Konkurencja w świetle etyki

Konkurencja w świetle etyki

ZAŁOŻENIA :

ZAŁOŻENIA :

1.

1.

Konflikt występujący między firmą a interesariuszem tj.

Konflikt występujący między firmą a interesariuszem tj.

między agentem a pryncypałem zawsze występuje co do

między agentem a pryncypałem zawsze występuje co do

ceny i innych warunków umowy, jednak na ogół w interesie

ceny i innych warunków umowy, jednak na ogół w interesie

obu stron leży by doszło do zawarcia transakcji. Jeśli wymiana

obu stron leży by doszło do zawarcia transakcji. Jeśli wymiana

odbywa się między ludźmi

odbywa się między ludźmi

wolnymi

wolnymi

(wymóg prawdziwościowy

(wymóg prawdziwościowy

oraz osobowy)

oraz osobowy)

możliwe jest uzgadnianie interesów.

możliwe jest uzgadnianie interesów.

Rozbieżności celów są akceptowane jako nieodzowny składnik

Rozbieżności celów są akceptowane jako nieodzowny składnik

gospodarowania. Konflikt słaby.

gospodarowania. Konflikt słaby.

2.

2.

Inny rodzaj konfliktu występuje w ramach

Inny rodzaj konfliktu występuje w ramach

konkurencji

konkurencji

gospodarczej.

gospodarczej.

Konkurencja to :

Konkurencja to :

działanie co najmniej dwóch

działanie co najmniej dwóch

osób, z których każda dąży do uzyskania tego samego dobra,

osób, z których każda dąży do uzyskania tego samego dobra,

które jest niepodzielne tzw.

które jest niepodzielne tzw.

dobra rzadkie

dobra rzadkie

.

.

Konkurencja

Konkurencja

gospodarcza może przybierac formę :

gospodarcza może przybierac formę :

a)

a)

walki

walki

– starcia przeciwników odczuwających wrogośc i

– starcia przeciwników odczuwających wrogośc i

pragnących zniszczenia przeciwnika;

pragnących zniszczenia przeciwnika;

b)

b)

gry

gry

– starciu przeciwników, świadomych antagonizmu,

– starciu przeciwników, świadomych antagonizmu,

lecz nie odczuwających wrogości, przeszkadzających sobie

lecz nie odczuwających wrogości, przeszkadzających sobie

wzajemnie by uzyskac dane dobro tzw.

wzajemnie by uzyskac dane dobro tzw.

uczciwa

uczciwa

konkurencja.

konkurencja.

Konkurencja w świetle etyki c.d.

Konkurencja w świetle etyki c.d.

REGUŁY UCZCIWEJ KONKURENCJI :

REGUŁY UCZCIWEJ KONKURENCJI :

1.

1.

Zasada inicjatywy niezależnej –

Zasada inicjatywy niezależnej –

powiada że wszystkie firmy

powiada że wszystkie firmy

konkurują ze sobą, kierując się własnymi celami i na własną

konkurują ze sobą, kierując się własnymi celami i na własną

odpowiedzialnośc, w taki sposób że nie jest im potrzebna

odpowiedzialnośc, w taki sposób że nie jest im potrzebna

wiedza o działaniach konkurentów. Ma ona charakter

wiedza o działaniach konkurentów. Ma ona charakter

pozytywny i stanowi, że firmy powinny podejmowac decyzje

pozytywny i stanowi, że firmy powinny podejmowac decyzje

niezależnie od siebie. Firmy powinny być zorientowane na

niezależnie od siebie. Firmy powinny być zorientowane na

nabywców, ich potrzeby i gusty, co oznacza traktowanie

nabywców, ich potrzeby i gusty, co oznacza traktowanie

klientów jako cel działań i jest zgodne z

klientów jako cel działań i jest zgodne z

imperatywem

imperatywem

hipotetycznym I. Kanta.

hipotetycznym I. Kanta.

2.

2.

Zasada działań konstruktywnych –

Zasada działań konstruktywnych –

określa obowiązek

określa obowiązek

działania

działania

najlepszego na jakie stac firmę. Oznacza to, że należy dokładac

najlepszego na jakie stac firmę. Oznacza to, że należy dokładac

wszelkich starań, by być przedsiębiorczym w relacji do

wszelkich starań, by być przedsiębiorczym w relacji do

klientów, a nie w relacji do konkurentów. Innowacyjnośc,

klientów, a nie w relacji do konkurentów. Innowacyjnośc,

kreatywnośc, zdolnośc do ponoszenia ryzyka to cechy

kreatywnośc, zdolnośc do ponoszenia ryzyka to cechy

osobowości „dynamicznego przedsiębiorcy” (Joseph

osobowości „dynamicznego przedsiębiorcy” (Joseph

Schumpeter).

Schumpeter).

3.

3.

Zasada formalnej równości –

Zasada formalnej równości –

przyjmuje że o ile realne szanse

przyjmuje że o ile realne szanse

uczestnictwa w konkurencji ekonomicznej są zawsze

uczestnictwa w konkurencji ekonomicznej są zawsze

zróżnicowane, o tyle szanse formalne powinny być równe (J.

zróżnicowane, o tyle szanse formalne powinny być równe (J.

Rawls „Teoria sprawiedliwości”).

Rawls „Teoria sprawiedliwości”).

Konkurencja w świetle etyki c.d.

Konkurencja w świetle etyki c.d.

Zasada formalnej równości c. d. –

Zasada formalnej równości c. d. –

realne szanse konkurencji są

realne szanse konkurencji są

różne ponieważ :

różne ponieważ :

a) firmy dysponują różnym doświadczeniem w prowadzeniu

a) firmy dysponują różnym doświadczeniem w prowadzeniu

interesów;

interesów;

b) zasoby czynników produkcji i możliwości ich zwiększania

b) zasoby czynników produkcji i możliwości ich zwiększania

przez firmy są różne;

przez firmy są różne;

c) przedsiębiorczośc menadżerów jest wrodzona, różni

c) przedsiębiorczośc menadżerów jest wrodzona, różni

menadżerowie posiadają ją w różnym stopniu;

menadżerowie posiadają ją w różnym stopniu;

d) ryzyko statystyczne związane np. z chorobą lub śmiercią

d) ryzyko statystyczne związane np. z chorobą lub śmiercią

menadżerów dotykają firmy w różnym stopniu.

menadżerów dotykają firmy w różnym stopniu.

Firmy nie powinny wykorzystywać swoich realnych przewag, jeśli

Firmy nie powinny wykorzystywać swoich realnych przewag, jeśli

stanowiłoby to naruszenie zasad formalnej równości szans.

stanowiłoby to naruszenie zasad formalnej równości szans.

4.

4.

Zasada poszanowania podmiotów zewnętrznych –

Zasada poszanowania podmiotów zewnętrznych –

określa, że

określa, że

słuszne są tylko takie działania konkurencyjne, które nie

słuszne są tylko takie działania konkurencyjne, które nie

naruszają godności klientów lub konkurentów (np. w reklamie).

naruszają godności klientów lub konkurentów (np. w reklamie).

5.

5.

Zasada poszanowania reguł –

Zasada poszanowania reguł –

pozytywna konkurencja powinna

pozytywna konkurencja powinna

być zgodna z wszelkimi ogólnie przyjętymi normami moralnymi

być zgodna z wszelkimi ogólnie przyjętymi normami moralnymi

oraz obowiązującym prawem.

oraz obowiązującym prawem.

Mechanizmy niepożądane w uczciwym konkurowaniu :

Mechanizmy niepożądane w uczciwym konkurowaniu :

Założenia :

Założenia :

sprawdzanie czy sposoby konkurowania są uczciwe, czy

sprawdzanie czy sposoby konkurowania są uczciwe, czy

też nieuczciwe, musi być poprzedzone ustaleniem reguł

też nieuczciwe, musi być poprzedzone ustaleniem reguł

obowiązujących wszystkich uczestników rynku. Pełnej enumeracji

obowiązujących wszystkich uczestników rynku. Pełnej enumeracji

podac nie można. Łatwiej podac jakie sposoby konkurowania nie

podac nie można. Łatwiej podac jakie sposoby konkurowania nie

są pożądane

są pożądane

:

:

1.

1.

naruszanie praw własności firmy w odniesieniu do wynalazków,

naruszanie praw własności firmy w odniesieniu do wynalazków,

wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków

wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków

towarowych, nazw handlowych i oznaczeń pochodnych lub

towarowych, nazw handlowych i oznaczeń pochodnych lub

nazwy pochodzenia,

nazwy pochodzenia,

2.

2.

działania wprowadzające w błąd, mogące narazić konkurentów

działania wprowadzające w błąd, mogące narazić konkurentów

na stratę dobrej opinii wśród klientów lub na inne szkody,

na stratę dobrej opinii wśród klientów lub na inne szkody,

3.

3.

działania wprowadzające w błąd klientów co do tożsamości

działania wprowadzające w błąd klientów co do tożsamości

przedsiębiorstwa lub produktu,

przedsiębiorstwa lub produktu,

4.

4.

działania wprowadzające w błąd klientów co do składu produktu,

działania wprowadzające w błąd klientów co do składu produktu,

jego jakości i ryzyka używania a także ceny,

jego jakości i ryzyka używania a także ceny,

5.

5.

przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystywanie informacji

przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystywanie informacji

stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa w celu zaszkodzenia

stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa w celu zaszkodzenia

przedsiębiorstwu konkurencyjnemu,

przedsiębiorstwu konkurencyjnemu,

6.

6.

nakłanianie pracowników firm konkurencyjnych lub klientów do

nakłanianie pracowników firm konkurencyjnych lub klientów do

działania na niekorzyść tych firm,

działania na niekorzyść tych firm,

7.

7.

utrudnianie dostępu do rynku,

utrudnianie dostępu do rynku,

8.

8.

reklama uchybiająca godności człowieka, wprowadzająca w błąd

reklama uchybiająca godności człowieka, wprowadzająca w błąd

lub nierzeczowa

lub nierzeczowa

.

.

Utrudnianie dostępu do rynku

Utrudnianie dostępu do rynku

Utrudnianie dostępu do rynku

Utrudnianie dostępu do rynku

jako sposób konkurowania polega na

jako sposób konkurowania polega na

podejmowaniu działań, które uniemożliwiają rywalom wejście na

podejmowaniu działań, które uniemożliwiają rywalom wejście na

rynek, o ile działania te polegają na celowym szkodzeniu firmom

rynek, o ile działania te polegają na celowym szkodzeniu firmom

konkurencyjnym lub o ile zagrażają samej konkurencji.

konkurencyjnym lub o ile zagrażają samej konkurencji.

Przykłady :

Przykłady :

1.

1.

Zastosowanie przymusu w formie groźby, użycia siły itp., oparte

Zastosowanie przymusu w formie groźby, użycia siły itp., oparte

jest na wrogości i to decyduje o jego negatywnej ocenie,

jest na wrogości i to decyduje o jego negatywnej ocenie,

2.

2.

Działania naruszające istotę wymiany rynkowej, takie jak np.

Działania naruszające istotę wymiany rynkowej, takie jak np.

bezpłatne i długotrwałe rozdawnictwo towarów, (np.

bezpłatne i długotrwałe rozdawnictwo towarów, (np.

rozdawnictwo mleka przez Nestle w szpitalach w Afryce),

rozdawnictwo mleka przez Nestle w szpitalach w Afryce),

3.

3.

Uniemożliwienie konkurentom prowadzenia działalności

Uniemożliwienie konkurentom prowadzenia działalności

gospodarczej np. w wyniku wykupienia surowców czy

gospodarczej np. w wyniku wykupienia surowców czy

zastrzeżenia u jego dostawcy, że nie sprzeda swego produktu

zastrzeżenia u jego dostawcy, że nie sprzeda swego produktu

konkurentowi (zwłaszcza w sytuacji monopolisty na rynku),

konkurentowi (zwłaszcza w sytuacji monopolisty na rynku),

4.

4.

Niektóre formy konkurencji cenowej, które służą do

Niektóre formy konkurencji cenowej, które służą do

wyeliminowania konkurentów. Trzy metody :

wyeliminowania konkurentów. Trzy metody :

A) metoda

A) metoda

mark-up pricing.

mark-up pricing.

Ma miejsce w typach konkurencji

Ma miejsce w typach konkurencji

niedoskonałej, w której firma ma możliwośc wpływu na kształt

niedoskonałej, w której firma ma możliwośc wpływu na kształt

cen w granicach bariery popytu. Wątpliwości budzą

cen w granicach bariery popytu. Wątpliwości budzą

przeceny

przeceny

jeśli są elementem strategii marketingowej, polegającej na

jeśli są elementem strategii marketingowej, polegającej na

celowym przeszacowaniu narzutu, by następnie go obniżyc i

celowym przeszacowaniu narzutu, by następnie go obniżyc i

sprzedac towar jako „szczególną okazję” (np. 2+1). Takie

sprzedac towar jako „szczególną okazję” (np. 2+1). Takie

strategie są zwodnicze i wprowadzają klienta w błąd, zmniejszają

strategie są zwodnicze i wprowadzają klienta w błąd, zmniejszają

możliwośc konkurowania na rynku.

możliwośc konkurowania na rynku.

Utrudnianie dostępu do rynku c.d.

Utrudnianie dostępu do rynku c.d.

B)

B)

mark-down pricing

mark-down pricing

tzw.

tzw.

„sprzedaż ze stratą”

„sprzedaż ze stratą”

czyli ustalenie

czyli ustalenie

jednolitej ceny dla wszystkich klientów poniżej przeciętnego

jednolitej ceny dla wszystkich klientów poniżej przeciętnego

kosztu produkcji. Jeśli ta strategia ma na celu wejście na rynek

kosztu produkcji. Jeśli ta strategia ma na celu wejście na rynek

i jest formą konkurowania mającą zapewnic firmie stosującą ją

i jest formą konkurowania mającą zapewnic firmie stosującą ją

pozycje monopolisty oraz wyeliminowanie konkurencji to

pozycje monopolisty oraz wyeliminowanie konkurencji to

ocenia się ją jako nieuczciwą formę konkurowania.

ocenia się ją jako nieuczciwą formę konkurowania.

C) Zróżnicowane traktowanie klientów polegające na

C) Zróżnicowane traktowanie klientów polegające na

uprzywilejowaniu lub dyskryminowaniu klientów w zakresie ich

uprzywilejowaniu lub dyskryminowaniu klientów w zakresie ich

sytuacji na rynku. Występuje w formie odmowy zawarcia

sytuacji na rynku. Występuje w formie odmowy zawarcia

kontraktu, zerwania lub zróżnicowania jej warunków. Jej

kontraktu, zerwania lub zróżnicowania jej warunków. Jej

przejawem jest tzw. „dyskryminacja cenowa”, która różnicuje

przejawem jest tzw. „dyskryminacja cenowa”, która różnicuje

klientów wykorzystując pozycje monopolistyczną firmy i

klientów wykorzystując pozycje monopolistyczną firmy i

sztucznie dzieli rynek na segmenty, w których za ten sam

sztucznie dzieli rynek na segmenty, w których za ten sam

produkt, wytwarzany po identycznym koszcie, pobiera się

produkt, wytwarzany po identycznym koszcie, pobiera się

różne ceny. Z punktu widzenia klienta dyskryminacja cenowa

różne ceny. Z punktu widzenia klienta dyskryminacja cenowa

nie ma usprawiedliwienia. W określonych wypadkach

nie ma usprawiedliwienia. W określonych wypadkach

konsekwencjonalistycznie można ją usprawiedliwic. Np. lekarz

konsekwencjonalistycznie można ją usprawiedliwic. Np. lekarz

różnicujący klientów pod względem zamożności.

różnicujący klientów pod względem zamożności.

5.

5.

Bojkot konkurentów. Jeśli utrudnia dostęp do rynku i

Bojkot konkurentów. Jeśli utrudnia dostęp do rynku i

uniemożliwia konkurencje jest oceniany negatywnie. „Bojkot

uniemożliwia konkurencje jest oceniany negatywnie. „Bojkot

konsumencki” zaś jest oceniany pozytywnie.

konsumencki” zaś jest oceniany pozytywnie.

REKLAMA

REKLAMA

Marketing

Marketing

to działalnośc gospodarcza, mająca na celu korzystną

to działalnośc gospodarcza, mająca na celu korzystną

sprzedaż produktu. Działania marketingowe próbują

sprzedaż produktu. Działania marketingowe próbują

determinowac decyzje konsumentów. Stosują przy tym

determinowac decyzje konsumentów. Stosują przy tym

niedozwolone techniki takie jak :

niedozwolone techniki takie jak :

1)

1)

opakowanie sugerujące

opakowanie sugerujące

większą wagę produktu,

większą wagę produktu,

2)

2)

drobna czcionka,

drobna czcionka,

3)

3)

zawiłe

zawiłe

sformułowanie itp.

sformułowanie itp.

W celu przeciwdziałania przekraczaniu przez reklamę granic moralnie

W celu przeciwdziałania przekraczaniu przez reklamę granic moralnie

dopuszczalnych stosuje się następujące nakazy prawne :

dopuszczalnych stosuje się następujące nakazy prawne :

1.

1.

naruszona jest w reklamie godność człowieka lub występują w

naruszona jest w reklamie godność człowieka lub występują w

niej treści skierowane przeciw tzw. „dobrym obyczajom”. W

niej treści skierowane przeciw tzw. „dobrym obyczajom”. W

praktyce oznacza to zakaz reklamowania : gier hazardowych,

praktyce oznacza to zakaz reklamowania : gier hazardowych,

alkoholu, narkotyków i innych dób uważanych za niekorzystne

alkoholu, narkotyków i innych dób uważanych za niekorzystne

społecznie, a także postaw antyspołecznych i

społecznie, a także postaw antyspołecznych i

antydemokratycznych takich jak rasizm, nietolerancja religijna,

antydemokratycznych takich jak rasizm, nietolerancja religijna,

seksualna, światopoglądowa itp. a także treści naruszających

seksualna, światopoglądowa itp. a także treści naruszających

czyjeś uczucia religijne lub patriotyczne;

czyjeś uczucia religijne lub patriotyczne;

2.

2.

występuję w niej niebezpieczeństwo, że odbiorcami reklamy

występuję w niej niebezpieczeństwo, że odbiorcami reklamy

zostaną osoby nieprzygotowane merytorycznie do jej odbioru. W

zostaną osoby nieprzygotowane merytorycznie do jej odbioru. W

praktyce oznacza to zakaz emitowania reklam : leków, lekarzy,

praktyce oznacza to zakaz emitowania reklam : leków, lekarzy,

adwokatów i reklam odwołujących się do opinii dzieci;

adwokatów i reklam odwołujących się do opinii dzieci;

3.

3.

reklama jest fałszywa, czyli wprost wprowadza w błąd lub bazując

reklama jest fałszywa, czyli wprost wprowadza w błąd lub bazując

na uczuciach klientów, ich uprzedzeniach lub fantazjach jest

na uczuciach klientów, ich uprzedzeniach lub fantazjach jest

reklamą nierzeczowa;

reklamą nierzeczowa;

4.

4.

gdy reklama jest ukryta np. reklamy podprogowe

gdy reklama jest ukryta np. reklamy podprogowe

Pytania pomocnicze :

Pytania pomocnicze :

1.

1.

Jakie wymogi musi spełnic pozytywna konkurencja ?

Jakie wymogi musi spełnic pozytywna konkurencja ?

2.

2.

Wymień znane Ci rodzaje nieuczciwej konkurencji ?

Wymień znane Ci rodzaje nieuczciwej konkurencji ?

3.

3.

Jakie znasz rodzaje nieuczciwego utrudniania dostępu do

Jakie znasz rodzaje nieuczciwego utrudniania dostępu do

rynku ?

rynku ?

4.

4.

Wymień znane Ci z własnego doświadczenia przykłady w

Wymień znane Ci z własnego doświadczenia przykłady w

których wystąpiło zjawisko nieuczciwego utrudniania

których wystąpiło zjawisko nieuczciwego utrudniania

dostępu do rynku ?

dostępu do rynku ?

5.

5.

Na czym polega zjawisko bojkotu produktów w życiu

Na czym polega zjawisko bojkotu produktów w życiu

gospodarczym ?

gospodarczym ?

6.

6.

Wymień znane Ci rodzaje bojkotu i oceń je z punktu

Wymień znane Ci rodzaje bojkotu i oceń je z punktu

widzenia etyki gospodarczej ?

widzenia etyki gospodarczej ?

7.

7.

Wymień przypadki w których reklama uznawana jest za

Wymień przypadki w których reklama uznawana jest za

moralnie niedopuszczalną ?

moralnie niedopuszczalną ?