OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ

ODDECHOWA (ONO) – to nagłe

zaburzenie wymiany tlenu lub

dwutlenku węgla, które jest lub

może być przyczyną objawów

chorobowych lub zgonu.

Przyczyny:

•  niedrożność dróg oddechowych:

– dostanie się ciała obcego

– stan chorobowy (np. astma)

• zmiany w miąższu w płucach i pęcherzykach

płucnych (zaburzenia wymiany gazowej)

• choroby opłucnej (np. zapalenie)

• przyczyna ze strony układu krążenia

(niewydolność serca)

• zły skład morfotyczny krwi (niska ilość

hemoglobiny, anemia)

• przyczyna ze strony CUN (schorzenia CUN z

zablokowaniem ośrodka oddechowego)

Objawy:

• hipoksemia (niedotlenienie):

– przyśpieszenie oddechu (tachypnoe)

– oddechy zwolnione (bradypnoe) < 10/min.

– sinica (objaw późny) - nie będzie u pacjentów z

anemią 

Następstwem hipoksemii początkowo może

być pobudzenie psychoruchowe, potem

zaburzenie świadomości, splątanie i utrata

przytomności. 

• tachykardia

• wzrost ciśnienia tętniczego

• prawidłowa obserwacja pacjenta

Postępowanie ratowniczo -
lecznicze:

• ustalenie przyczyny i usunięcie jej:

• usunięcie ciała obcego:

– uderzyć między łopatki

– ręcznie

– odkrztuszenie

– rękoczyn Heimlicha

– przyrządowe: intubacja, konikopunkcja – doraźne

udrożnienie dróg oddechowych lub konikotomia

• tlenoterapia:

– przez cewnik donosowy – przepływ tlenu 2 – 4 litry /

minutę

– przez wąsy 4 – 6 l / min.

– maska 6 – 8 l / min. – procentowe stężenie tlenu ok. 17 %

– namiot tlenowy 10 – 12 l / min. tlenu wdychanego;

ONO pociąga za sobą konsekwencje

metaboliczne: kwasica metaboliczna.

 

ciśnienie parcjalne tlenu: niewydolność

oddechową rozpoznajemy u pacjenta, u

którego w czasie oddychania powietrzem

atmosferycznym ciśnienie parcjalne tlenu

nagle spada poniżej 60 mmHg – BADANIE

GAZOMETRYCZNE;

ZESPÓŁ ARDS – odpowiada ostrej
niewydolności oddechowej; jest to odpowiedź
tkanki płucnej na różne procesy chorobowe,
które toczą się w płucach lub poza nimi; ARDS
polega na zaburzeniu przepuszczalności
naczyń włosowatych i zaburzeniu surfaktantu;

Przyczyny:

• przyczyną może być udar, wstrząs, posocznica

• zakażenie ogólnoustrojowe

• uraz wielonarządowy

• zator tłuszczowy

• zachłyśnięcie

• oparzenie

• ostre zapalenie trzustki – OZT

• ostra niewydolność nerek

• masywne przetaczanie krwi

• ostre zatrucia

• wirusowe zapalenie płuc

Objawy:

• dominują objawy ONO -

przyspieszenie oddechu;

• duszność;
• bladość;
• centralizacja krążenia;
• wyraźnie osłabienie kaszlu;
• radiologiczny- zmiany w miąższu

płuc;

Postępowanie:

– intensywna opieka medyczna;

– pacjent musi być intubowany – intubacja;

– sztuczna wentylacja;

– bilansowanie płynów – żeby nie doszło do

przeciążenia układu krążenia;

– leki przeciwzakrzepowe – HEPARYNA;

• przy duszności pacjenta: prawidłowa

pozycja, udrożnienie dróg oddechowych,

tlenoterapia, ewentualne włączenie leków;

• 60 – 80 % przypadków – śmiertelność przy

ARDS;

 

Obraz patomorfologiczny zmian w płucach w

przebiegu ARDS.

ODMA OPŁUCNOWA – jest to dostanie
się powietrza do jamy opłucnej bez
możliwości jej opuszczenia. Jest ona
najczęściej skutkiem obrażeń klatki
piersiowej w następstwie urazów.

Rodzaje odmy:

• samoistna – powstaje najczęściej w

przebiegu chorób płuc, przy

schorzeniach opłucnowych np.

zwapnienie opłucnej;

– samoistna pierwotna: bez

współistniejących chorób;

– samoistna wtórna: powikłana chorobami;

• urazowa:

– wentylowa (prężna)

– otwarta

– zamknięta

Odma zamknięta

• Jest skutkiem przedostania się

powietrza do przestrzeni pomiędzy
dwiema blaszkami opłucnej, ciągłość
ściany klatki piersiowej jest
zachowana. Łatwo może
przekształcić się w odmę prężną.

Odma prężna (wentylowa)

• Jednokierunkowy napływ powietrza

przez ścianę klatki piersiowej lub z

płuc powoduje gromadzenie

powietrza pod zwiększonym

ciśnieniem w jamie opłucnej bez

możliwości odpływu. W konsekwencji

– spadnięcie płuca po stronie urazu,

przesunięcie śródpiersia na stronę

przeciwną i ucisk płuca po stronie

zdrowej

Przyczyny:

• Urazy drążące klatki piersiowej
• Wentylacja mechaniczna z dodatnim

ciśnieniem (uraz ciśnieniowy –
barotrauma)

• Nieudane cewnikowanie żył

centralnych

Odma otwarta

• Duża penetrująca rana ściany klatki

piersiowej, o średnicy 2/3 tchawicy,

powoduje powstanie odmy otwartej. W

jamie opłucnej dochodzi do wyrównania

ciśnienia z ciśnieniem atmosferycznym,

a podczas ruchów powietrze łatwiej

przechodzi przez ranę (mniejszy opór

przepływu) niż drogą anatomiczną.

Spada efektywność wentylacji, co

prowadzi do hipoksji i hiperkapni.

Objawy kliniczne:

– uczucie duszności – przyśpieszony oddech, spocona

skóra;

– ogólny niepokój;

– ból;

– niedotlenienie, zaniżona gazometria;

– zniesienie szmerów pęcherzykowych po stronie odmy;

– przyspieszenie lub zwolnienie oddechu;

– wstrząs;

– sinica;

– tachykardia;

– wzrost CTK - pomiar ciśnienia tętniczego krwi;

– przesunięcie tchawicy w zdrową stronę;

– objaw Kussmaula – polega na wzroście ośrodkowego

ciśnienia żylnego przy każdym wdechu;

Działania ratownicze:

• Odbarczenie odmy przez nakłucie

ściany klatki piersiowej w II przestrzeni
międzyżebrowej, w linii środkowo-
obojczykowej po stronie chorej
(przekształcenie odmy prężnej w
prostą).

• Leczenie odmy prostej:
- Opatrunek przykryty nieprzepuszczalną

folią (oklejony z 3 stron)

• ASTMA OSKRZELOWA – choroba

układu oddechowego,
charakteryzująca się nadwrażliwością
oskrzeli na różne bodźce (alergeny,
drażniące czynniki środowiskowe,
aspiryna, wysiłek, stany
emocjonalne);

Objawy:

• Niepokój, lek

• Suchy, męczący, nieproduktywny kaszel

• Tachypnoe, ze znacznie wydłużoną

fazą wydechową (niekiedy stridor)

• Sinica

• Tachykardia

• Cechy zastoju żylnego w górnych

partiach ciała, zwiększona skłonność

do pocenia się

Diagnostyka

• Wywiad chorobowy: znane występowanie

astmy oskrzelowej, wcześniejsze napady

astmy, skłonność do alergii, poprzedzająca

infekcja, przyjmowane leki, przyczyny

jatrogenne (przedawkowanie aminofiliny,

zażycie B-adrenolityku)

• Typowy obraz kliniczny: osłuchowo suche

rzężenia, świsty i furczenia.

• EKG
• Pulsoksymetria: SaO

2

zwykle znacznie

poniżej 90%

Leczenie:

• Tlenoterapia

• Uniesiona górna połowa ciała

• wziewnie, grupa leków beta – agoniści:

Albuterol, Salbutenol ponad to

glikokortykosteroidy: Prednizolon, Prednizon;

• lek antycholinergiczne – Bromek, Ipratropium

 bronchodilator Metyloksantyny 

Teofilina

• magnez dożylnie

• nawodnienie pacjenta

• leki mukolityczne – rozrzedzenie wydzieliny;

• STAN ASTMATYCZNY – zaostrzenie

objawów duszności, która nie mija po
rutynowo branych przez chorego
lekach wziewnych; natychmiastowa
interwencja lekarska; leki podaje się
takie same jak przy astmie
oskrzelowej;

Rozedma

• Rozedma płuc powstaje wskutek zmniejszenia

sprężystości tkanki płucnej i cechuje się

nadmiernym rozdęciem pęcherzyków płucnych.

Przeważnie jest następstwem przewlekłych

nieżytów oskrzeli, a także dychawicy

oskrzelowej. Powstaje również u osób

narażonych na nadmierne wysiłki oddechowe,

jak np. u grających na instrumentach dętych,

wydmuchiwaczy w hutach szkła itp. Zapalenie

oskrzeli, dychawicę oskrzelową i rozedmę płuc

traktuje się jako jeden zespół chorobowy BAE -

bronchitis, asthma, emphysema.

Rozedma zastępcza

• - rozwija się wtedy, gdy część płuca

staje się bezpowietrzna, np. na
skutek zmian włóknistych w gruźlicy
płuc, a część zdrowa przejmuje
zwiększone zadania oddechowe i
wyrównawczo ulega rozdęciu

Objawy:

• Początkowo: lekka duszność

wysiłkowa, niewielka sinica

• Następnie: nasila się duszność,

wzmaga się sinica, chorych męczy

kaszel. W przypadkach długotrwałych

dochodzi do niewydolności prawej

komory serca, co objawia się wybitną

dusznością, sinicą, powiększeniem

wątroby, obrzękami.

Leczenie:

• Zwalczanie cierpienia podstawowego:

nieżytu oskrzeli, dychawicy oskrzelowej, na

zapobieganiu nieżytom oskrzeli itp.

• z leków: przetwory jodu i w zależności od

stanu chorego leki nasercowe.

• Leczenie powikłań u osób z rozedmą płuc -

zapalenia oskrzeli ostrego lub zapalenia

płuc - musi być bardzo energiczne - stosuje

się antybiotyki, sulfonamidy, leki

nasercowe.

Rozedma płuc

Niedodma płuc

Niedodma płuc jest zapadnięciem się

pęcherzyków płucnych i oznacza niepełne

rozprężenie płuca lub części jego miąższu

(stan zmniejszonego upowietrznienia lub

całkowitej bezpowietrzności). Mechanizm

niedodmy polega na zamknięciu światła

oskrzela (niedodma obturacyjna) lub na

ucisku z zewnątrz na płuco (niedodma

kompresyjna).

Podstawowym badaniem dla rozpoznania

całkowitej lub częściowej niedodmy płuca

jest badanie radiologiczne klatki piersiowej.

Zdjęcie przeglądowe klatki piersiowej pacjenta z niedodmą
prawego płuca.

Przewlekła obturacyjna

choroba płuc (POChP)

• Jest stanem postępującego, słabo

odwracalnego ograniczenia drożności

dróg oddechowych u chorego z

przewlekłym zapaleniem oskrzeli i(lub)

rozedmą płuc, któremu towarzyszyć

może nadreaktywność oskrzeli.

• Charakter: przewlekły, postępujący

• Prowadzi do: stałego zmniejszanie

rezerwy wentylacyjnej, przewlekłej

niewydolności oddechowej oraz zespołu

przewlekłego zespołu serca płucnego

Objawy:

• Ropna plwocina

• Nasilające się świsty

• Tachykardia

• Tachypnoe

• Dodatkowe szmery oddechowe

• Obrzęk podudzi

• Pojawia się lub nasila istniejąca sinica

• gorączka, zaburzenia świadomości

• Chory używa dodatkowych mięśni oddechowych

• Objawy nieswoiste: bezsenność, trudności

koncentracji, złe samopoczucie, przygnębienie

Rozpoznanie:

• EKG
• Stężenie hemoglobiny we krwi
• PaO

2

, PaCO2, SaO2

• wskaźniki objętości płuc: VC-

pojemność życiowa, FRC-
czynnościowa pojemność zalegająca
lub pojemność płuc - TLC

Leczenie:

– tlenoterapia 6l/min : przez maskę, cewnik donosowy,

wąsy

– leczenie skurczu oskrzeli – stosowanie bronchodylatorów

(bromek, ipriaproprium) – działają na mięśnie gładkie

płuc

– glikokortykosteroidy (cortyzol)

– metyloksantyny ( teofilina, aminofilina)

– antybiotyki (przy zaostrzeniu POCHP)

– ewentualna intubacja – gdy w wyniku badania

gazometrycznego widzimy brak tlenu po tlenoterapii

– hospitalizacja, gdy w przebiegu POCHP występują: 

• zapalenie płuc

• pogorszenie badań gazometrycznych

• jeżeli nie ma poprawy po leczeniu na SOR

Niedrożność górnych dróg

oddechowych

Jest najczęstszym zagrożeniem życia i

definiuje się ją jako stan
uniemożliwiający dostęp powietrza
do płuc na poziomie gardła lub
krtani.

Przyczyny zamknięcia dróg

oddechowych:

• zapalenie
• alergiczny obrzęk nagłośni i krtani
• zachłyśnięcie się ciałem obcym

Przyczyny nagłego zwężenia

górnych dróg oddechowych:

• Ostre zapalenie nagłośni, krtani,

tchawicy, oskrzeli(krup)

• Angina
• Obrzęk naczynioruchowy Quinckego

guz lub uraz gardła krtani,tchawicy

Krwawienie z dróg

oddechowych

• Krwawienie z dróg oddechowych

przejawia się krwiopluciem, czyli
odkrztuszaniem krwi lub krwiście
podbarwionej plwociny.

• Stopień nasilenia tego objawu może być

różny, od obecności w plwocinie śladów
krwi do masywnego krwotoku.

• Krwawienie jest objawem, a nie

jednostką chorobową!!!

Krwawienie może towarzyszyć

chorobom płuc:

• Nowotworom

• Zapaleniu oskrzeli

• Rozstrzeniom oskrzeli

• Gruźlicy

• Chorobom autoimmunologicznym

• Skazom krwotocznym

• Martwakowi

• Pierwotnej hemosyderozie

• Zatorowości i zawałowi

• Zapaleniom, ropniom, torbielom

• Zakażeniom pierwotniakowym

• Gruczolakowi oskrzela

• Płucnym przetokom tętniczo-żylnym

• Endometriozie płucnej

• Zwężeniu lewego ujścia żylnego

• Mechaniczne uszkodzenie ściany oskrzela

Postępowanie

• Intubacja
• Ułożenie chorego na „chorym” boku
• Kodeina ( w celu hamowania odruchu

kaszlu)

• Sztywny bronchoskop, tamowanie

krwawienia wewnątrzoskrzelowego
(tamponada, koagulacja, cewnik
Fogarty’ego).

Zapalenie płuc:

Zapalenie płuc występuje zwykle w

postaci ostrej i dzieli się na zapalenie
płuc odoskrzelowe i krupowe.

Zapalenie płuc odoskrzelowe:

• Zaczyna się powoli i jest zwykle poprzedzone

zapaleniem oskrzeli

• Występuje u osób: osłabionych, wyniszczonych i po

operacjach

• W następstwie wdychania kurzu lub różnych substancji

trujących np. chloru, fosgenu

• W przeważającej części rozwija się na skutek

zakażenia bakteryjnego

• Może rozwinąć się na tle długotrwałego przekrwienia

płuc, wskutek znacznego osłabienia układu krążenia

lub na skutek dostania się ciał obcych do dróg

oddechowych (aspiracyjne zapalenie płuc).

Zapalenie płuc krupowe:

występuje nagle przy pełnym zdrowiu

i objawia się dreszczami i wysoką
gorączką. Gorączka utrzymuje się na
stałej wysokości, choroba kończy się
przełomem zwykle w 7. dniu.

Przyczyna:

• Zakażenie bakteryjne

pneumokokami, paciorkowcami
hemolizującymi, pałeczkami grypy,
gronkowcami.

Objawy:

• Uczucie kłucia w klatce piersiowej
• Suchy urywany kaszel
• W ciężkich stanach: majaczenia,

stany podniecenia lub przygnębienia

• Rdzawa plwocina
• Na wargach i w kącikach ust pojawia

się opryszczka

Powikłania:

• wysiękowe zapalenie opłucnej
• zapalenie osierdzia
• ostre zapalenie kłębków nerkowych
• zapalenie opon mózgowych

Leczenie:

• analogiczne jak w zapaleniu płuc

odoskrzelowym

• podawanie soli kuchennej 10-30g na

dobę (wzrost stężenia chlorków we
krwi)

• leki przeciwbólowe

Przewlekłe zapalenie

oskrzeli

Przewlekłe zapalenie (nieżyt) oskrzeli cechuje się

nadmiernym wydzielaniem śluzu w drzewie

oskrzelowym, co przejawia się przewlekłym i

nawracającym kaszlem oraz odkrztuszaniem.

Rozpoznanie można postawić na podstawie obecności

kaszlu i odkrztuszania wydzieliny oskrzelowej w ciągu

3 lub więcej kolejnych miesięcy w roku przez co

najmniej 2 lata lub więcej. Prawie wszyscy palacze

mają przewlekły nieżyt oskrzeli. Większość palaczy nie

dostrzega swojego kaszlu.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpoznaje się na

podstawie badania przedmiotowego chorego tj.

stwierdza się zmiany osłuchowe w płucach. Przy

odkrztuszaniu ropnej plwociny wykonuje się badanie

bakteriologiczne

Gazometria

• jest badaniem laboratoryjnym

oceniającym równowagę kwasowo-

zasadową organizmu.

Do badania można pobrać krew

włośniczkową (z płatka ucha albo

czubka palca) ale bardziej wiarygodne

wyniki otrzymuję się z krwi tętniczej.

• W krwi tętniczej oznacza się pH,

prężność tlenu i dwutlenku węgla,

stężenie jonów wodorowęglanów oraz

saturację

Prawidłowe wartości

parametrów gazometrycznych

(krew tętnicza):

• pH 7.35-7.45
• pCO

2

(prężność dwutlenku węgla) 35.0-

45.0 mmHg

• pO

2

(prężność tlenu) 65.0-100.0 mmHg

• HCO

3

(stężenie jonów

wodorowęglanowych) 22.0-27.0 mmol/l

• SO

2

(saturacja krwi tlenem) 90-96%

• BE (nadmiar/niedobór zasad buforowych)

od -2 do 2 mmol/l