu – prediktor braku odpowiedzi

• zgodność zmian stężenia TPS z oceną kliniczną chorych

po leczeniu chemicznym - 72%

• czynnik rokowniczy w NSCLC

TPS > 182 U/l

przed leczeniem – czas przeżycia 2.5 –

krotnie krótszy

• wartość odcinająca: 3.30 – 3.34 ng/ml
• wyraźna zależność od typu histologicznego nowotworu:

DRP: 16-52%

DRP: 16-52%

NDRP: 41-69%

;

AD : 36.6 - 54%

;

SQC: 52,5 -79%

• zależność od stopnia zróżnicowania nowotworu, wielkości

guza,

stanu węzłów chłonnych, obecności odległych przerzutów,

• pomocny przy kwalifikacji chorych do leczenia

operacyjnego

• w SQC - pomocny w kontroli chorych podczas i po

zakończeniu leczenia chemicznego; zgodność zmian
stężenia ze stanem klinicznym 69-75%

• niezależny czynnik prognostyczny

Rak
płaskonabłonkowy:

PŁASKONABŁONKOWY RAK PŁUCA

1 - SWOISTOŚĆ

C

Z

U

Ł

O

Ś

Ć

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

CYFRA 21-1

TPA

TPS

SCC-Ag

CEA

Pola powierzchni pod krzywymi

ROC:

TPA 0,942 + 0,03

0.05

CYFRA 21-1 0,896 + 0,04

0.006

CEA 0,740 + 0,05

N.S

TPS 0,738 + 0,06

N.S

SCC-Ag 0,723 + 0,06

Drobnokomórkowy Rak Płuca

LD

53 - 77 %

ED

39 - 69 %

67 - 87%

 szybki wzrost
 skłonność do wczesnego rozsiewu
 u 70-80% chorych - w stadium ED
 lekooporność pomimo wysokiej chemiowrażliwości

w monitorowaniu leczenia chorych na DRP

 6 -12 tygodni od rozpoczęcia terapii poziom NSE

obniża się u 87-95% chorych

 NSE powraca do wartości prawidłowych

100% z całkowitą remisją, oraz u 75% z częściową

remisją

W kontroli chorych po leczeniu:

 NSE niekorzystny czynnik predykcyjny

• u 64% wzrost stężenia NSE wyprzedza na 1-3 miesięcy

progresję potwierdzaną badaniami radiologicznymi

• DWP dla reaktywizacji procesu nowotworowego – 72%

Drobnokomórkowy Rak Płuca

LD

65 - 86%

ED

56.5 - 80 %

71.4 -90%

NDRP

ProGRP

2 - 8%

Drobnokomórkowy Rak Płuca

Krzywe ROC:

DRP

vs. grupa

referencyjna

1 - SWOISTOŚĆ

C

Z

U

Ł

O

Ś

Ć

0

20

40

60

80

100

0

20

40

60

80

100

Pola powierzchni pod krzywymi ROC:

ProGRP

0.953

+ 0.02

NSE 0.860

+ 0.03

LDH 0.653

+ 0.05

p = 0.003

p = 0.000

NSCLC vs. SCLC

(swoistość diagn. przy czułości diagn. 95%)

NSCLC (%)

SCLC (%)

CYFRA 21-1

38

29

CEA

27

30

NSE

12

55

ProGRP ( ! )

SCC-Ag

6

35

64

4