Utonięcia i podtopienia

Utonięcia i podtopienia

Skubis & Skubis

Skubis & Skubis

Utonięcie

Utonięcie

•

to uduszenie na skutek zanurzenia w

to uduszenie na skutek zanurzenia w

cieczy najczęściej w wodzie

cieczy najczęściej w wodzie

(przyczyna – uduszenie – bezdech,

(przyczyna – uduszenie – bezdech,

brak wymiany gazowej)

brak wymiany gazowej)

Podtopienie

Podtopienie

•

obejmuje wszystkie przypadki

obejmuje wszystkie przypadki

przeżycia po duszeniu się w wyniku

przeżycia po duszeniu się w wyniku

zanurzenia w wodzie

zanurzenia w wodzie

Gwałtowna reakcja

Gwałtowna reakcja

zanurzeniowa

zanurzeniowa

•

to przypadki nagłej śmierci będącej

to przypadki nagłej śmierci będącej

skutkiem zetknięcia się z bardzo

skutkiem zetknięcia się z bardzo

zimną wodą. Najprawdopodobniej

zimną wodą. Najprawdopodobniej

jest to odruch z nerwu błędnego

jest to odruch z nerwu błędnego

powodujący bradykardię lub

powodujący bradykardię lub

zatrzymanie krążenia powodujące

zatrzymanie krążenia powodujące

utratę przytomności. Często po

utratę przytomności. Często po

spożyciu alkoholu

spożyciu alkoholu

Przyczyny

Przyczyny

•

nieumiejętność pływania

nieumiejętność pływania

•

wyczerpanie

wyczerpanie

•

kurcz mięśni

kurcz mięśni

•

zatrucia alkoholem lub narkotykami

zatrucia alkoholem lub narkotykami

•

uraz kręgosłupa szyjnego

uraz kręgosłupa szyjnego

•

hipotermia

hipotermia

•

hipoglikemia

hipoglikemia

•

drgawki

drgawki

•

wypadek jednostki pływającej

wypadek jednostki pływającej

•

nurkowanie - zaplątanie w roślinach wodnych

nurkowanie - zaplątanie w roślinach wodnych

•

samobójstwo itp.

samobójstwo itp.

Patofizjologia

Patofizjologia

•

trzy główne mechanizmy:

trzy główne mechanizmy:

1) uduszenie

1) uduszenie

2) aspiracja wody

2) aspiracja wody

3) wychłodzenie organizmu

3) wychłodzenie organizmu

•

utonięciom i podtopieniom towarzyszy

utonięciom i podtopieniom towarzyszy

zwykle panika i szamotanina,

zwykle panika i szamotanina,

wstrzymanie oddechu, połykanie wody i

wstrzymanie oddechu, połykanie wody i

wymioty

wymioty

•

Większość ofiar zachłystuje się wodą

Większość ofiar zachłystuje się wodą

(

(

utonięcie mokre

utonięcie mokre

) – nie mogą pokonać

) – nie mogą pokonać

napędu oddechowego. Hipoksja jest

napędu oddechowego. Hipoksja jest

bardzo silnym bodźcem wdechowym –

bardzo silnym bodźcem wdechowym –

następuje wzmożone oddychanie i

następuje wzmożone oddychanie i

aspiracja wody. Niedotlenienie powoduje

aspiracja wody. Niedotlenienie powoduje

utratę przytomności, zanik odruchów

utratę przytomności, zanik odruchów

obronnych i uduszenie (np. kurcz dróg

obronnych i uduszenie (np. kurcz dróg

oddechowych – kurcz krtani długotrwały)

oddechowych – kurcz krtani długotrwały)

Utonięcie suche

Utonięcie suche

•

występuje w 10-20% przypadków –

występuje w 10-20% przypadków –

odruchowy skurcz głośni zapobiega

odruchowy skurcz głośni zapobiega

aspiracji wody do dróg oddechowych

aspiracji wody do dróg oddechowych

(woda nie dostaje się do płuc) –

(woda nie dostaje się do płuc) –

następuje bezdech, a po 5-10

następuje bezdech, a po 5-10

minutach zatrzymanie krążenia

minutach zatrzymanie krążenia

Patofizjologia c.d.

Patofizjologia c.d.

•

pobudzenie nerwu X i skurcz naczyń obwodowych,

pobudzenie nerwu X i skurcz naczyń obwodowych,

wagotonia i odruchowa asystolia (np. po obfitym posiłku)

wagotonia i odruchowa asystolia (np. po obfitym posiłku)

•

odruchowe rozszerzenie naczyń i zapaść (zwłaszcza po

odruchowe rozszerzenie naczyń i zapaść (zwłaszcza po

opalaniu się)

opalaniu się)

•

nagłe zanurzenie rozgrzanego ciała w zimnej wodzie

nagłe zanurzenie rozgrzanego ciała w zimnej wodzie

powoduje odruchowe przyspieszenie akcji serca, wzrost

powoduje odruchowe przyspieszenie akcji serca, wzrost

zapotrzebowania organizmu na tlen, hiperwentylację,

zapotrzebowania organizmu na tlen, hiperwentylację,

wzrost ciśnienia i obciążenie pracy serca, często występują

wzrost ciśnienia i obciążenie pracy serca, często występują

nadkomorowe skurcze dodatkowe, a u osób z chorobami

nadkomorowe skurcze dodatkowe, a u osób z chorobami

krążenia może dojść do arytmii, a nawet migotania komór

krążenia może dojść do arytmii, a nawet migotania komór

•

zmiany pourazowe (skoki do wody)

zmiany pourazowe (skoki do wody)

•

zachłyśnięcie wodą słodką lub słoną – odpowiedź organizmu

zachłyśnięcie wodą słodką lub słoną – odpowiedź organizmu

jest inna, ale w obu wypadkach powikłania i sposób

jest inna, ale w obu wypadkach powikłania i sposób

postępowania są podobne

postępowania są podobne

Woda słodka

Woda słodka

•

jest hipotoniczna w stosunku do

jest hipotoniczna w stosunku do

osocza i jest wchłaniana do krążenia

osocza i jest wchłaniana do krążenia

układowego

układowego

•

gwałtowny spadek osmolarności

gwałtowny spadek osmolarności

osocza powoduje hemolizę, może

osocza powoduje hemolizę, może

prowadzić do hiperkaliemi i

prowadzić do hiperkaliemi i

hemoglobinurii – zmiany te są zwykle

hemoglobinurii – zmiany te są zwykle

przejściowe i rzadko wymagają

przejściowe i rzadko wymagają

interwencji terapeutycznej

interwencji terapeutycznej

•

uszkodzenie płuc (utrata surfaktantu i

uszkodzenie płuc (utrata surfaktantu i

uszkodzenie błony pęcherzykowej) –

uszkodzenie błony pęcherzykowej) –

występuje rozsiana niedodma, pęcherzyki

występuje rozsiana niedodma, pęcherzyki

płucne zapadają się i występuje poważne

płucne zapadają się i występuje poważne

zaburzenie stosunku wentylacji do

zaburzenie stosunku wentylacji do

perfuzji. Powietrze nie rozpręża

perfuzji. Powietrze nie rozpręża

pęcherzyków płucnych, większość krwi

pęcherzyków płucnych, większość krwi

nie uczestniczy w wymianie gazowej co

nie uczestniczy w wymianie gazowej co

powoduje poważne niedotlenienie

powoduje poważne niedotlenienie

Woda słona

Woda słona

•

ma nawet 3-krotnie większą

ma nawet 3-krotnie większą

osmolarność niż osocze dlatego nie

osmolarność niż osocze dlatego nie

jest wchłaniana do osocza

jest wchłaniana do osocza



woda dyfunduje z osocza do światła

woda dyfunduje z osocza do światła

pęcherzyków płucnych co prowadzi

pęcherzyków płucnych co prowadzi

do obrzęku płuc, pogorszenia

do obrzęku płuc, pogorszenia

warunków wymiany gazowej i do

warunków wymiany gazowej i do

hipoksemii. Rzadko występuje

hipoksemii. Rzadko występuje

niebezpieczeństwo hipowolemii i

niebezpieczeństwo hipowolemii i

hemokoncentracji

hemokoncentracji

Objawy

Objawy

•

zależnie od reakcji fizjologicznej, czasu trwania

zależnie od reakcji fizjologicznej, czasu trwania

zanurzenia, temperatury wody i jej zanieczyszczenia,

zanurzenia, temperatury wody i jej zanieczyszczenia,

stosunku powierzchni do masy ciała

stosunku powierzchni do masy ciała

poszkodowanego, stopnia ciężkości urazu, obrażeń

poszkodowanego, stopnia ciężkości urazu, obrażeń

dodatkowych i stanu zdrowia poszkodowanego

dodatkowych i stanu zdrowia poszkodowanego

•

bezdech, duszność, przyspieszenie oddechu, sinica,

bezdech, duszność, przyspieszenie oddechu, sinica,

kaszel, ewentualnie słyszalne świsty, niedotlenienie

kaszel, ewentualnie słyszalne świsty, niedotlenienie

•

bóle w klatce piersiowej, objawy niedotlenienia

bóle w klatce piersiowej, objawy niedotlenienia

mięśnia sercowego

mięśnia sercowego

•

tachykardia, bradykardia, niemiarowość, zatrzymanie

tachykardia, bradykardia, niemiarowość, zatrzymanie

krążenia

krążenia

•

czasem spadek ciśnienia krwi

czasem spadek ciśnienia krwi

•

zaburzenia świadomości, utrata

zaburzenia świadomości, utrata

przytomności, drgawki

przytomności, drgawki

•

bladoszara skóra kończyn

bladoszara skóra kończyn

•

uogólniona hipotermia

uogólniona hipotermia

•

czasem niewydolność nerek

czasem niewydolność nerek

Rozpoznanie

Rozpoznanie

•

wywiad: ustalić okoliczności i przebieg wypadku, czas

wywiad: ustalić okoliczności i przebieg wypadku, czas

od utonięcia do wydobycia z wody

od utonięcia do wydobycia z wody

•

badanie przedmiotowe: zbadać głęboką temperaturę

badanie przedmiotowe: zbadać głęboką temperaturę

ciała, osłuchiwanie, rozpoznanie innych obrażeń i

ciała, osłuchiwanie, rozpoznanie innych obrażeń i

urazów

urazów

•

badanie dodatkowe: EKG (ocena ewentualnych

badanie dodatkowe: EKG (ocena ewentualnych

zaburzeń rytmu), badanie krwi, gazometria

zaburzeń rytmu), badanie krwi, gazometria

•

badania obrazowe: RTG klatki piersiowej (ocena płuc),

badania obrazowe: RTG klatki piersiowej (ocena płuc),

i okolicy kręgosłupa szyjnego, TK głowy (ocena

i okolicy kręgosłupa szyjnego, TK głowy (ocena

urazów głowy u pacjentów z zaburzeniami

urazów głowy u pacjentów z zaburzeniami

świadomości)

świadomości)

Leczenie

Leczenie

•

wyłowienie z wody

wyłowienie z wody

–

bezpieczeństwo ratownika i ratowanego

bezpieczeństwo ratownika i ratowanego

–

szybkie, ostrożnie w pozycji poziomej,

szybkie, ostrożnie w pozycji poziomej,

aby nie wywołać zapaści (osłabione

aby nie wywołać zapaści (osłabione

odruchy z baroreceptorów)

odruchy z baroreceptorów)

–

możliwość uszkodzenia odcinka szyjnego

możliwość uszkodzenia odcinka szyjnego

kręgosłupa szyjnego

kręgosłupa szyjnego

BLS

BLS

•

A: Jeżeli reaguje - pozostawić w

A: Jeżeli reaguje - pozostawić w

pozycji bezpiecznej, wezwać pomoc i

pozycji bezpiecznej, wezwać pomoc i

regularnie ponawiać ocenę stanu

regularnie ponawiać ocenę stanu

poszkodowanego do momentu

poszkodowanego do momentu

przybycia specjalistycznej pomocy

przybycia specjalistycznej pomocy

•

B: jeżeli nie reaguje należy wezwać pomoc,

B: jeżeli nie reaguje należy wezwać pomoc,

następnie udrożnić drogi oddechowe przez

następnie udrożnić drogi oddechowe przez

rękoczyn potrójny (jeżeli istnieje podejrzenie

rękoczyn potrójny (jeżeli istnieje podejrzenie

kręgosłupa szyjnego nie odchylamy głowy do

kręgosłupa szyjnego nie odchylamy głowy do

tyłu) i usunąć ciała obce

tyłu) i usunąć ciała obce

–

oddychanie

oddychanie

–

krążenie

krążenie

•

jeśli nie ma krążenia należy przystąpić do

jeśli nie ma krążenia należy przystąpić do

pośredniego masażu serca

pośredniego masażu serca

ALS

ALS

•

drogi oddechowe

drogi oddechowe

–

intubować jeśli jest nieprzytomny

intubować jeśli jest nieprzytomny

•

po intubacji oczyścić oskrzela (w

po intubacji oczyścić oskrzela (w

razie potrzeby opłukać roztworem

razie potrzeby opłukać roztworem

fizjologicznym NaCl)

fizjologicznym NaCl)

•

hipoksemia:

hipoksemia:

–

sinica, nieprawidłowa saturacja i gazometria

sinica, nieprawidłowa saturacja i gazometria

–

PaO2>75 mmHg ( u pacjentów przytomnych przez

PaO2>75 mmHg ( u pacjentów przytomnych przez

maskę, u pacjentów bez zachowanej drożności

maskę, u pacjentów bez zachowanej drożności

dróg oddechowych – intubacja i oddech

dróg oddechowych – intubacja i oddech

zastępczy)

zastępczy)

–

jeśli nie uzyskujemy PaO2>75 mmHg należy

jeśli nie uzyskujemy PaO2>75 mmHg należy

wykonać intubację i zastosować wentylację

wykonać intubację i zastosować wentylację

mechaniczną z FiO2 1,0 i PEEP (5-10 cm H2O) w

mechaniczną z FiO2 1,0 i PEEP (5-10 cm H2O) w

celu rozprężenia pęcherzyków płucnych

celu rozprężenia pęcherzyków płucnych

–

zbyt długie stosowanie wentylacji z użyciem

zbyt długie stosowanie wentylacji z użyciem

wysokich (ponad 50%) stężeń tlenu powoduje

wysokich (ponad 50%) stężeń tlenu powoduje

zmiany w płucach (zwłóknienie)

zmiany w płucach (zwłóknienie)

•

odbarczenie wody z żołądka

odbarczenie wody z żołądka

–

założyć zgłębnik żołądkowy i odessać zawartość żołądka

założyć zgłębnik żołądkowy i odessać zawartość żołądka

•

monitorowanie pracy serca w EKG

monitorowanie pracy serca w EKG

•

pomiar głębokiej temperatury ciała i zwalczanie

pomiar głębokiej temperatury ciała i zwalczanie

hipotermii

hipotermii

–

ogrzanie w zależności od temp. głęb. zew. lub wew.

ogrzanie w zależności od temp. głęb. zew. lub wew.

•

monitorowanie OCŻ (czy pacjent jest odwodniony

monitorowanie OCŻ (czy pacjent jest odwodniony

bądź nawodniony)

bądź nawodniony)

•

kaniulacja w żyle głównej górnej

kaniulacja w żyle głównej górnej

•

posiew krwi w kierunku drobnoustrojów

posiew krwi w kierunku drobnoustrojów

–

często dochodzi do posocznicy

często dochodzi do posocznicy

–

podać antybiotyki

podać antybiotyki

•

kontrola i przywrócenie równowagi

kontrola i przywrócenie równowagi

elektrolitowej

elektrolitowej

–

hipernatremia (podtopienie w wodzie

hipernatremia (podtopienie w wodzie

słonej)

słonej)

–

hiponatremia i hiperwolemia

hiponatremia i hiperwolemia

(podtopienie w wodzie słodkiej)

(podtopienie w wodzie słodkiej)

Transport

Transport

•

przewozić do szpitala (OIT) po

przewozić do szpitala (OIT) po

wyrównaniu stanu ogólnego zawsze

wyrównaniu stanu ogólnego zawsze

w pozycji leżącej

w pozycji leżącej

•

zagrożenie następstwami późnymi

zagrożenie następstwami późnymi

utonięcia przez 24-48h

utonięcia przez 24-48h

Następstwa (powikłania)

Następstwa (powikłania)

•

rozwój zespołu niewydolności oddechowej

rozwój zespołu niewydolności oddechowej

(ARDS)

(ARDS)

–

śródmiąższowy obrzęk płuc (aspiracja wody do

śródmiąższowy obrzęk płuc (aspiracja wody do

pęcherzyków płucnych powoduje wypłukiwanie

pęcherzyków płucnych powoduje wypłukiwanie

surfaktantu i uszkodzenie bariery

surfaktantu i uszkodzenie bariery

pęcherzykowo-włośniczkowej, osłuchowo

pęcherzykowo-włośniczkowej, osłuchowo

stwierdza się rzężenia i trzeszczenia)

stwierdza się rzężenia i trzeszczenia)

–

ogniska niedodmy

ogniska niedodmy

–

aspiracje zapaleniem płuc

aspiracje zapaleniem płuc

–

w konsekwencji niewydolność oddechowa

w konsekwencji niewydolność oddechowa

Rokowanie zależne od

Rokowanie zależne od

•

czasu zanurzenia i czasu zatrzymania

czasu zanurzenia i czasu zatrzymania

krążenia

krążenia

•

czasu resuscytacji (szybkie przywrócenie

czasu resuscytacji (szybkie przywrócenie

krążenia powoduje mniejsze

krążenia powoduje mniejsze

niedotlenienie, kwasicę i wyziębienie)

niedotlenienie, kwasicę i wyziębienie)

•

temperatura wody (szybkie

temperatura wody (szybkie

wychłodzenie zmniejsza

wychłodzenie zmniejsza

zapotrzebowanie na tlen mózgu i tkanek

zapotrzebowanie na tlen mózgu i tkanek

i spowalnia metabolizm

i spowalnia metabolizm

Pogarszają rokowania

Pogarszają rokowania

•

toksyczny obrzęk płuc (toksyczne

toksyczny obrzęk płuc (toksyczne

działanie chloru w basenie

działanie chloru w basenie

kąpielowym)

kąpielowym)

•

aspiracja szlamem

aspiracja szlamem

•

aspiracja treści żołądkowej

aspiracja treści żołądkowej

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę

Skubis & Skubis

Skubis & Skubis