Tytułem wstępu

Rozwój człowieka jest procesem
ciągłym- rozwija się w ciągu całego
życia.

Tytułem wstępu

Proces ten polega na stopniowym
organizowaniu się i doskonaleniu się
wiedzy człowieka o samym sobie,
otaczającym go świecie oraz na
poznawaniu własnych zdolności,
właściwości i
możliwości realizowania siebie.

Tytułem wstępu

Człowiek znajduje się w układzie
wzajemnych relacji ze środowiskiem
zewnętrznym- przyrodniczym,
społecznym i kulturowym.

Tytułem wstępu

W ciągu życia rozszerza się zakres
środowisk, w których jednostka
funkcjonuje (organizm matki, rodzina,
przedszkole, grupa rówieśnicza).

Pojęcie rozwoju



Pojęcie rozwoju wprowadził Arystoteles (384-

322 p.n.e.).



Filozof ujmował rozwój jako proces

nadawania formy materii, będący

podłożem wszelkich zmian w otaczającej nas

rzeczywistości.



Rozwój jako zmiana celowa, przechodzenie

od form niższych do wyższych

(charakter teologiczny i progresywny

rozwoju).

Pojęcie rozwoju



Teoria Darwina ujmowała rozwój
organizmów żywych jako długotrwały
proces selekcji gatunkowej w toku
przystosowania się do środowiska.



Darwinowska hipoteza ewolucyjna głosiła,
że rozwój to pozytywny postęp,
seria zmian, przechodzenie form życia od
najprostszych do bardziej złożonych.

Pojęcie rozwoju

W filozofii współczesnej rozwój oznacza

wszelki proces kierunkowych zmian,
rozciągnięty w czasie. Wyróżnia się w nim
następujące po sobie etapy przemian
(fazy rozwojowe) danego obiektu lub
układu, wykazujące obiektywnie
potwierdzone różnicowanie się tego
obiektu lub układu pod określonym
względem.

Pojęcie rozwoju

We współczesnej psychologii pojęcie

rozwoju oznacza długotrwały proces

tworzenia się wewnętrznych struktur

odzwierciedlających rzeczywistość, w

toku którego dokonują się zmiany,

prowadzące od form prostszych, słabiej

zorganizowanych i niższych do

form bardziej złożonych, lepiej

zorganizowanych i wyższych.

Pojęcie rozwoju

Człowiek dąży do utrzymania całkowitej stałości

środowiska wewnętrznego (homeostaza),

środowiska zewnętrznego (enwirostaza),

jak również do utrzymania równowagi

między tymi dwoma środowiskami. Rozwój

człowieka zawsze prowadzi do zmian, które

mają zwiększyć równowagę pomiędzy

jednostką a środowiskiem. Zmiany rozwojowe

przebiegają nieustannie od

dzieciństwa, poprzez wiek dorastania, młodość,

dorosłość- aż do starości.



Psychologia rozwojowa (psychologia rozwoju

w ciągu życia) bada w sposób

szczególny zmiany w zachowaniu w każdym

momencie cyklu życia.



Zmiany dokonujące się w psychice mogą być

rozpatrywane z uwzględnieniem różnych

perspektyw czasu, w których pojawiają się

nowe procesy psychiczne i nowe zachowania

(Przetacznikowa, 1973);



Filogeneza- psychiczny rozwój gatunkowy od

najniższych form do wyższych gatunków zwierząt.



Antropogeneza- rozwój psychiczny człowieka jako

gatunku na przestrzeni wieków.



Ontogeneza- całokształt zmian, dokonujących się w

psychice i zachowaniu człowieka przez całe jego

życie.



Mikrogeneza- zmiany (nowe zjawiska, czynności,

cechy w psychice i zachowaniu), które

zachodzą w toku aktualnie przebiegających czynności

psychicznych i sprawiają, że w miarę

trwania osiągają one coraz doskonalszy poziom.



Rozwój- długotrwały proces, w toku którego dokonują

się kierunkowe, prawidłowo po sobie następujące

zmiany, prowadzące od form czy stanów niższych,

prostszych, słabiej zorganizowanych, do wyższych,

bardziej złożonych, lepiej zorganizowanych.



Psychologia rozwoju człowieka zajmuje się

przede wszystkim ontogenezą w aspekcie

psychologicznym i mikrogenezą.



Zadaniem psychologii rozwoju człowieka jest opis

procesów zachodzących w ontogenezie oraz

wyjaśnianie mechanizmów i praw rządzących tym

rozwojem.

Kierunkowość i progresywność jako najistotniejsze

cechy zmian rozwojowych

Kierunkowość- zachodzące zmiany są

stopniowym zbliżaniem się do pewnego

idealnego stanu optymalnego;

poszczególne etapy rozwoju są kolejnymi

krokami na tej drodze (każdy z nich

stanowi konsekwencję poprzedniego, a

zarazem niezbędne przygotowanie do

następnego, aż do

dojrzałego rozwinięcia funkcji

psychicznych).

Kierunkowość i progresywność jako

najistotniejsze cechy zmian rozwojowych



Progresywność- każda z kolejnych faz

przemian odznacza się wyższością

w stosunku do poprzedniej. Łańcuch

procesów rozgrywających się w czasie,

złożony z wielu ogniw (różniących się

długością, natężeniem i szybkością

procesów zachodzących w organizmie

i w świadomości ludzkiej,

występowanie ich jest zwykle stałe).

Kierunkowość i progresywność jako

najistotniejsze cechy zmian rozwojowych



Rozwój = postęp



Od drugiej połowy życia (późna starość)
zaczynają się zaznaczać zmiany
wielokierunkowe, o
regresywnym charakterze.



Zmianą rozwojową jest każda zmiana, która
zwiększa równowagę między jednostką a
światem zewnętrznym.



Zmiany rozwojowe są nieustanne, ciągłe.

Zmiany rozwojowe można określić jako:



Kierunkowe (konsekwentne),



Progresywne (adaptacyjne- doskonalące
równowagę w kontaktach ze światem),



Nieustanne (dokonujące się w ciągu
całego życia człowieka),



W znacznym stopniu uwarunkowane
czynnikami środowisko- kulturowymi.

Rodzaje zmian rozwojowych

W ontogenezie wyróżniono:



Zmiany ilościowe (wzrastanie, spadek
sprawności),



Zmiany jakościowe (przekształcanie
wewnętrznej organizacji procesów
psychicznych i zachowania).

Zmiany ilościowe- stopniowe wzrastanie
danego procesu psychicznego, cechy czy
zachowania.



Dotyczą rozwoju psychicznego i fizycznego.



Istotą zmian ilościowych jest poszerzanie się
możliwości funkcjonowania w otaczającej
rzeczywistości (zawsze związane z
rozszerzeniem się kontaktów człowieka z
rzeczywistością). Dany proces jest taki sam,
zmienia się tylko jego nasilenie lub wielkość.



Zmiany jakościowe- przekształcanie się
zjawisk psychicznych, procesów, zachowań w
sposób zasadniczy. Zmiany te doprowadzają
do powstawania nowych jakościowo
umiejętności i zdolności. Istotą rozwoju
są zmiany jakościowe (reorganizacja dawnych
umiejętności i pojawienie się nowych
zdolności), prowadzi do wyodrębnienia stadiów
lub faz rozwoju, które pozwalają opisać życie
człowieka w sposób uporządkowany.



Współcześnie w psychologii rozwoju
człowieka przyjmuje się hipotezę o
współwystępowaniu zmian ilościowych i
jakościowych (Przetacznik- Gierowska,
1993). Przy obecnym stanie wiedzy należy
zaakceptować stadialny model jego rozwoju.
Kolejne stadia stanowią w pewnym stopniu
kontynuację wcześniejszych osiągnięć
rozwojowych w ontogenezie.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

W starożytnych Chinach życie ludzkie dzielono na:



młodość- do 20 roku życia;



wiek zawierania małżeństw- do 30 roku życia;



wiek pełnienia urzędów- do 40 roku życia;



wiek poznawania własnych błędów- do 50 roku

życia;



końcowy okres życia twórczego- do 60 roku

życia;



wiek upragniony- do 70 roku życia;



starość- od 70 roku życia.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

Pitagoras dzielił życie człowieka na cztery

okresy:



stawanie się człowiekiem- do 20 r.ż.;



okres człowieka młodego- pomiędzy 20 a 40
rokiem życia;



okres człowieka w pełni- pomiędzy 40 a 60
rokiem życia;



okres człowieka starego, cofającego się-
pomiędzy 60 a 80 rokiem życia.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

Wyodrębnienie przez M.Żebrowską okresów i ich

przyporządkowanie układowi chronologicznemu życia

zostało dokonane na podstawie trzech kryteriów:



Zachodzą zmiany w poznawaniu i uświadamianiu sobie

rzeczywistości. Dziecko w inny sposób ujmuje

(spostrzega, zapamiętuje) przedmioty i zjawiska

otaczającej rzeczywistości.



Następują zmiany w zachowaniu, dominuje inny rodzaj

działalności i pojawiają się nowe rodzaje aktywności.



Można zaobserwować specyficzne formy i metody

oddziaływania wychowawczego na dziecko.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

Zaproponowane przez Żebrowską okresy
rozwojowe to:



Niemowlęctwo- obejmuje pierwszy rok życia.



Wiek poniemowlęcy- od 1 do 3 lat.



Wiek przedszkolny- od 3 do 7 lat.



Młodszy wiek szkolny- od 7 do 11, 12 lat.



Wiek dorastania (adolescencja)- od 12, 13 do
17, 18 lat.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

Stadium prenatalne:

–

Rozwój życia wewnątrzmacicznego: bruzdkowanie,
faza jajowa, faza embrionalna, faza płodowa;

–

Narodziny: faza okołoporodowa.

Stadium niemowlęctwa (pierwszy rok życia):



Faza noworodka (5- 8 tygodni);



Faza niemowlęcia.

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

3. Stadium wczesnego dzieciństwa (od 1 do 3

lat).

4. Stadium średniego dzieciństwa (od 3 do 7 lat):



Faza I;



Faza II (granica faz około 5 roku życia).

5. Stadium późnego dzieciństwa (od 7 do 12 lat);



Faza I;



Faza II (granica faz około 9 roku życia).

Wybrane podziały rozwoju

psychicznego

Barbara Harwas- Napierała i Janusz Trempała
zaproponowali:

Wiek młodzieńczy- od 18, 19 do 21, 22 lat.

Wiek wczesnej dorosłości- od 22, 23 do 35
lat.

Wiek średniej dorosłości- od 36 do 55 lat.

Wiek późnej dorosłości- od 56 lat do śmierci.

Czynniki rozwoju

Natywizm- stanowisko uznające
dominującą rolę dziedzicznych
i wrodzonych dyspozycji
psychicznych. Założenie o decydującej
roli czynników wrodzonych
charakteryzuje niemowlę jako istotę
przygotowaną do reagowania na
szczególnego rodzaju doświadczenia.

Czynniki rozwoju

Empiryzm- rozwój jest zdeterminowany
przez środowisko społeczne. Zmiany
w zachowaniu zachodzą pod
wpływem procesu uczenia się,
przebiegającego w sposób ściśle
zależny od tych doświadczeń.
Decydujący wpływ na rozwój
człowieka mają więc oddziaływania
wychowawcze.

Czynniki rozwoju



Współcześnie przyjmuje się, że zarówno
czynniki genetyczne, jak i środowiskowe
wpływają pośrednio na zmiany rozwojowe.



Według niemieckiego psychologa Williama
Sterna rozwój przebiega zarówno pod
wpływem procesów dojrzewania,
jak i uczenia się.

Czynniki rozwoju



Zmiany rozwojowe zachodzą pod wpływem
czynników środowiskowych i genetycznych.



Związek pomiędzy sposobem zachowania się
a owymi czynnikami można
przedstawić jako kontinuum- od zachowań i
cech silnie uwarunkowanych dziedzicznością
czy też środowiskiem do takich, w obrębie
których zasięg oddziaływań tych czynników
jest niewielki.

Czynniki rozwoju



Rozwój człowieka uwarunkowany jest zarówno
skłonnościami wrodzonymi, przede wszystkim
wyposażeniem genetycznym, jak również
otoczeniem fizycznym i społecznym.



Przykładem współczesnego rozumienia roli
czynnika środowiskowego w rozwoju jest
koncepcja wewnętrznych modeli
doświadczenia.

Johna Bowlby’ego (1951)

zjawisko przywiązania

(attachment)

Niemowlęta są zdolne do wytworzenia
przywiązania z jedną tylko osobą a
więzi z innymi ludźmi kształtują
się w okresie późniejszym. Przywiązanie
jest pierwszą ścisłą relacją z inną osobą
i uczy małe dziecko, że można innym
ufać.

Johna Bowlby’ego (1951)

zjawisko przywiązania

(attachment)



Matka od początku przejawia gotowość
do ścisłego kontaktu z dzieckiem
i odczytywania jego
potrzeb z gestów i
dźwięków. Powstaje wewnętrzny model
przywiązania.

Johna Bowlby’ego (1951)

zjawisko przywiązania

(attachment)



Jednostka, która z różnych przyczyn nie

zbuduje w tym czasie emocjonalnej więzi

z bliską osobą, wytwarza mniej

bezpieczny model przywiązania, związany

z przekonaniem o byciu

odrzuconym. Prowadzi to w przyszłości do

interpretowania wszystkich kontaktów z

otoczeniem jako zagrażających i

niedających emocjonalnego wsparcia.

Johna Bowlby’ego (1951)

zjawisko przywiązania

(attachment)



Wybór jednego z modeli przywiązania
będzie rzutował na sposób interpretacji
zachowania innych dorosłych ludzi.

Perspektywa ekologiczna



Ekologia człowieka- nauka o szeroko
pojmowanym środowisku, w jakim żyją
i rozwijają się ludzie. Rozwój
człowieka jako efekt współdziałania
dwóch procesów- własnego rozwoju,
zdeterminowanego przez czynniki
genetyczne i wpływ środowiska, oraz
interakcji z otoczeniem.

Perspektywa ekologiczna



Oryginalność spojrzenia ekologicznego
wyraża się w tym, że za główną
przyczynę rozwoju jednostki w
ontogenezie uważa się jej interakcje z
otoczeniem. Żadne zachowanie lub
cecha nie są dziedziczone, ale stanowią
rezultat powiązań jednostki z
kontekstem społecznym, w którym żyje.

Mechanizmy rozwoju



Dojrzewanie- Początkowo w psychologii było

rozumiane jako proces osiągania dojrzałości fizycznej i

psychicznej. Obecnie proces dojrzewania rozumie się

jako zmiany, obejmujące genetycznie kontrolowane

przemiany, które są niezależne od nabywania

doświadczeń. Pojęcie dojrzewania można zdefiniować

jako proces fizycznego wzrostu, doprowadzający do

takiego stopnia dojrzałości organizmu, który warunkuje

od strony somatycznej i neurofizjologicznej rozwój w

zakresie danej funkcji, lub zachowania się jednostki,

czyli rozwój określonych czynności regulacyjnych

(Przetacznik- Gierowska, Makiełło- Jarża).

Mechanizmy rozwoju



Uczenie się- definiowane na gruncie psychologii jako

względnie trwała zmiana w zachowaniu. Rezultaty

procesu uczenia się zawsze zależą od poziomu

dojrzałości organizmu. Współzależność obu procesów

stanowi prawidłowość rozwoju psychicznego jednostki.

Wyuczenie się danego zachowania jest możliwe tylko

wtedy, gdy organizm osiągnie odpowiedni stopień

dojrzałości. Pojęcie uczenia się oznacza proces

wytwarzania się, przekształcania i utrwalania tych

czynności na podłożu doświadczenia indywidualnego,

które człowiek zdobywa w toku funkcjonowania

organizmu pod wpływem bodźców środowiska

zewnętrznego i aktywności własnej, a zatem

podczas wykonywania i powtarzania czynności

(Przetacznikowa).

Mechanizmy rozwoju



Socjalizacja jako inna zasada (która rządzi

indywidualnym rozwojem człowieka), wiąże

się z jego dojrzewaniem do coraz to nowych

zadań życiowych, a także z

prawidłowościami procesów uczenia się,

a zwłaszcza uczenia się społecznego.



Początek procesu socjalizacji-gdy dziecko

zaczyna zachowywać się w sposób zgodny

z oczekiwaniami

otoczenia.

Mechanizmy rozwoju



Socjalizacja jest procesem, dzięki
któremu jednostka uczy się takich form
zachowań, wierzeń, standardów i
motywów cenionych przez grupę
kulturową i rodzinną, do jakiej należy
(Lis).

Mechanizmy rozwoju



Według Klausa Hurrelmanna (1994) socjalizacja

jest procesem wyłaniania się i rozwoju

osobowości w interakcjach ze społecznymi

i ekonomicznymi warunkami życia, w

toku którego człowiek ze swoimi specyficznymi i

psychicznymi dyspozycjami, staje się dojrzałą

społecznie jednostką, wyposażoną w dynamicznie

podtrzymywane w okresie całego życia zdolności

i umiejętności skutecznego działania w obrębie

tak całego społeczeństwa, jak i w poszczególnych

jego elementach.

Mechanizmy rozwoju

Autor zwraca uwagę na fakt, że we
współczesnych teoriach socjalizacji przyjmuje się
dwa założenia:



Społeczeństwo wywiera realny wpływ na rozwój
osobowości,



Istota ludzka staje się podmiotem zdolnym
do działania społecznego tylko poprzez
przystosowanie się do materialnego i
społecznego środowiska dzięki własnej
aktywności.

Mechanizmy rozwoju



Przystosowanie do życia w
społeczeństwie wymaga określonych
umiejętności poznawczych i
wykonawczych, umożliwiających
zachowywanie się w
odpowiedni sposób. W tym procesie
duże znaczenie odgrywa aktywność
jednostki.

Mechanizmy rozwoju



Na znaczenie własnej aktywności w procesie

socjalizacji zwracał uwagę

Klaus J.Tillman (1996), który twierdził, że

ludzie ze swojej natury są istotami

zdolnymi do działania i mają wpływ

na samych siebie i swoje otoczenie.

Socjalizacja jest procesem aktywnego

przyswajania sobie przez człowieka

warunków środowiska. W centrum procesu

socjalizacji znajduje się rozwój i zmiana

struktur psychicznych: uczuć, motywacji,

mowy, wiedzy i postaw wobec wartości.

Mechanizmy rozwoju



Istnieją dwa znaczenia pojęcia socjalizacja

(Skorny 1976). W szerszym ujęciu ten termin

oznacza wszelkie oddziaływania grup

wytwarzających kulturę (konstruktywnych) i

subkulturę (destruktywnych) na jednostkę,

wywołujące zmiany dokonujące się w

jednostce i zachodzące w różnych okresach

życia. Następstwem tak rozumianej socjalizacji

jest ukształtowanie się jednostki, której

osobowość uzależniona jest od rodzaju grupy

wywierającej na nią wpływ.

Mechanizmy rozwoju



W węższym ujęciu z socjalizacją mamy do
czynienia w sytuacji oddziaływania na
jednostkę grupy reprezentującej określoną
kulturę, powodującej wystąpienie społecznie
pożądanych zmian w zachowaniu jednostki.
Socjalizacja, rozumiana w drugim zakresie,
dokonuje się wyłącznie w okresie dzieciństwa-
przede wszystkim poprzez wychowanie i
nauczanie.

Mechanizmy rozwoju



Miernikiem dojrzałości społecznej jest

podatność jednostki na socjalizację oraz

związana z tym zdolność przyswajania

zwyczajów i zasad postępowania

obowiązujących w danej grupie, co sprzyja

prawidłowemu współżyciu członków tej

grupy. Socjalizacja oznacza nabycie

umiejętności idealnego dostosowania się

do warunków otoczenia.

Teoria Wygotskiego



Dzieci uczą się dzięki interakcjom,
w jakie wchodzą zarówno z
przedmiotami, jak i z ludźmi.



Dziecko, wchodząc w interakcje
społeczne, wytwarza złożony system
relacji psychicznych- znaków.

Teoria Wygotskiego



Interakcje społeczne mają ogromne znaczenie dla

całego rozwoju- dostarczają dzieciom systemu znaków

oraz znaczeń kulturowych, bardzo głęboko

ingerując w rozwój. Analizując proces rozwoju

dziecka sformułował prawo mówiące o tym, że każda

wyższa funkcja psychiczna pojawia się w rozwoju

dziecka dwukrotnie, jako:



funkcja interpsychiczna (społeczna), czyli działalność

zespołowa,



funkcja intrapsychiczna (indywidualna), wewnętrzny

sposób myślenia dziecka.

Teoria Wygotskiego



Wygotski wprowadził pojęcie strefy najbliższego

rozwoju. Strefa niedojrzałych, ale dojrzewających

procesów składa się na strefę najbliższego

rozwoju. Różnica pomiędzy poziomem

rozwiązywania zadań dostępnych pod

kierunkiem i przy pomocy dorosłych a poziomem

rozwiązywania zadań dostępnych

w samodzielnym działaniu określa obszar

aktywności dziecka. Dziecko może zawsze

osiągać więcej za pomocą naśladownictwa,

niż wtedy, gdy działa samodzielnie.

Teoria Wygotskiego



Bezpośrednim źródłem rozwoju
wewnętrznych, indywidualnych
właściwości dziecka jest współpraca
z innymi ludźmi.
Odwoływanie się do
współpracy z dzieckiem pozwala
na ustalenie strefy najbliższego
rozwoju.

Teoria Wygotskiego

Określając poziom rozwoju dziecka należy wziąć
pod uwagę:



poziom aktualnego rozwoju, czyli poziomych
umiejętności dziecka, które może ono samo
wykorzystać do rozwiązywania zadań;



poziom najbliższego rozwoju, który można
ustalić wchodząc w interakcje z dzieckiem
i sprawdzając jego poziom
gotowości do wykonywania zadań z
pomocą innych ludzi.

Teoria Wygotskiego



Z terminami „poziom aktualnego rozwoju”
i „poziom najbliższego rozwoju” łączą
się pojęcia:

–

strefa aktualnego rozwoju, czyli zakres
i liczba obszarów różnych
umiejętności, z których
dziecko może samodzielnie korzystać,

–

strefa najbliższego rozwoju, czyli zakres i
liczba obszarów w których trwa proces zmian
rozwojowych.

Teoria Wygotskiego



Znajomość poziomu najbliższego
rozwoju umożliwia wskazanie obszarów
kompetencji, wymagających wsparcia
z zewnątrz.

Rozwój a okresy krytyczne



Okresy krytyczne to specyficzny
przedział czasu, w którym wydarzenia
środowiskowe wywierają największy
wpływ na rozwijający
się organizm (największa gotowość
rozwojowa do uczenia się).

Rozwój a okresy krytyczne



Badania w 1935 roku Konrada Lorenza
nad zachowaniem małych piskląt
zaraz po wylęgu- imprinting
(wdrukowanie).

Rozwój a okresy krytyczne



W przypadku ludzi okres szczególnej

wrażliwości na bliską osobę występuje w

początkowej fazie życia (John Bowlby).



Według stanowiska bardziej umiarkowanego

okresy krytyczne są raczej okresami

sensytywnymi lub okresami szczególnej

wrażliwości.



Istnieje w rozwoju taki moment, w którym

uczenie się i wychowanie dziecka, jak również

kształtowanie więzi emocjonalnej z otoczeniem

społecznym, przynosi najlepsze efekty.

Tempo i rytm rozwoju



Tempo rozwoju to szybkość,
z jaką dokonują się w organizmie
i w psychice człowieka
różnorodne zmiany.

Tempo i rytm rozwoju



Rytm rozwoju jest określony przez
stopień regularności zachodzenia tych
zmian.

Tempo i rytm rozwoju



Większość dzieci rozwija się w taki sposób,

że określonemu ich wiekowi życia

odpowiada określony stan rozwoju

fizycznego i psychicznego

(rozwój procesów ruchowych i

psychicznych, czyli rozwój

psychomotoryczny, przebiega

harmonijnie). Istnieją jednak takie

sytuacje, kiedy rozwój dziecka przebiega

nierównomiernie.

Tempo i rytm rozwoju



Nierównomierności rozwoju mogą
polegać na rozbieżności między
rozwojem fizycznym i psychicznym,
mogą również dotyczyć poszczególnych
sfer rozwoju psychomotorycznego
(rozwój dysharmonijny- zaburzenia
rytmu rozwoju; przyspieszenie lub
opóźnienie tempa rozwoju).

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Termin „wyznaczniki rozwoju” oznacza
niezbędne, konieczne determinanty
kształtowania się procesów psychicznych
i form działalności jednostki,
uwikłane w całokształt
zewnętrznych i wewnętrznych warunków
jej życia oraz w złożony układ czynników
genetycznych i ekologicznych
(Przetacznik- Gierowska).

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Najważniejszymi wyznacznikami
rozwoju są: własna aktywność
dziecka oraz wychowanie.



Funkcjonowanie organizmów żywych
jest możliwe dzięki procesom regulacji
wzajemnych stosunków organizmu
i środowiska.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Aktywność- jednostka reguluje swoje stosunki

z otoczeniem; podstawowa cecha

każdego żywego organizmu, która stanowi

niezbędny wyznacznik procesów rozwojowych;

podlega zmianom rozwojowym (kształtuje się i

doskonali wraz z wiekiem- progresywny charakter

aktywności polega na tym, że w ciągu życia

poszerzają się dziedziny działalności człowieka i

pojawiają się nowe potrzeby oraz dążenia); jako

procesem, wyrażający się konkretnymi

czynnościami i działaniami podejmowanymi od

wczesnego dzieciństwa.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Dzięki aktywności możliwy jest
rozwój jednostki w ontogenezie.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Jean Piaget przypisywał aktywności rolę siły
kierującej rozwojem.



Piaget uważany jest za twórcę wszechstronnej
teorii rozwoju inteligencji. Rozwój ujmował jako
ciąg jakościowych zmian w strukturach
poznawczych i aktywności intelektualnej.



Rozwój jednostki jest procesem polegającym
na konstruowaniu struktur umysłowych.
Proces ten dokonuje się w toku interakcji z
otoczeniem.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Rozwój intelektualny ma charakter ciągły i stadialny.



Zachowania inteligentne wynikają z rozwoju

aktywności.



Kolejność poszczególnych stadiów jest stała. W toku

ontogenezy dziecko przechodzi od wykonywania

prostych działań zewnętrznych na przedmiotach do

działań wewnętrznych- na podstawie wyobrażeń, mowy

i pojęć człowiek może działać w myślach, bez potrzeby

wykonywania rzeczywistych prób na przedmiotach.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Piaget uznawał, że decydujący wpływ
na rozwój ma czynnik
równoważenia struktur poznawczych,
umożliwiający regulację stosunków
jednostki z otoczeniem.



Model rozwoju intelektualnego opiera się
na dwóch ważnych zasadach:
organizacji i adaptacji.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Organizacja to wrodzona zdolność do
porządkowania w umyśle nowych
doświadczeń, zwanych schematami.
Bodźce sensoryczne- obiekty i
zdarzenia- stanowią dwa przykłady
schematycznej organizacji.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie

Adaptacja- składa się z dwóch wzajemnie

dopełniających się procesów: asymilacji i

akomodacji.



Asymilacja- polega na przyswajaniu sobie przez

dziecko nowych informacji o świecie w kategoriach

posiadanej wiedzy i rozumienia. Podstawową

funkcją asymilacji jest uczynienie nieznanego- znanym.



Akomodacja- polega na dostosowaniu się własnej

organizacji wewnętrznej do nowych warunków

zewnętrznych, przekształcaniu własnych struktur w

celu dorównania wymaganiom otoczenia.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Antonina Gurycka podaje, że
wychowywać to znaczy wchodzić w
interakcje z drugą osobą po to, aby
wywierać na nią założony wpływ.



Interakcja jako jądro procesu
wychowania.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



W wychowaniu zawsze mamy do
czynienia z diadą dwu partnerów-
dwu żywych i aktywnych
podmiotów. Wychowywać to- zdaniem
autorki- nawiązywać kontakt we
wspólnym działaniu.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



Wychowanie jest procesem
zindywidualizowanym, co oznacza,
że zawsze odbywa się w parze
wychowawca- wychowanek, między
którymi zachodzi interakcja polegająca
na wywieraniu i odbiorze
wpływu.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



W teoriach wychowania autorytarnego
głównym celem tego procesu jest
sformalizowane kształtowanie
wychowanków według pożądanych
i nienaruszalnych
społecznie wzorców osobowych poprzez
takie metody, jak: kary, nagrody,
rywalizacja pomiędzy wychowankami.

Wyznaczniki rozwoju: aktywność

i wychowanie



W podejściu nieautorytarnym
głównym celem wychowania staje się
rozwój wychowanka, rozumiany jako
samorealizacja i samowychowanie a
metodami są: współdziałanie,
partnerstwo, nieoceniające nastawienie
do dziecka (Kwaśnica, 1994).