C e l e: Kształcenie podstaw rozwoju psychologicznych aspektów myślenia profesjonalno-pedagogicznego oraz psychologicznych komponentów zawodowej wiedzy, umiejętności, nawyków.

1. Przedmiot i zadania psychologii rozwojowej. Miejsce psychologii rozwojowej wśród nauk psychologicznych.

Niektóre ogólne prawa rozwoju psychicznego. Sprzeczności jako źródło rozwoju. Kryzys rozwojowy. Zmiany ilościowe i jakościowe. Negacja negacji w rozwoju psychicznym.

Podstawowe czynniki rozwoju psychicznego i ich współdziałanie.

Podstawowe kierunki rozwoju psychicznego. Rozwój działalności i kontaktów społecznych. Rozwój strefy poznawczej i emocjonalno-motywacyjnej. Rozwój moralny i sprawnościowy. Rozwój osobowości.

Zagadnienie periodyzacji rozwoju psychicznego. Okresy i fazy rozwojowe.

2. Rozwój działalności i kontaktów społecznych w poszczególnych okresach rozwoju. Główne tendencje.

Podstawowe formy działalności (Zabawa, Nauka, Twórczość artystyczna, Praca, ...) w poszczególnych okresach. Zabawy manipulacyjne, tematyczne, konstrukcyjne, dydaktyczne, ruchowe, w poszczególnych okresach. Twórczość artystyczna: Rodzaje, stadia rozwoju.

Kontakty społeczne a działanie przedmiotowe. Współdziałanie i współzawodnictwo. Kontakty z dorosłymi i kontakty z rówieśnikami: Jednostka a grupa społeczna. Grupy nieformalne. Rozwój heteroseksualny.

3. Rozwój wrażeń i spostrzeżeń, uwagi i pamięci.

Podstawowe cechy rozwoju sensorycznego dzieci. Główne kierunki rozwoju pamięci i uwagi. Zmiany ilościowe i jakościowe.

Pamięć i uwaga a procesy emocjonalne-motywacyjne. Regulacja dowolna i mimowolna. Pamięć a hierarchia procesów poznawczych. Pamięć mechaniczna (zmysłowa) a pamięć logiczna (myślowa).

4. Rozwój myślenia. Materiał myślenia na kolejnych etapach rozwoju. Rozwój operacji umysłowych. Wytwarzanie się pojęć. Rozwój rozumowania.

Teoria rozwoju poznawczego Jeana Piageta. Podstawowe założenia i pojęcia (regulacja i równowaga, asymilacja i akomodacja, ...). Podstawowe charakterystyki myślenia (centracja - decentracja, odwracalność, ...). Podstawowe stadia rozwoju poznawczego wg Piageta. Badania eksperymentalne, przeprowadzone w ramach teorii Piageta.

Zmiany rozwojowe w poziomie inteligencji oraz w jego zróżnicowaniu międzyosobniczym. Rozwój inteligencji płynnej i skrystalizowanej.

5. Rozwój mowy w poszczególnych okresach. Główne tendencje rozwoju mowy. Filogeneza i ontogeneza mowy. Rozwój słownictwa i artykulacji. Gramatyzacja mowy. Funkcje mowy. Język mówiony a język pisany. Nauka czytania. Uczenie się języka drugiego.

6. Rozwój emocjonalny w poszczególnych okresach. Główne tendencje rozwoju strefy emocjonalnej. Czynniki wywołujące emocje. Rodzaje przeżywanych emocji. Dyferencjacja i integracja emocji. Wzrost trwałości reakcji emocjonalnych. Kontrola emocji. Emocje a działanie. Formy przejawiania się emocji.

7. Rozwój osobowości. Główne tendencje rozwoju osobowości. Kształtowanie się obrazu świata i własnej osoby. Rozwój strefy motywacyjnej. Rozwój potrzeb i zainteresowań. Motywacja pozytywna i negatywna. Motywacja zewnętrzna i wewnętrzna. Rozwój moralny. Stadia rozwoju moralnego wg Piageta i Kohlberga. Teoria rozwoju osobowości E. Eriksona.

Literatura podstawowa:

Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Poznań 2004, s. 71-78, 80-91, r. 7-10.

Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2001). Psychologia rozwoju człowieka, tom 2. W-wa: PWN

Harwas-Napierała, B. i Trempała, J. (red.) (2002). Psychologia rozwoju człowieka, tom 3. W-wa: PWN

Przetacznik-Gierowska M. i Tyszkowa M. (1996). Psychologia rozwoju człowieka, tom 1. W-wa: PWN.

Literatura dodatkowa:

Birch A, Malim T. (1995) Psychologia rozwojowa, w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. PWN.

Bryant P.E., Colman A.M. (1997) Psychologia rozwojowa. Poznań.

Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. W-wa: Scholar

Chłopkiewicz M. (1987) Osobowość dzieci i młodzieży. Rozwój i patologia. W-wa, WSiP.
Donaldson M. (1986) Myślenie dzieci. W-wa.

Erikson E.H. (1997) Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań, Dom Wydawniczy Rebis.

Hurlock E.B. (1985) Rozwój dziecka. W-wa.

Kielar-Turska M. (2000). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. W: J. Strelau (red.), Psychologia, t. 1. Gdańsk: GWP.

Leontiew, A. N. (1985). Działalność a osobowość. W: J. Reykowski, O. W. Owczynnikowa, K. Obuchowski (red.), Studia z psychologii emocji, motywacji i osobowości. Wrocław: Ossolineum.

Matczak A. (2003) Zarys psychologii rozwoju. Podręcznik dla nauczycieli. W-wa: Wydawnictwo Akademickie "Żak".
Socha P. (red.) (2000) Duchowy rozwój człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Schaffer H.R. (2006). Rozwój społeczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Trempała J. (2000). Koncepcje rozwoju człowieka. W: J. Strelau (red.), Psychologia, t. 1. Gdańsk: GWP.

Turner S. J. i Helms D.B. (1999). Rozwój człowieka. W-wa: WSiP

Vasta R., Haith M.M. i Miller S.A. (1995). Psychologia dziecka. W-wa: WSiP

Wadsworth B. J. Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. W-wa. 1998

Witkowski L. Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji E.H. Eriksona. Toruń, 1989.

Wygotski L.S. (1971) Wybrane prace psychologiczne. W-wa: PWN.

Wygotski L.S. (2002) Wybrane prace Psychologiczne II. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

Żebrowska M. (red.) (1976) Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. W-wa.

Psychologia rozwojowa i osobowości

Minimum programowe

Aleksander Gorbatkow

---