Psychologia społeczna

Konformizm

WSB - NLU 2009/10

Dr Krzysztof Brocławik

Nonkonformizm jako
ideologia



Nonkonformizm, czy
antykonformizm ?



Kontekst i duch
czasu?



Jakie wartości?



Podkultura czy
dewiacja?



Trwałość czy tylko
efemeryda ?

Eksperyment



Eksperyment
Salomona Ascha



Racjonalizacja –
badanie procesów
spostrzegania
wzrokowego



Ocena porównawcza
długości trzech linii



Grupy pięcioosobowe



Cztery osoby
współpracowały z
eksperymentatorem

Konformizm



Eksperyment Ascha – wyniki



12 prób w klasycznej wersji
eksperymentu



37 % badanych (przeciętnie)



Ludzie poddawali się presji grupy i
powtarzali za nią twierdzenia niezgodne
z rzeczywistością



W wywiadach podawano różne powody,
ale kluczowy wynik był jednoznaczny

Konformizm



Eksperyment Ascha – warianty



Efekt znikał, gdy błędny wynik pochodził od
jednej osoby



Wystarczało trzy osoby…



8 osób ale z „odmieńcem” (nawet podającym
błędną odpowiedź – ilość nonkonformistów
wzrastała w statystycznie istotnej proporcji !)



Grupa wywierająca nacisk nie musi być
duża, ważne aby była jednomyślna!

Konformizm



Eksperyment Stanlya Schachtera (1951)



8 – 10 osobowe grupy – kluby dyskusyjne



Rola odszczepieńca



Rola całkowitego konformisty



Rola wdzięcznego konformisty



Paradygmat syna marnotrawnego ?

Konformizm – inna wersja



Eksperyment Scherifa (1936)



Złudzenie zwane efektem
autokinetycznym



Wielkość pozornego przesunięcia punktu
od 2,54 do 25,4 cm Ale nigdy więcej!



Zbieżny, „wynegocjowany” punkt
widzenia 10 – 13 cm

Konformizm – inna wersja



Eksperyment Scherifa (1936)



Wytworzona norma determinowała
zachowania ludzi, odpowiadali zgodnie z
nią



Efekt utrzymywał się nawet do roku



Zmiana sądu była autentyczna,
niewymuszona przez presję



Było to zaakceptowanie nowego poglądu

Konformizm

„longitudinalny”



Eksperyment Jacobsa i Campbella
(1961)



N generacji czteroosobowych zespołów



W kolejnych generacjach następowała
zmiana proporcji współpracowników
eksperymentatora (zmniejszała się aż do
zera)



Efekt zanikał dopiero w siódmej
generacji

Walka o prawdę



Wpływ informacyjny



Nawrócenia,
konwersje



Edukacja



Wojsko



Terroryści



Epidemie
samobójstw

Walka o akceptację

społeczną



Wpływ normatywny



Rytuały inicjacyjne



Stare



Ponad kulturowe



Podobny repertuar



Dobrowolność



Norm tych
przestrzegają
ambitni i awansujący
(Hollander 1958)

Posłuszeństwo wobec
autorytetu



Eksperyment
Syanleya Milgrama



Uczenie ludzi



Wykorzystania
elektro- wstrząsów



Autorytet instytucji
naukowej



Posłuszeństwo

Posłuszeństwo wobec

autorytetu

Posłuszeństwo wobec

autorytetu



Fizyczny i emocjonalny dystans wobec
ofiary



Bezpośrednia kontrola autorytetu i jego
prawomocność



Prestiż instytucji



Dylemat presji złego i dobrego
autorytetu

Posłuszeństwo jako podstawa

nazizmu ?

Posłuszeństwo jako podstawa

nazizmu ?

Nazizm – jest szereg ważnych

procesów….

Wzmacnianie autorytetu



Budowanie
dystansu



Zasłanianie się
rozkazem



Uczyniłem to dla
wielkiej sprawy



Konsekwencja w
złym

Wzmacnianie autorytetu



Autoryzacja „Ja
nikogo nie
zabiłem”



Rutynizacja



Podzielenie
procesu na
drobne
elementy

Koncepcja społecznej
przewagi



Przewaga oparta na nagrodach



Nagroda musi być cenna dla danego
podmiotu



Nagradzający musi być wiarygodny



Nagradzany musi pozostawać w
zależności od nagradzającego



Przewaga oparta na przymusie

Koncepcja społecznej
przewagi



Przewaga uprawomocniona



Przewaga charyzmatyczna



Przewaga eksperta



Przewaga informacyjna

Konformizm



Czy jest pozytywny ?



Czy jest negatywny ?



Czy się opłaca ?



Czy występuje
często?

Nonkonformizm



Czy jest pozytywny ?



Czy jest negatywny ?



Czy się opłaca ?



Czy występuje
często?

Optymizm ? Reaktancja



Efekt bumerangu albo przekora



Efekt Romea i Julji



Reaktancja w sądzie



Reaktancja konsumentów



Reaktancja polityczna



Reaktancja religijna