Psychologia

społeczna

WSB –NLU 2008/9

Dr Krzysztof Brocławik

Komunikacja interpersonalna

Wykład 2

Komunikowanie



Przekazywanie informacji (pojęć, idei)
za pomocą symboli



Tworzenie znaczeń w umysłach innych
ludzi



Wzajemne oddziaływanie społeczne za
pomocą komunikatów

Komunikacja



Towar



Tekst



Katalizator



Instrument

Komunikacja - tradycje



Tradycja psychospołeczna (Hovland,
Laswell)



Tradycja cybernetyczna (Wiener, Shannon)



Tradycja retoryczna (Arystoteles)



Tradycja semiotyczna (de Saussure,
Richards)



Tradycja socjokulturowa (Sapir)



Tradycja krytyczna (Adorno, Marcuse,
Horkheimer)



Tradycja fenomenologiczna (Rogers)

Komunikacja - początki
naukowej refleksji



Lazdersfeld



Laswell



Hovlad



Lewin

Model aktu perswazyjnego
Harolda Lasswella



Nadawca (Kto powiedział?)



Komunikat (Co powiedział?)



Kanał (Jak powiedział?)



Odbiorca (Do kogo powiedział?)



Efekt (Z jakim skutkiem?)

Tradycja cybernetyczna



Badania Markowa nad tekstami



Potrzeby komunikacyjne w systemach
technicznych



Maszyna Turinga i pierwsze komputery



Teoria informacji, ujęcie matematyczne



Wiener – powstanie cybernetyki jako nauki



Podejście systemowe pierwszej generacji

Model Shannona Wavera

KANAŁ

Odbiorca

De kodowanie

Nada wanie

komunika

t

Sp rzężenie zwro tne

ko

munikat

Kodowan ie

Na dawca

SZUM

Nadawanie

Odbiór

O dbiór

KANAŁ

Odbio rca

De kodowanie

N adawanie

komunika

t

Sp rzężenie zwro tne

ko

munikat

Kodowan ie

Nadawca

SZUM

Nadawa nie

Odbi ór

Odbiór

K A N A Ł

O d b io rc a

D eko d o w an ie

N a d a w a n ie

ko

m

un

ik

at

S p rzęże n ie zw ro tn e

ko

m

un

ik

at

K o d o w an ie

N ad aw c a

S Z U M

N a d a w a n ie

O d b ió r

O d b ió r

Szkoła z Palo Alto



Grupa telnetów skupiona wokół Gregory
Batesona (koncepcja podwójnego
wiązania)



Podejście systemowe – kwestionowanie
prostoty i linearności komunikacji



Modelowa sytuacja komunikacyjna –
rodzina, najczęściej z trudnościami



Bliskie powinowactwo z psychoterapią



Bezpośredni wpływ na twórców NLP

Podejście interakcyjne

Paul Watzlawick



Człowiek nie może się nie komunikować



Każdy komunikat zawiera aspekt treści i

relacji



Charakter związku zależy od tego, jak

każda ze stron akcentuje sekwencję

komunikatów



Komunikacja jest zawsze albo

symetryczna labo komplementarna



Komunikacja międzyludzka przebiega

zarówno na poziomie cyfrowym jak

analogowym

Dwa aspekty komunikacji



Treść



Raport



Co zostało
powiedziane



Kanał werbalny



Komunikacja



Aspekt poznawczy



Dane w komputerze



Słowa



Relacja



Dowodzenie



Jak zostało
powiedziane



Kanał niewerbalny



Metakomunikacja



Aspekt emocjonalny



Program
komputerowy



Akcentowanie
(interpunkcja)

Teoria penetracji społecznej



Wymiana społeczna ale stopniowa



„Cebulowata” struktura osobowości



Ja społeczne



Ja prywatne



Rdzeń osobowości (wartości, emocje,
nierozwiązane konflikty)



Dialektyka otwartości i zbliżania się do
rdzenia

Teoria penetracji społecznej

(I. Altman D.Taylor)



Podstawowe założenia:

1.

Wymiana informacji peryferyjnych zachodzi
częściej i wcześniej niż osobistych

2.

Proces zwierzania się oparty jest na
wzajemności, zwłaszcza na wczesnych
etapach

3.

Proces penetracji początkowo przebiega
gwałtownie, ale szybko ulega spowolnieniu

4.

Depenetracja to stopniowe wycofywanie
się warstwa po warstwie

Teoria penetracji społecznej



Znaczenie ma także szerokość penetracji
– decyduje o charakterze i jakości relacji



Szerokość bez głębokości



Głębokość bez szerokości



„Ekonomiczne” założenia wymiany
społeczne w wersji Thibault i Kellya



Zasada zysk – minus koszty



Początek – reguła podobieństwa, rozwój
relacji wspólne wartości

Teoria penetracji społecznej



Satysfakcja z relacji



Poziom od niesienia (PO)



Historia dotychczasowych relacji



Kolejność wydarzeń



Stabilność związku



Alternatywny poziom odniesienia (APO)



Perspektywa Ja czy My ?

Teoria konwergencji
symbolicznej (Borman )



Grupy dramatyzują swoje opowieści - w
ten sposób radzą sobie z napięciami



Opowieść grupowa - fantazmat



Niektóre fantazje wzbudzają inne na
zasadzie reakcji łańcuchowej

Teoria konwergencji
symbolicznej



Wspólne fantazjowanie grupowe
prowadzi do konwergencji symbolicznej



Konwergencja symboliczna jest
podstawą spójności grupy

Teoria konwergencji
symbolicznej



Zbiór fantazji podzielanych w wielu
grupach (np.w organizacji) tworzy
retoryczną rzeczywistość społeczna



Rzeczywistość ta zwiera wizje:



Prostolinijne



Społeczne



Pragmatyczne



Niektóre wizje materializują się

Krytyczna teoria
komunikacji

(Deetz)



Otaczają nas to instytucje polityczne



Praktyki komunikacyjne zmieniają
(zniekształcają) procesy podejmowania
decyzji



Model kanału informacyjnego jest
uznawany za rzeczywisty



Istnieje kolonizacja wielkich instytucji i
organizacji

Krytyczna teoria
komunikacji



Strategia - jawne narzucanie woli



Dyskurs oparty na specyficznej,
systematycznej logice, zestawie
rutynowych praktyk, których najwyższą
wartość stanowi kontrola



Rozbieżne interesy grup w organizacji -
jest taka w której interesie leży kontrola



Kontrola niesie wysokie koszty

Krytyczna teoria
komunikacji



Przyzwolenie = ukryta kontrola



Kontrola menedżerska nad: językiem,
informacją, procedurami, symbolami,
rytuałami, historiami



Wymaganie bezwzględnej lojalności



Systematyczne zniekształcanie
komunikacji



Dyskursywne zamknięcie

Krytyczna teoria
komunikacji



Włączenie



Wolny rynek idei w organizacji



Prawo do wyrażania opinii jako
ważniejsze od prawa do informacji i
wywierania wpływu



Manipulacja w tej sferze rodzi cynizm i
napięcia

Krytyczna teoria
komunikacji



Uczestnictwo



Poszerzenie listy uprawnionych do głosu
w istotnych sprawach



Traktowanie pracownika jak właściciela



Integracja procesu zarządzania z
procesem wykonawczym



Powszechny dostęp do rzetelnej
informacji



Wyłaniające się struktury społeczne

Teoria kulturowa

(Geertz, Pacanowsky)



Kultura to sieć znaczeń



Istotny jest proces tkania sieci, a jest
nim komunikowanie



Celem analiz komunikacje są
szczegółowe wglądy

Teoria kulturowa



Opowieść jako narzędzie komunikacji



Opowieść organizacyjna



Opowieść osobista



Opowieść koleżeńska



Rytuał jako integrator



Zmiana kultury jest problematyczna