Pedagogika ogólna

dr Dobrosław Bilski

•

Pojęcia pedagogika i pedagogia – 

przypomnienie

•

Otwarte pytania pedagogiki

•

Dychotomia: przymus / wolność

•

Wychowanie autorytarne i 

antyautorytarne

•

Cele wychowania

•

Zadania wychowania

•

Istota oddziaływania

•

Metody i środki

•

edukacja



Pedagogika, nauka o wychowaniu lub 
szerzej nauka o edukacji, teoria 
działalności wychowawczej. Na jej 
gruncie formułuje się cele, treści, metody, 
środki i formy organizacyjne procesu 
wychowawczego. Pedagogika odnosi się 
głównie do młodego pokolenia, które 
dzięki oddziaływaniom wychowawczym 
winno osiągnąć optymalny rozwój 
osobowości, ukształtować wiedzę o 
rzeczywistości, przygotować się do 
funkcjonowania w życiu społecznym.



"sztuka wychowania" (łac. ars 
educandi).



zespół metod i środków stosowanych w 
nauczaniu i wychowywaniu.

•

Kto?

•

Jak?

•

Co?

•

Po co?

„Chciałbyś dać dzieciom swobodę 

harmonijnego rozwoju wszystkich władz 
duchowych, wydobyć pełnię ukrytych sił, 
wychować w czci dla dobra, piękna i 
wolności... Naiwny - spróbuj. 
Społeczeństwo dało małego dzikusa, byś go 
ociosał, ułożył, uczynił łatwo strawnym - i 
czeka. [...]

Państwo żąda państwowego patriotyzmu, 

kościół kościelnej wiary, pracodawca 
uczciwości, a wszyscy przeciętności i 
pokory.”

Praktyka może rodzić teorię

Teoria może rodzić praktykę

PEDAGOGIKA

pedagogika 

behawiorystyczna

pedagogika 

konserwatywna

PEDAGOGIA

wychowanie autorytarne

wychowanie dyrektywne

PEDAGOGIKA

pedagogika 

humanistyczna

pedagogika liberalna

PEDAGOGIA

wychowanie 

antyautorytarne

wychowanie w 

wolności

istota oddziaływań pedagogicznych

 

bezpośredni wpływ na
dziecko;

 

przekazywanie gotowej
wiedzy i gotowych
wzorców zachowań;

 

zdyscyplinowany
wysiłek;

 

podporządkowanie się
wychowanka woli
wychowawcy i zasadom
wychowania.

 

wpływ pośredni –
organizowanie sytuacji
sprzyjających rozwojowi;

 

umożliwienie
wychowankom
samopoznania;

 

edukacja bez przymusu –
jednostka ma prawo do
własnej drogi rozwoju;

 

akceptacja autonomii,
indywidualności i
podmiotowości.

metody, środki i formy wychowania

 

kary, nagrody oraz
rywalizacja między
wychowankami jako
środek wychowania

 

rygorystycznie
określona formuła
organizacyjna
wychowania

 

współdziałanie,
partnerstwo

 

odformalizowanie
wychowania,
elastyczna edukacja

edukacja

 

ceni się pewność
wiedzy, jej stabilność
i bezpośrednią
użyteczność

 

ceni się takie
stosowanie wiedzy,
która wymaga
samodzielnego
przełożenia jej na
reguły osobistego
działania