Ochrona zdrowia w

Ochrona zdrowia w

wybranych grupach

wybranych grupach

Samodzielna Pracownia

Samodzielna Pracownia

Pielęgniarstwa Rodzinnego PAM

Pielęgniarstwa Rodzinnego PAM

BEZPIECZNE I ZDROWE

BEZPIECZNE I ZDROWE

MIEJSCA PRACY

MIEJSCA PRACY

Zdrowie jest stanem dobrego

Zdrowie jest stanem dobrego

samopoczucia fizycznego,

samopoczucia fizycznego,

psychicznego

psychicznego

i socjalnego, a nie tylko brakiem

i socjalnego, a nie tylko brakiem

choroby lub niepełnosprawności.

choroby lub niepełnosprawności.

Konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia

Konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia

BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA

BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA

ZDROWIA

ZDROWIA

W UREGULOWANIACH

W UREGULOWANIACH

MIĘDZYNARODOWYCH

MIĘDZYNARODOWYCH

Podstawowe uregulowania prawne

Podstawowe uregulowania prawne

dotyczące wymagań bezpieczeństwa

dotyczące wymagań bezpieczeństwa

i ochrony zdrowia na poziomie

i ochrony zdrowia na poziomie

międzynarodowym są ustalane przez:

międzynarodowym są ustalane przez:



Międzynarodową Organizację Pracy

Międzynarodową Organizację Pracy

(MOP)

(MOP)



Światową Organizację Zdrowia

Światową Organizację Zdrowia

(WHO)

(WHO)

Szczegółowe wymagania

Szczegółowe wymagania

bezpieczeństwa pracy i ochrony

bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia są ustalane przez:

zdrowia są ustalane przez:



normalizację międzynarodową (ISO)

normalizację międzynarodową (ISO)



oraz europejską (CEN/CENELEC)

oraz europejską (CEN/CENELEC)

Ochrona pracowników przed

Ochrona pracowników przed

chorobami oraz wypadkami przy

chorobami oraz wypadkami przy

pracy

pracy

jest zapisana w:

jest zapisana w:

preambule Konstytucji

preambule Konstytucji

Międzynarodowej Organizacji Pracy

Międzynarodowej Organizacji Pracy

Międzynarodowa Organizacja

Międzynarodowa Organizacja

Pracy

Pracy

W swojej ponad 80-letniej

W swojej ponad 80-letniej

działalności organizacja ta przyjęła

działalności organizacja ta przyjęła

184 konwencje i uchwaliła 192

184 konwencje i uchwaliła 192

zalecenia.

zalecenia.

Większość spośród tych uregulowań

Większość spośród tych uregulowań

dotyczy bezpośrednio lub pośrednio

dotyczy bezpośrednio lub pośrednio

zagadnień bezpieczeństwa i ochrony

zagadnień bezpieczeństwa i ochrony

pracownika w miejscu pracy.

pracownika w miejscu pracy.

Międzynarodowa Organizacja

Międzynarodowa Organizacja

Pracy

Pracy

Podstawową konwencją MOP

Podstawową konwencją MOP

dotyczącą bezpieczeństwa, zdrowia

dotyczącą bezpieczeństwa, zdrowia

pracowników i środowiska pracy jest

pracowników i środowiska pracy jest

konwencja nr 155 uchwalona w 1981

konwencja nr 155 uchwalona w 1981

r.

r.

Konwencja nr 155

Konwencja nr 155

Zobowiązuje ona państwa sygnatariuszy

Zobowiązuje ona państwa sygnatariuszy

do określenia, a następnie wcielenia w

do określenia, a następnie wcielenia w

życie, polityki państwa w zakresie

życie, polityki państwa w zakresie

bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w

bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w

środowisku pracy oraz zapewnienia

środowisku pracy oraz zapewnienia

okresowych kontroli jej realizacji

okresowych kontroli jej realizacji

Konwencja nr 155 precyzuje kryteria,

Konwencja nr 155 precyzuje kryteria,

których spełnienie gwarantuje

których spełnienie gwarantuje

prowadzenie prawidłowej polityki państwa

prowadzenie prawidłowej polityki państwa

w tym zakresie

w tym zakresie

Inne konwencje MOP

Inne konwencje MOP

Regulują szczegółowe aspekty

Regulują szczegółowe aspekty

bezpieczeństwa pracy, takie jak:

bezpieczeństwa pracy, takie jak:



zagrożenia czynnikami

zagrożenia czynnikami

chemicznymi (w

chemicznymi (w

tym

tym

rakotwórczymi)

rakotwórczymi)



hałasem i drganiami

hałasem i drganiami

mechanicznymi

mechanicznymi



awarie przemysłowe

awarie przemysłowe

Akty prawne Wspólnoty

Akty prawne Wspólnoty

Europejskiej (EU)

Europejskiej (EU)

Dyrektywy

Dyrektywy

Dyrektywy

Dyrektywy

W ramach integracji państw

W ramach integracji państw

członkowskich Unii Europejskiej

członkowskich Unii Europejskiej

przyjęto, na podstawie artykułów

przyjęto, na podstawie artykułów

100.a i 118.a Traktatu Rzymskiego,

100.a i 118.a Traktatu Rzymskiego,

wiele dyrektyw z dziedziny

wiele dyrektyw z dziedziny

bezpieczeństwa pracy i ochrony

bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia

zdrowia

Dyrektywy uchwalone na podstawie

Dyrektywy uchwalone na podstawie

artykułu 118.a Traktatu, mają na celu

artykułu 118.a Traktatu, mają na celu

zabezpieczenie socjalne przez

zabezpieczenie socjalne przez

ustanowienie minimalnych wymagań

ustanowienie minimalnych wymagań

stymulujących działania, zwłaszcza w

stymulujących działania, zwłaszcza w

środowisku pracy, zapewniające

środowisku pracy, zapewniające

pracownikom odpowiedni poziom

pracownikom odpowiedni poziom

bezpieczeństwa pracy i ochrony

bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia.

zdrowia.

Dyrektywy uchwalone na podstawie

Dyrektywy uchwalone na podstawie

artykułu 100.a Traktatu ujednolicają

artykułu 100.a Traktatu ujednolicają

przepisy prawne i administracyjne

przepisy prawne i administracyjne

w zakresie wymagań technicznych

w zakresie wymagań technicznych

dotyczących maszyn, narzędzi i

dotyczących maszyn, narzędzi i

innych urządzeń wprowadzonych na

innych urządzeń wprowadzonych na

stanowiska pracy oraz znakowania

stanowiska pracy oraz znakowania

niebezpiecznych substancji

niebezpiecznych substancji

Stosowanie minimalnych wymagań

Stosowanie minimalnych wymagań

daje pracownikom podstawową

daje pracownikom podstawową

ochronę w zakresie bezpieczeństwa

ochronę w zakresie bezpieczeństwa

pracy

pracy

Państwa członkowskie mogą stosować

Państwa członkowskie mogą stosować

w swoim prawodawstwie wymagania

w swoim prawodawstwie wymagania

bardziej rygorystyczne od

bardziej rygorystyczne od

minimalnych, które są przewidziane w

minimalnych, które są przewidziane w

dyrektywach.

dyrektywach.

Akta Rady Europejskiej

Akta Rady Europejskiej

Europejska Karta Społeczna

Europejska Karta Społeczna



pkt 2 „Wszyscy pracownicy mają

pkt 2 „Wszyscy pracownicy mają

prawo do odpowiednich warunków

prawo do odpowiednich warunków

pracy”

pracy”



pkt 3 „Wszyscy pracownicy mają

pkt 3 „Wszyscy pracownicy mają

prawo do bezpiecznych i

prawo do bezpiecznych i

higienicznych warunków pracy”

higienicznych warunków pracy”

Europejska Karta Społeczna

Europejska Karta Społeczna

Kraje ratyfikujące EKS są

Kraje ratyfikujące EKS są

zobowiązane do:

zobowiązane do:



określania, realizowania i okresowo

określania, realizowania i okresowo

dokonywania przeglądu spójnej

dokonywania przeglądu spójnej

polityki krajowej w dziedzinie

polityki krajowej w dziedzinie

bezpieczeństwa, zdrowia

bezpieczeństwa, zdrowia

pracowników i środowiska pracy,

pracowników i środowiska pracy,

Europejska Karta Społeczna

Europejska Karta Społeczna

Kraje ratyfikujące EKS są

Kraje ratyfikujące EKS są

zobowiązane do:

zobowiązane do:



wydawania przepisów dotyczących

wydawania przepisów dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy

bezpieczeństwa i higieny pracy



Zapewnienia środków kontroli ich

Zapewnienia środków kontroli ich

stosowania

stosowania

Europejska Karta Społeczna

Europejska Karta Społeczna

Kraje ratyfikujące EKS są

Kraje ratyfikujące EKS są

zobowiązane do:

zobowiązane do:



popierania stopniowego rozwoju

popierania stopniowego rozwoju

służb bezpieczeństwa i medycyny

służb bezpieczeństwa i medycyny

pracy dostępnych dla wszystkich

pracy dostępnych dla wszystkich

pracowników, których zadaniem będą

pracowników, których zadaniem będą

przede wszystkim działania

przede wszystkim działania

prewencyjne i doradcze

prewencyjne i doradcze

Całokształt polityki państwa w

Całokształt polityki państwa w

zakresie bhp, w świetle uregulowań

zakresie bhp, w świetle uregulowań

MOP i Wspólnoty Europejskiej, ma na

MOP i Wspólnoty Europejskiej, ma na

celu poprawę stanu bezpieczeństwa i

celu poprawę stanu bezpieczeństwa i

higieny pracy oraz zapobieganie

higieny pracy oraz zapobieganie

wypadkom i zagrożeniom zdrowia

wypadkom i zagrożeniom zdrowia

występującym w trakcie pracy, przez

występującym w trakcie pracy, przez

ograniczenie do minimum przyczyn

ograniczenie do minimum przyczyn

zagrożeń związanych ze

zagrożeń związanych ze

środowiskiem pracy.

środowiskiem pracy.

Analiza porównawcza rozwiązań

Analiza porównawcza rozwiązań

ochrony pracy w Polsce i w

ochrony pracy w Polsce i w

państwach członkowskich UE

państwach członkowskich UE

pozwoliła na sformułowanie zadań,

pozwoliła na sformułowanie zadań,

których realizacja była niezbędna

których realizacja była niezbędna

do zbliżenia nie tylko przepisów, lecz

do zbliżenia nie tylko przepisów, lecz

także praktyki ich stosowania,

także praktyki ich stosowania,

do stanu obowiązującego w

do stanu obowiązującego w

państwach członkowskich Unii

państwach członkowskich Unii

Regulacje mające na celu

Regulacje mające na celu

poprawę i zapewnienie

poprawę i zapewnienie

bezpieczeństwa pracy

bezpieczeństwa pracy

Dostosowanie polskich przepisów i

Dostosowanie polskich przepisów i

norm technicznych w zakresie

norm technicznych w zakresie

bezpieczeństwa pracy i ochrony

bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia w miejscu pracy do

zdrowia w miejscu pracy do

wymagań zawartych w dyrektywach

wymagań zawartych w dyrektywach

Wspólnoty Europejskiej i normach

Wspólnoty Europejskiej i normach

europejskich

europejskich

Regulacje mające na celu

Regulacje mające na celu

poprawę i zapewnienie

poprawę i zapewnienie

bezpieczeństwa pracy

bezpieczeństwa pracy



opracowanie i wdrożenie systemu

opracowanie i wdrożenie systemu

badań oraz certyfikacji maszyn i

badań oraz certyfikacji maszyn i

środków ochrony indywidualnej

środków ochrony indywidualnej



opracowanie systemu identyfikacji

opracowanie systemu identyfikacji

dokumentowania oraz oceny ryzyka

dokumentowania oraz oceny ryzyka

zawodowego i sposobów

zawodowego i sposobów

informowania o nim pracowników

informowania o nim pracowników

Regulacje mające na celu

Regulacje mające na celu

poprawę i zapewnienie

poprawę i zapewnienie

bezpieczeństwa pracy

bezpieczeństwa pracy



opracowanie systemu szkolenia

opracowanie systemu szkolenia

pracodawców oraz pracowników i ich

pracodawców oraz pracowników i ich

przedstawicieli, a także osób

przedstawicieli, a także osób

realizujących zadania w zakresie

realizujących zadania w zakresie

bezpieczeństwa pracy i ochrony

bezpieczeństwa pracy i ochrony

zdrowia w miejscu pracy

zdrowia w miejscu pracy

Dyrektywa ramowa

Dyrektywa ramowa



Dyrektywa nr 89/391/EWG z

Dyrektywa nr 89/391/EWG z

12.06.1989 r. o wprowadzeniu

12.06.1989 r. o wprowadzeniu

środków w celu zwiększenia

środków w celu zwiększenia

bezpieczeństwa i poprawy zdrowia

bezpieczeństwa i poprawy zdrowia

pracowników podczas prac

pracowników podczas prac

Dyrektywa ramowa

Dyrektywa ramowa

Jest to dyrektywa o podstawowym

Jest to dyrektywa o podstawowym

znaczeniu w kształtowaniu polityki w

znaczeniu w kształtowaniu polityki w

zakresie ochrony życia i zdrowia

zakresie ochrony życia i zdrowia

pracowników, ponieważ reguluje,

pracowników, ponieważ reguluje,

podobnie jak konwencja nr 155 MOP,

podobnie jak konwencja nr 155 MOP,

podstawowe prawa oraz obowiązki

podstawowe prawa oraz obowiązki

pracodawców i pracowników w

pracodawców i pracowników w

dziedzinie bezpieczeństwa pracy i

dziedzinie bezpieczeństwa pracy i

ochrony zdrowia

ochrony zdrowia

Dyrektywa ramowa

Dyrektywa ramowa



Duże znaczenie nadano prewencji, a

Duże znaczenie nadano prewencji, a

szczególnie eliminowaniu i ograniczaniu ryzyka

szczególnie eliminowaniu i ograniczaniu ryzyka

zawodowego występującego w miejscu pracy.

zawodowego występującego w miejscu pracy.



Wskazano działania, jakie należy przedsięwziąć

Wskazano działania, jakie należy przedsięwziąć

w celu zagwarantowania bezpieczeństwa i

w celu zagwarantowania bezpieczeństwa i

zdrowia pracownikom (zapobieganie ryzyku

zdrowia pracownikom (zapobieganie ryzyku

zawodowemu, informowanie o nim i szkolenie

zawodowemu, informowanie o nim i szkolenie

pracowników dla ułatwienia im unikania bądź

pracowników dla ułatwienia im unikania bądź

ograniczania ryzyka oraz zapewnienie

ograniczania ryzyka oraz zapewnienie

odpowiednich środków ochrony i właściwej

odpowiednich środków ochrony i właściwej

organizacji pracy

organizacji pracy

ZMIANY PODSTAWOWYCH

ZMIANY PODSTAWOWYCH

WSKAŹNIKÓW BEZPIECZEŃSTWA

WSKAŹNIKÓW BEZPIECZEŃSTWA

I HIGIENY PRACY W POLSCE W

I HIGIENY PRACY W POLSCE W

OKRESIE TRANSFORMACJI

OKRESIE TRANSFORMACJI

(1990–2001)

(1990–2001)

Rys. 1. Liczba osób zagrożonych czynnikami

szkodliwymi w Polsce

(na 1000 osób zatrudnionych

)

l a t a

1 9 9 0

1 9 9 6

2 0 0 1

8

8

1 0

1 6 3

1 4 4

l a t a

1 9 9 0

2 0 0 1

l a t a

1 9 9 0

2 0 0 1

0 , 0 7

0 , 0 5

a )

b )

c )

R y s . 1 . L i c z b a o s ó b z a g r o ż o n y c h c z y n n i k a m i s z k o d li w y m i ( n a 1 0 0 0 o s ó b z a tr u d n i o n y c h ) w P o l s c e

a ) - w s k a ź n i k z a tru d n i o n y c h w n a r a ż e n i u n a c z y n n i k i s z k o d l i w e
b ) - w s k a ź n i k w y p a d k ó w p r z y p r a c y
c ) - w s k a ź n i k o fi a r ś m i e r te l n y c h w y p a d k ó w p r z y p r a c y

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1

9

8

7

1

9

8

8

1

9

8

9

1

9

9

0

1

9

9

1

1

9

9

2

1

9

9

3

1

9

9

4

1

9

9

5

1

9

9

6

1

9

9

7

1

9

9

8

1

9

9

9

2

0

0

0

2

0

0

1

Li

cz

b

a

z

a

tr

u

d

n

io

n

yc

h

w

w

a

ru

n

ka

ch

za

g

ro

że

n

ia

n

a

1

0

0

0

z

a

tr

u

d

n

io

n

yc

h

0

20

40

60

80

100

120

140

Lic

zb

a

c

h

o

ró

b

z

a

w

o

d

o

w

yc

h

n

a

1

0

0

ty

s.

za

tru

d

n

io

n

yc

h

liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia

liczba chorób zawodowych

TRANSFORMACJA

Rys. 2. Liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia

i liczba uznanych chorób zawodowych w Polsce w latach 1987–2001

Rys. 3. Wskaźnik ofiar śmiertelnych w wypadkach przy pracy

na 1000 osób zatrudnionych w wybranych krajach UE i w Polsce –

2001 r.

0

0,02

0,04

0,06

0,08

0,1

0,12

Austria

Belgia

Dania

Finlandia

Francja

Niemcy

Grecja

Irlandia

Włochy

Hiszpania

Szwecja

W. Brytania

Polska

Liczba ofiar wypadków śmiertelnych na 1000 zatrudnionych

Centralny Instytut

Centralny Instytut

Ochrony Pracy

Ochrony Pracy

Cele

Cele

Centralny Instytut Ochrony

Centralny Instytut Ochrony

Pracy

Pracy



Doskonalenie rozwiązań prawnych,

Doskonalenie rozwiązań prawnych,

organizacyjnych i ekonomicznych

organizacyjnych i ekonomicznych

systemu ochrony człowieka w

systemu ochrony człowieka w

środowisku pracy z uwzględnieniem

środowisku pracy z uwzględnieniem

wymagań prawa międzynarodowego

wymagań prawa międzynarodowego

Centralny Instytut Ochrony

Centralny Instytut Ochrony

Pracy

Pracy



opracowanie i wdrożenie

opracowanie i wdrożenie

nowoczesnego systemu

nowoczesnego systemu

rozpoznawania i oceny zagrożeń

rozpoznawania i oceny zagrożeń

zawodowych

zawodowych

Centralny Instytut Ochrony

Centralny Instytut Ochrony

Pracy

Pracy



unowocześnienie systemu

unowocześnienie systemu

profilaktyki technicznej zagrożeń

profilaktyki technicznej zagrożeń

zawodowych i optymalizacja

zawodowych i optymalizacja

warunków pracy

warunków pracy

Centralny Instytut Ochrony

Centralny Instytut Ochrony

Pracy

Pracy



opracowanie i wdrożenie

opracowanie i wdrożenie

nowoczesnej profilaktyki medycznej i

nowoczesnej profilaktyki medycznej i

promocji zdrowia w miejscu pracy

promocji zdrowia w miejscu pracy

Centralny Instytut Ochrony

Centralny Instytut Ochrony

Pracy

Pracy



wprowadzenie nowoczesnego

wprowadzenie nowoczesnego

systemu informacji, kształcenia i

systemu informacji, kształcenia i

edukacji w zakresie bezpieczeństwa

edukacji w zakresie bezpieczeństwa

pracy i ochrony zdrowia

pracy i ochrony zdrowia

Ochrona zdrowia pracowników w

Ochrona zdrowia pracowników w

środowisku pracy

środowisku pracy

W każdym zakładzie pracy - w

W każdym zakładzie pracy - w

zależności od charakteru pracy,

zależności od charakteru pracy,

produkcji czy technologii - mogą

produkcji czy technologii - mogą

występować zagrożenia związane z

występować zagrożenia związane z

czynnikami szkodliwymi dla zdrowia,

czynnikami szkodliwymi dla zdrowia,

będące przyczynami chorób

będące przyczynami chorób

zawodowych wśród pracowników

zawodowych wśród pracowników

Choroba zawodowa

Choroba zawodowa

Choroba zawodowa - to choroba

Choroba zawodowa - to choroba

spowodowana działaniem czynników

spowodowana działaniem czynników

szkodliwych dla zdrowia (np.

szkodliwych dla zdrowia (np.

chemicznych, fizycznych,

chemicznych, fizycznych,

biologicznych, alergizujących),

biologicznych, alergizujących),

występujących w środowisku pracy,

występujących w środowisku pracy,

wymieniona w wykazie chorób

wymieniona w wykazie chorób

zawodowych

zawodowych

Czynniki szkodliwe

Czynniki szkodliwe



Czynniki szkodliwe w środowisku

Czynniki szkodliwe w środowisku

pracy - to czynniki, których

pracy - to czynniki, których

oddziaływanie na pracownika

oddziaływanie na pracownika

prowadzi lub może prowadzić do

prowadzi lub może prowadzić do

powstania choroby zawodowej lub

powstania choroby zawodowej lub

innego schorzenia związanego z

innego schorzenia związanego z

wykonywaną pracą

wykonywaną pracą

Norma higieniczna

Norma higieniczna

Norma higieniczna - to prawnie

Norma higieniczna - to prawnie

ustanowiona wartość najwyższego

ustanowiona wartość najwyższego

dopuszczalnego stężenia (natężenia)

dopuszczalnego stężenia (natężenia)

czynnika szkodliwego dla zdrowia w

czynnika szkodliwego dla zdrowia w

środowisku pracy, z którą

środowisku pracy, z którą

porównywane są wyniki pomiarów

porównywane są wyniki pomiarów

tego czynnika w celu oceny

tego czynnika w celu oceny

narażenia pracownika

narażenia pracownika

Narażenie zawodowe

Narażenie zawodowe

(ekspozycja)

(ekspozycja)

Narażenie zawodowe (ekspozycja) -

Narażenie zawodowe (ekspozycja) -

to złożone pojęcie ilościowo-

to złożone pojęcie ilościowo-

jakościowe, określające rodzaj i

jakościowe, określające rodzaj i

stężenie czynnika szkodliwego dla

stężenie czynnika szkodliwego dla

zdrowia oraz czas jego działania,

zdrowia oraz czas jego działania,

zarówno w stosunku do zmiany

zarówno w stosunku do zmiany

roboczej, jak też długich okresów

roboczej, jak też długich okresów

pracy

pracy

Zagrożenie zdrowia czynnikami

Zagrożenie zdrowia czynnikami

szkodliwymi - to taki stan środowiska

szkodliwymi - to taki stan środowiska

pracy, który może spowodować

pracy, który może spowodować

chorobę

chorobę

Standardy

Standardy

Podstawowymi standardami, jakie

Podstawowymi standardami, jakie

powinny być przestrzegane w

powinny być przestrzegane w

środowisku pracy, są:

środowisku pracy, są:



najwyższe dopuszczalne stężenia

najwyższe dopuszczalne stężenia

(NDS) czynników szkodliwych

(NDS) czynników szkodliwych



najwyższe dopuszczalne natężenia

najwyższe dopuszczalne natężenia

(NDN) czynników szkodliwych

(NDN) czynników szkodliwych

Standardy

Standardy



najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)

najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS)



najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe

najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe

(NDSCh)

(NDSCh)



najwyższe dopuszczalne stężenie

najwyższe dopuszczalne stężenie

pułapowe (NDSP)

pułapowe (NDSP)



najwyższe dopuszczalne natężenie

najwyższe dopuszczalne natężenie

fizycznego czynnika szkodliwego (NDN)

fizycznego czynnika szkodliwego (NDN)

określone w obowiązujących normach

określone w obowiązujących normach

higienicznych

higienicznych

Stanowisko pracy

Stanowisko pracy

Stanowisko pracy - to przestrzeń

Stanowisko pracy - to przestrzeń

pracy, wraz z wyposażeniem w środki

pracy, wraz z wyposażeniem w środki

i przedmioty pracy, w której

i przedmioty pracy, w której

pracownik wykonuje czynności

pracownik wykonuje czynności

zawodowe stale lub okresowo

zawodowe stale lub okresowo

Środowisko pracy

Środowisko pracy

Środowisko pracy - to zbiór

Środowisko pracy - to zbiór

określonych przestrzennie lub

określonych przestrzennie lub

organizacyjnie miejsc, w których

organizacyjnie miejsc, w których

pracownicy wykonują swoje

pracownicy wykonują swoje

czynności zawodowe

czynności zawodowe

Ważniejsze czynniki szkodliwe

Ważniejsze czynniki szkodliwe

występujące w środowisku

występujące w środowisku

pracy:

pracy:



substancje chemiczne (toksyczne,

substancje chemiczne (toksyczne,

drażniące, uczulające, rakotwórcze)

drażniące, uczulające, rakotwórcze)



pyły przemysłowe (zwłókniające,

pyły przemysłowe (zwłókniające,

rakotwórcze, itp.)

rakotwórcze, itp.)



hałas (dźwięki słyszalne, infradźwięki,

hałas (dźwięki słyszalne, infradźwięki,

ultradźwięki)

ultradźwięki)



wibracja (drgania miejscowe, ogólne),

wibracja (drgania miejscowe, ogólne),

Ważniejsze czynniki szkodliwe

Ważniejsze czynniki szkodliwe

występujące w środowisku

występujące w środowisku

pracy:

pracy:



mikroklimat (zimny, gorący)

mikroklimat (zimny, gorący)



niedostateczne oświetlenie stanowisk

niedostateczne oświetlenie stanowisk

pracy

pracy



promieniowanie jonizujące, laserowe,

promieniowanie jonizujące, laserowe,

nadfioletowe i podczerwone

nadfioletowe i podczerwone



pola elektromagnetyczne.

pola elektromagnetyczne.



Obowiązki pracodawcy - mające na

Obowiązki pracodawcy - mające na

celu ochronę zdrowia pracowników w

celu ochronę zdrowia pracowników w

środowisku pracy - wynikają głównie

środowisku pracy - wynikają głównie

z

z

Kodeksu pracy

Kodeksu pracy

dział dziesiąty pt. "Bezpieczeństwo i higiena

dział dziesiąty pt. "Bezpieczeństwo i higiena

pracy".

pracy".

Obowiązki pracodawcy

Obowiązki pracodawcy

Obowiązkiem pracodawcy jest :

Obowiązkiem pracodawcy jest :



znajomość obowiązujących normatyw

znajomość obowiązujących normatyw

higienicznych (najwyższe dopuszczalne stężenia

higienicznych (najwyższe dopuszczalne stężenia

i natężenia czynników szkodliwych),

i natężenia czynników szkodliwych),

* stałe monitorowanie lub dokonywanie

* stałe monitorowanie lub dokonywanie

okresowo na swój koszt badań i pomiarów stężeń

okresowo na swój koszt badań i pomiarów stężeń

i natężeń czynników szkodliwych występujących

i natężeń czynników szkodliwych występujących

w środowisku pracy,

w środowisku pracy,



ustalanie czasu oddziaływania czynników

ustalanie czasu oddziaływania czynników

szkodliwych

szkodliwych



dokonanie oceny i udokumentowanie

dokonanie oceny i udokumentowanie

ryzyka zawodowego występującego przy

ryzyka zawodowego występującego przy

pracach w narażeniu na czynniki szkodliwe

pracach w narażeniu na czynniki szkodliwe



Stosowanie środków profilaktycznych

Stosowanie środków profilaktycznych

zmniejszających ryzyko związane z

zmniejszających ryzyko związane z

narażeniem na czynniki szkodliwe

narażeniem na czynniki szkodliwe



informowanie pracowników o zagrożeniach

informowanie pracowników o zagrożeniach

i sposobie postępowania w celu jego

i sposobie postępowania w celu jego

ograniczenia lub uniknięcia

ograniczenia lub uniknięcia

Pomiary stężeń czynników

Pomiary stężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia

szkodliwych dla zdrowia

Laboratoria:

Laboratoria:



Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub

Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub

upoważnione przez państwowego

upoważnione przez państwowego

wojewódzkiego inspektora

wojewódzkiego inspektora

sanitarnego

sanitarnego



posiadające akredytację w zakresie

posiadające akredytację w zakresie

badań czynników szkodliwych na

badań czynników szkodliwych na

stanowiskach pracy

stanowiskach pracy



 

 

Pomiary stężeń czynników

Pomiary stężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia

szkodliwych dla zdrowia

Laboratoria:

Laboratoria:



instytutów naukowych zajmujących się

instytutów naukowych zajmujących się

problematyką ochrony zdrowia (np.

problematyką ochrony zdrowia (np.

Centralnego Instytutu Ochrony Pracy -

Centralnego Instytutu Ochrony Pracy -

Państwowego Instytutu Badawczego,

Państwowego Instytutu Badawczego,

Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi,

Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi,

Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia

Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia

Środowiskowego w Sosnowcu, Instytutu

Środowiskowego w Sosnowcu, Instytutu

Medycyny Wsi w Lublinie)

Medycyny Wsi w Lublinie)



Pracodawca, nie później niż w

Pracodawca, nie później niż w

terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia

terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia

działalności, jest obowiązany do

działalności, jest obowiązany do

wykonania badań i pomiarów

wykonania badań i pomiarów

czynnika szkodliwego dla zdrowia w

czynnika szkodliwego dla zdrowia w

środowisku pracy

środowisku pracy



Badań i pomiarów czynnika

Badań i pomiarów czynnika

szkodliwego dla zdrowia

szkodliwego dla zdrowia

występującego w środowisku pracy

występującego w środowisku pracy

nie przeprowadza się, jeżeli wyniki

nie przeprowadza się, jeżeli wyniki

dwóch ostatnio przeprowadzonych

dwóch ostatnio przeprowadzonych

badań i pomiarów nie przekroczyły

badań i pomiarów nie przekroczyły

0,1 wartości najwyższego

0,1 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia lub

dopuszczalnego stężenia lub

natężenia określonego w przepisach

natężenia określonego w przepisach

W przypadku występowania w środowisku

W przypadku występowania w środowisku

pracy czynnika o działaniu rakotwórczym

pracy czynnika o działaniu rakotwórczym

lub mutagennym badania i pomiary

lub mutagennym badania i pomiary

przeprowadza się:

przeprowadza się:



raz na 3 miesiące

raz na 3 miesiące



raz na 6 miesięcy

raz na 6 miesięcy



w każdym przypadku wprowadzenia

w każdym przypadku wprowadzenia

zmiany w warunkach występowania tego

zmiany w warunkach występowania tego

czynnika

czynnika



co najmniej raz na trzy miesiące -

co najmniej raz na trzy miesiące -

przy stwierdzeniu w ostatnio

przy stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub

przeprowadzonym badaniu lub

pomiarze stężenia czynnika

pomiarze stężenia czynnika

rakotwórczego lub mutagennego

rakotwórczego lub mutagennego

powyżej 0,5 wartości najwyższego

powyżej 0,5 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia określonego

dopuszczalnego stężenia określonego

w przepisach

w przepisach



co najmniej raz na sześć miesięcy -

co najmniej raz na sześć miesięcy -

przy stwierdzeniu w ostatnio

przy stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub

przeprowadzonym badaniu lub

pomiarze stężenia czynnika

pomiarze stężenia czynnika

rakotwórczego lub mutagennego

rakotwórczego lub mutagennego

powyżej 0,1 do 0,5 wartości

powyżej 0,1 do 0,5 wartości

najwyższego dopuszczalnego

najwyższego dopuszczalnego

stężenia określonego w przepisach

stężenia określonego w przepisach

Inne czynniki szkodliwe

Inne czynniki szkodliwe

W przypadku występowania w

W przypadku występowania w

środowisku pracy czynnika

środowisku pracy czynnika

szkodliwego badania przeprowadza

szkodliwego badania przeprowadza

się:

się:



raz na 1 rok

raz na 1 rok



raz na 2 lata

raz na 2 lata



w każdym przypadku wprowadzenia

w każdym przypadku wprowadzenia

zmiany w warunkach występowania

zmiany w warunkach występowania

tego czynnika

tego czynnika

Inne czynniki szkodliwe

Inne czynniki szkodliwe



co najmniej raz w roku - przy

co najmniej raz w roku - przy

stwierdzeniu w ostatnio

stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub

przeprowadzonym badaniu lub

pomiarze stężenia lub natężenia

pomiarze stężenia lub natężenia

czynnika szkodliwego dla zdrowia

czynnika szkodliwego dla zdrowia

powyżej 0,5 wartości najwyższego

powyżej 0,5 wartości najwyższego

dopuszczalnego stężenia lub

dopuszczalnego stężenia lub

natężenia określonego w przepisach

natężenia określonego w przepisach

Inne czynniki szkodliwe

Inne czynniki szkodliwe



co najmniej raz na dwa lata - przy

co najmniej raz na dwa lata - przy

stwierdzeniu w ostatnio

stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub

przeprowadzonym badaniu lub

pomiarze stężenia lub natężenia

pomiarze stężenia lub natężenia

czynnika szkodliwego dla zdrowia

czynnika szkodliwego dla zdrowia

powyżej 0,1 do 0,5 wartości

powyżej 0,1 do 0,5 wartości

najwyższego dopuszczalnego

najwyższego dopuszczalnego

stężenia lub natężenia określonego w

stężenia lub natężenia określonego w

przepisach

przepisach

!!!!!!!!

!!!!!!!!

O wynikach przeprowadzonych

O wynikach przeprowadzonych

badań i pomiarów czynników

badań i pomiarów czynników

szkodliwych dla zdrowia w

szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy pracodawca jest

środowisku pracy pracodawca jest

obowiązany niezwłocznie

obowiązany niezwłocznie

poinformować pracowników oraz

poinformować pracowników oraz

umieszczać aktualne wyniki tych

umieszczać aktualne wyniki tych

badań lub pomiarów na odpowiednim

badań lub pomiarów na odpowiednim

stanowisku pracy

stanowisku pracy

Obowiązkiem pracodawcy jest

Obowiązkiem pracodawcy jest

eliminowanie i ograniczanie

eliminowanie i ograniczanie

oddziaływania czynników

oddziaływania czynników

szkodliwych, możliwie do najniższego

szkodliwych, możliwie do najniższego

poziomu

poziomu

Eliminowanie i ograniczanie

Eliminowanie i ograniczanie

oddziaływania czynników

oddziaływania czynników

szkodliwych

szkodliwych



doskonalenie technologii i modernizowanie

doskonalenie technologii i modernizowanie

urządzeń produkcyjnych

urządzeń produkcyjnych



utrzymywanie w stałej sprawności

utrzymywanie w stałej sprawności

urządzeń eliminujących lub

urządzeń eliminujących lub

ograniczających szkodliwe czynniki w

ograniczających szkodliwe czynniki w

środowisku pracy

środowisku pracy



środki organizacyjne (metody pracy,

środki organizacyjne (metody pracy,

ograniczenie czasu ekspozycji, przerwy w

ograniczenie czasu ekspozycji, przerwy w

pracy itp

pracy itp

Strefy pracy zagrożone hałasem, w

Strefy pracy zagrożone hałasem, w

których pracownicy obowiązani są

których pracownicy obowiązani są

stosować ochronniki słuchu, powinny

stosować ochronniki słuchu, powinny

być oznakowane i odgrodzone, a

być oznakowane i odgrodzone, a

dostęp do nich ograniczony

dostęp do nich ograniczony

W otoczeniu źródeł pól

W otoczeniu źródeł pól

elektromagnetycznych należy

elektromagnetycznych należy

wyznaczyć i oznakować obszary

wyznaczyć i oznakować obszary

występowania silnych pól

występowania silnych pól

elektromagnetycznych - trzy strefy

elektromagnetycznych - trzy strefy

ochronne (niebezpieczna, zagrożenia,

ochronne (niebezpieczna, zagrożenia,

pośrednia).

pośrednia).

Strefy pracy, w których występuje

Strefy pracy, w których występuje

narażenie na działanie pyłu azbestu

narażenie na działanie pyłu azbestu

należy oznakować znakami

należy oznakować znakami

ostrzegawczymi i napisem "Uwaga-

ostrzegawczymi i napisem "Uwaga-

zagrożenie azbestem" oraz wydzielić

zagrożenie azbestem" oraz wydzielić

i uniemożliwić dostęp osobom

i uniemożliwić dostęp osobom

postronnym

postronnym

Pracodawca powinien

Pracodawca powinien

poinformować pracowników o

poinformować pracowników o



potencjalnym zagrożeniu utraty

potencjalnym zagrożeniu utraty

zdrowia - w wyniku narażenia na

zdrowia - w wyniku narażenia na

czynniki szkodliwe

czynniki szkodliwe



każdorazowo o fakcie przekroczenia

każdorazowo o fakcie przekroczenia

najwyższych dopuszczalnych stężeń i

najwyższych dopuszczalnych stężeń i

natężeń czynników szkodliwych na

natężeń czynników szkodliwych na

stanowiskach pracy

stanowiskach pracy

Pracodawca powinien

Pracodawca powinien

poinformować pracowników o

poinformować pracowników o



środkach podjętych przez zakład - w

środkach podjętych przez zakład - w

celu ograniczenia narażenia na

celu ograniczenia narażenia na

czynniki szkodliwe

czynniki szkodliwe



celowości stosowania środków

celowości stosowania środków

ochrony indywidualnej,

ochrony indywidualnej,

zmniejszających ryzyko utraty

zmniejszających ryzyko utraty

zdrowia

zdrowia

Pracodawca powinien

Pracodawca powinien

poinformować pracowników o

poinformować pracowników o



znaczeniu profilaktycznej opieki

znaczeniu profilaktycznej opieki

zdrowotnej pracujących, zapewnionej

zdrowotnej pracujących, zapewnionej

przez zakład

przez zakład



roli pracowników w minimalizacji

roli pracowników w minimalizacji

skutków narażenia

skutków narażenia

Obowiązkiem pracodawcy jest także

Obowiązkiem pracodawcy jest także

nieodpłatne wyposażenie pracownika

nieodpłatne wyposażenie pracownika

w środki ochrony indywidualnej oraz

w środki ochrony indywidualnej oraz

poinformowanie go o sposobach

poinformowanie go o sposobach

posługiwania się nimi

posługiwania się nimi

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony indywidualnej

powinny:

powinny:



spełniać wymagania dotyczące oceny

spełniać wymagania dotyczące oceny

zgodności (oznakowane znakiem

zgodności (oznakowane znakiem

bezpieczeństwa "CE")

bezpieczeństwa "CE")



być prawidłowo dobrane do istniejącego

być prawidłowo dobrane do istniejącego

zagrożenia

zagrożenia



nie powodować same z siebie

nie powodować same z siebie

dodatkowego zagrożenia

dodatkowego zagrożenia



być udostępnione w odpowiedniej ilości

być udostępnione w odpowiedniej ilości



być wybrane (typ) z uwzględnieniem

być wybrane (typ) z uwzględnieniem

stanu zdrowia pracownika i warunków

stanu zdrowia pracownika i warunków

istniejących w miejscu pracy

istniejących w miejscu pracy



być użytkowane zgodnie z instrukcją

być użytkowane zgodnie z instrukcją

podaną przez producenta

podaną przez producenta

Pracownik powinien

Pracownik powinien

współdziałać z pracodawcą w

współdziałać z pracodawcą w

zakresie:

zakresie:



ustalenia stopnia narażenia na

ustalenia stopnia narażenia na

czynniki szkodliwe, występujące w

czynniki szkodliwe, występujące w

środowisku pracy

środowisku pracy



znajomości podstawowych zasad

znajomości podstawowych zasad

ochrony zdrowia przed działaniem

ochrony zdrowia przed działaniem

czynników szkodliwych

czynników szkodliwych



stosowania środków ochrony

stosowania środków ochrony

zbiorowej (np. wentylacja, obudowy

zbiorowej (np. wentylacja, obudowy

maszyn, tłumiki, ekrany),

maszyn, tłumiki, ekrany),

Pracownik powinien

Pracownik powinien

współdziałać z pracodawcą w

współdziałać z pracodawcą w

zakresie:

zakresie:



informowania pracodawcy o uszkodzeniach

informowania pracodawcy o uszkodzeniach

urządzeń, maszyn, instalacji, mających

urządzeń, maszyn, instalacji, mających

wpływ na obecność czynników szkodliwych

wpływ na obecność czynników szkodliwych



używania przydzielonych środków ochrony

używania przydzielonych środków ochrony

indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem

indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem

oraz informowania pracodawcy o ich

oraz informowania pracodawcy o ich

uszkodzeniu lub trudnościach w stosowaniu

uszkodzeniu lub trudnościach w stosowaniu



poddawania się wstępnym, okresowymi i

poddawania się wstępnym, okresowymi i

kontrolnym oraz innym zalecanym

kontrolnym oraz innym zalecanym

badaniom lekarskim, a także stosowania się

badaniom lekarskim, a także stosowania się

do wskazań lekarza

do wskazań lekarza

Ochrona zdrowia pracowników

Ochrona zdrowia pracowników

w środowisku pracy

w środowisku pracy



Kodeks pracy z 26.VI.1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r.

Kodeks pracy z 26.VI.1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r.

nr.21, poz. 94 z późn. zm.)

nr.21, poz. 94 z późn. zm.)



Rozp. MPiPS z 26.IX.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów

Rozp. MPiPS z 26.IX.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz. U. z

bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz. U. z

2003 r., nr 169, poz. 1650)

2003 r., nr 169, poz. 1650)



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r.

w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla

w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 93, poz. 645)

zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 93, poz. 645)



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 w

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 w

sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów

sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów

technologicznych o działaniu rakotwórczym lub

technologicznych o działaniu rakotwórczym lub

mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z

mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z

późn. zm.).

późn. zm.).

Ochrona zdrowia pracowników

Ochrona zdrowia pracowników

w środowisku pracy

w środowisku pracy



Rozp MZiOS z 30.V.1996 r. w sprawie

Rozp MZiOS z 30.V.1996 r. w sprawie

przeprowadzania badań lekarskich pracowników,

przeprowadzania badań lekarskich pracowników,

zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad

zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad

pracownikami oraz orzeczeń lekarskich

pracownikami oraz orzeczeń lekarskich

wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie

wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie

pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.)

pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.)



Rozp. Rady Ministrów z 30.VII. 2002 r. w sprawie

Rozp. Rady Ministrów z 30.VII. 2002 r. w sprawie

wykazu chorób zawodowych, szczegółowych

wykazu chorób zawodowych, szczegółowych

zasad postępowania w sprawach zgłaszania

zasad postępowania w sprawach zgłaszania

podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób

podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób

zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych

zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych

sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115)

Ochrona zdrowia pracowników

Ochrona zdrowia pracowników

w środowisku pracy

w środowisku pracy



Rozp. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z

Rozp. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z

29.XI.2002 r. w sprawie najwyższych

29.XI.2002 r. w sprawie najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń

dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia w

czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy (Dz. U nr 217, poz. 1833

środowisku pracy (Dz. U nr 217, poz. 1833

z późn. zm.).

z późn. zm.).



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

22.IV.2005 r. w sprawie szkodliwych

22.IV.2005 r. w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia w

czynników biologicznych dla zdrowia w

środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

pracowników zawodowo narażonych na te

pracowników zawodowo narażonych na te

czynniki (Dz.U. nr 81, poz. 716).

czynniki (Dz.U. nr 81, poz. 716).

Ochrona zdrowia pracowników

Ochrona zdrowia pracowników

w środowisku pracy

w środowisku pracy



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

1.XII.2004 r. w sprawie substancji,

1.XII.2004 r. w sprawie substancji,

preparatów, czynników lub procesów

preparatów, czynników lub procesów

technologicznych o działaniu rakotwórczym

technologicznych o działaniu rakotwórczym

lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U.

lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U.

nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).

nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).



Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i

Polityki Społecznej z dnia 2.IV.2004 r.

Polityki Społecznej z dnia 2.IV.2004 r.

w sprawie sposobów i warunków

w sprawie sposobów i warunków

bezpiecznego użytkowania i usuwania

bezpiecznego użytkowania i usuwania

wyrobów zawierających azbest (Dz.U. nr 71,

wyrobów zawierających azbest (Dz.U. nr 71,

poz. 649).

poz. 649).

Ochrona zdrowia pracowników

Ochrona zdrowia pracowników

w środowisku pracy

w środowisku pracy



Rozporządzenie Ministra Gospodarki i

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i

Pracy z dnia 14 października 2005 r. w

Pracy z dnia 14 października 2005 r. w

sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny

sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu

pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu

wyrobów zawierających azbest oraz

wyrobów zawierających azbest oraz

programu szkolenia w zakresie

programu szkolenia w zakresie

bezpiecznego użytkowania takich wyrobów

bezpiecznego użytkowania takich wyrobów

(Dz.U. nr 216, poz.1824).

(Dz.U. nr 216, poz.1824).

Stan prawny na dzień 31 marca 2006

Stan prawny na dzień 31 marca 2006

r.

r.

CHOROBY ZAWODOWE

CHOROBY ZAWODOWE

WYWOŁYWANE PRZEZ CZYNNIKI

WYWOŁYWANE PRZEZ CZYNNIKI

BIOLOGICZNE W WYBRANYCH

BIOLOGICZNE W WYBRANYCH

BRANŻACH

BRANŻACH

CHOROBY ZAWODOWE

CHOROBY ZAWODOWE



służba zdrowia - wirusowe zapalenie

służba zdrowia - wirusowe zapalenie

wątroby, gruźlica, AIDS,

wątroby, gruźlica, AIDS,



służba weterynaryjna i zootechniczna -

służba weterynaryjna i zootechniczna -

bruceloza, tularemia, pryszczyca, ornitozy,

bruceloza, tularemia, pryszczyca, ornitozy,



służby leśne, drwale - borelioza,

służby leśne, drwale - borelioza,

kleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna,

kleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna,

tularemia,

tularemia,



rolnictwo - alergiczne zapalenie

rolnictwo - alergiczne zapalenie

pęcherzyków płucnych, bruceloza.

pęcherzyków płucnych, bruceloza.

WIRUSOWE ZAPALENIE

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY TYPU B I C

WĄTROBY TYPU B I C

Czynnik narażenia:

Czynnik narażenia:



wirusy pierwotnie hepatotropowe HBV i

wirusy pierwotnie hepatotropowe HBV i

HCV.

HCV.

Drogi wchłaniania:

Drogi wchłaniania:



najczęściej droga krwiopochodna, ale

najczęściej droga krwiopochodna, ale

także za pośrednictwem zakażonych

także za pośrednictwem zakażonych

wydzielin i wydalin (wydzielina pochwowa,

wydzielin i wydalin (wydzielina pochwowa,

sperma, płyn puchlinowy i stawowy) w

sperma, płyn puchlinowy i stawowy) w

trakcie zabiegów diagnostycznych

trakcie zabiegów diagnostycznych

WIRUSOWE ZAPALENIE

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY TYPU B I C

WĄTROBY TYPU B I C

Zawodowe grupy ryzyka:

Zawodowe grupy ryzyka:



personel medyczny wykonujący zabiegi

personel medyczny wykonujący zabiegi

diagnostyczne, lecznicze i pielęgnacyjne u

diagnostyczne, lecznicze i pielęgnacyjne u

pacjentów, bez względu na profil zakładu

pacjentów, bez względu na profil zakładu

opieki zdrowotnej,

opieki zdrowotnej,



personel zakładów fryzjerskich, gabinetów

personel zakładów fryzjerskich, gabinetów

kosmetycznych i salonów tatuażu,

kosmetycznych i salonów tatuażu,



policjanci, pracownicy więzień i ochrony,

policjanci, pracownicy więzień i ochrony,



pracownicy prosektoriów i domów

pracownicy prosektoriów i domów

pogrzebowych.

pogrzebowych.

WIRUSOWE ZAPALENIE

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY TYPU B I C

WĄTROBY TYPU B I C

Wielkość ekspozycji:

Wielkość ekspozycji:



do zakażenia wystarcza jednorazowy

do zakażenia wystarcza jednorazowy

kontakt zawodowy z zakażonym

kontakt zawodowy z zakażonym

człowiekiem lub materiałem biologicznym

człowiekiem lub materiałem biologicznym

przy braku odporności naturalnej lub

przy braku odporności naturalnej lub

poszczepiennej,

poszczepiennej,



ryzyko zakażenia zawodowego za

ryzyko zakażenia zawodowego za

pośrednictwem zakrwawionej igły waha się

pośrednictwem zakrwawionej igły waha się

od 10% do 40% dla HBV i od 2% do 10%

od 10% do 40% dla HBV i od 2% do 10%

dla HCV.

dla HCV.

WIRUSOWE ZAPALENIE

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY TYPU B I C

WĄTROBY TYPU B I C

Odległe skutki zdrowotne:

Odległe skutki zdrowotne:



przewlekłe zapalenie wątroby,

przewlekłe zapalenie wątroby,

marskość wątroby, pierwotny rak

marskość wątroby, pierwotny rak

wątroby.

wątroby.

WIRUSOWE ZAPALENIE

WIRUSOWE ZAPALENIE

WĄTROBY TYPU B I C

WĄTROBY TYPU B I C

Profilaktyka:

Profilaktyka:



środki ochrony indywidualnej,

środki ochrony indywidualnej,

szczepienia ochronne, stosowanie

szczepienia ochronne, stosowanie

sprzętu jednorazowego użytku i tzw.

sprzętu jednorazowego użytku i tzw.

bezpiecznego sprzętu i narzędzi,

bezpiecznego sprzętu i narzędzi,

automatyzacja pracy w laboratorium,

automatyzacja pracy w laboratorium,

sterylizacja sprzętu i narzędzi,

sterylizacja sprzętu i narzędzi,

badania serologiczne narażonych

badania serologiczne narażonych

pracowników.

pracowników.

BRUCELOZA

BRUCELOZA

Czynnik narażenia:

Czynnik narażenia:



w Polsce prawie wyłącznie Brucella

w Polsce prawie wyłącznie Brucella

abortus (rezerwuar-bydło rogate), ale

abortus (rezerwuar-bydło rogate), ale

mogą być także inne zwierzęta

mogą być także inne zwierzęta

hodowlane i dzikie.

hodowlane i dzikie.

BRUCELOZA

BRUCELOZA

Drogi wchłaniania:

Drogi wchłaniania:



bezpośredni kontakt z zakażonym

bezpośredni kontakt z zakażonym

zwierzęciem np. poprzez uszkodzoną skórę

zwierzęciem np. poprzez uszkodzoną skórę

w tracie zabiegów położniczych u bydła,

w tracie zabiegów położniczych u bydła,



znacznie rzadziej drogą pokarmową lub

znacznie rzadziej drogą pokarmową lub

oddechową.

oddechową.

Zawodowe grupy ryzyka:

Zawodowe grupy ryzyka:



lekarze weterynarii i zootechnicy,

lekarze weterynarii i zootechnicy,

pracownicy rzeźni, laboranci, hodowcy

pracownicy rzeźni, laboranci, hodowcy

bydła.

bydła.

BRUCELOZA

BRUCELOZA

Wielkość ekspozycji:

Wielkość ekspozycji:



do zakażenia zawodowego wystarczy

do zakażenia zawodowego wystarczy

jednorazowy, bliski kontakt z zakażonym

jednorazowy, bliski kontakt z zakażonym

zwierzęciem, płodem, łożyskiem.

zwierzęciem, płodem, łożyskiem.

Profilaktyka:

Profilaktyka:



stosowanie środków ochrony

stosowanie środków ochrony

indywidualnej, bezpieczny obieg powietrza

indywidualnej, bezpieczny obieg powietrza

w rzeźniach, dezynfekcja pomieszczeń,

w rzeźniach, dezynfekcja pomieszczeń,

dezynfekcja i sterylizacja sprzętu, badania

dezynfekcja i sterylizacja sprzętu, badania

serologiczne narażonych pracowników,

serologiczne narażonych pracowników,

wybijanie chorych sztuk, szczepienia

wybijanie chorych sztuk, szczepienia

ochronne zwierząt.

ochronne zwierząt.

BORELIOZA

BORELIOZA

Czynnik narażenia:

Czynnik narażenia:



krętek Borrelia burgdorferi, rezerwuarem

krętek Borrelia burgdorferi, rezerwuarem

są dzikie zwierzęta różnych gatunków.

są dzikie zwierzęta różnych gatunków.

Kleszcze nie tylko przenoszą zakażenie na

Kleszcze nie tylko przenoszą zakażenie na

człowieka - raz zakażone stają się trwałym

człowieka - raz zakażone stają się trwałym

rezerwuarem tych bakterii (odsetek

rezerwuarem tych bakterii (odsetek

zakażonych kleszczy to kilka-kilkadziesiąt

zakażonych kleszczy to kilka-kilkadziesiąt

% w zależności od regionu).

% w zależności od regionu).

BORELIOZA

BORELIOZA

Drogi wchłaniania:

Drogi wchłaniania:



poprzez ukąszenie przez zakażonego

poprzez ukąszenie przez zakażonego

kleszcza - im częstszy kontakt, tym

kleszcza - im częstszy kontakt, tym

ryzyko zakażenia jest wyższe.

ryzyko zakażenia jest wyższe.

Zawodowe grupy ryzyka:

Zawodowe grupy ryzyka:



pracownicy leśni (szczególnie z terenów

pracownicy leśni (szczególnie z terenów

endemicznych: Mazury, Suwalszczyzna,

endemicznych: Mazury, Suwalszczyzna,

Puszcza Białowieska),

Puszcza Białowieska),



żołnierze z garnizonów stacjonujących

żołnierze z garnizonów stacjonujących

na terenach zalesionych,

na terenach zalesionych,



rolnicy i pracownicy rolni z terenów

rolnicy i pracownicy rolni z terenów

bogato zalesionych.

bogato zalesionych.

BORELIOZA

BORELIOZA

Wielkość ekspozycji:

Wielkość ekspozycji:



do zakażenia wystarcza jedno ukąszenie

do zakażenia wystarcza jedno ukąszenie

przez zakażonego kleszcza.

przez zakażonego kleszcza.

Profilaktyka:

Profilaktyka:



środki ochrony indywidualnej, repelenty,

środki ochrony indywidualnej, repelenty,

szybkie usuwanie przyssanych kleszczy,

szybkie usuwanie przyssanych kleszczy,

badania serologiczne narażonych

badania serologiczne narażonych

pracowników.

pracowników.

ALERGICZNE ZAPALENIE

ALERGICZNE ZAPALENIE

PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH -

PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH -

AZPP

AZPP

płuco rolnika, płuco hodowcy ptaków,

płuco rolnika, płuco hodowcy ptaków,

płuco myjących sery

płuco myjących sery

Czynnik narażenia:

Czynnik narażenia:



antygeny namnażających się w wilgotnych

antygeny namnażających się w wilgotnych

podłożach organicznych (siano ziarno,

podłożach organicznych (siano ziarno,

kompost) bakterii termofilnych np.

kompost) bakterii termofilnych np.

promieniowców

promieniowców

(Actinomyces)

(Actinomyces)

oraz

oraz

grzybów np.

grzybów np.

pergillus fumigatus,

pergillus fumigatus,

Penicillium sp.,

Penicillium sp.,



antygeny znajdujące się w surowicy i

antygeny znajdujące się w surowicy i

odchodach ptasich.

odchodach ptasich.

ALERGICZNE ZAPALENIE

ALERGICZNE ZAPALENIE

PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH -

PĘCHERZYKÓW PŁUCNYCH -

AZPP

AZPP

Drogi wchłaniania:

Drogi wchłaniania:



wziewna.

wziewna.

Profilaktyka:

Profilaktyka:



środki ochrony indywidualnej

środki ochrony indywidualnej

(respiratory), wentylacja

(respiratory), wentylacja

pomieszczeń, ochrona produktów

pomieszczeń, ochrona produktów

roślinnych przed spleśnieniem

roślinnych przed spleśnieniem

.    Klasyfikacja i wykaz

.    Klasyfikacja i wykaz

szkodliwych czynników

szkodliwych czynników

biologicznych

biologicznych

Ze względu na stopień zagrożenia czynniki

Ze względu na stopień zagrożenia czynniki

biologiczne dzielą się na cztery grupy.

biologiczne dzielą się na cztery grupy.

Kryteriami zaklasyfikowania czynników

Kryteriami zaklasyfikowania czynników

biologicznych do poszczególnych grup

biologicznych do poszczególnych grup

zagrożenia są:

zagrożenia są:

•    zdolność do wywoływania choroby u

•    zdolność do wywoływania choroby u

człowieka oraz ciężkość jej przebiegu

człowieka oraz ciężkość jej przebiegu

•    możliwość rozprzestrzeniania się

•    możliwość rozprzestrzeniania się

choroby w populacji

choroby w populacji

•    możliwość zastosowania skutecznej

•    możliwość zastosowania skutecznej

profilaktyki

profilaktyki

Klasyfikacja czynników

Klasyfikacja czynników

biologicznych według grupy

biologicznych według grupy

zagrożenia

zagrożenia

Grupa zagrożenia

Grupa zagrożenia

Wystąpienie

Wystąpienie

choroby

choroby

Możliwość

Możliwość

rozprzestrzenia

rozprzestrzenia

nia w populacji

nia w populacji

Profilaktyka

Profilaktyka

lub/i leczenie

lub/i leczenie

grupa zagrożenia

grupa zagrożenia

1

1

mało

mało

prawdopodobne

prawdopodobne

bez znaczenia

bez znaczenia

nie jest

nie jest

wymagane

wymagane

grupa zagrożenia

grupa zagrożenia

2

2

możliwe

możliwe

bez znaczenia

bez znaczenia

nie jest

nie jest

wymagane

wymagane

grupa zagrożenia

grupa zagrożenia

3/3*

3/3*

istotne

istotne

zagrożenie

zagrożenie

pracowników

pracowników

ciężką chorobą

ciężką chorobą

wysoce

wysoce

prawdopodobne

prawdopodobne

zazwyczaj

zazwyczaj

możliwe

możliwe

grupa zagrożenia

grupa zagrożenia

4

4

istotne

istotne

zagrożenie

zagrożenie

pracowników

pracowników

ciężką chorobą

ciężką chorobą

wysoce

wysoce

prawdopodobne

prawdopodobne

zazwyczaj

zazwyczaj

możliwe

możliwe

Grupa zagrożenia 1

Grupa zagrożenia 1



Czynniki biologiczne należące do tej grupy zazwyczaj nie

Czynniki biologiczne należące do tej grupy zazwyczaj nie

wywołują chorób u ludzi. Niezbędnym warunkiem

wywołują chorób u ludzi. Niezbędnym warunkiem

bezpieczeństwa w przypadku pracy z czynnikami

bezpieczeństwa w przypadku pracy z czynnikami

należącymi do grupy zagrożenia 1 jest przestrzeganie

należącymi do grupy zagrożenia 1 jest przestrzeganie

ogólnych zasad higieny. Do grupy zagrożenia zalicza się:

ogólnych zasad higieny. Do grupy zagrożenia zalicza się:

•    osłabione szczepy bakterii stosowane do produkcji

•    osłabione szczepy bakterii stosowane do produkcji

szczepionek oraz osłabione szczepionki żywe,

szczepionek oraz osłabione szczepionki żywe,

•    szczepy bakterii przeznaczone do celów laboratoryjnych

•    szczepy bakterii przeznaczone do celów laboratoryjnych

np.: Escherichia coli K12 oraz szczepy wykorzystywane w

np.: Escherichia coli K12 oraz szczepy wykorzystywane w

celach produkcyjnych,

celach produkcyjnych,

•    drożdże stosowane w celach produkcyjnych.

•    drożdże stosowane w celach produkcyjnych.

Grupa zagrożenia 2

Grupa zagrożenia 2



Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać

Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać

choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla

choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla

pracowników, ale rozprzestrzenianie ich u ludzi w

pracowników, ale rozprzestrzenianie ich u ludzi w

populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne.

populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne.

Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne

Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne

metody profilaktyki lub leczenia. Do grupy tej należą

metody profilaktyki lub leczenia. Do grupy tej należą

np.:

np.:

•    bakterie np.: laseczka tężca wywołuje tężec,

•    bakterie np.: laseczka tężca wywołuje tężec,

gronkowiec złocisty wywołuje zakażenie układowe i

gronkowiec złocisty wywołuje zakażenie układowe i

skóry,

skóry,

•    grzyby np.: bielnik biały wywołuje grzybicę skóry

•    grzyby np.: bielnik biały wywołuje grzybicę skóry

i błon śluzowych,

i błon śluzowych,

•    wirusy np.: wirus choroby Heinego-Medina

•    wirusy np.: wirus choroby Heinego-Medina

wywołuje chorobę Heinego-Medina, HAV- wirus

wywołuje chorobę Heinego-Medina, HAV- wirus

zapalenia wątroby typu A.

zapalenia wątroby typu A.

Grupa zagrożenia 3

Grupa zagrożenia 3



Obejmuje czynniki, które mogą wywoływać u

Obejmuje czynniki, które mogą wywoływać u

ludzi ciężkie choroby, są to niebezpieczne dla

ludzi ciężkie choroby, są to niebezpieczne dla

pracowników, a rozprzestrzenianie ich w

pracowników, a rozprzestrzenianie ich w

populacji ludzkiej jest bardzo

populacji ludzkiej jest bardzo

prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w

prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w

stosunku metody profilaktyki lub lecenia. Do

stosunku metody profilaktyki lub lecenia. Do

grupy tej należą np.:

grupy tej należą np.:

•    bakterie np.: prątek gruźlicy wywołuje

•    bakterie np.: prątek gruźlicy wywołuje

gruźlicę,

gruźlicę,

•    grzyby np.: drożdżowiec skórny wywołuje

•    grzyby np.: drożdżowiec skórny wywołuje

grzybicę

grzybicę

•    wirusy np.: wirus żółtej gorączki wywołuje

•    wirusy np.: wirus żółtej gorączki wywołuje

żółtą febrę

żółtą febrę

Grupa zagrożenia 3*

Grupa zagrożenia 3*



Obejmuje czynniki, które stanowią ograniczone

Obejmuje czynniki, które stanowią ograniczone

zagrożenie dla pracowników, gdyż do zakażenia

zagrożenie dla pracowników, gdyż do zakażenia

nimi nie dochodzi zazwyczaj drogą powietrzną.

nimi nie dochodzi zazwyczaj drogą powietrzną.

Do grupy tej należą np.:

Do grupy tej należą np.:

•    bakterie np.: pałeczka czerwonki wywołuje

•    bakterie np.: pałeczka czerwonki wywołuje

czerwonkę,

czerwonkę,

•    wirusy np.: HIV- ludzki wirus upośledzenia

•    wirusy np.: HIV- ludzki wirus upośledzenia

odporności wywołuje AIDS - zespół nabytego

odporności wywołuje AIDS - zespół nabytego

upośledzenia odporności immunologicznej,

upośledzenia odporności immunologicznej,

•    pasożyty np.: tasiemiec bąblowcowy

•    pasożyty np.: tasiemiec bąblowcowy

wywołuje bąblowicę wątroby, płuc, mózgu.

wywołuje bąblowicę wątroby, płuc, mózgu.

Grupa zagrożenia 4

Grupa zagrożenia 4



Obejmuje czynniki, które wywołują u ludzi

Obejmuje czynniki, które wywołują u ludzi

ciężkie choroby, są niebezpieczne dla

ciężkie choroby, są niebezpieczne dla

pracowników, a rozprzestrzenienie

pracowników, a rozprzestrzenienie

czynników w populacji ludzkiej jest bardzo

czynników w populacji ludzkiej jest bardzo

prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w

prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w

stosunku do nich skuteczne metody

stosunku do nich skuteczne metody

profilaktyki lub leczenia. Do grupy tej

profilaktyki lub leczenia. Do grupy tej

zakwalifikowano wyłącznie wirusy np.:

zakwalifikowano wyłącznie wirusy np.:

wirus Ebola wywołuje gorączkę Ebola,

wirus Ebola wywołuje gorączkę Ebola,

wirus Lassa wywołuje gorączkę Lassa,

wirus Lassa wywołuje gorączkę Lassa,

wirus ospy prawdziwej wywołuje ospę

wirus ospy prawdziwej wywołuje ospę

prawdziwą

prawdziwą

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!

20 IV 2005 – Międzynarodowy

20 IV 2005 – Międzynarodowy

Dzień Walki z Hałasem

Dzień Walki z Hałasem



Rusza europejska kampania

Rusza europejska kampania

przeciwko jednemu z

przeciwko jednemu z

najpowszechniejszych zagrożeń w

najpowszechniejszych zagrożeń w

miejscu pracy w Europie – hałasowi  

miejscu pracy w Europie – hałasowi  

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!



Ocenia się, iż jedna trzecia pracowników w

Ocenia się, iż jedna trzecia pracowników w

Europie (ponad 60 mln) narażonych jest na

Europie (ponad 60 mln) narażonych jest na

działanie wysokiego poziomu hałasu przez

działanie wysokiego poziomu hałasu przez

ponad jedną czwartą czasu pracy.

ponad jedną czwartą czasu pracy.



Prawie 40 mln pracowników (w

Prawie 40 mln pracowników (w

przybliżeniu liczba równa liczbie ludności

przybliżeniu liczba równa liczbie ludności

Hiszpanii) aby być słyszanymi musi

Hiszpanii) aby być słyszanymi musi

podnosić głos ponad poziom normalnej

podnosić głos ponad poziom normalnej

rozmowy przez ponad połowę czasu pracy.

rozmowy przez ponad połowę czasu pracy.



15 lutego 2006 r. wchodzi w życie nowa

15 lutego 2006 r. wchodzi w życie nowa

dyrektywa europejska dotycząca hałasu w

dyrektywa europejska dotycząca hałasu w

miejscu pracy

miejscu pracy

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!



Spowodowana hałasem utrata słuchu

Spowodowana hałasem utrata słuchu

została uznana za „najpowszechniejszą,

została uznana za „najpowszechniejszą,

nieodwracalną chorobę zawodową”.

nieodwracalną chorobę zawodową”.

Jednak hałas w pracy ma negatywny

Jednak hałas w pracy ma negatywny

wpływ nie tylko na nasz słuch! Hałas może

wpływ nie tylko na nasz słuch! Hałas może

być przyczyną wypadków, podwyższać

być przyczyną wypadków, podwyższać

poziom związanego z pracą stresu, a w

poziom związanego z pracą stresu, a w

połączeniu z innymi szkodliwymi

połączeniu z innymi szkodliwymi

czynnikami w miejscu pracy być

czynnikami w miejscu pracy być

zagrożeniem dla zdrowia pracowników.  

zagrożeniem dla zdrowia pracowników.  

Stop Hałasowi!

Stop Hałasowi!



Słuch pracowników będzie podlegać

Słuch pracowników będzie podlegać

lepszej ochronie dzięki nowym

lepszej ochronie dzięki nowym

środkom, które wejdą w życie we

środkom, które wejdą w życie we

wszystkich Państwach Członkowskich

wszystkich Państwach Członkowskich

UE do lutego 2006 roku, m.in. dzięki

UE do lutego 2006 roku, m.in. dzięki

limitowi 87 dB jako dziennej

limitowi 87 dB jako dziennej

maksymalnej ekspozycji na hałas w

maksymalnej ekspozycji na hałas w

miejscu pracy

miejscu pracy

Budować Bezpiecznie

Budować Bezpiecznie

Ochrona zdrowia w innych grupach:

Ochrona zdrowia w innych grupach:



Dzieci

Dzieci



Niepełnosprawni

Niepełnosprawni



Ludzie starsi

Ludzie starsi



Kobiety ciężarne

Kobiety ciężarne



Wybrane grupy zawodowe

Wybrane grupy zawodowe

Będą tematem kolejnego wykładu

Będą tematem kolejnego wykładu

Dziękuję za uwagę !

Dziękuję za uwagę !