Kliniczny Oddział Chirurgii Ogólnej, Bariatrycznej
i Medycyny Ratunkowej
Ireneusz Mazur
DEFINICJE
Utonięcie
Uduszeni będące skutkiem zanurzenia w cieczy
Podtopienie
Przypadek przeżycia po duszeniu się podczas
zanurzeniu w wodzie
Utonięcie wtórne
Śmierć do której dochodzi w krótkim czasie po
podtopieniu
Gwałtowna reakcja zanurzeniowa
Nagła śmierć po zetknięciu się z zimną wodą
Zespół podtopieniowy
Rozwija się w ciągu pierwszych 72 godzin i ma
charakter ARDS
Większość ofiar utonięcia jest poniżej
20 roku życia, z czego połowa < 4
lata
Czynniki ryzyka
utonięcia
Brak umiejętności pływania
Uraz kręgosłupa
Upojenie alkoholowe
Środki odurzające
Skurcz mięśni
Wyczerpanie
Hipoglikemia
Choroby serca
Samobójstow
inne
Utonięcie
Najczęściej dochodzi do
zachłyśnięcia
10-20% - kurcz krtani
Fazy tonięcia
I faza – okres oporu
30-60s (nurkowie 2-3minuty)
Świadome powstrzymywanie oddechu
Zużycie tlenu i gromadzenie CO
2
Fazy tonięcia
II faza - okres wydatnych ruchów
oddechowych
60-150 sekund
Woda wraz z powietrzem dostaje się
do dróg oddechowych, płuc i żołądka
Początek utraty przytomności
Fazy tonięcia
III faza - okres drgawkowy
60-90 sekund
Drgawki toniczno-kloniczne
Głęboka utrata przytomności i
arefleksja
Zatrzymanie oddechu
Fazy tonięcia
IV faza – okres oddechów
końcowych
30-60 sekund
Krótkie wdechy
Prężenia ciała
Zgon
Podtopienie
Większość pacjentów po incydencie
podtopienia jest przytomna, i
zorientowana
Opisywano przypadki wystąpienia
opóźnionej niewydolności oddechowej na
skutek obrzęku płuc po 72 godzinach od
zdarzenia
Ryzyko ponownego utopienia szacuje się
na 15% pacjentów, którzy byli przytomni
w momencie przyjęcia do szpitala
Utonięcie, podtopienie
Słona woda
Brak wchłaniania do krwioobiegu
Obrzęk płuc
Hipowolemia
Słodka woda
Szybkie wchłanianie do krwioobiegu
Hemoliza –
○
Hiperkaliemia
○
Hemoglobinuria
Wypłukanie surfaktantu z pęcherzyków
Podtopienie, utonięcie
Bez względu na rodzaj wody dochodzi
w konsekwencji do
obrzęku płuc i hipoksji
Podtopienie - skutki
Niedotlenienie
Zaburzenia świadomości
Niewydolność nerek
Zaburzenia rytmu serca
Zatrzymanie krążenia
Hipoksja
Gwałtowna reakcja zanurzeniowa
Hipotermia
Uraz
Podtopienie
Temperatura głęboka ciała
Urazy – kręgosłup szyjny
Brak konieczności usuwania wody z
płuc
Tlenoterapia
Rozważyć intubację
Zwalczanie hipotermii
Częsta ocena neurologiczna
Podtopienie
Miejsce wypadku - BTLS
Własne bezpieczeństwo
Wyciągnięcie z wody (pozycja horyzontalna,
ewentualnie kołnierz)
Oddechy ratownicze
Przy baku oddechu – oddechy ratownicze przez
minutę
Uciskanie klatki piersiowej – nieskuteczne w
wodzie
Nie oczyszczamy dróg oddechowych rękoczynami
Defibrylacja – w hipotermii może być nieskuteczna
(max 3x przy temperaturze głębokiej ciała poniżej
30°C)
Podtopienie
Miejsce wypadku - SOR
Pomimo pierwotnej stabilności wielu
pacjentów może się gwałtownie pogorszyć
Hipotermia,
kwasica, niedotlenienie
ATLS, ACLS
Do oddychania 100% tlen (CPAP)
Sonda żołądkowa
Intubacja (PEEP)
Płynoterapia
Aminy presyjne
Wczesna ocena neurologiczna
Podtopienie
Wskazania do intubacji
Spadek PO
2
poniżej 100mmHg pomimo
FiO
2
40%
Niemożność utrzymania drożności dróg
oddechowych
GCS <8pkt
Różnica pęcherzykowo-włośniczkowa
A-aO2 >150mmHg
Podtopienie
Monitorowanie (Ekg, RR, pulsoksymetria)
Temperatura głeboka (czujnik przełykowy,
cewnik w pęcherzu
Badania laboratoryjne
Morofologia
Gazometria
Mocznik, kreatynina
Elektrolity
Czynniki krzepnięcia
Rtg klatki piersiowej, kr. szyjnego, TK głowy
Diureza
Testy toksykologiczne
Podtopienie
Leczenie powikłań
Skurcz oskrzeli
Zaburzenia elektrolitowe
Zaburzenia rytmu serca
Hipotermii
Hipowolemii
ARDS
MOF (multiple organ failure)
○
Obrzęk mózgu
○
Zaburzenia metaboliczne
○
Niedokrwienie jelit
○
Niewydolność nerek
Podtopienie - rokowanie
Najważniejsze czynniki rokownicze to
czas zanurzenia – hipoksji
70% dzieci przeżywa epizod
podtopienia jeżeli na miejscu
zdarzenia były prowadzone
podstawowe zabiegi resuscytacyjne
(BLS)
70% pacjentów, którzy przeżyli nie
będą odczuwać żadnych dolegliwości
ze strony układu nerwowego
Podtopienie wskaźniki
rokownicze
Własny napęd oddechowy
Własna czynność serca
Reakcja źrenic
Płeć żeńska
Temperatura wody < 10°C
Czas zanurzenia < 5min
Brak objawów zachłyśnięcia
Podjęcie BLS do 10min
Glikemia <11,2mmol/l
Najniższe pH >7,1
GCS >6pkt
Brak wskazań do profilaktycznego
stosowania antybiotyków, barbituranów
oraz sterydów
Wszyscy pacjenci u których stwierdzono
wyjściowo hipoksje powinni być
hospitalizowani i traktowani priorytetowo
Nikt nie jest naprawdę martwy do póki jest
zimny