Podstawy gleboznawstwa

• Powstawanie gleb i czynniki

glebotwórcze

• Morfologia gleb (poziomy

genetyczne, procesy glebowe)

• Gleba jako układ trójfazowy
• Chemiczne i fizykochemiczne

właściwości gleb

• Materia organiczna gleb
• Organizmy glebowe
• Podstawy systematyki gleb

Powstawanie gleb i czynniki

glebotwórcze

Glebą nazywamy wierzchnią warstwę

skorupy

ziemskiej

zdolną

zapewnić

roślinom warunki wzrostu i rozwoju,
powstałą ze zwietrzeliny skalnej w wyniku
oddziaływania na nią zmiennych w czasie
czynników w określonych warunkach
rzeźby terenu.

Gleba jest tworem złożonym, ożywionym i

dynamicznym w którym zachodzą ciągłe
procesy rozkładu i syntezy związków
organicznych i mineralnych.

Powstawanie gleb i czynniki

glebotwórcze

Procesem glebotwórczym nazywamy

całość

zmian

przebiegających

w

przypowierzchniowych

warstwach

litosfery powodujących powstanie i
rozwój gleby.

Każda

gleba

powstaje

w

wyniku

oddziaływania na zwietrzelinę skalną
szeregu czynników. Czynniki te mogą
mieć różny wpływ na powstawanie
gleby i zmieniać się w czasie.

Powstawanie gleb i czynniki

glebotwórcze

Czynniki glebotwórcze:
• Skała macierzysta
• Klimat
• Organizmy żywe
• Woda
• Oddziaływanie człowieka (w przypadku

gleb uprawnych)

Warunki powstawania gleb:
• Ukształtowanie terenu (relief)
• Czas

Skała macierzysta

Skała macierzysta to substrat z którego powstaje

gleba. Stanowi ona główną część masy gleby
(97 – 99 %).

Skała macierzysta w zależności od stopnia

rozdrobnienia,

składu

mechanicznego,

mineralogicznego i chemicznego może w różny
sposób oddziaływać na przebieg procesu
glebowego.

Skład

mineralogiczny

i

chemiczny

skały

macierzystej wpływa na jej podatność na
wietrzenie a tym samym na tempo rozwoju
powstającej gleby.

Klimat

Klimat określa charakter wietrzenia, wpływa na

kierunki procesów glebotwórczych, wyznacza
reżim cieplny i wodny od których uzależnione
jest tempo wszystkich procesów zachodzących
w glebie.

Najistotniejsze

parametry

charakteryzujące

klimat to średnia roczna suma opadów,
rozkład

opadów,

wilgotność

względna

powietrza oraz temperatura.

Im klimat jest cieplejszy i bardziej wilgotny tym

szybciej i intensywniej zachodzą procesy
glebowe.

Organizmy żywe

Na powstawanie gleby wpływ wywierają

wszystkie organizmy żywe. Aktywność flory i
fauny jest ściśle powiązana z klimatem, wodą i
właściwościami skały macierzystej.

Fauna glebowa odgrywa istotną rolę w

mieszaniu

materiału

glebowego,

obiegu

pierwiastków,

mineralizacji

materii

organicznej i stabilizacji struktury glebowej.
Dostająca się na powierzchnię gleby materia
organiczna jest przez zwierzęta glebowe
wprowadzana do głębszych warstw gleby.

Organizmy żywe

Roślinność chroni glebą przed erozją wodną i

wietrzną. Jest źródłem materii organicznej.
System

korzeniowy

roślin

powoduje

przemieszczanie składników odżywczych do
głębszych partii profili glebowych.

Mikroorganizmy glebowe rozkładają materię

organiczną, są odpowiedzialne za obieg
pierwiastków odżywczych w ekosystemach i
oddziaływują na strukturę gleby.

Woda

Woda pod wszystkimi postaciami jest czynnikiem

glebotwórczym. Morza i oceany są miejscem
powstawania

skał

macierzystych

(skały

osadowe).

Woda przyczynia się do usuwania materiału

glebowego z pewnych miejsc i jego osadzania
w innych miejscach.

Woda glebowa przyczynia się do rozwoju profilu

glebowego będąc nośnikiem pierwiastków i
związków chemicznych.

Warunki powstawania gleby –

rzeźba terenu

Rzeźba terenu oraz jego położenie w stosunku

do poziomu morza stwarzają określone
warunki

przebiegu

procesu

glebowego

działając

modyfikująco

na

czynniki

glebotwórcze.

Rzeźba

terenu

wpływa

na

intensywność

czynników glebotwórczych, przyczynia się do
tworzenia klimatu lokalnego który w pewnych
przypadkach może oddziaływać na rozwój
gleby silniej niż klimat ogólny.

Warunki powstawania gleby –

rzeźba terenu

Rzeźba terenu i związane z nią nasilenie

procesów erozyjnych wpływają istotnie na
proces tworzenia się profilu glebowego.

Na stokach dochodzi do wymywania materiału

glebowego, stąd profile glebowe mogą być
płytkie, natomiast u podnóża stoków dochodzi
do

depozycji

wymytego

materiału

i

wytwarzania się głębokich i bogatych w
materię organiczna profili glebowych.

Warunki powstawania gleby –

czas

Czas

jest

warunkiem

powstania

gleby.

Formowanie

się

gleb

jest

procesem

długotrwałym.

Działanie czynników glebotwórczych zmienia się

w czasie co znajduje odbicie w budowie profili
glebowych.

Procesy glebotwórcze

Procesem glebotwórczym nazywamy całokształt

zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych
zachodzących

w

wierzchnich

warstwach

litosfery w wyniku których powstaje gleba.

Najważniejsze procesy glebotwórcze to:
• Proces inicjalny
• Proces brunatnienia
• Proces przemywania
• Proces bielicowania
• Proces glejowy
• Proces bagienny
• Proces murszenia

Proces inicjalny

Proces zachodzący z udziałem pionierskich

zbiorowisk

mikroorganizmów

i

roślin.

Powoduje powstawanie gleb prymitywnych np.
litosoli, regosoli. W wyniku tego procesu
kształtuje się słabo zaznaczony poziom
akumulacji próchnicy.

Proces brunatnienia

Polega na stopniowym rozpadzie pierwotnych

krzemianów i glinokrzemianów, a następnie
uwalnianiu się z nich związków żelaza i glinu
w postaci nierozpuszczalnych wodorotlenków i
kompleksów z kwasami próchnicznymi, które
z kolei osadzają się na powierzchni ziaren
gleby, nadając im brunatna barwę. Nie
zachodzi przemieszczanie żelaza i glinu, gdyż
tworzą się trwałe kompleksy próchniczno-
ilasto-żelaziste.

Proces brunatnienia prowadzi do powstania gleb

brunatnych (Cambisols).

Proces przemywania

Proces przemywania (płowienia, lessiważu,

lessivage) polega na przemieszczeniu w głąb
profilu glebowego wymytych z wyżej leżących
poziomów cząstek koloidalnych będących w
stanie rozproszenia, bez ich uprzedniego
rozkładu.

Przemywanie zachodzi przy słabo kwaśnym

odczynie gleby, prowadząc do powstania
poziomu płowego i poziomu iluwialnego
ilastego, które to poziomy są typowe dla gleb
płowych.

Proces bielicowania

Proces bielicowania (podzolizacji) polega na

rozkładzie

glinokrzemianów

i

koloidów

glebowych, wymywaniu w głąb profilu
glebowego

składników

zasadowych,

a

następnie

uruchamianiu

kwasów

próchnicowych oraz związków żelaza i glinu.
Żelazo i glin tworzą z kwasami fulwowymi
łatwo rozpuszczalne kompleksy. Proces
wymywania

składników

pochodzących

z

rozkładu

koloidów

glebowych

i

glinokrzemianów prowadzi do powstania jasno
zabarwionego

poziomu

(eluwialnego)oraz

ciemniej zabarwionego, leżącego pod nim
poziomu wmycia.

Proces glejowy

Polega

na

redukcji

związków

różnych

mineralnych związków (żelaza, manganu i
innych) utworu glebowego w warunkach
nadmiernej

wilgotności.

Związki

żelaza

trójwartościowego,

mające

zabarwienie

brunatnordzawe lub żółtordzawe przechodzą
w wyniku tego procesu w związki żelaza
dwuwartościowego

o

zabarwieniu

zielonkawym, niebieskawym i szarym. W
wyniku procesu glejowego poziomy bogate w
związki żelaza i manganu przyjmują barwę
szarą, zielonkawą lub niebieskawą.

Proces bagienny

Polega na gromadzeniu się i humifikacji

szczątków roślin w warunkach nadmiernego
uwilgotnienia. Gleby powstające w wyniku
procesów bagiennych zaliczamy do gleb
mułowo-bagiennych lub torfowo-bagiennych.

Proces murszowy

Zachodzi

w

odwodnionych

warstwach

organicznych

(torfowych,

mułowych,

gytiowych), a więc w warunkach aerobowych.
Polega na fizycznych, fizykochemicznych i
biochemicznych przemianach zachodzących w
substancji organicznej gleby pod wpływem
zmniejszenia jej uwilgotnienia i zwiększenia
dostępu

powietrza.

Odwodniona

masa

organiczna dzieli się na coraz mniejsze
agregaty, niekiedy przyjmujące formę ziarn. W
wyniku procesu murszenia kształtuje się
wyraźny strukturalny poziom murszowy, będący
cechą charakterystyczną gleb murszowych.

Morfologia Gleb

Poziomy genetyczne gleb

Profilem glebowym nazywamy pionowy przekrój

gleby ukazujący jej budowę wraz z poziomami
zróżnicowania.

Naturalne poziomy zróżnicowania
nazywane są poziomami
genetycznymi lub poziomami
diagnostycznymi.

Poziomy genetyczne gleb

Poziom glebowy to warstwa mineralna lub

organiczno-mineralna

znajdująca

się

w

obrębie profilu glebowego, w przybliżeniu
równoległa do powierzchni gleby, odróżniająca
się od poziomów sąsiednich konsystencją,
uziarnieniem, barwą, składem chemicznym,
ilością i jakością materii organicznej.

Poziomy genetyczne gleb

Rozróżnia

się

poziomy

główne,

przejściowe,

mieszane oraz podpoziomy. W opisie profilu

glebowego określa się również cechy towarzyszące

poziomów glebowych.

Poziomy główne oznacza się dużymi literami alfabetu

łacińskiego a cechy towarzyszące literami małymi.

Poziomy przejściowe to poziomy w których dominują

cechy jednego poziomu genetycznego, ale obecne są

również cechy innego poziomu. Oznaczenie np. AB

(dominuja cechy poziomu A, ale obecne sa niektóre

cechy poziomu B).

Poziomy mieszane to poziomy charakteryzujące się

cechami obu sąsiadujących poziomów genetycznych.

Oznaczenie np. A/B.

Poziomy genetyczne gleb

Granica pomiędzy sąsiadującymi poziomami może

być:

• Ostra – rozgraniczenie poziomów jest bardzo

nagłe, strefa przejścia jednego poziomu w
drugi wynosi mniej niż 2 cm

• Wyraźna - rozgraniczenie poziomów jest nagłe,

strefa przejścia jednego poziomu w drugi
wynosi 2 - 5 cm

Jeżeli strefa przejściowa między poziomami jest

szersza niż 5 cm mówimy o poziomie
mieszanym lub przejściowym.

Poziomy główne w glebach

mineralnych i organiczno-

mineralnych

Poziom organiczny (O) – poziom w którym

objętościowo przeważa materia organiczna, a
wagowo stanowi ona ponad 20 % masy. Poziom
ten tworzy się w warunkach aerobowych i jego
miąższość nie przekracza 30 cm. W jego skład
wchodzi opadłe listowie oraz obumarłe części
pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Poziom próchniczny (A) – Obejmuje strefę

wmywania. Występuje w glebach naturalnych o
nienaruszonym profilu. Jego miąższość waha się
od kilku do kilkunastu cm. Odznacza się
ciemnym zabarwieniem. Zawartość materii
organicznej wynosi od ułamków procenta do 10
%.

Poziomy główne w glebach

mineralnych i organiczno-

mineralnych

Poziom eluwialny (E) – nazywany również

poziomem wymywania. Jego główna cechą jest
wymycie z niego związków glinu i żelaza, oraz
frakcji splawialnej. Charakteryzuje się jasnym
zabarwieniem (do białego) pochodzącym od
krzemionki.

Poziom wzbogacenia (B) – nazywany także

poziomem wmycia. Następuje w nim osadzanie
składników wymytych z poziomów zalegających
powyżej. Osadzają się w nim głównie tlenki
żelaza i glinu, sole wapnia, fosforu, minerały
ilaste

oraz

koloidy

organiczne

(kwasy

próchnicowe). Barwa poziomu jest najczęściej
rdzawoszara lub jasnobrunatna.

Poziomy główne w glebach

mineralnych i organiczno-

mineralnych

Poziom glejowy (G) – wykształca się w

warunkach uwilgotnienia i słabego dostępu lub
braku tlenu. Charakteryzuje się zielonkawym,
niebieskawym lub popielatym zabarwieniem.

Poziom skały macierzystej (C) - występuje w

profilu poniżej poziomów zróżnicowania gleby.
Zbudowany jest z rozdrobnionych materiałów
budujących skałę macierzystą.

Miąższość gleb

Miąższość gleby określa łączną głębokość wszystkich

poziomów genetycznych profilu glebowego od

powierzchni do poziomu skały macierzystej.

Gleby wytworzone ze skał niemasywnych dzieli się na

całkowite i niecałkowite.

Gleby całkowite to gleby w których wszystkie poziomy

genetyczne, łącznie ze skałą macierzystą stanowią

jednolity materiał tj. o tym samym pochodzeniu

geologicznym i zbliżonym składzie granulometrycznym.

Gleby niecałkowite to te w których profilu do głębokości

150 cm występuje materiał niejednolity tj. o różnym

pochodzeniu

geologicznym

i

różnym

składzie

ganulometrycznym

Miąższość gleb

Gleby niecałkowite dzielimy na:
płytkie - profil jednolity genetycznie o

niezmienionym

składzie

granulometrycznym ma miąższość mniejszą
niż 50 cm.

średnio głębokie – profil jednolity genetycznie

ma miąższość od 50 do 100 cm.

głębokie – profil jednolity genetycznie ma

miąższość od 100 do <150 cm.

Miąższość gleb

Gleby wytworzone ze skał masywnych

dzielimy na:

płytkie - do 25 cm.
średnio głębokie –25 – 50 cm
głębokie – 50 – 100 cm
bardzo głębokie – 50 – 100 cm

Miąższość gleb

Gleby organiczne dzielimy na:
płytkie - 30 – 80 cm.
średnio głębokie –80 – 130 cm
głębokie – >130 cm

Struktura gleb

Strukturą

gleby

nazywamy

stan

zagregowania elementarnych cząstek
fazy stałej gleby.

Struktury gleb dzielimy na proste

(nieagregatowe) oraz agregatowe.

Struktura gleb

Struktury proste to:
Struktura

rozdzielno-

ziarnista – ziarna gleb
występują oddzielnie nie
połączone

żadnym

spoiwem.

Struktura masywna (zwarta,

masywna) – gleba tworzy
jednolita

masę,

brak

pęknięć i trwałych szczelin.

Struktura gleb

Wśród struktur agregatowych wyróżniamy :

Struktury sferoidalne – o agregatach o kształcie
zbliżonym do kulistego (m. in. należ tu
struktura koprolitowa, gruzełkowa, i ziarnista)

Struktura gruzełkowa

Struktura gleb

Struktury poliedryczne (foremnowielościenne) –
o agregatach równomiernie wykształconych
wzdłuż trzech prostopadłych do siebie osi
(struktura ostrokrawędzista, zaokrąglona i
bryłowa).

Struktura bryłowa

Struktura gleb

Struktury wrzecionowate - agregaty mają
kształt graniastosłupów. Oś pionowa jest
znacznie dłuższa niż osie pozostałe (struktura
pryzmatyczna i słupowa)

Struktura pryzmatyczna

Struktura gleb

Struktury

dyskoidalne

–

agregaty

są

rozbudowane wzdłuż osi poziomych. Występują
tu

struktura

płytkowa

oraz

struktura

skorupkowa.

Struktura płytkowa

Gleba jako układ

trójfazowy

Gleba składa się z trzech faz:
Fazy

stałej

którą

stanowią

cząstki

mineralne,

organiczne

i

organiczno

mineralne.

Fazy ciekłej – stanowi ją woda, w której

rozpuszczone są związki mineralne i
organiczne, tworzące roztwór glebowy.

Fazy gazowej – którą stanowi mieszanina

gazów i pary wodnej – powietrze glebowe.

Faza stała gleby

Cząstki mineralne, organiczne i organiczno-mineralne

stanowią główne tworzywo gleby. Składnikami
mineralnymi są okruchy skał i minerałów. Składniki
organiczne

to

przede

wszystkim

związki

próchniczne oraz resztki roślinne i zwierzęce.

Najważniejszą cechą fazy stałej gleby jest skład

granulometryczny

który

określa

stopień

rozdrobnienia mineralnej części fazy stałej gleby.
Inne istotne cech to:

- gęstość właściwa
- gęstość objętościowa
- porowatość

Faza ciekła gleby

Roztwór glebowy bierze udział we

wszystkich procesach glebowych i
wywiera wpływ na życie roślin.

Ilość i jakość wody w glebie zależy od

klimatu, rzeźby terenu, budowy gleby i
jej właściwości oraz sposobu jej
użytkowania.

Woda w glebie występuje w wielu

postaciach.

Postacie wody w glebie

1) Woda w postaci pary wodnej
2) Woda molekularna

a) woda higroskopowa
b) woda błonkowata

3) Woda kapilarna

a) woda kapilarna właściwa
b)

woda

kapilarna

zawieszona

(przywierająca)

4) Woda wolna

a) woda infiltracyjna (przesiąkująca)
b) woda gruntowo-glebowa

Woda w postaci pary wodnej wchodzi w

skład powietrza glebowego. Pozostaje
w równowadze z wodą znajdującą się
w glebie w postaci ciekłej oraz w
ciągłej wymianie z parą wodną
występującą

w

powietrzu

atmosferycznym.

Woda molekularna to cząsteczki wody związane z

cząstkami gleby siłami elektrostatycznymi oraz
siłami Van der Waalsa.

Ilość

wody

molekularnej

zależy

od

składu

granulometrycznego, mineralnego i chemicznego
gleby a przede wszystkim od ilości jakości
koloidów glebowych i składu jonowego ich
kompleksu sorpcyjnego. Jony jednowartościowe
(np. Na

+

) powiększają ilość wody molekularnej i

obniżają

spójność

gleb,

natomiast

jony

dwuwartościowe (np. Ca

2+

) zmniejszają ilość

wody molekularnej i powiększają spójność gleby
co oddziałuje korzystnie na jej właściwości
fizyczne i agrotechniczne.

Woda higroskopowa to woda tworząca na

powierzchni

cząstek

gleby

powłokę

bezpośrednio do nich przylegającą. Powstaje

wtedy otoczka wody mocno związana z cząstką

gleby. Grubość tej otoczki może dochodzić do

wielkość równej średnicy 100 cząsteczek wody.

Woda higroskopowa jest niedostępna dla roślin

gdyż siła wiążąca ją z woda jest znacznie

większa niż siła ssąca korzeni roślin.

Woda higroskopowa nie przemieszcza się w glebie,

nie rozpuszcza soli. Zamarza w temperaturze

znacznie

poniżej

0

o

C

a

całkowitemu

odparowaniu ulega dopiero w temperaturze

105

o

C.

Woda błonkowata jest to woda związana

siłami molekularnymi przez zewnętrzne
warstwy wody higroskopowej. Ilość wody
błonkowatej jest 2 – 4 razy większa niż
ilość wody higroskopowej.

Woda

błonkowata

wykazuje

niewielką

zdolność do przemieszczania się w glebie
z miejsc wilgotniejszych do miejsc
suchszych. Jej część jest dostępna dla
roślin w przedziale wody bardzo trudno
dostępnej.

Woda kapilarna właściwa to woda występująca w

glebie w strefie podsiąku kapilarnego i

pozostająca w kontakcie z wodą gruntowo-

glebową.

Strefa wody kapilarnej właściwej zamkniętej

występuje bezpośrednio nad wodą gruntowo-

glebową, sięgając ponad nią do wysokości, do

której woda wypełnia wszystkie kapilarne pory

glebowe. Powyżej występuje strefa wody

kapilarnej właściwej otwartej, w której tylko

część porów kapilarnych jest wypełniona wodą.

Pory kapilarne to pory o średnicy rzędu dziesiątych

lub setnych milimetra w których występują siły

kapilarne (włoskowate).

Wysokość podsiąku kapilarnego oraz ilość

wody jaka w jednostce czasu może
być przeniesiona do płytszych warstw
gleby

zależy

składu

granulometrycznego oraz struktury
gleby.

Woda kapilarna zawieszona to woda której

źródłem są opady atmosferyczne, spływ
powierzchniowy lub nawodnienie gleby.

Występowanie wody kapilarnej zawieszonej

jest

możliwe

wówczas

gdy

siły

utrzymujące słupek wody w kapilarze
są większe niż siła grawitacji.

Woda kapilarna właściwa i zawieszona jest

dostępna dla roślin.

Woda wolna to woda wypełniająca pory glebowe

większe od kapilarnych i przemieszczająca się w
profilu glebowym pod wpływem siły grawitacji.

Woda wolna występuje w glebie jako woda

infiltracyjna (przesiąkająca) która pojawia się w
glebie po obfitych opadach atmosferycznych oraz
lub jako woda gruntowa. Woda gruntowa to woda
zatrzymana w profilu glebowym przez warstwę
materiałów nieprzepuszczalnych. Jeśli zwierciadło
wody gruntowej zalega w strefie profilu
glebowego lub w bliskiej strefie podprofilowej to
nazywamy ją wówczas wodą gruntowo-glebową.

Retencja wody glebowej

Zdolność gleby do zatrzymywania wody opadowej

nazywamy retencja glebową.

W retencji glebowej wyróżniamy retencję użyteczną

która określa część wody zgromadzonej w glebie z

której mogą korzystać rośliny.

Rośliny korzystają z następujących form wody

glebowej:

- wody infiltracyjnej (w okresie po opadach

atmosferycznych)

- wody kapilarnej przywierającej i właściwej
- z części wody błonkowatej (w ograniczonym

zakresie)

Retencja wody glebowej

Całkowita siła wiążąca wodę z gleba jest

nazywana potencjałem wody glebowej lub
siłą ssącą.

Na podstawie wyników pomiarów ilości wody

odsączającej się z gleby przy wywieraniu
na nią określonego ciśnienia można
wykreślić krzywą sorpcji wody (krzywą pF).
Krzywa ta wskazuje z jaka siłą związana
jest woda w glebie, przy przedziale od
stanu pełnego nasycenia do stanu suchego.

Retencja wody glebowej

Co to jest pF?

pF = log h

gdzie h jest podane w cm słupa H

2

O

pF to logarytm dziesiętny z wysokości

słupa wody (w cm), którego ciśnienie
odpowiada sile ssącej gleby.

Retencja wody glebowej

Graniczne wartości pF odpowiadają różnym formom

wody i stopniom jej dostępności.

pF
0 – 2,0 – woda grawitacyjna szybko przesiąkająca, w

minimalnej ilości pobierana przez rośliny

2,0 – 2,2 – woda wolna grawitacyjna powoli

przesiąkająca, pobierana przez rośliny w ciągu 3

– 4 dni po opadach

2,2 – 3,0 – woda kapilarna łatwo dostępna dla roślin
3,0 – 4,2 – woda kapilarna trudno dostępna dla

roślin

4,2 – punkt trwałego więdnięcia
4,7 - maksymalna higroskopowość

Powietrze glebowe

Powietrze glebowe zajmuje przestwory które nie

są wypełnione wodą.

Skład powietrz glebowego różni się nieco od

składu powietrza atmosferycznego.

Azot stanowi około 81,5 % objętości powietrza

glebowego.

Tlen 16 – 18 %
Dwutlenek węgla 0,3 % (maksymalnie nawet do

4 %).

Powietrze glebowe

Pomiędzy powietrzem glebowym a atmosferycznym

następuje ciągła wymiana gazów określana
niekiedy jako „oddychanie gleby”.

Oddychanie gleby odbywa się na zasadzie:
Dyfuzji stężeniowej – gazy pomiędzy atmosferą a

gleba przemieszczają się z miejsc o większej
koncentracji do miejsc o mniejszej koncentracji.

Dyfuzji termicznej – przepływ powietrza następuje z

miejsc o wyższej temperaturze do miejsc o
temperaturze niższej

Przepływu ciśnieniowego – wymiana powietrza

odbywa się pod wpływem określonego gradientu
ciśnienia.