

Naukę w szkole może rozpocząć
dziecko, które osiągnęło tę dojrzałość
szkolną, czyli jest na tyle rozwinięte
fizycznie, intelektualnie i społecznie, że
sprosta wymaganiom czekającym go w
szkole.



S. Szuman określa dojrzałość szkolną
jako: „osiągniecie przez dziecko takiego
poziomu rozwoju fizycznego,
społecznego i psychicznego, który
czyni je wrażliwym i podatnym na
systematyczne nauczanie i
wychowanie w klasie pierwszej szkoły
podstawowej”



M. Przetacznikowa pojęcie dojrzałości
szkolnej postrzega w podobny sposób:
„Dojrzałym do podjęcia nauki szkolnej
nazwiemy dziecko, które osiągnęło taki
stopień rozwoju umysłowego,
społeczno-emocjonalnego oraz
fizycznego, jaki umożliwia mu
przystosowanie się do wymagań szkoły i
kontynuowanie z powodzeniem nauki w
klasie pierwszej”



W ujęciu B. Wilgockiej-Okoń dojrzałość
szkolna to „osiągniecie przez dziecko
takiego stopnia rozwoju
intelektualnego, społecznego
i fizycznego, jaki jest niezbędny do
sprostania wymaganiom szkolnym,
gdzie wymagania szkolne rozumie się
jako zadania związane z
systematycznym uczeniem się”.

E. Hurlock określiła dojrzałość szkolną
jako gotowość dziecka do uczenia się,
wskazując, iż jest to „taki moment w
rozwoju dziecka, gdy spełnione są trzy
główne kryteria warunkujące tę
gotowość, łącznie
i wstępnie determinujące możliwość
odniesienia przez dziecko sukcesu
szkolnego:



zainteresowanie dziecka uczeniem się

(ciekawość poznawcza), chęć bycia

uczonym (motywacja do uczenia się od

innych) oraz motywacja do samodzielnego

uczenia się;



długotrwałość zainteresowania, a więc

kontynuowanie zainteresowania pomimo

trudności i niepowodzeń, wytrwałość i

zdolność do czasowego odraczania

gratyfikacji (aspekt wolicjonalny);



osiąganie postępów w uczeniu się, choćby

były one nieznane, a wiec dokonywanie się

zmian (aspekt behawioralny) i czerpanie

stąd zadowolenia (aspekt emocjonalny)”



Współcześnie dojrzałość szkolną traktuje się

jako zespół cech jednostki zależnych nie tylko

od wewnętrznych procesów dojrzewania, ale

przede wszystkim jako wynik interakcji

między przygotowanym do wymagań

szkolnych dzieckiem a jego środowiskiem

rodzinnym i wychowaniem przedszkolnym.



Determinuje to postrzeganie gotowości

szkolnej jako procesu (zależnego od

przeszłych i obecnych doświadczeń

życiowych) oraz rezultatu aktywności samego

dziecka i aktywności osób dorosłych, które

tworzą środowisko życia dziecka i rozwoju,

czyli warunki społecznego uczenia się.

Dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole „to takie, które:



Jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo,

zwłaszcza w zakresie precyzyjnych ruchów rąk i

palców;



Posiada dobrą orientację w otoczeniu oraz określony

zasób wiedzy ogólnej o świecie;



Posiada na tyle rozwinięte zdolności komunikacyjne,

aby móc porozumiewać się w sposób zrozumiały dla

rozmówcy (zarówno dorosłego, jak i rówieśnika),



Potrafi działać intencjonalnie, tzn. podejmuje celowe

czynności i wykonuje je do końca;



Jest uspołecznione w stopniu pozwalającym na

zgodne i przyjazne współdziałanie z rówieśnikami,

liczenie się z chęciami i życzeniami innych oraz

wykonywanie poleceń kierowanych przez dorosłych do

całej grupy dzieci;



Jest na tyle dojrzałe emocjonalnie, aby rozstać się z

matką na czas pobytu w szkole oraz kontrolować

doświadczane emocje (lęk, złość i inne), nie

uzewnętrzniając ich w sposób zbyt gwałtowny”



Gotowość fizyczna



Gotowość umysłowa



Gotowość społeczna i emocjonalna



Stan zdrowia:
- funkcjonowanie organów zmysłowych,
- odporność na choroby i zmęczenie
- ogólna, a szczególności manualna
sprawność ruchową polegająca na
koordynacji wzrokowo-słuchowej

W wielu czynnościach intelektualnych,

w przystosowaniu się do życia

szkolnego i w pracy szkolnej dużą i

ważna rolę odgrywa rozwój fizyczny

dziecka. Obejmuje on kształtowanie się

cech somatycznych, sprawności

motorycznych i narządów

wewnętrznych. W trakcie tego rozwoju

dziecko osiąga pewną sprawność

fizyczną, czyli możliwość wykonywania

czynności ruchowych, wymagających

doskonalenia pewnych cech

motorycznych, np. siły, zręczności,

szybkości czy wytrwałości.

Dojrzałość fizyczna warunkuje dojrzałość

psychomotoryczną u dziecka, która ma

wpływ na dobrą orientację w przestrzeni,

koordynację ruchową oraz wzrokowo-

słuchowo-ruchową.

Przejawem tej dojrzałości jest sprawność

ruchów rąk, opanowanie ruchów

narzędziowych (praksji), umiejętność

hamowania pewnych impulsów

ruchowych, wykonywania ruchów ciągłych

(przy łączeniu elementów graficznych),

zdolność utrzymania kierunku ruchu

(rysowania elementów wzdłuż linii

poziomej).

Przejawem tej dojrzałości jest:

1.

sprawność ruchów rąk,

2.

opanowanie ruchów narzędziowych (praksji),

3.

umiejętność hamowania pewnych impulsów

ruchowych,

4.

wykonywania ruchów ciągłych (przy łączeniu

elementów graficznych),

5.

zdolność utrzymania kierunku ruchu

(rysowania elementów wzdłuż linii poziomej)

6.

umiejętność przetwarzania statycznego

obrazu graficznego (liter, wyrazów) na obraz

dźwiękowy (głoski, słowa) oraz obu tych

obrazów na obraz ruchu

7.

Sprawność w czynnościach

samoobsługowych



Prawidłowy stan fizyczny dziecka
rokuje, że odporniejsze na infekcje, nie
będzie często chorować, odporniejsze
też będzie na zmęczenie, będzie
bardziej zdolne do większego wysiłku
umysłowego, koncentracji uwagi.

Dojrzałość umysłową charakteryzuje głównie

„swoboda w posługiwaniu się mową (realizacja

językowa) oraz prawidłowe rozumienie mowy

innych (kompetencja językowa). Ponadto dzieci

dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania

potrafią dokonać analizy i syntezy wzrokowej

oraz słuchowej, rozumieją, iż określone treści

można przekazać za pośrednictwem umownych

znaków (symboli) jakimi są głoski i litery czy też

słowa i wyrazy. Nieodzowny jest również taki

zasób doświadczeń i wiadomości, który pozwala

powiązać nie tylko określony znak graficzny z

odpowiednim dźwiękiem, ale także z treścią

znaną dziecku z otaczającej je rzeczywistości”



Spostrzeganie analityczno-syntetyczne



Uogólnianie i tworzenie pojęć



Umiejętność dowolnego
(intencjonalnego) koncentrowania
uwagi na jednym zajęciu przez dłuższy
czas



stopień zaradności,



chęć i umiejętność nawiązywania
kontaktu z nauczycielem i innymi
dziećmi,



łatwa orientacja w nowym środowisku



równowaga uczuciowa
i opanowanie, będące podstawą
zdyscyplinowania i umiejętności
współżycia w klasie szkolnej



Zgodnie z wynikami najnowszych badań

dziecko powinno osiągnąć przynajmniej

minimalny poziom kompetencji

społecznych przed szóstym rokiem życia,

ponieważ w przeciwnym razie grozi mu

nieprzystosowanie społeczne. Brak takiego

przystosowania oznacza nieukończenie

szkoły, kłopoty ze znalezieniem pracy.



Zatem ważne jest, by do szóstego roku

życia dziecko uzyskało pomoc w tym

zakresie, gdyż każda zwłoka zmniejsza

jego szanse na prawidłowy rozwój i sukces

życiowy

Umiejętności te to:



Znajomość własnych emocji.



Kierowanie emocjami, panowanie nad
emocjami. Uświadomienie emocji i
nazwanie jej.



Zdolność motywowania. Podporządkowanie
emocji wybranym celom.



Zdolność rozpoznawania emocji u innych,
określana słowem „empatia”.



Zdolność nawiązywania i podtrzymywania
związków z innymi.