LECZENIE DIETETYCZNE W

LECZENIE DIETETYCZNE W

OSTREJ NIEWYDOLNOŚCI

OSTREJ NIEWYDOLNOŚCI

NEREK

NEREK

Ewa Posłuszny

Ewa Posłuszny

Grupa C 2

Grupa C 2



Żywienie w ostrej niewydolności nerek jest

Żywienie w ostrej niewydolności nerek jest

nieodłącznym składnikiem leczenia.

nieodłącznym składnikiem leczenia.



O tym, jakie ma myć żywienie, decyduje stan

O tym, jakie ma myć żywienie, decyduje stan

odżywienia, choroba podstawowa lub

odżywienia, choroba podstawowa lub

współistniejąca, prowadząca do niewydolności

współistniejąca, prowadząca do niewydolności

nerek, nasilenie katabolizmu i stopień upośledzenia

nerek, nasilenie katabolizmu i stopień upośledzenia

czynności nerek.

czynności nerek.



Dieta ma być ustalona indywidualnie dla każdego

Dieta ma być ustalona indywidualnie dla każdego

pacjenta.

pacjenta.



Planując dietę należy wziąć pod uwagę: masę ciała,

Planując dietę należy wziąć pod uwagę: masę ciała,

bilans wodny i stężenie elektrolitów we krwi.

bilans wodny i stężenie elektrolitów we krwi.



W stanie ostrym białka (albuminy, transferryna,

W stanie ostrym białka (albuminy, transferryna,

prealbuminy) zmniejszają swoje stężenie, są to tzw.

prealbuminy) zmniejszają swoje stężenie, są to tzw.

ujemne wskaźniki ostrej niewydolności nerek. Na tej

ujemne wskaźniki ostrej niewydolności nerek. Na tej

podstawie ocenia się nie tylko niedożywienie, lecz

podstawie ocenia się nie tylko niedożywienie, lecz

także nasilenie ostrej fazy niewydolności nerek.

także nasilenie ostrej fazy niewydolności nerek.

ENERGIA

ENERGIA



Jeśli choroba przebiega bez powikłań, to

Jeśli choroba przebiega bez powikłań, to

nie wzrasta zapotrzebowanie

nie wzrasta zapotrzebowanie

energetyczne- przyjmuje się około

energetyczne- przyjmuje się około

25kcal/kg mc

25kcal/kg mc

(pacjent leżący).

(pacjent leżący).



Dla chorych, u których występują

Dla chorych, u których występują

powikłania i zwiększa się wydatek

powikłania i zwiększa się wydatek

energetyczny ppm, zaleca się

energetyczny ppm, zaleca się

35-50

35-50

kcal/kg mc.

kcal/kg mc.

BIAŁKO

BIAŁKO



Zapotrzebowanie na białko określa się na

Zapotrzebowanie na białko określa się na

podstawie stężenia azotu mocznika we krwi i

podstawie stężenia azotu mocznika we krwi i

zawartości mocznika w moczu.

zawartości mocznika w moczu.



Dieta powinna być niskobiałkowa aby nie nasilać

Dieta powinna być niskobiałkowa aby nie nasilać

mocznicy.

mocznicy.



Chorzy leczeni zachowawczo, niedializowani

Chorzy leczeni zachowawczo, niedializowani

otrzymują białka 0,5-0,6 g/kg mc., a dializowani

otrzymują białka 0,5-0,6 g/kg mc., a dializowani

powyżej 0,8 g/kg mc.

powyżej 0,8 g/kg mc.



W przypadku hemodializy 1-1,2 g/kg mc., a w

W przypadku hemodializy 1-1,2 g/kg mc., a w

dializie otrzewnowej 1,4-1,5 g/kg mc.

dializie otrzewnowej 1,4-1,5 g/kg mc.

TŁUSZCZ

TŁUSZCZ



Zaleca się 1 g/kg mc.

Zaleca się 1 g/kg mc.



W okresie skąpomoczu i bezmoczu ogranicza się

W okresie skąpomoczu i bezmoczu ogranicza się

płyny, aby nie doprowadzić do przewodnienia

płyny, aby nie doprowadzić do przewodnienia

organizmu.

organizmu.



Ograniczeniu podlegają także: sód, potas i fosforany.

Ograniczeniu podlegają także: sód, potas i fosforany.



W stadium wczesnego wielomoczu, aby nie doszło

W stadium wczesnego wielomoczu, aby nie doszło

do odwodnienia, zaleca się dużą ilość płynów.

do odwodnienia, zaleca się dużą ilość płynów.

Pacjent wydala do 5-6 litrów moczu na dobę, a wraz

Pacjent wydala do 5-6 litrów moczu na dobę, a wraz

z nim uciekają elektrolity( chlorek sodu, chlorek

z nim uciekają elektrolity( chlorek sodu, chlorek

potasu), które należy uzupełniać.

potasu), które należy uzupełniać.



W czwartym stadium, gdy nerki zaczynają

W czwartym stadium, gdy nerki zaczynają

zagęszczać mocz, białko podaje się do granic

zagęszczać mocz, białko podaje się do granic

tolerancji przez pacjenta. W okresie powrotu do

tolerancji przez pacjenta. W okresie powrotu do

zdrowia dieta powinna zawierać odpowiednią ilość

zdrowia dieta powinna zawierać odpowiednią ilość

witamin i i składników mineralnych.

witamin i i składników mineralnych.



U większości

U większości

chorych niezbędne jest żywienie pozajelitowe.

chorych niezbędne jest żywienie pozajelitowe.

Ważne jest monitorowanie gospodarki wodno-elektrolitowej i

Ważne jest monitorowanie gospodarki wodno-elektrolitowej i

równowagi kwasowo-zasadowej.

równowagi kwasowo-zasadowej.



W żywieniu dojelitowym, ważnym dla zachowania struktury

W żywieniu dojelitowym, ważnym dla zachowania struktury

jelita, coraz większe zastosowanie mają specjalne diety

jelita, coraz większe zastosowanie mają specjalne diety

przemysłowe oparte na podaży aminokwasów niezbędnych, do

przemysłowe oparte na podaży aminokwasów niezbędnych, do

których zaliczamy w tym przypadku chorobowym: histydynę,

których zaliczamy w tym przypadku chorobowym: histydynę,

serynę, argininę, cysteinę, oraz glicynę. Diety te zawierają

serynę, argininę, cysteinę, oraz glicynę. Diety te zawierają

ograniczoną ilość fosforanów, sodu, potasu. Histydyna jest

ograniczoną ilość fosforanów, sodu, potasu. Histydyna jest

szczególnie ważna w okresie wzrastania , a arginina w

szczególnie ważna w okresie wzrastania , a arginina w

przypadku mocznicy- zapobiega zmniejsza hiperamonemę.

przypadku mocznicy- zapobiega zmniejsza hiperamonemę.



Leczenie żywieniowe polega na dostosowaniu podaży białka do

Leczenie żywieniowe polega na dostosowaniu podaży białka do

stopnia wydolności nerek z jednoczesnym pokryciem

stopnia wydolności nerek z jednoczesnym pokryciem

zapotrzebowania na energię.

zapotrzebowania na energię.



W przypadku ograniczenia białka w diecie wskazane są

W przypadku ograniczenia białka w diecie wskazane są

α

α

-ketoanalogi aminokwasów, nieobciążające organizmu

-ketoanalogi aminokwasów, nieobciążające organizmu

azotem, które są prekursorami do syntezy niezbędnych

azotem, które są prekursorami do syntezy niezbędnych

aminokwasów.

aminokwasów.

LECZENIE DIETETYCZNE W

LECZENIE DIETETYCZNE W

PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI

PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI

NEREK

NEREK

leczonej zachowawczo

leczonej zachowawczo



W

W

przewlekłej niewydolności nerek

przewlekłej niewydolności nerek

odpowiednia

odpowiednia

dieta ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu

dieta ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu

równowagi metabolicznej i właściwej kontroli toksemii

równowagi metabolicznej i właściwej kontroli toksemii

mocznicowej.

mocznicowej.



Prawidłowa dieta ogranicza uciążliwe objawy mocznicy,

Prawidłowa dieta ogranicza uciążliwe objawy mocznicy,

takie jak: nudności, wymioty, bóle głowy, osłabienie.

takie jak: nudności, wymioty, bóle głowy, osłabienie.



Zalecenia dietetyczne w przewlekłej

Zalecenia dietetyczne w przewlekłej

niewydolności nerek dotyczą kontroli zawartości:

niewydolności nerek dotyczą kontroli zawartości:



-

-

białka

białka



-

-

sodu

sodu



-

-

fosforu

fosforu



-

-

potasu

potasu



-

-

płynów

płynów

w diecie.

w diecie.



Ilości tych składników są uzależnione od stopnia

Ilości tych składników są uzależnione od stopnia

upośledzenia czynności nerek.

upośledzenia czynności nerek.

BIAŁKO

BIAŁKO



Podstawą diety w niewydolności nerek jest ograniczenie

Podstawą diety w niewydolności nerek jest ograniczenie

spożycia

spożycia

białka

białka

.

.



Dieta z dużą ilością białka działa niekorzystnie, ponieważ w

Dieta z dużą ilością białka działa niekorzystnie, ponieważ w

wyniku metabolizmu tego składnika powstają mocznik i

wyniku metabolizmu tego składnika powstają mocznik i

kreatynina. Związki te nie są wydalane przez niewydolne nerki i

kreatynina. Związki te nie są wydalane przez niewydolne nerki i

stopniowo gromadzą się w organizmie prowadząc do toksemii.

stopniowo gromadzą się w organizmie prowadząc do toksemii.



Ograniczenie białka oddala leczenie dializacyjne.

Ograniczenie białka oddala leczenie dializacyjne.



O ilości białka w diecie decyduje stężenie mocznika i kreatyniny

O ilości białka w diecie decyduje stężenie mocznika i kreatyniny

w osoczu krwi oraz klirens kreatyniny (przesączanie

w osoczu krwi oraz klirens kreatyniny (przesączanie

kłębuszkowe).

kłębuszkowe).



Podawane białko (przynajmniej w 50 – 60 %) powinno być

Podawane białko (przynajmniej w 50 – 60 %) powinno być

pełnowartościowe i pochodzić z produktów takich jak:

pełnowartościowe i pochodzić z produktów takich jak:



chude mięso, ryby, mleko, sery twarogowe, białko jaj.

chude mięso, ryby, mleko, sery twarogowe, białko jaj.



W niewydolności nerek wyrównanej (przy przesączaniu

W niewydolności nerek wyrównanej (przy przesączaniu

kłębuszkowym między 50 a 20) zaleca się podawać 0,6 – 0,8 g

kłębuszkowym między 50 a 20) zaleca się podawać 0,6 – 0,8 g

białka / kg masy ciała, co stanowi ok. 35 – 55 g na dobę.

białka / kg masy ciała, co stanowi ok. 35 – 55 g na dobę.



Gdy zmniejsza się przesączanie kłębuszkowe, ograniczenia

Gdy zmniejsza się przesączanie kłębuszkowe, ograniczenia

białka mogą być jeszcze większe 0,6 – 0,3 g / kg masy ciała.

białka mogą być jeszcze większe 0,6 – 0,3 g / kg masy ciała.



Dieta nie może jednak zawierać mniej niż 20 g białka, ponieważ

Dieta nie może jednak zawierać mniej niż 20 g białka, ponieważ

mniejsza ilość tego składnika nie pokrywa dobowego

mniejsza ilość tego składnika nie pokrywa dobowego

zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

ENERGIA

ENERGIA



Do pełnego wykorzystania białek zawartych w

Do pełnego wykorzystania białek zawartych w

diecie potrzebny jest dowóz odpowiedniej ilości

diecie potrzebny jest dowóz odpowiedniej ilości

energii pochodzącej z węglowodanów i tłuszczów.

energii pochodzącej z węglowodanów i tłuszczów.



Odpowiednia ilość energii chroni przed rozpadem

Odpowiednia ilość energii chroni przed rozpadem

białka ustrojowego i narastaniem mocznika w krwi

białka ustrojowego i narastaniem mocznika w krwi

oraz pozwala uzupełnić i utrzymać zapasy białek

oraz pozwala uzupełnić i utrzymać zapasy białek

ustrojowych na odpowiednim poziomie.

ustrojowych na odpowiednim poziomie.



Wartość energetyczna diety powinna wynosić ok.

Wartość energetyczna diety powinna wynosić ok.

2000 – 2500 kcal.

2000 – 2500 kcal.

TŁUSZCZE

TŁUSZCZE



Tłuszcze w diecie

Tłuszcze w diecie

nie wymagają ograniczenia.

nie wymagają ograniczenia.



Są one obok węglowodanów głównym źródłem

Są one obok węglowodanów głównym źródłem

energii w diecie.

energii w diecie.



Powinny to być jednak głównie tłuszcze roślinne

Powinny to być jednak głównie tłuszcze roślinne

oraz tłuszcze z ryb morskich zawierające kwasy

oraz tłuszcze z ryb morskich zawierające kwasy

tłuszczowe z rodziny n - 3

tłuszczowe z rodziny n - 3

, ponieważ u chorych z

, ponieważ u chorych z

przewlekłą niewydolnością nerek często

przewlekłą niewydolnością nerek często

występują zaburzenia przemiany lipidowej

występują zaburzenia przemiany lipidowej

(podwyższone stężenia triglicerydów, cholesterolu

(podwyższone stężenia triglicerydów, cholesterolu

i wolnych kwasów tłuszczowych).

i wolnych kwasów tłuszczowych).



Ograniczyć natomiast należy spożycie tłuszczów

Ograniczyć natomiast należy spożycie tłuszczów

zwierzęcych

zwierzęcych

pochodzących z produktów takich

pochodzących z produktów takich

jak:

jak:



smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa

smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa

(wieprzowina), wędliny.

(wieprzowina), wędliny.

SÓD

SÓD



W przewlekłej niewydolności nerek maleje zdolność

W przewlekłej niewydolności nerek maleje zdolność

wydalania

wydalania

sodu.

sodu.



Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do

Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do

zwiększonego pragnienia, zatrzymania wody,

zwiększonego pragnienia, zatrzymania wody,

obrzęków, nadciśnienia tętniczego.

obrzęków, nadciśnienia tętniczego.



Należy wówczas wyeliminować z diety wszystkie

produkty z dodatkiem soli kuchennej, jak:



konserwy, marynaty, wędliny, przetwory

konserwy, marynaty, wędliny, przetwory

mięsne, produkty wędzone, sery żółte, kiszonki,

mięsne, produkty wędzone, sery żółte, kiszonki,

koncentraty spożywcze z dodatkiem

koncentraty spożywcze z dodatkiem

glutaminianu sodu (kostki rosołowe, zupy i sosy

glutaminianu sodu (kostki rosołowe, zupy i sosy

z proszku, jarzynka, vegeta).

z proszku, jarzynka, vegeta).



Potraw nie powinno się dosalać.

Potraw nie powinno się dosalać.



Tak rygorystyczne ograniczenia sodu nie są konieczne

Tak rygorystyczne ograniczenia sodu nie są konieczne

w przypadku stosowania leków moczopędnych.

w przypadku stosowania leków moczopędnych.

FOSFOR

FOSFOR



W niewydolności nerek dochodzi do upośledzenia wydalania

W niewydolności nerek dochodzi do upośledzenia wydalania

fosforu.

fosforu.



Nadmiar fosforu zmniejsza stężenie wapnia we krwi przez wytrącanie

Nadmiar fosforu zmniejsza stężenie wapnia we krwi przez wytrącanie

soli wapniowo – fosforowych odkładających się w postaci złogów w

soli wapniowo – fosforowych odkładających się w postaci złogów w

sercu, mięśniach, naczyniach krwionośnych..

sercu, mięśniach, naczyniach krwionośnych..



Wysokie stężenia fosforu prowadzą do odwapnienia i osteoporozy.

Wysokie stężenia fosforu prowadzą do odwapnienia i osteoporozy.



Dieta bogatowapniowa jest natomiast trudna do zastosowania, gdyż

Dieta bogatowapniowa jest natomiast trudna do zastosowania, gdyż

produkty bogate w wapń zawierają jednocześnie duże ilości

produkty bogate w wapń zawierają jednocześnie duże ilości

szkodliwego fosforu.

szkodliwego fosforu.



Aby ograniczyć spożycie

Aby ograniczyć spożycie

fosforu

fosforu

należy zrezygnować z produktów

należy zrezygnować z produktów

takich jak:

takich jak:



podroby, cielęcina, ryby, płatki zbożowe, pieczywo razowe,

podroby, cielęcina, ryby, płatki zbożowe, pieczywo razowe,

suche nasiona roślin strączkowych, napoje gazowane.

suche nasiona roślin strączkowych, napoje gazowane.



Nie powinno się natomiast wykluczać z diety

Nie powinno się natomiast wykluczać z diety

mleka i jego

mleka i jego

przetworów takich jak: kefir,

przetworów takich jak: kefir,

jogurt, sery twarogowe

jogurt, sery twarogowe

.

.



Produkty te, pomimo że zawierają duże ilości fosforu, to jednak są

Produkty te, pomimo że zawierają duże ilości fosforu, to jednak są

również bogatym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia i dlatego

również bogatym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia i dlatego

powinny się znaleźć w diecie.

powinny się znaleźć w diecie.



Należy natomiast zrezygnować z serów żółtych i topionych.

Należy natomiast zrezygnować z serów żółtych i topionych.



U chorych z niewydolnością nerek, aby utrzymać właściwy poziom

U chorych z niewydolnością nerek, aby utrzymać właściwy poziom

gospodarki wapniowo – fosforanowej wskazana jest suplementacja

gospodarki wapniowo – fosforanowej wskazana jest suplementacja

aktywnej formy wit. D oraz preparatów wapnia.

aktywnej formy wit. D oraz preparatów wapnia.

POTAS

POTAS



W niewydolności nerek w I okresie choroby (niewydolność utajona)

W niewydolności nerek w I okresie choroby (niewydolność utajona)

i II okresie (niewydolność wyrównana) większość chorych powinna

i II okresie (niewydolność wyrównana) większość chorych powinna

stosować dietę bogatopotasową ze względu na utratę potasu z

stosować dietę bogatopotasową ze względu na utratę potasu z

powodu zwiększonej ilości wydalanego moczu.

powodu zwiększonej ilości wydalanego moczu.



Przy pogarszającej się czynności nerek (niewydolność nerek nie

Przy pogarszającej się czynności nerek (niewydolność nerek nie

wyrównana i schyłkowa),

wyrównana i schyłkowa),



przy podwyższonym poziomie potasu należy ograniczyć spożycie

przy podwyższonym poziomie potasu należy ograniczyć spożycie

tego pierwiastka przez ograniczenie w diecie produktów takich jak:

tego pierwiastka przez ograniczenie w diecie produktów takich jak:



czekolada i wyroby czekoladowe, kakao, orzechy, suche nasiona

czekolada i wyroby czekoladowe, kakao, orzechy, suche nasiona

roślin strączkowych, kasza (szczególnie gryczana), suszone śliwki,

roślin strączkowych, kasza (szczególnie gryczana), suszone śliwki,

figi, banany, owoce cytrusowe, awokado, grzyby, ziemniaki,

figi, banany, owoce cytrusowe, awokado, grzyby, ziemniaki,

marchew, pomidory (szczególnie ketchup i koncentrat

marchew, pomidory (szczególnie ketchup i koncentrat

pomidorowy), warzywa liściaste. oraz niektóre przyprawy, takie jak:

pomidorowy), warzywa liściaste. oraz niektóre przyprawy, takie jak:

suszona pietruszka, bazylia, estragon, papryka w proszku.

suszona pietruszka, bazylia, estragon, papryka w proszku.



Aby ograniczyć zawartość potasu i sodu w diecie należy stosować

Aby ograniczyć zawartość potasu i sodu w diecie należy stosować

tzw. podwójne gotowanie bez dodatku soli.

tzw. podwójne gotowanie bez dodatku soli.



Warzywa obrane i drobno pokrojone należy zalać dużą ilością

Warzywa obrane i drobno pokrojone należy zalać dużą ilością

wrzątku i moczyć przez pół godziny, następnie kilkakrotnie

wrzątku i moczyć przez pół godziny, następnie kilkakrotnie

przepłukać i gotować do miękkości.

przepłukać i gotować do miękkości.



Dieta niskopotasowa zawiera niestety małe ilości witamin z grupy

Dieta niskopotasowa zawiera niestety małe ilości witamin z grupy

B, B1, B2, B6, kwasu foliowego oraz wit. C, dlatego należy je

B, B1, B2, B6, kwasu foliowego oraz wit. C, dlatego należy je

suplementować.

suplementować.

ŻELAZO

ŻELAZO



Ponieważ u chorych z niewydolnością nerek

Ponieważ u chorych z niewydolnością nerek

żelazo wchłania się gorzej niż u ludzi zdrowych,

żelazo wchłania się gorzej niż u ludzi zdrowych,

zaleca się spożywanie pokarmów zawierających

zaleca się spożywanie pokarmów zawierających

żelazo w postaci hemu (mięsa czerwone –

żelazo w postaci hemu (mięsa czerwone –

wołowina, cielęcina, mięsa drobiowe oraz ryby),

wołowina, cielęcina, mięsa drobiowe oraz ryby),

których żelazo wchłania się łatwiej.

których żelazo wchłania się łatwiej.

ZALECENIA ŻYWIENIOWE W PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK MOŻNA

ZALECENIA ŻYWIENIOWE W PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK MOŻNA

PODZIELIĆ NA 4 OKRESY

PODZIELIĆ NA 4 OKRESY

I OKRES

I OKRES

NIEWYDOLNOŚĆ UTAJONA

NIEWYDOLNOŚĆ UTAJONA



W okresie tym nie są wymagane żadne

W okresie tym nie są wymagane żadne

ograniczenia dietetyczne.

ograniczenia dietetyczne.

II OKRES

II OKRES

NIEWYDOLNOŚĆ WYRÓWNANA

NIEWYDOLNOŚĆ WYRÓWNANA



W diecie należy ograniczyć białko i fosfor.

W diecie należy ograniczyć białko i fosfor.



Zalecana podaż białka w diecie powinna

Zalecana podaż białka w diecie powinna

wynosić 0,6 – 0,8 g / kg masy ciała, co stanowi

wynosić 0,6 – 0,8 g / kg masy ciała, co stanowi

ok. 35 – 55 g białka na dobę.

ok. 35 – 55 g białka na dobę.



Jeżeli nie ma nadciśnienia tętniczego nie

Jeżeli nie ma nadciśnienia tętniczego nie

należy drastycznie ograniczać soli kuchennej.

należy drastycznie ograniczać soli kuchennej.

III OKRES

III OKRES

NIEWYDOLNOŚĆ NIEWYRÓWNANA

NIEWYDOLNOŚĆ NIEWYRÓWNANA



Dieta powinna być :

Dieta powinna być :



- niskobiałkowa (0,3 – 0,6 g / kg masy ciała tj.

- niskobiałkowa (0,3 – 0,6 g / kg masy ciała tj.

ok. 30 g na dobę)

ok. 30 g na dobę)



- niskosodowa

- niskosodowa



- niskopotasowa

- niskopotasowa



Wartość energetyczna diety powinna wynosić ok.

Wartość energetyczna diety powinna wynosić ok.

2000 – 2500 kcal ( podaż odpowiedniej ilości

2000 – 2500 kcal ( podaż odpowiedniej ilości

energii pochodzącej z węglowodanów i tłuszczów

energii pochodzącej z węglowodanów i tłuszczów

chroni przed rozpadem białka ustrojowego i

chroni przed rozpadem białka ustrojowego i

narastaniem mocznika w krwi).

narastaniem mocznika w krwi).

IV OKRES

IV OKRES

NIEWYDOLNOŚĆ SCHYŁKOWA

NIEWYDOLNOŚĆ SCHYŁKOWA



Ograniczenia dietetyczne dotyczą:

Ograniczenia dietetyczne dotyczą:



- zawartości białka (poniżej 0,3 – 0,6 g / kg masy ciała)

- zawartości białka (poniżej 0,3 – 0,6 g / kg masy ciała)



- sodu

- sodu



- potasu

- potasu



- fosforu

- fosforu



- płynów

- płynów



W tym okresie choroby konieczne jest leczenie nerkozastępcze.

W tym okresie choroby konieczne jest leczenie nerkozastępcze.



Jeżeli niemożliwe jest zastosowanie dializy, stosuje się dietę

Jeżeli niemożliwe jest zastosowanie dializy, stosuje się dietę

ziemniaczaną.

ziemniaczaną.



W diecie tej ziemniaki w ilości 1 kg na dzień są podstawowym

W diecie tej ziemniaki w ilości 1 kg na dzień są podstawowym

źródłem białka.

źródłem białka.



Dieta ta zawiera ok. 20 - 25 g białka

Dieta ta zawiera ok. 20 - 25 g białka



Oprócz ziemniaków dieta może zawierać

Oprócz ziemniaków dieta może zawierać

:

:



ok. 300 g warzyw i owoców, 120 g świeżego masła i oleju, 50 g

ok. 300 g warzyw i owoców, 120 g świeżego masła i oleju, 50 g

cukru i dodatek mąki ziemniaczanej.

cukru i dodatek mąki ziemniaczanej.



Z produktów tych można przygotować wiele smacznych potraw

Z produktów tych można przygotować wiele smacznych potraw

stosując różne techniki kulinarne: gotowanie, pieczenie,

stosując różne techniki kulinarne: gotowanie, pieczenie,

ewentualnie smażenie na olejach roślinnych np.: kluski, pyzy,

ewentualnie smażenie na olejach roślinnych np.: kluski, pyzy,

kopytka, knedle, zapiekanki, ziemniaki faszerowane, frytki, placki

kopytka, knedle, zapiekanki, ziemniaki faszerowane, frytki, placki

ziemniaczane.

ziemniaczane.

WSKAZÓWKI TECHNOLOGICZNE:

WSKAZÓWKI TECHNOLOGICZNE:

1.Potrawy należy przyrządzać metodą:
gotowania, duszenia, pieczenia bez dodatku tłuszczu
2.Do podprawiania stosuje się je zawiesinę z mąki i śmietany lub mleka,

kefiru, jogurtu.

3.Tłuszcz ( masło, olej ) dodaje się na surowo do gotowych potraw.
4.Wszystkie posiłki przyrządza się bez dodatku soli, a dozwoloną jej ilość

podaje się osobno.

5.Aby polepszyć smak potraw można je zakwasić, np. sokiem z cytryny,

kwaskiem

cytrynowym, kwaśnym mlekiem, kiszonym żurkiem.
Można też stosować przyprawy:
koperek, zielona pietruszka, seler naciowy, kminek, majeranek, pieprz

ziołowy, kolendra,

tymianek, melisa, mięta, cynamon, wanilia.
6.Z uwagi na ograniczenie płynów w diecie należy ograniczyć zupy.
7.Ze względu na ograniczenia potasu w diecie wskazane jest wypłukiwanie

potasu z warzyw i

ziemniaków poprzez moczenie, odlewanie wody w trakcie gotowania i nie

wykorzystywanie

wywarów.
8.Białko zwierzęce, pomimo jego niskiej zawartości w diecie, powinno być

rozłożone na trzy

główne posiłki.

Produkty zalecane

Produkty zalecane

Produkty zalecane w

Produkty zalecane w

ograniczonych

ograniczonych

ilościach

ilościach

Produkty przeciwwskazane

Produkty przeciwwskazane

pieczywo bezbiałkowe

pieczywo bezbiałkowe

skrobia pszenna i

skrobia pszenna i

ziemniaczana

ziemniaczana

masło, śmietanka ,oliwa z

masło, śmietanka ,oliwa z

oliwek

oliwek

oleje słonecznikowy,

oleje słonecznikowy,

rzepakowy, sojowy

rzepakowy, sojowy

ziemniaki, sałata, szpinak

ziemniaki, sałata, szpinak

marchew, pietruszka

marchew, pietruszka

,seler, pory

,seler, pory

buraki, dynia ,koper,

buraki, dynia ,koper,

ogórki

ogórki

rzodkiewka ,szparagi

rzodkiewka ,szparagi

,pomidory

,pomidory

owoce bez skórek -

owoce bez skórek -

przeciery

przeciery

miód dżem, marmolada,

miód dżem, marmolada,

galaretki

galaretki

cukierki, cukier

cukierki, cukier

zielona pietruszka,

zielona pietruszka,

wanilia, sok z cytryny, liść

wanilia, sok z cytryny, liść

laurowy

laurowy

pieczywo pszenne,

pieczywo pszenne,

mąka pszenna, mąka

mąka pszenna, mąka

kukurydziana

kukurydziana

kasza manna,

kasza manna,

jęczmienna

jęczmienna

kasza kukurydziana

kasza kukurydziana

mleko, kefir, jogurt,

mleko, kefir, jogurt,

twaróg

twaróg

jaja całe i białka, żółtka

jaja całe i białka, żółtka

do zaprawiania zup

do zaprawiania zup

cielęcina, wołowina,

cielęcina, wołowina,

chudy drób, chude

chudy drób, chude

ryby, chude mięsa i

ryby, chude mięsa i

wędliny

wędliny

fasolka szparagowa

fasolka szparagowa

groszek zielony

groszek zielony

pieczywo razowe i żytnie,

pieczywo razowe i żytnie,

mąka razowa i żytnia, kasza

mąka razowa i żytnia, kasza

jaglana, gryczana, płatki

jaglana, gryczana, płatki

owsiane

owsiane

sery żółte, sery topione

sery żółte, sery topione

wieprzowina, baranina, gęsi,

wieprzowina, baranina, gęsi,

kaczki

kaczki

konserwy, tłuste ryby solone,

konserwy, tłuste ryby solone,

wędzone

wędzone

smalec, margaryny twarde,

smalec, margaryny twarde,

słonina

słonina

soczewica, groch, fasola

soczewica, groch, fasola

kapusta świeża i kwaszona

kapusta świeża i kwaszona

kalafior, czosnek, cebula,

kalafior, czosnek, cebula,

grzyby

grzyby

czekolada, ciastka z kremem

czekolada, ciastka z kremem

ciasta kruche i francuskie

ciasta kruche i francuskie

pieprz, papryka, musztarda,

pieprz, papryka, musztarda,

ocet

ocet

LECZENIE DIETETYCZNE W

LECZENIE DIETETYCZNE W

PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK

PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK

W OKRESIE DIALIZACYJNYM

W OKRESIE DIALIZACYJNYM



Około 40% osób dializowanych jest niedożywionych.

Około 40% osób dializowanych jest niedożywionych.

Występowanie niedoborów białkowych u chorych

Występowanie niedoborów białkowych u chorych

dializowanych jest wynikiem upośledzenia ogólnej

dializowanych jest wynikiem upośledzenia ogólnej

sprawności, upośledzenia sprawności nerek,

sprawności, upośledzenia sprawności nerek,

zaburzeń hormonalnych, biochemicznych, nasilenia

zaburzeń hormonalnych, biochemicznych, nasilenia

niedokrwistości.

niedokrwistości.



Dieta powinna zawierać 35-40 kcal/kg mc., tj. 2000-

Dieta powinna zawierać 35-40 kcal/kg mc., tj. 2000-

2500kcal/dobę. Mocznica jest stanem

2500kcal/dobę. Mocznica jest stanem

hiperkatabolicznym i bardzo ważna jest podaż

hiperkatabolicznym i bardzo ważna jest podaż

energii. Głównym źródłem energii są węglowodany,

energii. Głównym źródłem energii są węglowodany,

pochodzące najczęściej z makaronów, kasz, mąki.

pochodzące najczęściej z makaronów, kasz, mąki.



U pacjentów hemodializowanych 50-55% energii

U pacjentów hemodializowanych 50-55% energii

powinno pochodzić z węglowodanów. U chorych

powinno pochodzić z węglowodanów. U chorych

leczonych dializą otrzewnową węglowodany

leczonych dializą otrzewnową węglowodany

dostarczają 40-50% ogólnego zapotrzebowania

dostarczają 40-50% ogólnego zapotrzebowania

energetycznego.

energetycznego.

BIAŁKO

BIAŁKO



U chorych hemodializowanych białko zaleca się w

U chorych hemodializowanych białko zaleca się w

ilości 1,2 g/kg mc. (dla osób z dodatkowymi

ilości 1,2 g/kg mc. (dla osób z dodatkowymi

chorobami 1,3 g/kg mc.)

chorobami 1,3 g/kg mc.)



w dializie otrzewnowej 1,2-1,5 g/kg mc., co stanowi

w dializie otrzewnowej 1,2-1,5 g/kg mc., co stanowi

12-15% dobowego zapotrzebowania

12-15% dobowego zapotrzebowania

energetycznego.

energetycznego.



W dializoterapii podaż białka wynosi 75-110g/dobę.

W dializoterapii podaż białka wynosi 75-110g/dobę.



Źródłem białka są produkty pełnowartościowe:

Źródłem białka są produkty pełnowartościowe:

mleko, twaróg, jaja, mięso, ryby, drób.

mleko, twaróg, jaja, mięso, ryby, drób.



Dietę można wzbogacić w białko dodając do potraw

Dietę można wzbogacić w białko dodając do potraw

specjalny preparat o nazwie Protifar lub

specjalny preparat o nazwie Protifar lub

wysokoenergetyczny bogatobiałkowy preparat

wysokoenergetyczny bogatobiałkowy preparat

Nepro.

Nepro.

TŁUSZCZE

TŁUSZCZE



Zaburzenia lipidowe są stałym zjawiskiem w

Zaburzenia lipidowe są stałym zjawiskiem w

przewlekłej niewydolności nerek. Występują w

przewlekłej niewydolności nerek. Występują w

następstwie nietolerancji węglowodanów i

następstwie nietolerancji węglowodanów i

hiperinsulinemii.. U tych chorych obserwuje się

hiperinsulinemii.. U tych chorych obserwuje się

hipertriglicerydemię, zmniejszenie frakcji HDL

hipertriglicerydemię, zmniejszenie frakcji HDL

lipoprotein i i zwiększenie stężenia cholesterolu LDL.

lipoprotein i i zwiększenie stężenia cholesterolu LDL.



Zaburzenia te można korygować stosując dietę

Zaburzenia te można korygować stosując dietę

zawierającą wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

zawierającą wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Najczęściej zalecane tłuszcze to: oliwa z oliwek,

Najczęściej zalecane tłuszcze to: oliwa z oliwek,

oleje, niewielkie ilości masła, miękkie margaryny.

oleje, niewielkie ilości masła, miękkie margaryny.

Tłuszcze te (poza masłem) działają ochronnie na

Tłuszcze te (poza masłem) działają ochronnie na

naczynia krwionośne. Wskazane są także tłuszcze

naczynia krwionośne. Wskazane są także tłuszcze

ryb morskich zawierające kwasy tłuszczowe z

ryb morskich zawierające kwasy tłuszczowe z

rodziny n-3.

rodziny n-3.



W prawidłowo zbilansowanej diecie tłuszcze

W prawidłowo zbilansowanej diecie tłuszcze

dostarczają 30-35% energii w dializie pozaustrojowej

dostarczają 30-35% energii w dializie pozaustrojowej

i 35-40% w dializie otrzewnowej.

i 35-40% w dializie otrzewnowej.

WĘGLOWODANY

WĘGLOWODANY



Należy pamiętać o zaburzeniach przemiany

Należy pamiętać o zaburzeniach przemiany

węglowodanowej, zwłaszcza w okresie

węglowodanowej, zwłaszcza w okresie

adaptacyjnym.

adaptacyjnym.



Głównym węglowodanem w diecie jest skobia, która

Głównym węglowodanem w diecie jest skobia, która

wolno rozkłada się do cukrów prostych i zapobiega

wolno rozkłada się do cukrów prostych i zapobiega

w ten sposób hiperglikemii i hiperinsulinemii.

w ten sposób hiperglikemii i hiperinsulinemii.



Cukry szybko przyswajalne (glukoza, fruktoza,

Cukry szybko przyswajalne (glukoza, fruktoza,

sacharoza) spożywane w nadmiernej ilości zostają

sacharoza) spożywane w nadmiernej ilości zostają

metabolizowane do tłuszczu i w tej postaci są

metabolizowane do tłuszczu i w tej postaci są

odkładane w organiźmie, co nie jest wskazane.

odkładane w organiźmie, co nie jest wskazane.



Korzystnie byłoby, aby dieta zawierała około 30g

Korzystnie byłoby, aby dieta zawierała około 30g

błonnika pokarmowego , który poprawia właściwą

błonnika pokarmowego , który poprawia właściwą

pracę jelit i zmniejsza stężenie cholesterolu (frakcja

pracę jelit i zmniejsza stężenie cholesterolu (frakcja

rozpuszczalna)

rozpuszczalna)

U chorych dializowanych występują w nadmiarze:

U chorych dializowanych występują w nadmiarze:



Sód

Sód



Potas

Potas



Fosfor

Fosfor

W niedoborowych ilościach jest:

W niedoborowych ilościach jest:



Wapń

Wapń



Magnez

Magnez



Cynk

Cynk



Żelazo

Żelazo

Jedną z ważniejszych zasad jest zwrócenie uwagi na

Jedną z ważniejszych zasad jest zwrócenie uwagi na

ilość wymienionych składników w diecie.

ilość wymienionych składników w diecie.

SKŁADNIKI MINERALNE

SKŁADNIKI MINERALNE

POTAS

POTAS



Podczas dializ konieczna jest kontrola potasu. Składnik ten

Podczas dializ konieczna jest kontrola potasu. Składnik ten

należy ograniczyć do 1500-2000 mg/dobę, aby nie doszło do

należy ograniczyć do 1500-2000 mg/dobę, aby nie doszło do

zatrzymania czynności serca. Potas zawarty w produktach

zatrzymania czynności serca. Potas zawarty w produktach

można ograniczyć, stosując tzw. podwójne gotowanie bez

można ograniczyć, stosując tzw. podwójne gotowanie bez

dodatku soli. Nie powinno się używać wywarów mięsnych i

dodatku soli. Nie powinno się używać wywarów mięsnych i

warzywnych.

warzywnych.

FOSFOR

FOSFOR



Niemożliwe jest usunięcie nadmiaru fosforu za pomocą

Niemożliwe jest usunięcie nadmiaru fosforu za pomocą

dializy, dlatego powinno się wykluczyć z diety sery żółte,

dializy, dlatego powinno się wykluczyć z diety sery żółte,

podroby, śledzie w oleju, szproty, szynkę, groch, orzechy.

podroby, śledzie w oleju, szproty, szynkę, groch, orzechy.

Dieta z ograniczoną ilością fosforu jest niezwykle trudna

Dieta z ograniczoną ilością fosforu jest niezwykle trudna

zastosowania, ponieważ fosfor występuje we wszystkich

zastosowania, ponieważ fosfor występuje we wszystkich

produktach. Konieczne są leki, wiążą fosforany w przewodzie

produktach. Konieczne są leki, wiążą fosforany w przewodzie

pokarmowym, ograniczając w ten sposób ich wchłanianie.

pokarmowym, ograniczając w ten sposób ich wchłanianie.

SÓD

SÓD



Ograniczenie sodu zapobiega pragnieniu, które występuje

Ograniczenie sodu zapobiega pragnieniu, które występuje

zawsze u chorych dializowanych. Uczucie sytości w jamie

zawsze u chorych dializowanych. Uczucie sytości w jamie

ustneji dokuczliwe pragnienie można częściowo złagodzić

ustneji dokuczliwe pragnienie można częściowo złagodzić

przez ssanie gumy do żucia, cukierków, kostek lodu,

przez ssanie gumy do żucia, cukierków, kostek lodu,

płukanie jamy ustnej, unikanie potraw z dodatkiem soli.

płukanie jamy ustnej, unikanie potraw z dodatkiem soli.

WAPŃ

WAPŃ



Konieczna jest suplementacja wapnia w ilości 1-1,5 g/dobę

Konieczna jest suplementacja wapnia w ilości 1-1,5 g/dobę

WITAMINY

WITAMINY

U chorych dializowanych występuje niedobór witamin

U chorych dializowanych występuje niedobór witamin

rozpuszczalnych w wodzie oraz witaminy A i D. Wynika on:

rozpuszczalnych w wodzie oraz witaminy A i D. Wynika on:



z niedostatecznej podaży,

z niedostatecznej podaży,



niszczenia ich podczas „podwójnego gotowania”,

niszczenia ich podczas „podwójnego gotowania”,



z eliminacji podczas dializy ( np. witaminy C, D, kwasu

z eliminacji podczas dializy ( np. witaminy C, D, kwasu

foliowego).

foliowego).

Zmniejszone zasoby witamin rozpuszczalnych w wodzie u tych

Zmniejszone zasoby witamin rozpuszczalnych w wodzie u tych

chorych są zwykle przyczyną zaburzenia wielu funkcji

chorych są zwykle przyczyną zaburzenia wielu funkcji

enzymatycznych. Witaminy rozpuszczalne w wodzie

enzymatycznych. Witaminy rozpuszczalne w wodzie

wymagają uzupełnienia.

wymagają uzupełnienia.



Witamina D zalecana jest według wskazań lekarza.

Witamina D zalecana jest według wskazań lekarza.



nie należy suplementować witaminy K i E. Ich zapasy są

nie należy suplementować witaminy K i E. Ich zapasy są

duże; nadmiar witaminy K zwiększa ryzyko tworzenia się

duże; nadmiar witaminy K zwiększa ryzyko tworzenia się

zakrzepów w naczyniach krwionośnych.

zakrzepów w naczyniach krwionośnych.



Stosowana dieta nie może prowadzić do

Stosowana dieta nie może prowadzić do

niedożywienia i odwrotnie – nadmierna podaż

niedożywienia i odwrotnie – nadmierna podaż

składników pokarmowych, zwłaszcza białka, nie

składników pokarmowych, zwłaszcza białka, nie

może nasilać toksemii.

może nasilać toksemii.



Jadłospis powinien być urozmaicony, estetycznie

Jadłospis powinien być urozmaicony, estetycznie

podany, składający się z 5 posiłków.

podany, składający się z 5 posiłków.



Właściwa dieta będzie stanowiła o prawidłowym

Właściwa dieta będzie stanowiła o prawidłowym

przebiegu dializ, dobrym samopoczuciu, poprawie

przebiegu dializ, dobrym samopoczuciu, poprawie

czynności narządu, a przede wszystkim

czynności narządu, a przede wszystkim

profilaktyce miażdżycy, nadciśnienia tętniczego,

profilaktyce miażdżycy, nadciśnienia tętniczego,

osteoporozy i innych chorób.

osteoporozy i innych chorób.

BIBLIOGRAFIA

BIBLIOGRAFIA

1.

1.

Ciborowska H., Rudnicka A

Ciborowska H., Rudnicka A

.: Dietetyka żywienie zdrowego

.: Dietetyka żywienie zdrowego

i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,

i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,

Warszawa 2007.

Warszawa 2007.