-ostre zapalenie
trzustki-

-charakterystyka, przyczyny,
objawy, diagnostyka oraz leczenie
farmakologiczne i dietetyczne-

ŻYWIENIE KLINICZNE

paulina sidor C2

ostre zapalenie trzustki (OZT)



jest to ostra choroba objawiająca się bólami w
jamie brzusznej o różnej intensywności,
wzrostem aktywności enzymów trzustkowych
we krwi i w moczu, a w części przypadków
narastającym wstrząsem i zmianami
wielonarządowymi,



wymaga leczenia szpitalnego i zagraża życiu,



może wystąpić w każdym wieku, ale częściej
dotyka ludzi między 50 a 70 rokiem życia,

postacie ostrego zapalenia
trzustki

ostre zapalenie trzustki może przybierać dwie

postacie:



łagodniejszą - obrzękową, której istotą jest

obrzęk trzustki bez ognisk martwicy, w tej

postaci choroby częstość powikłań nie jest

duża, a śmiertelność nie przekracza 5 procent

i rokowanie co do wyleczenia jest dobre,



ciężką - martwiczo-krwotoczną, w przebiegu

której dochodzi do ognisk martwicy w trzustce

i tkankach około trzustkowych oraz krwotoków,

co znacznie pogarsza stan chorego,

przyczyny:



do uszkodzenia trzustki dochodzi najczęściej w wyniku

nadużywania alkoholu lub w przypadku zatkania przewodu

żółciowego wspólnego przez kamień żółciowy, co powoduje

wsteczny odpływ żółci do trzustki i aktywację enzymów

trzustkowych,



bardzo rzadko przyczynami ostrego zapalenia trzustki mogą

być: uraz jamy brzusznej, infekcja wirusowa, zaburzenia

poziomu tłuszczów we krwi, rak trzustki, niektóre leki,

zabiegi operacyjne i diagnostyczne na trzustce lub układzie

żółciowym,



około 20-30% epizodów ostrego zapalenia trzustki

rozpoczyna się bez uchwytnej przyczyny; jest to tak zwana

postać idiopatyczna zapalenia,

czynniki sprzyjające
zachorowaniu:

czynnikami zwiększającymi ryzyko
wystąpienia zapalenia trzustki są :



nadużywanie alkoholu,



otyłość,



kamica żółciowa,



niedożywienie,



przyjmowanie niektórych leków, na
przykład cytostatyków czy sterydów,

objawy ostrego zapalenia
trzustki:



silne bóle zlokalizowane w środkowej i górnej części

brzucha,



bolesność uciskowa brzucha,



nudności i wymioty- skąpe, nie przynoszące ulgi,



wzdęcie brzucha, często zatrzymanie gazów i stolca,



gorączka, czasem dreszcze, bóle mięśniowe,



stwierdza się zwiększone stężenie glukozy we krwi

oraz zwiększoną aktywność enzymów (amylazy i

lipazy),
w ciężkich postaciach:



spadek ciśnienia krwi, wstrząs,



zatrzymanie moczu i ostra niewydolność nerek,

rozpoznanie ostrego zapalenia
trzustki:



objawy ostrego zapalenia trzustki są na
tyle charakterystyczne, że chorobę
można podejrzewać na ich podstawie,



oczywiście, w celu potwierdzenia
diagnozy i wykonuje się badania
laboratoryjne i obrazowe,

diagnostyka laboratoryjna
ostrego zapalenia trzustki:



oznaczenie aktywności enzymów

trzustkowych tj. amylazy i lipazy w surowicy,



morfologię,



leukocytozę,



stężenie glukozy i wapnia w surowicy,



bilirubinę całkowitą,



transaminazę alaninową - AlAT,



transaminazę asparaginianową – AsPAT,



CRP czyli białko C reaktywne będące

wskaźnikiem ostrej fazy

diagnoza obrazowa ostrego
zapalenia trzustki:



badanie ultrasonograficzne (USG) jest pomocne
w monitorowaniu postępu leczenia i wczesnego
stwierdzenia niektórych powikłań choroby,



tomografia komputerowa (TK) - najlepiej
pozwala ocenić zmiany w trzustce i jej
otoczeniu fizjologicznym,



radiologiczne badanie klatki piersiowej (RTG)
pomaga ujawnić obecność płynu w jamach
opłucnej,

leczenie ostrego zapalenia
trzustki:



celem leczenia ostrego zapalenia
trzustki jest opanowanie i ograniczenie
rozległości uszkodzenia tego organu
oraz zabezpieczenie przed
uszkodzeniem ważnych życiowo
narządów,



jeżeli przyczyną są kamienie żółciowe,
dąży się do ich usunięcia,

leczenie farmakologiczne:

w przypadku ostrego zapalenia trzustki

leczenie prowadzone jest zawsze w warunkach

szpitalnych i obejmuje stosowanie:



leków przeciwbólowych,



antybiotyków w przypadku zakażenia

uszkodzonej trzustki,



leków hamujących wydzielanie soku

żołądkowego,



insuliny podawanej w przypadku wystąpienia

cukrzycy,

zalecenia żywieniowe:



w pierwszej kolejności choremu wprowadza się na krótko

dietę zero, która ma na celu zahamowanie wydzielania

soku trzustkowego przez trzustkę,



ostremu zapaleniu trzustki towarzyszy stan tzw.

hiperkatabolizmu charakteryzujący się gwałtownym

zużywaniem zapasów białka i tłuszczów i chudnięciem

chorego, dlatego po kilkudniowej diecie zero wraz z

obserwacją i rozpoznaniem u chorego postaci OZT

podejmuje się decyzję o włączeniu odżywiania:
- u chorych z obrzękową postacią jest to odżywianie

doustne,
- u chorych z postacią ciężką rozważa się całkowite

odżywianie dojelitowe za pomocą sondy dojelitowej, a

jeżeli chory źle je toleruje, to wdraża się żywienie

pozajelitowe (dożylne),



w przypadku gdy pacjent nie otrzymuje żywienia

przez zgłębnik na zlecenie lekarza podaje się przez

1-2 dni słabą gorzką herbatę, rumianek, wodę

przegotowaną,



następnie wprowadza się stopniowo klasyczną

dietę kleikową przez 1-3 dni (zawierającą kleiki,

rozmoczone sucharki, gorzką herbatę), po czym

podaję się dietę kleikowo-owocową (1-5 dni) a

następnie wzbogaca się ją o chude mleko,

twarożek ziemniaki puree,



diety te są niefizjologiczne i nie mogą być

podawane przez długi czas,



dietę kleikowo-owocową rozszerza się do diety

łatwo strawnej, niskotłuszczowej i niskoresztkowej,

żywienie w okresie
rekonwalescencji:

możemy wyróżnić dwa etapy:



I etap leczenia dietetycznego

trwa około 1 miesiąca, w okresie tym znacznemu ograniczeniu

ulega ilość tłuszczu w diecie oraz niewielkiemu ograniczeniu ilość

białka, natomiast zwiększa się w diecie udział węglowodanów,
ograniczenie ilości tłuszczu w diecie najłatwiej osiągnąć rezygnując

z tłustych wędlin (np. kiełbasy, salami, szynki, baleron, boczek) i

mięsa, pełnotłuste mleko i sery należy zastąpić produktami

odtłuszczonymi, a ze śmietany należy całkowicie wykluczyć,
zalecane produkty węglowodanowe to: budynie, kisiele, płatki

owsiane, pszenne, kukurydziane, ryż, makarony i inne potrawy

mączne,
dla trzustki korzystne jest również częstsze spożywanie posiłków w

ciągu dnia (4-5 razy), ale mniej obfitych, istotną sprawą jest sposób

przygotowania posiłków – najlepsze metody obróbki kulinarnej to:

gotowanie na parze, duszenie bez smażenia, pieczenie w folii lub

pergaminie,



II etap leczenia dietetycznego

trwa 1-3 miesiące, rekonwalescent nadal spożywa

4-5 posiłków dziennie, w których można stopniowo

zwiększać ilość tłuszczu i białka pod baczną

kontrolą funkcjonowania przewodu pokarmowego
objawy takie, jak: uczucie pełności po posiłku,

wzdęcie brzucha, kruczenia lub przelewania w

jamie brzusznej świadczącą o niepełnej jeszcze

regeneracji zewnątrz wydzielniczej trzustki oraz

wymagają cofnięcia się na 2 tygodnie do diety

stosowanej przed pojawieniem się tych objawów,
zaburzenia te mogą wymagać okresowego

podawania doustnych preparatów enzymów

trzustkowych oraz witamin rozpuszczalnych w

tłuszczach (A, D, E, K) jako leczenie wspomagające,