Układ płciowy jest zespołem narządów
warunkujących rozmnażanie, a tym samym
istnienie gatunku. Jest to jedyny układ w
organizmie wskazujący różne postacie
czynnościowe i morfologiczne, uwzględniające
dwa różne typy osobnicze - samicę i samca.

U samców wewnętrznymi narządami
układu płciowego są: jądro, najądrze,
nasieniowód, gruczoły pęcherzykowo-
nasienne, przewód wytryskowy, gruczoł
krokowy i gruczoły opuszkowo-cewkowe.
Narządami zewnętrznymi są: moszna i
prącie.

1 - Pęcherz moczowy.
2 - Kość łonowa.
3 - Prącie.
4 - Ciało jamiste.
5 - Żołądź.
6 - Napletek.
7 - Ujście cewki
moczowej.
8 - Esica.
9 - Odbytnica.
10 - Pęcherzyk
nasienny.
11 - Przewód
wytryskowy.
12 - Prostata.
13 - Gruczoł opuszkowo-
cewkowy.
14 - Odbyt.
15 - Nasieniowód.
16 - Najądrze.
17 - Jądro.
18 - Moszna.

Jądra

parzyste narządy składające się z kanalików

nasiennych, w których znajdują się komórki zwane
spermatogoniami. Z nich rozwijają się plemniki.
Ponadto w kanalikach nasiennych znajdują się tzw.
komórki Sertoliego, których zadaniem jest
odżywianie plemników. Między kanalikami
występuje tkanka śródmiąższowa. Obecne w niej
tzw. komórki Leydiga wydzielają androgeny
(głównie testosteron).

Najądrza

są to kanaliki tworzące kilkumetrowy

przewód zawierający rzęski, przesuwające plemniki.

Najądrze ma wymiary ok. 1,5-5 cm

.

Jego głównym zadaniem jest przechowywanie

plemników aż do osiągnięcia ich pełnej
dojrzałości.

Wyprowadza plemniki z najądrzy

do cewki moczowej.

Do nasieniowodu uchodzi pęcherzyk

nasienny, którego wydzielina
pobudza ruch plemników i
zawiera substancje odżywcze

.

Ma kształt woreczka o długości ok. 5cm.
Wyściela go błona zawierająca nabłonek

sześcienny wydzielający składniki

nasienia (proteiny, enzymy, fruktozę itp.).

Pęcherzyk nasienny położony jest w

okolicy dna pęcherza moczowego, a

jego ujścia wnikają do nasieniowodu w

miejscu zwanym bańką.

Główne zadanie to wytwarzanie

substancji zawierających niewielkie

ilości fruktozy stanowiącej źródło energii

dla plemników.

Mają one kształt grochu, otwierają się

do cewki moczowej w obrębie tylnej
ściany jej opuszki, i są położone
poniżej prostaty.

Ich zadaniem jest wydzielanie

preejakulatu z cewki moczowej.

Wydzielina ta zabezpiecza plemniki

przed kwaśnym środowiskiem cewki
moczowej i pochwy, gdyż ma ona
charakter zasadowy.

Przewód wytryskowy

Jest odcinkiem drogi nasienia od bańki nasieniowodu do

cewki moczowej. Położony jest on w obrębie gruczołu
krokowego.

Ma długość ok 2 cm.
Przewody wytryskowe wychodzą do cewki moczowej na

małym wzniesieniu błony śluzowej zwanym wzgórkiem
nasiennym, po obu stronach podłużnego zagłębienia -
łagiewki sterczowej.

Gruczoł krokowy, prostata, stercz

Jest narządem mięśniowo-gruczołowym wielkości kasztana.
Otacza początkowy odcinek cewki moczowej.
Jego wydzielina wraz z wydzielinami jeszcze innych

gruczołów

dodatkowych (opuszkowo-cewkowych) wchodzi w skład

nasienia (spermy) zawierającej plemniki.

Jest ważnym elementem męskiego układu

płciowego.

Penis ma walcowaty kształt i służy do

wyprowadzania moczu z pęcherza
moczowego na zewnątrz oraz
wprowadzania nasienia do narządów
płciowych kobiety.

Podczas stosunku płciowego obecne w prąciu

ciała wypełniają się krwią, co powoduje
usztywnienie prącia (erekcję), a wytrysk
(ejakulację) nasienia umożliwia jego
wprowadzenie do dróg rodnych kobiety.

Jest workiem skórno-

mięśniowym, w którym

znajdują się jądra.

Głównym zadaniem moszny

jest ochrona jąder oraz

utrzymanie optymalnej

temperatury.

Czynniki wpływające na przebieg

spermatogenezy:

-czynniki odżywcze
-unaczynienie
-temperatura
-promieniowanie jonizujące
-czynniki farmakologiczne
-toksyny
-czynniki zakaźne

W przypadku plemników z 46-chromosomowego

spermatogonium (to komórki macierzyste leżące
na błonie podstawnej kanalika nasiennego, z
których ostatecznie powstają plemniki) z których
każdy posiada chromosom żeński X i chromosom
męski Y w wyniku kolejnych podziałów powstaje
16 plemników. Połowa  z nich zawiera
chromosomy żeńskie X - te w wyniku połączenia z
komórką jajową zapoczątkują rozwój zarodka
żeńskiego. Druga połowa zaś zawiera chromosomy
męskie Y (te zapładniając oocyt, dają początek
męskiemu potomkowi).

Proces spermatogenezy rozpoczyna się w

kanalikach nasiennych. Następnie  plemniki

przemieszczają się do najądrza, gdzie zostaje

ukończony proces ich dojrzewania. Tam też

oczekując na wytrysk, nabywają zdolności

ruchu i zdolności do zapłodnienia. 

Pełen cykl tworzenia się nowych, dojrzałych

plemników trwa 74 dni. Warto o tym

pamiętać jeśli w celu poprawienia jakości

nasienia zmieniamy styl życia, 

przyjmujemy  preparaty / suplementy diety. 

Efektów ich działania możemy oczekiwać

najwcześniej po około 3 miesiącach. 

SPERMATOGONIE ► SPERMATOCYTY I

RZĘDU ► SPERMATOCYTY II RZĘDU ►
SPERMATYDY ► PLEMNIKI

Główkę plemnika

o długości 4-5μm i

szerokości 1,5-3μm, która zawiera jądro
komórkowe, od przodu jest otoczone
akrosomem
akrosom – to „czapeczka” na główce
plemnika, która zawiera enzymy. W warunkach
naturalnego zapłodnienia, gdy plemnik zbliży
się do komórki jajowej akrosom pęka i
wydziela enzym ułatwiający przeniknięcie
plemnika przez   osłonę komórki jajowej, dzięki
czemu plemnik może dostać się do środka.
W jądrze znajduje się materiał genetyczny
potencjalnego ojca.

Witkę plemnika

oddzieloną od

główki szyjką; w witce wyróżniamy:
wstawkę (4-5μm), część główną witki
(45μm) oraz część końcową (1-2μm) –
przy jej pomocy i w skutek spalania
fruktozy zawartej w nasieniu
plemnik może się poruszać.

Szyjkę

, 

w której znajdują się

struktury łączące główkę plemnika z

witką. We wstawce bierze początek

włókno osiowe witki otoczone 9

parami włókien obwodowych oraz ok.

20 mitchondriów-magazynu energii

plemnika.

Około 10-30% populacji jest dotknięta
bezpłodnością, natomiast około 20% par
ma trudności z poczęciem dziecka.
Problemy pojawiają się u coraz większej
liczby par i są one często wynikiem
niekorzystnych zmian cywilizacyjnych,
nieprawidłowej diety, zmęczenia i stresu
czy zanieczyszczonego środowiska, które
zakłócają płodność, naturalne cykle
kobiety i procesy spermatogenezy u
mężczyzn

Podział narządów płciowych:



Wewnętrzne: jajnik, jajowód, macica i
pochwa



Zewnętrzne: srom niewieści, składający
się: ze wzgórka łonowego, warg
sromowych większych i mniejszych,
przedsionka pochwy, łechtaczki, opuszki
przedsionka i gruczołów
przedsionkowych.



Gonada wytwarza komórki jajowe i hormony
płciowe ( folikulina i progesteron)



Kształt migdałowaty



Położony w miednicy mniejszej
wewnątrzotrzewnowe, po obu stronach
macicy



Umocowane węzadłem szerokim



Zawiera 1000 niedojrzałych pęcherzyków, w
których znajduje się jedna komórka jajowa



Mierzą ok. 4cm długości i 2cm. szerokości



Biegną od okolicy jajników do macicy



Kształt – trąbek które zwężają się przy
wejsciu do macicy a rozszerzają w
pobliżu jajników.



Funkcja : transport kom. Jajowej do
macicy



Położona między pęcherzem moczowym
a odbytnicą



Kształt spłaszczonej gruszki



Narząd mięśniowy



Bardzo rozciągliwy



Tam następuje rozwój zapłodnionej
komórki jajowej



Kanał mięśniowo włóknistym



Wymiary od 6-12 cm



Odpowiedzialna za produkcje śluzu o
odczynie kwaśnym, który zabezpiecza
drogi rodne przed infekcjami



Cyklem miesiączkowym nazywamy zmiany zachodzące w
organizmie kobiety pod wpływem hormonów w ustalonym
rytmie biologicznym



Cykl miesiączkowy (menstruacyjny) powtarza się od okresu
dojrzewania (wiek 11-14 lat) do menopauzy (wiek ok45-55
lat)



Jego średnia długość wynosi 28 dni.



Miesiączka



Faza przedowulacyjna (pęcherzykowa)



Owulacja (jajeczkowanie)



Faza poowulacyjna (lutealna)

pęcherzyk
pierwotny

pęcherzyk
Graafa

pęcherzyk
z jamką

owulacja

ciałko
żółte

ciałko żółte
białawe

Hormon przysadki

jajniki

jądra

FSH

(folikulotropowy)

Pobudza wzrost i

dojrzewanie

pęcherzyka

jajnikowego oraz

wydzielanie

estrogenu

Pobudza

spermatogenezę

LH

(luteinizujący)

Podtrzymuje

jajeczkowanie i

produkcję

progesteronu

Pobudza produkcję

testosteronu

PODWZGÓRZE

PRZYSADKA

JAJNIK

JAJNIK

JAJNIK

JAJNIK

FSH

ESTRADIO
L

FSH

LH

PROGESTERON

ESTRIADIOL



Trwa ok. 4-5 dni. Dochodzi do niej pod
wpływem zmniejszenia się stężenia
hormonów steroidowych (głównie
progesteronu). W tym czasie przysadka
mózgowa uwalnia hormon folikulotropowy
(FSH), który pobudza w jajniku rozwój
jednego z pęcherzyków jajnikowych oraz
wydzielanie hormonów żeńskich –estrogenów.



Trwa między 5-14 dniem cyklu. W fazie
tej trwa dojrzewanie pęcherzyka
Graafa. Pod koniec fazy przysadka
wydziela hormon luteinizujący (LH),
który działając z FSH rozpoczyna
proces owulacji.



Dochodzi do niej ok. 14 dnia cyklu z
dojrzałego pękniętego pęcherzyka
Graafa uwolniona zostaje komórka
jajowa. Jajeczkowanie następuje, gdy
wytwarzane w pęcherzyku estrogeny
częściowo zahamują wydzielanie FSH, a
wpłyną pobudzająco na wydzielanie LH.



Trwa do 28 dnia cyklu. Na miejscu
pęcherzyka Graafa powstaje ciałko
żółte- zaczyna ono produkować
progesteron, który hamuje wydzielanie
LH oraz powoduje grubienie błony
śluzowej macicy.



Zapłodnienie – proces połączenia
żeńskiej komórki rozrodczej z męską
komórką rozrodczą. W wyniku czego
powstaje zapłodniona komórka jajowa
zwana zygotą.



W normalnych warunkach tylko jeden

plemnik zapładnia komórkę jajową.



Zapłodnienie odbywa się w jajowodzie, a

dalszy rozwój przebiega początkowo w

jajowodzie a następnie w macicy.



Powstała zygota jest początkiem nowego

życia.

Zapłodnienie może też być wynikiem inseminacji lub
metody in vitro.
W wyniku zapłodnienia dochodzi do przekazania
potomstwu zawartych w gametach czynników
dziedziczenia (genów) obydwu organizmów
rodzicielskich. Wynikiem zapłodnienia jest ciąża. U
ludzi do zapłodnienia dochodzi zwykle pomiędzy 10 a
18 dniem cyklu.

Proces powstawania komórki jajowej.
Rozpoczyna się u dziewczynki zanim się
urodzi ale ulega zahamowaniu do czasu
osiągnięcia dojrzałości płciowej.
Podczas oogenezy z jednej komórki
macierzystej powstaje tylko jedna
komórka jajowa (pozostałe komórki
haploidalne się degenerują).

Ontogeneza – wszystkie zmiany

zachodzące w życiu osobniczym od
chwili poczęcia do śmierci – rozwój
embrionalny i postembrionalny.



Bruzdkowanie i gastrulacja od
zapłodnienia do końca 3 tygodnia.



faza rozwoju zarodkowego trwa 5
tygodni (od 4 do 8 tygodnia),



faza rozwoju płodowego trwa od 9
tygodnia do końca ciąży.



Po zapłodnieniu komórki jajowej w górnej części

jajowodu zygota zaczyna się dzielić.



Mitotyczne podziały zygoty noszą nazwę

bruzdkowania.



Jaja człowieka są ubogie w żółtko, zygota podlega

bruzdkowaniu całkowitemu, prawie równomiernemu

(powstające blastomery są prawie jednakowej

wielkości); zarodek w czasie bruzdkowania nie rośnie.



W wyniku szeregu podziałów powstaje morula (lita

grudka komórek) przypominająca owoc morwy.



Przemieszczanie się komórek prowadzi do powstania

jednowarstwowego pęcherzyka zwanego blastulą lub

blastocystą.



Ścianę blastocysty tworzy pojedyncza warstwa

komórek – trofoblast, powstałą jamę wypełnia płyn.



Część komórek wpukla się do środka i tworzy węzeł

zarodkowy – embrioblast.



Z trofoblastu rozwija się zewnętrzna błona płodowa

– kosmówka, a z embrioblastu zarodek

i owodnia oraz omocznia.



Po 5–9 dniach zarodek dostaje się z jajowodu do

macicy, rozpoczyna się proces implantacji, czyli

zagnieżdżenia blastocysty w błonie śluzowej

macicy.



Od 12 dnia zaczynają się tworzyć błony płodowe.



W procesie gastrulacji powstają listki zarodkowe:

ektoderma, endoderma i mezoderma, która dzieli

się na zarodkową i pozazarodkową uczestniczącą

w powstaniu pęcherzyka żółtkowego i pępowiny.



W części ogonowej zarodka powstaje smuga

pierwotna (zgrubienie), rozszerzająca się z przodu

w węzeł Hensena.



Z węzła powstaje zawiązek struny grzbietowej, a z

ektodermy



Następuje różnicowanie się komórek, wytworzenie

tkanek i zawiązków narządów pierwotnych.



W 4 tygodniu:



pojawiają się zawiązki kończyn, nerek, tchawicy i płuc,

wątroby i trzustki, oczu i uszu, zaczyna pracować serce,



zaczynają rozwijać się zawiązki mózgu,



zarodek ma ok. 4 mm długości,



tworzy się łożysko przez wniknięcie kosmków kosmówki

w błonę śluzową macicy (kosmki skupione są w postaci

tarczy),



łożysko nosi nazwę łożyska omoczniowego, tarczowego,



łożysko łączy się z zarodkiem za pomocą pępowiny, w

której występują dwie tętnice i jedna żyła,



w tętnicach płynie krew „żylna”, a w żyle „tętnicza”,

-

łożysko:



przekazuje z krwi matki do płodu substancje

odżywcze, tlen, przeciwciała,



odbiera z płodu CO

2

, azotowe metabolity,



wytwarza i wydziela hormony,



chroni płód przed mikroorganizmami

występującymi we krwi matki.

– W 5 tygodniu pojawiają się zarysy twarzy,

przegrody przedsionkowo-komorowe, płuca,
tkanka chrzęstna i mięśniowa.

– W 7–8 tygodniu pojawiają się pierwsze ruchy

oddechowe, głowa powiększa się (1/3 ciała),
chrząstka ulega kostnieniu, zarodek ma 3 cm.

– Większość narządów ma właściwe położenie

w organizmie.

- Powstają ostateczne narządy.
– Następuje znaczny wzrost płodu.
– W 3 miesiącu pojawia się:



meszek płodowy (lanugo),



można rozróżnić płeć (USG),



płód ma 7,5 cm.

– W 4 miesiącu rysy twarzy stają się typowe

dla człowieka.

- W 5 miesiącu:



pojawiają się na głowie i ciele włosy,



wyczuwalne są ruchy płodu,



zaczyna się intensywny wzrost.

Do 12 tygodnia nie ma różnicy między
genitaliami płodu męskiego i żeńskiego.
Po 12 tygodniach guzek i fałdy
moczowo-płciowe stają się prąciem, a
wyniosłości płciowe łączą się i tworzą
mosznę. Jeśli zarodek jest płci żeńskiej
to guzek przekształca się w łechtaczkę
a fałdy wyniosłości stają się wargami
sromowymi.

– W 6–7 miesiącu:



zanika meszek płodowy z twarzy,



pojawiają się brwi, rzęsy, paznokcie,



zaczyna odkładać się tłuszcz, następuje przyrost

masy ciała,



jądra zstępują do moszny.

– W 9 miesiącu dziecko waży ok. 3,5 kg, ma długość

ok. 36 cm, jest całkowicie rozwinięte i zdolny do

życia poza organizmem matki.

– Rozpoczyna się poród – sterowany stężeniem

odpowiednich hormonów:



przed porodem spada poziom progesteronu,



wzrasta poziom estrogenów,



oksytocyna wpływa na skurcze macicy.



Poranne nudności



Wzrost i bóle piersi



Częste oddawanie moczu



Zmienność emocji



Częste oddawanie moczu



Bezsenność



Niestrawność



Kurcze mięśni



Bóle związane z rozciąganiem macicy



Wydzielina z pochwy i szyjki macicy



Depresja ciężarnych – około 10 %
ciężarnych ma łagodne/ średnie objawy



Zmniejszona pojemność płuc przez
ucisk na przeponę



Zadyszka



Obrzęki w obrębie kostek i palców stóp
– ucisk na żyłę główną dolną

1–3 miesiąc ciąży



Gonadotropina kosmówkowa (HCG)

Zapłodnione jajo już 7-10 dnia wyzwala

produkcję HCG, która wstrzymuje okres i

odpowiada za nudności. Dzięki niemu na

teście ciążowym pojawiają się dwie kreski.



Progesteron i estrogeny

Ciałko żółte wydziela progesteron, który z

estrogenem (powstaje w jajniku) pomaga

utrzymać ciążę. Progesteron przygotowuje

też piersi do laktacji, chroni macicę przed

skurczami oraz rozluźnia mięśnie układu

pokarmowego. Powoduje to zgagę, wzdęcia i

zaparcia. Wpływa także na spokojniejsze

samopoczucie.

4–6 miesiąc ciąży



Relaksyna
rozluźnia więzadła i stawy, by macica
mogła bez przeszkód rosnąć, a kanał
stał się bardziej elastyczny.



Kortyzol

jego poziom wzrasta stukrotnie,

Powoduje że objawy alergii są
łagodniejsze i ciężarna ma więcej
energii.

7–9 miesiąc ciąży



Oksytocyna

jest w organizmie w czasie ciąży, ale mięsień

macicy staje się na nią wrażliwy dopiero

podczas porodu. To dzięki niej kurczy się, by

wypchnąć dziecko.



Endorfiny

Endorfiny poprawiają samopoczucie i są

naturalnymi środkami przeciwbólowymi.



Adrenalina

Hormon stresu, zadziała na początku porodu,

może wyhamować czynność skurczową, a gdy

jest to już niemożliwe – przyspieszy poród

Mit, że ciężarna musi jeść za dwoje, już

dawno został obalony. Dodatkowe kalorie

zaczynają być potrzebne przyszłej mamie

dopiero od czwartego miesiąca.
Wzrasta zapotrzebowanie na:



Białko



Wapń



Żelazo



Cynk



Witaminę B2



Kwas foliowy



jod

Bezpłodność to trwała niemożność
posiadania potomstwa, np. z powodu
braku jajników (u płci żeńskiej) lub
jąder (u płci męskiej)

Jest to stan, w którym zachodzi

niemożność zajścia w ciążę pomimo

rocznego współżycia seksualnego z

przeciętną częstotliwością, bez stosowania

jakichkolwiek środków antykoncepcyjnych.

Leczenie w zależności od przyczyny:



Stymulacja owulacj



Stymulacja spermatogenezy



Zabiegi przeszczepienia narządów

płciowych



Inseminacja domaciczna



Zabieg In Vitro

Wpływ:
1.U kobiet



Czynniki ogółnoustrojowe (np. cukrzyca,

ch.tarczycy, nadnerczy, alkoholizm, otyłość)



Choroby przysadki mózgowej



Choroby narządów płciowych

2. U mężczyzn



Czynniki ogólno ustrojowe (psychologiczne,

choroby tarczycy, cukrzyca, narkotyki

alkoholizm)



Choroby narządów płciowych



Zaburzenia genetyczne



Antykoncepcja naturalna



Antykoncepcja mechaniczna



Antykoncepcja chemiczna



Antykoncepcja hormonalna