RYZ

YKO

ZAWOD

OWE

Art. 226. Pracodawca:
1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z

wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże

się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami.;

Art. 227. § 1. Pracodawca jest obowiązany stosować

środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym
chorobom związanym z wykonywaną pracą, w
szczególności:

1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia

ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki
środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych
czynników,

2) przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary

czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i
przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz
udostępniać je pracownikom.

Ryzyko zawodowe

Ograniczanie ryzyka zawodowego

§ 39. 1. Pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom
bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez zapobieganie
zagrożeniom zawiązanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację
pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz
informowanie i szkolenie pracowników.

Pracownik

Zagroże

nie

prawdop

odobieńs

two

skutek

RYZYKO

Właściwa

organizacja pracy

Stosowanie

koniecznych środków

profilaktycznych

Informowanie

pracowników

Szkolenia

pracowników

Zapobieganie

zagrożeniom

zawiązanym z

wykonywaną pracą

Działania pracodawcy dla ograniczenia

narażenia pracowników i ochrony przed

wypadkami

- zapobieganie zagrożeniom;

- przeprowadzanie oceny ryzyka związanego z zagrożeniami, które
nie mogą być wykluczone;

- likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania;

- dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości
pracownika:

- odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk pracy;

- dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy;

- dobór metod produkcji i pracy – z uwzględnieniem zmniejszania
uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z
góry tempie;

- ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie
pracowników;

Działania pracodawcy dla ograniczenia

narażenia pracowników i ochrony przed

wypadkami

- stosowanie nowych rozwiązań technicznych;

- zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych,
urządzeń, substancji i innych materiałów – bezpiecznymi lub mniej
niebezpiecznymi;

- nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami
ochrony indywidualnej;

- instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy:

Wymogi dla środków profilaktycznych, metod

oraz organizacja pracy wynikających z oceny

ryzyka zawodowego

Środki te
powinny:

- zapewnić
zwiększenie poziomu
bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia
pracowników;

- być zintegrowane z
działalnością
prowadzoną przez
pracodawcę na
wszystkich poziomach
struktury organizacyjnej
zakładu pracy;

Jakie ryzyka określamy – wymogi

przepisów

- zawodowe – art. 226 Kodeksu pracy.
- przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych.

(ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 14
marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych
pracach transportowych (Dz.U. z 2000 r., Nr 26, poz. 313, zm.: Dz.U. z 2000 r.,
Nr 82, poz. 930)

- dla hałasu i drgań – (

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I

PRACY z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.
U. Nr 157, poz. 1318)

-

dla czynników biologicznych

- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

ZDROWIA z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716)

-

dla czynników chemicznych

- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

ZDROWIA z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z
2005 r. Nr 11, poz. 86)

-

dla czynników rakotwórczych i mutagennych

-

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie
substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771
z późn. zm.)

Kiedy wykonujemy ocenę ryzyka

zawodowego?

Ocenę ryzyka wykonuje się:

- przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy,

- przy doborze stosowanych substancji i preparatów

chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych,

- przy zmianie organizacji pracy.

Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie
czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych
pracach oraz sposoby wykonywania prac.

Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego

oraz zastosowanych niezbędnych środków

profilaktycznych

Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien
uwzględniać w szczególności:

opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:

- stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów

- wykonywanych zadań

- występujących na stanowisku niebezpiecznych,
szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska
pracy
- stosowanych środków ochrony zbiorowej i
indywidualnej

- osób pracujących na tym stanowisku

wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z
czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne
zmniejszające ryzyko;
datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny;

Ocena ryzyka

Dyrektywy UE:

- dyrektywa nr 90/394/EWG – dotyczy zapobiegania
i kontroli ryzyka zawodowego spowodowanego
przez substancje i czynniki rakotwórcze;

- dyrektywa nr 80/1107/EWG – dotyczy ochrony
pracowników przed ryzykiem związanym z
narażeniem na działanie czynników chemicznych,
fizycznych i biologicznych.

- dyrektywa nr 89/391/EWG – o wprowadzeniu
środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i
poprawy zdrowia pracowników podczas pracy.

Najważniejsze ustalenia dyrektywy

89/391/EWG

Dotyczą:

• unikania ryzyka,
• oceny ryzyka, którego nie można uniknąć,
• zapobieganiu ryzyku u źródła,
• dostosowaniu pracy do możliwości człowieka,
• stosowaniu nowych rozwiązań technicznych,
• zastępowania niebezpiecznych środków bezpiecznymi,
• prowadzenia spójnej i całościowej polityki zapobiegawczej,
obejmującej technikę, organizację oraz warunki pracy,
stosunki społeczne i wpływ czynników związanych ze
środowiskiem pracy,

• nadawania priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed
środkami ochrony indywidualnej,

• właściwego instruowania i szkolenia pracowników.

Wszystkie ustalenia zawarte zostały w dziale X kodeksu pracy.

Ocena ryzyka zawodowego

w Systemie Zarządzania BHP

Jest jednym z podstawowych obowiązków
pracodawcy.

Jej celem
jest:

- poprawa warunków pracy

- skuteczniejsza ochrony życia i zdrowia

Od sposobu przeprowadzenia tej oceny zależy w dużej
mierze skuteczność funkcjonującego w organizacji SZBHP.

Ocena ryzyka zawodowego

w SZ BHP – sposób prowadzenia

Jest przeprowadzana w sposób usystematyzowany.

Jest procesem ciągłym.

Pozwala wtedy ciągle poprawiać

warunki pracy.

- zwiększa zaangażowanie

pracowników w rozwiązywanie

problemów związanych z BHP

Współudział pracowników w ocenie ryzyka:

- wpływa na lepszą realizację

wynikających z oceny działań

korygujących i

zapobiegawczych

działanie korygujące

działanie

w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej

niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji

UWAGA

1

Może być więcej niż jedna przyczyna niezgodności.

 

UWAGA 2

Działanie korygujące jest podejmowane w celu zapobieżenia ich ponownemu wystąpieniu, podczas gdy

dzia

łanie

zapobiegawcze

jest

podejmowane w celu zapobieżenia ich wystąpieniu.

[PN-EN

ISO 9000:2001]

działanie zapobiegawcze

działanie w celu wyeliminowania przyczyny potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej sytuacji
niepożądanej

 

UWAGA

1

Może być więcej niż jedna przyczyna potencjalnej niezgodności.

 

UWAGA 2

Działanie zapobiegawcze jest podejmowane w celu zapobieżenia ich wystąpieniu, podczas gdy

działanie

korygujące jest podejmowane w

celu zapobieżenia ich ponownemu wystąpieniu.

[PN-EN

ISO 9000:2001]

Ryzyko zawodowe

Niepożądane zdarzenie

Strata

?

~

P

Niepożądane skutki

zdrowotne

Zagrożenia:

- czynniki niebezpieczne,
- czynniki szkodliwe dla
zdrowia,

- (czynniki uciążliwe).

Ryzyko zawodowe

definicja

Ryzyko zawodowe: (R = P x S)
–

prawdopodobieństwo (P) wystąpienia

niepożądanych zdarzeń związanych z
wykonywaną pracą

- powodujących straty (S),
w szczególności wystąpienia u pracowników

niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku
zagrożeń zawodowych występujących w
środowisku pracy lub sposobu wykonywania
pracy [PN-N-18001].

Interaktywna ocena ryzyka zawodowego IRYS
CIOP

Interaktywna ocena

ryzyka zawodowego IRYS

CIOP

mały dla p <= 0,4
średni dla 0,4 < p <= 0,6
duży dla p > 0,6

Interaktywna ocena

ryzyka zawodowego IRYS

CIOP

 

prawd. małe

(M)

P <= 0,4

prawd. średnie

(Ś)

0,4 < p <= 0,6

prawd. duże

(D)

p > 0,6

ciężkość następstw

C1

ryzyko małe

ryzyko małe

ryzyko

średnie

ciężkość następstw

C2

ryzyko małe

ryzyko średnie

ryzyko duże

ciężkość następstw

C3

ryzyko

średnie

ryzyko duże

ryzyko duże

Interaktywna ocena

ryzyka zawodowego IRYS

CIOP

CEL OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

- sprawdzenie, czy występujące na stanowiskach
pracy zagrożenia zostały zidentyfikowane i czy jest
związane z nimi ryzyko zawodowe;


wykazanie, zarówno pracownikom lub ich

przedstawicielom, jak i organom nadzoru i kontroli, że
przeprowadzono analizę zagrożeń i zaproponowano
zastosowanie właściwych środków ochronnych,
 dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia

stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,

 ustalenie priorytetów w działaniach zmierzających

do

eliminowania

lub

ograniczania

ryzyka

zawodowego,



 

z

apewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i

higieny pracy.

Kiedy wykonujemy ocenę ryzyka

zawodowego?

Ocenę ryzyka wykonuje się:
•przy tworzeniu nowych stanowisk pracy przed ich
uruchomieniem,
•przy wprowadzaniu zmian na stanowiskach pracy –
wprowadzenie nowych maszyn, urządzeń, technologii i
organizacji pracy,
•przy zmianie wymagań (norm, przepisów, zasad oceny
stanowisk pracy itp.),
•przy wprowadzenia zmian dotyczących
zastosowanych środków ochronnych.
•w zakładach, w których takiej oceny nie wykonywano.

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka

zawodowego?

Ocenę ryzyka zawodowego przeprowadza zespół (lub zespoły), w
skład którego mogą wchodzić:

pracodawca,

pracownicy wyznaczeni
przez pracodawcę (w tym
osoby kierujące
pracownikami)

lub/i eksperci
spoza organizacji

Zaleca się, aby zespół oceniający ryzyko zawodowe składał się z
osób, które:

- znają i rozumieją zasady oceny ryzyka zawodowego,

- mają wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych
stanowiskach,

- umieją ocenić szkodliwe następstwa występujących zagrożeń.

Dodatkowo zaleca się, aby osoby te:

- potrafiły formułować propozycje działań korygujących i/lub zapobiegawczych
prowadzących do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

- oceniać ich skuteczność oraz identyfikować te problemy, które powinny być
rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.

Rodzaje ryzyka

Działanie zagrożenia
Zagrożenie ryzyko
Ryzyko strata
Zarządzanie przedsiębiorstwem powinno być

oparte na ryzyku, a nie na zagrożeniu.
Ryzyko to prawdopodobieństwo poniesienia straty

związanej z danym zagrożeniem.
Interesującym nas jest podział ryzyka ze względu

na:
• źródło ryzyka,
• poziom ryzyka,
• percepcję ryzyka,
• narażone obiekty.

Zależność między poziomem ryzyka a poziomem

strat

stra
ty

ryzyk
o

ryzyko

szczątkowe

straty
spodziewane

straty
rzeczywiste

ryzyko

oszacowane

ryzyko

rzeczywiste

ryzyko

nieakceptow

alne

zaniedban

ia

i

przeoczen

ia

Krzywa
strat

Koncepcja rozumienia ryzyka, na podstawie

której można je klasyfikować

źródło

zagrożen
ie

Analiza i ocena
ryzyka

obiekt

skutki

naturalne
• siły natury,
• człowiek
technologia
• technika,
• praca

poziom ryzyka
• tolerowany,
• kontrolowany
•

nieakceptowalny

,

• człowiek,
• społeczeństwo
•

przedsiębiorstw

o,

percepcja

ryzyka
• obiektywna,
• subiektywna

Zagrożenia, z
których wypływa
ryzyko

Obiekty, które
narażone są na
negatywne
konsekwencje
ryzyka

Źródło ryzyka

Źródło ryzyka

Ryzyko naturalne i
technologiczne

Ryzyko naturalne

Ryzyko technologiczne

Siły natury

Człowiek

Technika

Praca

A 1

A 2

B 1

B 2

Grupa A

Grupa B

Wichura, piorun,
powódź, górotwór
itp..

Schody, potknięcie
upadek, oparzenie
kawą, skaleczenie
w trakcie posiłku

Generowane przez
budynki, maszyny,
urządzenia,
zbiorniki,
substancje itp.

Tworzone przez
człowieka.

Zależności pomiędzy źródłem a skutkami ryzyka

dla przedsiębiorstwa

Narażone obiekty

Źródło ryzyka

Naturalne

Technologiczne

siły

natury

człowiek technika

praca

człowiek - ryzyko
osobiste

x

x

człowiek - ryzyko
zawodowe

x

x

człowiek - ryzyko
grupowe

x

przedsiębiorstwo

x

x

x

x

wyposażenie-awaria

x

społeczeństwo

x

x

x

x

Z jakich etapów składa się proces oceny

ryzyka zawodowego?

Etap 1: Podjęcie decyzji o potrzebie wykonania oceny ryzyka
zawodowego.

Etap 2: Powołanie zespołu do wykonania oceny ryzyka
zawodowego.

Etap 3: Wybór metodologii oceny ryzyka zawodowego.

Etap 4: Przeszkolenie zespołu wdrożeniowego.

Etap 5: Wykaz stanowisk.

Etap 6: Opis stanowiska.

Etap 7: Identyfikacja zagrożeń.

Etap 8: Różnicowanie zagrożeń i ryzyka

Etap 9: Szacowanie ryzyka.

Etap 10: Ustalenie poziomu akceptacji ryzyka.

Etap 11: Katalogi ryzyka.

Etap 12: Informacja dla pracowników.

Etap 13:Zarządzanie ryzykiem.

Zebranie informacji

potrzebnych do oceny

ryzyka zawodowego

(Określenie obszaru

obiektu )

Identyfikacja

zagrożeń

Analiza

ryzyka

zawodowego

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Ocena

ryzyka

zawodowe

go

Prawdopodobień

stwo

Ekspozycja

Skutki

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka

zawodowego (Wartościowanie ryzyka)

Czy są

potrzebne

działania

korygujące

lub/i

zapobiegawcz

e

Nie

Okresowe

prowadzeni

e oceny

ryzyka

zawodoweg

o

Tak

Opracowanie planu działań

korygujących i/lub

zapobiegawczych

Realizacja

planu

SCHEMAT ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ZAWODOWYM

Informacje potrzebne do oceny ryzyka

zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego jest procesem wieloetapowym i może być

przeprowadzana „krok po kroku” według przedstawionego wcześniej

schematu.

Zaleca się, aby do oceny ryzyka zawodowego były wykorzystywane informacje
dotyczące:

- lokalizacji stanowiska pracy i/lub realizowanych na nim zadań,

- osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych
osób, dla których przyjmuje się inne szczególne kryteria, takich np. jak
kobiety w ciąży, młodociani lub osoby niepełnosprawne,

- stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji
technologicznych,
- wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez
pracujące na stanowisku osoby,

- wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanego
stanowiska,
- zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane, i ich źródeł,

- możliwych skutków występujących zagrożeń,

- stosowanych środków ochronnych,

- wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób
zawodowych oraz innych związanych z warunkami pracy, a także awarii.

Informacje potrzebne do oceny ryzyka

zawodowego

Źródłami tych informacji mogą być:

- dane techniczne o stosowanych na stanowisku maszynach i urządzeniach,

- dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe,

- wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych, a także
uciążliwych, występujących na stanowisku pracy,

-dokumentacja dotycząca:

- wypadków przy pracy,

- zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

- chorób zawodowych

- oraz awarii,

- przepisy prawne i inne dokumenty normatywne,

- literatura naukowo-techniczna,

- karty charakterystyk substancji chemicznych itp.

Informacje potrzebne do oceny ryzyka

zawodowego

Informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć również:

- obserwacja środowiska pracy,

- obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy,

-    - obserwacja zadań wykonywanych poza stanowiskiem pracy,

- wywiady z pracownikami,

- obserwacja czynników zewnętrznych, które mogą wpłynąć na stanowisko
pracy np.:

- prace wykonywane przez pracowników na innych stanowiskach pracy,

- czynniki atmosferyczne, itp.

- analiza organizacji działań, których celem jest zapewnienie właściwych
warunków pracy.

Identyfikacja zagrożeń

Polega na:

- rozpoznaniu źródeł i charakteru zagrożeń związanych z
prowadzoną przez przedsiębiorstwo działalnością.

Jest częścią procesu planowania i poprzedza podejmowanie
jakichkolwiek działań zmierzających do eliminacji bądź
ograniczenia tych zagrożeń.

Proces identyfikacji zagrożeń polega na rozpoznaniu otoczenia,
w którym człowiek pracuje.

Należy znaleźć zagrożenia wynikające z zakresu czynności pracownika
oraz środowiska, w którym dana osoba pracuje.

Identyfikacja zagrożenia to proces:

- rozpoznawania tego

czy zagrożenie istnieje.

- określania

charakterystyki

zagrożenia.

Identyfikacja zagrożeń

Składa się z etapów:

1. zebrania informacji niezbędnych do identyfikacji

zagrożeń.

2. ustalenia metod analizy i identyfikacji zagrożeń.

3. identyfikacji zagrożeń środowiska pracy oraz

zagrożeń miejscowych.

Zebranie informacji niezbędnych do

identyfikacji zagrożeń

Obejmuje:
1. Uzyskanie wiedzy i umiejętności identyfikacji zagrożeń

specyficznych dla danej branży.

2. Zebranie niezbędnych informacji, danych zawartych w:

-

DTR maszyn, urządzeń i narzędzi,

-

Instrukcjach stanowiskowych,

-

Wynikach pomiarów czynników szkodliwych dla

zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych.

-

Dokumentacji wypadków i chorób zawodowych,

-

Przepisach prawnych i normach technicznych,

-

Literaturze naukowo technicznej,

-

Karach charakterystyki substancji niebezpiecznych,

-

Obserwacji stanowiska pracy, zadań wykonywanych na

stanowisku i poza nim,

-

Wywiadach z pracownikami.

Zebranie informacji niezbędnych do identyfikacji zagrożeń

•

Obserwacjach czynników zewnętrznych mających wpływ

na stanowisko pracy, np. atmosferycznych,

-

Analizie organizacji działań, których celem jest

zapewnienie właściwych warunków pracy,

3. Określenie metodologii procesu przez przygotowanie jego

opisu.

4. Określenie wzorów dokumentacji, która będzie niezbędna w

procesie identyfikacji zagrożeń.

Oszacowanie ryzyka

RYZYKO

związane

z

rozważany

m

zagrożeni

em

Szacowanie ryzyka wykonujemy osobno dla każdego ze

zidentyfikowanych zagrożeń.

Elementy ryzyka

Prawdopodobieństwo

wystąpienia zagrożeń.

(P)

Ciężkość szkodliwych

następstw tych zagrożeń.

(S)

Jest

funkcj

ą

CIĘŻKOŚCI

(S)

możliwej

szkody

mogącej być

skutkiem

rozważanego

zagrożenia

PRAWDOPODOBIEŃSTWA (P)

WYSTĄPIENIA tej szkody

Częstości i czasu narażenia

Prawdopodobieństwa wystąpienia

zdarzenia zagrażającego

Możliwości uniknięcia lub

ograniczenia szkody

i

R = S · P

Oszacowanie ryzyka

Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzać w różny
sposób, w zależności od potrzeb organizacji.

Zaleca się przede wszystkim takie sposoby oszacowania ryzyka
zawodowego, których stosowanie nie wymaga wiedzy
specjalistycznej i które mogą być w prosty sposób
wykorzystywane przez osoby przeprowadzające oceny.

Zalecanym sposobem jest oszacowanie ryzyka zawodowego w skali
trójstopniowej, którego zasady przedstawiono w tablicy 1.
Innym sposobem oszacowania ryzyka zawodowego może być
zastosowanie skali pięcio stopniowej zgodnie z tablicą 2.

Określanie ciężkości (stopnia ciężkości

możliwej szkody)

Ciężkość szkodliwych następstw można oszacować

uwzględniając:

a) charakter tego co ma być chronione:

- osoby

- mienie

- środowisko

b) ciężkość urazów lub pogorszenie stanu
zdrowia:

- lekkie (zazwyczaj
odwracalne)

- ciężkie (zazwyczaj
nieodwracalne)

- śmiertelne

c) zakres szkody (związanej z
zagrożeniem):

- jedna osoba

- wiele osób

Prawdopodobieństwo zaistnienia szkody

Częstość i czas trwania narażenia:

- potrzeba dostępu do strefy zagrożenia (np. w warunkach pracy
normalnej, konserwacji, naprawy

- charakter dostępu (np. ręczne podawanie materiałów)

- czas przebywania w strefie zagrożenia

- liczba osób, których dostęp jest niezbędny

- częstość dostępu

Prawdopodobieństwo zaistnienia szkody

Prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia zagrażającego

:

- niezawodność i inne dane statystyczne

- historia wypadku

- historia ubytku zdrowia

- porównanie ryzyka

Uwaga: Przyczyna wystąpienia zdarzenia zagrażającego może być
techniczna lub ludzka.

Prawdopodobieństwo zaistnienia szkody

Możliwość uniknięcia lub ograniczenia szkody zależy od:

:

a) tego kto jest operatorem maszyny

b) Szybkości zaistnienia zdarzenia zagrażającego:

c) Świadomości ryzyka na podstawie:

d) Osobniczych możliwości uniknięcia lub ograniczenia szkody
(

refleks, zwinność

)

e) praktycznego doświadczenia i wiedzy:

Osoba
wykwalifikowana

Osoba nie
wykwalifikowana

Bez osoby obsługującej

Nagle

Szybko

Powoli

Ogólnej informacji

Bezpośredniej
obserwacji

Znaków
ostrzegawczych i
urządzeń
sygnalizacyjnych

Istnieje możliwość

Istnieje możliwość ale
w pewnych warunkach

Brak możliwości

O danym obiekcie
(maszynie)

O podobnym obiekcie
(maszynie)

Brak doświadczenia

Prawdopodobieństwo zaistnienia szkody

Aspekty, które należy uwzględnić, określając elementy ryzyka:

Osoby narażone

Rodzaj, częstość i czas trwania narażenia

Zależność między narażeniem a skutkami

Pracownik i inne osoby mogące znaleźć się przy obiekcie.

Analiza wszystkich rodzajów działania maszyny i metod pracy.

(potrzeby dostępu podczas ustawiania, programowania, zmian lub korekt procesu,
czyszczenia, poszukiwania uszkodzeń i konserwacji).

Szacując ryzyko powinno się uwzględniać sytuacje, w których konieczne jest
zawieszenie funkcji bezpieczeństwa (np. podczas konserwacji).

Zależność między narażeniem na zagrożenie i jego skutkami powinna być brana pod
uwagę.

Powinny być rozważone także skutki skumulowanego narażenia i efektów
synergetycznych.

Szacując ryzyko, z uwzględnieniem tych zależności, należy, tak dalece jak to jest
możliwe, korzystać z odpowiednio sprawdzonych danych.

Obliczenie prawdopodobieństwa

Liczba lat brana pod uwagę przy analizie danych historycznych (L

L

),

Liczba pracowników narażonych na działanie zagrożenia (L

P

),

Liczba wypadków, schorzeń zakończonych skutkiem określonym
podczas szacowania strat (L

Z

),

Liczba dni średniego narażenia w roku na dane zagrożenie (L

DN

)

Do obliczenia prawdopodobieństwa używamy następującego wzoru:

L

Z

P = x 100%

L

L

x L

DN

x L

P

DOPUSZCZALNOŚĆ RYZYKA ZAWODOWEGO

i działania korygujące dla skali 3 stopniowej

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Dopuszczalność

ryzyka

zawodowego

Niezbędne działania

DUŻE

Niedopuszczal

ne

(nieakceptowalne)

Jeżeli ryzyko zawodowe jest

związane z pracą już wykonywaną,

działania w celu jego zmniejszenia

należy podjąć natychmiast (np.

przez zastosowanie środków

ochronnych). Planowana praca nie

może być rozpoczęta do czasu

zmniejszenia ryzyka zawodowego
do poziomu dopuszczalnego.

ŚREDNIE

Dopuszczalne

Zaleca się zaplanowanie i podjęcie

działań, których celem jest

zmniejszenia ryzyka zawodowego.

MAŁE

(akceptowalne)

Konieczne jest zapewnienie,

że ryzyko zawodowe pozostaje

co najmniej na tym samym
poziomie.

DOPUSZCZALNOŚĆ RYZYKA ZAWODOWEGO

i działania korygujące dla skali 5 stopniowej

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Dopuszczalność

ryzyka

zawodowego

Niezbędne działania

BARDZO DUŻE

Niedopuszczalne

(nieakceptowalne)

Praca nie może być rozpoczęta ani
kontynuowana do czasu zmniejszenia
ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego

DUŻE

Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z
pracą już wykonywaną, działania w celu
jego zmniejszenia należy podjąć
natychmiast (np. przez zastosowanie
środków ochronnych). Planowana praca
nie może być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do
poziomu dopuszczalnego.

ŚREDNIE

Dopuszczalne

(akceptowalne)

Zaleca się zaplanowanie i podjęcie
działań, których celem jest
zmniejszenia ryzyka zawodowego.

MAŁE

Zaleca się rozważenie możliwości
dalszego zmniejszania poziomu ryzyka
zawodowego lub zapewnienie, że
ryzyko zawodowe pozostaje najwyżej
na tym samym poziomie.

BARDZO MAŁE

Nie jest konieczne prowadzenie
żadnych działań.

Określanie ryzyka zawodowego dla czynników

chemicznych

Ogólne zasady oszacowania ryzyka zawodowego w skali

trójstopniowej na podstawie wartości wielkości

charakteryzującej narażenie.

Wartość wielkości

charakteryzującej narażenie

(P)

Oszacowanie ryzyka

zawodowego

P > Pmax

duże

Pmax ≥ P ≥ 0,5 Pmax

średnie

P < 0,5 Pmax

małe

UWAGA – Pmax – wartość dopuszczalna wielkości

charakteryzującej narażenie, ustalana na ogół na podstawie

odpowiednich przepisów (może to być odpowiednia wartość NDS

– najwyższego dopuszczalnego stężenia lub NDN – najwyższego

dopuszczalnego natężenia). W przypadku braku ustalonych

wymagań przy jej ustalaniu można wykorzystać opinie ekspertów

i/lub wziąć pod uwagę opinie pracowników.

1.

              

OPIS POSTĘPOWANIA DOTYCZĄCEGO ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

Lp.

Czynności do wykonania

Odpowiedzial

ny

Kolejność lub

termin

wykonania

Uwagi

1

Określenie obszaru stanowiska
pracy:
-           faza użytkowania
obiektu,
-           granice obiektu,
-           wykonywane czynności,
         niedogodności wykryte w
czasie
dotychczasowego
użytkowania,
-           wymagany poziom
wykształcenia,
doświadczenia i zdolności
użytkownika
(pracownika),
-           inne osoby narażone na
ryzyko.

Zespół oceny

ryzyka

W ciągu 1

tygodnia od

uruchomienia

procedury

 

2

Identyfikacja zagrożeń na
stanowisku pracy w zakresie:
-           czynników
niebezpiecznych,
-           czynników szkodliwych,
-           czynników uciążliwych.

Zespół oceny

ryzyka

W ciągu 1

tygodnia od

uruchomienia

procedury

 

3

Analiza zagrożeń i szacowanie
poziomu ryzyka.
Odrzucenie zagrożeń stwarzających
minimalne ryzyko.
Rozpatrzenie i szacowanie każdego
zagrożenia z osobna.
Określenie poziomu ryzyka.

Zespół oceny

ryzyka

Po wykonaniu

zakresu 1 i 2.

 

4

Wartościowanie ryzyka.
Wg przyjętych metod wartościowania
ryzyka

Zespół oceny

ryzyka

Po wykonaniu

ustaleń

zakresu 3

 

5

Ustalenie planu działań
korygujących (listy przedsięwzięć),
które należy podjąć w celu
zmniejszenia ryzyka
niedopuszczalnego (duże), do
poziomu dopuszczalnego (małe i
średnie).

Zespół oceny

ryzyka

W przypadku

stwierdzenie

dużego

poziomu

ryzyka

 

6

Analiza planu działań
korygujących w celu stwierdzenia
czy:
-           proponowane
działania doprowadzą
do zamierzonego celu,
-           nie powstaną nowe
zagrożenia,
-           można wybrać inne
bardziej
skuteczne środki,
-           pracownicy będą
akceptować
podjęte działania.

Zespół oceny

ryzyka

W przypadku

konieczności

wprowadzeni

a działań

korygujących

 

7

Ponowne wartościowanie ryzyka.

Zespół oceny

ryzyka

Po wykonaniu

ustaleń

zakresu 6

 

8

Opracowanie kart informacji o
ryzyku zawodowym i przekazanie
ich Kierownikom Zakładów

Zespół

oceny ryzyka

Po

wykonaniu

ustaleń

zakresu 7

 

9

Zapoznanie pracowników z
poziomem ryzyka zawodowego na
stanowisku pracy.

 

Po

otrzymaniu

kart od

zespołu

oceny

 

10

Okresowe analizy poziomu
ryzyka
zawodowego na
stanowiskach pracy.
-           po zmianach w
technologii,
-           po wprowadzeniu
nowych
maszyn lub urządzeń,
-           po zmianie wartości
wyników
pomiarów czynników
szkodliwych
lub uciążliwych.

Prezes

Zarządu,

Kierownicy

Zakładów i

Zespołów,

Zespół

oceny

ryzyka,

Zespół oceny

powoływany

doraźnie, w

zależności od

terminów

badań

czynników

środowiska

pracy lub

zmian

wpływającyc

h na

bezpieczeńst

wo

pracownika.

 

Procedura
oceny ryzyka

ANALIZA I OCENA RYZYKA

S – słabe

punkty

Szacunkowa ocena ryzyka pozwala na analizę porównawczą ryzyka dla

zidentyfikowanych zagrożeń.

Ocena prawdopodobieństwa poniesienia straty dla zidentyfikowanego

zagrożenia jest bardzo trudna, czasami potrzebne są różne metody

analizy ryzyka w zależności od rodzaju zagrożeń.

Dużym problemem może być prawidłowe określenie poziomu ryzyka

akceptowalnego.

W –

mocne

punkty

Proste metody szacowania ryzyka pozwalają na szybkie zorientowanie

się, jakie zagrożenia stanowią największe ryzyko dla danego

przedsiębiorstwa.

O -

szanse

Dobrze przeprowadzona analiza i ocena ryzyka pozwala na przyjęcie

optymalnych rozwiązań systemowych w zakresie środków ochrony.

Stale weryfikowanie analiz i ocena ryzyka pozwala na przejście do

zarządzania poziomem ryzyka, co w istotny sposób wpływa na

ograniczenie ryzyka biznesowego, a tym samym przyczynia się do

poprawy warunków ekonomicznych przedsiębiorstwa.

T -

zagrożen

ia

Źle wykonana analiza i ocena ryzyka prowadzą do niedostatków w

rozwiązaniach systemowych.

To z kolei prowadzi do powstawania przyczyn podstawowych, następnie

bezpośrednich i w konsekwencji do zdarzeń wypadkowych.

Zbyt wysoki poziom ryzyka akceptowalnego prowadzący do

„samouspokojenia” lub poziom zbyt niski, prowadzący do

„przeinwestowania” bezpieczeństwa.

Zasady oceny ryzyka wspólne

dla wszystkich metod oceny

1. Poszczególne parametry ryzyka są oceniane

niezależnie od siebie.

2. W przypadkach wątpliwych lepiej jest wziąć pod uwagę

wariant mniej korzystny, czyli większe ryzyko.

3. Jeśli poszczególne scenariusze wypadkowe różnią się

istotnie skutkami, warto oszacować ryzyko dla każdego

z tych wypadków i wybrać najmniej korzystny

(wielowariantowa analiza ryzyka).

4. Ryzyko szacowane jest w kontekście stosowanych

środków ochrony.

5. W przypadkach wątpliwych trzeba kierować się

zdrowym rozsądkiem.

DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE Z OCENY

RYZYKA ZAWODOWEGO

Kolejność stosowania środków ochronnych
wynikających z oceny ryzyka zawodowego:

- techniczne środki eliminujące lub ograniczające
zagrożenie u źródła,

- środki ochrony zbiorowej,

- środki organizacyjne i proceduralne,

- środki ochrony indywidualnej.

DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE Z OCENY

RYZYKA ZAWODOWEGO

Przed

realizacją

działań

korygujących

lub

zapobiegawczych, wynikających z oceny ryzyka
zawodowego, należy wykonać analizę planu działań w
celu stwierdzenia czy:

        - proponowane działania doprowadzą do
postawionego celu,

        - po zrealizowaniu działań nie powstaną nowe
zagrożenia,

        - można wybrać inne, bardziej skuteczne środki,

        - pracownicy będą akceptować podjęte działania.

Po realizacji działań, w celu sprawdzenia skuteczności
należy wykonać ponownie ocenę ryzyka zawodowego.

Porażenie prądem elektrycznym

Risc Score

Skutki – śmierć – 15,

Prawdopodobieństwo – takie wypadki zdarzają się – tylko

sporadycznie możliwe - 1.

Ekspozycja codzienna – 6.

Ryzyko – istotne- potrzebna poprawa.

W zakładzie są stosowane wszystkie możliwe środki ochrony, od

25 lat nie było wypadku porażenia prądem.

Gdzie jest błąd?

Prawdopodobieństwo – 2000 prac – tylko sporadycznie możliwe -

1/1000lat dla jednego pracownika (2 wypadki na rok dla 2000
prac).

Możliwe do pomyślenia – 0,2 wypadku w ciągu roku.

Praktycznie niemożliwe – 1 wypadek na 5 lat.