WSPÓŁCZESNE SYSTEMY

ZDROWOTNE W WYBRANYCH

KRAJACH

dr Janusz Jaroszyński

[e-mail]

Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

MODELE SYSTEMU ZDROWOTNEGO

Klasyczne systemy ochrony zdrowia



Bismarkowski

- ubezpieczenia zdrowotne



Siemaszki

- centralnie planowany



Beveridge’a

- narodowa służba zdrowia 



Wolnorynkowy - tzn. zdrowie= towar

MODEL SYSTEMU BISMARCA



Model oparty o system ubezpieczeń chorobowych



Powstał na przełomie XIX i XX w. w Niemczech



Zainicjowany przez kanclerza Rzeszy Niemieckiej

Ottona von Bismarcka

MODEL SYSTEMU BISMARCA

Główne założenia systemu bismarkowskiego



Finansowanie opieki zdrowotnej z ubezpieczenia

obowiązkowego



Funduszami ubezpieczeniowymi zarządzają

instytucje niezależne od administracji państwowej



Ubezpieczenie obejmuje większość osób czynnych

zawodowo oraz członków ich rodzin



Zakres przedmiotowy świadczeń obejmuje opiekę

ambulatoryjną, szpitalną oraz zaopatrzenie w leki i
inne artykuły medyczne



Występuje zasada udziału własnego

MODEL SYSTEMU SIEMASZKI



Model Narodowej Służby Zdrowia



Powstał w latach 30 XX w.



Podstawa tworzenia systemów zdrowotnych w

krajach Europy Środkowej i Wschodniej

MODEL SYSTEMU SIEMASZKI

Główne założenia systemu Siemaszki



Finansowanie wyłącznie z budżetu państwa



Rząd posiadał pełną kontrolę nad systemem



Powszechny, bezpłatny dostęp do świadczeń

zdrowotnych



Całkowity brak sektora prywatnego



Ograniczenie zakładom opieki zdrowotnej

autonomii prawnej, organizacyjnej i finansowej

MODEL SYSTEMU BEVERIDGE’A

•

Model Narodowej Służby Zdrowia

•

Wprowadzony w 1948 r. w Wielkiej Brytanii przez
lorda Beveridge’a.

MODEL SYSTEMU BEVERIDGE’A

Główne założenia systemu Beveridge’a



Dominuje państwowa forma zakładów opieki

zdrowotnej



Opieka zdrowotna jest finansowana z budżetu

państwa



Zakłady opieki zdrowotnej posiadają znaczną

autonomie, władze publiczne mogą ingerować w
ich zarządzanie w ograniczonym zakresie



Państwo gwarantuje obywatelom pełną dostępność

do świadczeń zdrowotnych

MODEL SYSTEMU RYNKOWEGO



Model opieki zdrowotnej oparty o prywatne dobrowolne
ubezpieczenia zdrowotne



Brak odpowiedzialności państwa za dostarczanie opieki
zdrowotnej obywatelom

MODEL SYSTEMU RYNKOWEGO



Opiera się na indywidualnej odpowiedzialności za własne
zdrowie



Państwo jest odpowiedzialne za zabezpieczenie opieki
zdrowotnej wyłącznie, osobom znajdującym się w trudnej
sytuacji



Finansowanie usług zdrowotnych opiera się na prywatnych
ubezpieczeniach zdrowotnych



Jednostka samodzielnie decyduje o przeznaczeniu swoich
środków pieniężnych na ochronę zdrowia

NIEMCY



Istnieje 7 głównych Funduszy Zdrowia (kas

chorych), posiadających ponad 1000 oddziałów

lokalnych. Pokrywają one potrzeby zdrowotne 90%

populacji Niemiec.



Bogaci mieszkańcy zwolnieni są z obowiązkowego

ubezpieczenia.



Połowa szpitali to szpitale publiczne, pozostałe to

szpitale prywatne typu non-profit, ok. 4% stanowią

szpitale

komercyjne.

Lekarze

w

szpitalach

zatrudniani są na etatach. Rośnie liczba lekarzy

pracujących w spółdzielniach lekarskich. Lekarze

ogólni (rodzinni) dostarczają usługi medyczne oraz

prowadzą działania profilaktyczne.

NIEMCY



Współodpłatność za usługi szpitalne



Oddzielenie

opieki

ambulatoryjnej

i

szpitalnej



Planowana reforma – objęcie wszystkich

obywateli obowiązkowym ubezpieczeniem

oraz utworzenie centralnego funduszu

zdrowia

NIEMCY



Niemiecka służba zdrowia stanowi znaczącą gałąź

gospodarki narodowej



Główne źródło finansowania to ubezpieczenie

zdrowotne



Niemiecki system oparty jest na współdziałaniu 4

elementów: kas chorych, osób ubezpieczonych,

świadczeniodawców(praktyk

lekarskich

i

pielęgniarskich, zakładów opieki zdrowotnej) oraz

państwa.

NIEMCY



W

Niemczech

istnieją

szpitale

publiczne(samorządowe i kliniki uniwersyteckie

podlegające

landom),

szpitale

non-profit

organizacji pozarządowych- np. Czerwonego

Krzyża i zakonów nie nastawione na zysk oraz

szpitale prowadzone przez podmioty prywatne.



Udział sektora prywatnego w stacjonarnej służbie

zdrowia jest zróżnicowany w zależności od landów.

NIEMCY



2007 r. rozpoczęcie reformy służby

zdrowia,

której

celem

jest

objęcie

obowiązkowym

ubezpieczeniem

zdrowotnym wszystkich obywateli oraz

utworzenie centralnego funduszu zdrowia

finansowanego ze środków pochodzących

zarówno z budżetu państwa, jak i składek

ubezpieczonych

NIEMCY



W modelu organizacji ochrony zdrowia

pojawiły się zakłócenia wynikające:

1)

Z

natury

modelu

(uwarunkowania

społeczne – np.bezrobocie, co powoduje

zmniejszenie

liczby

ubezpieczeń

społecznych)

2)

Z

zachwiania

mikroekonomicznej

równowagi instytucji ubezpieczeniowych

3)

Ze

zróżnicowanej

jakości

opieki

zdrowotnej

NIEMCY



Podstawowe cele reformy służby zdrowia

to:

1)

Zapewnienie długookresowej stabilności

finansowej systemu ochrony zdrowia

2)

Sprawiedliwe rozłożenie kosztów opieki

zdrowotnej

3)

Ograniczenie obciążeń (kosztów) pracy

przy

wzmocnieniu

konkurencyjności

gospodarki

BELGIA



Narodowe ubezpieczenia zdrowotne są

administrowane przez 5 funduszy non-
profit i jeden publiczny fundusz chorobowy.



Składka na ubezpieczenia społeczne

wynosi 38% wynagrodzenia (13% pokrywa
z pensji zatrudniony, a 25% jego
pracodawca)

BELGIA



Większość szpitali jest prywatnych (non-

profit), a specjaliści zatrudniani są w
szpitalach na kontraktach. Pacjenci wnoszą
częściową odpłatność za pobyt w szpitalu



Rynek ubezpieczeń prywatnych jest

niewielki, ponieważ główne ryzyko pokrywa
ubezpieczenie obowiązkowe.

BELGIA



System finansowania opieki zdrowotnej oparty

jest na kilkunastu publicznych
ubezpieczalniach. Największe z nich związane
są z partiami politycznymi taki jak partia
chrześcijańsko-demokratyczna, socjalistyczna i
liberalna



Ubezpieczalnie kontrolowane są przez państwo



Refundacja porad lekarskich, pobytu w szpitalu

i zakupu leków

BELGIA



Ubezpieczalnie prywatne



Karty magnetyczne SIS



Inwestycje wymagające dużego nakładu

pieniędzy, takie jak budowa i utrzymanie
szpitali czy zakup drogiego sprzętu,
pokrywane są przede wszystkim przez
państwo.

FRANCJA



Narodowy system ubezpieczeń

zdrowotnych gwarantuje uniwersalny
dostęp do usług zdrowotnych.



Funkcjonują różne fundusze

ubezpieczeniowe: ogólny, który dotyczy ok.
80% ubezpieczonych pracowników i ich
rodzin oraz odrębne dla rolników, wolnych
zawodów itp.

FRANCJA



Składka wynosi 12,8% wynagrodzenia i

jest płacona przez pracodawcę oraz przez
pracownika w wysokości 6,8%.



We Francji nie ma ograniczeń budżetowych

na wydatki na lekarstwa i nie ma limitów
co do przepisywania recept.

FRANCJA



Model finansowania systemu ochrony

zdrowia we Francji jest uważany za jeden z
najlepszych na świecie i najbardziej
efektywny.



Około 1/3 szpitali we Francji to szpitale

publiczne(posiadające 65% łóżek), 2/3 to
szpitale prywatne(stanowiące 35% łóżek).

FRANCJA



Finansowanie usług szpitalnych oparte jest

na zaadoptowanym systemie
DRG(Diagnosis Related Groups),
funkcjonującym w USA.



Jednym z największym problemów

systemu ochrony zdrowia jest brak
rozwiniętej opieki długoterminowej nad
ludźmi starszymi (udowodniła to fala
upałów w 2003 r.)

HOLANDIA



Mieszany system finansowania – obowiązkowe
ubezpieczenie społeczne i dobrowolne ubezpieczenie
prywatne



System obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jest
zarządzany przez około 40 kas chorych i obejmuje
około 60% populacji.



Składki na kasy chorych są skorelowane z dochodami
i płacone głównie przez pracodawców (5,15%
dochodu brutto), natomiast składka pracownicza jest
niższa (1,15% dochodu brutto).



Szpitale w Holandii, to w zdecydowanej większości
szpitale prywatne typu non-profit.

WIELKA BRYTANIA



Narodowy system ochrony zdrowia obejmuje

całą populację.



Usługi zdrowotne finansowane są z podatków,

natomiast prywatne ubezpieczenia i
odpłatność pacjentów pokrywają tylko
niewielką część wydatków.



Fundusze dzielone są do 106. lokalnych

kolegiów zdrowotnych oraz do
„dofinansowywanych” lekarzy ogólnych
(rodzinnych) (dla ok. jednej trzeciej populacji).

WIELKA BRYTANIA



Regulacja ustawowa praw i obowiązków

pacjenta.



Wszystkie duże szpitale w Wielkiej Brytanii

są państwowe i podlegają ministrowi
zdrowia jako organowi założycielskiemu.



Fundholding



Opieka koordynowana

WIELKA BRYTANIA



Szpitale zostały wyposażone w takie

instrumenty ekonomiczne, jak:

1)

Prawo własności (swobodne nabywanie i

dysponowanie)

2)

Prawo samodzielnego poszukiwania źródeł

finansowych

3)

Prawo swobody działania na rynku

finansowym

4)

Prawo zaciągania pożyczek

5)

Samodzielność w zakresie organizacji

wewnętrznych

6)

Reklamowane usług

SZWECJA



Narodowy system ochrony zdrowia



Szwedzki system służby zdrowia podzielony

jest na opiekę podstawową, której głównym
elementem są centra opieki zdrowotnej, oraz
lecznictwo zamknięte



Ubezpieczenie zdrowotne jest elementem

ubezpieczenia społecznego – składkę opłaca
tylko pracodawca a państwo dodatkowo
subsydiuje.

SZWECJA



System ochrony zdrowia finansowany jest z

podatków, a nie ze składek ubezpieczonych



Istnieją kasy ubezpieczeniowe, które pełnią

rolę tzw. trzeciej strony między świadczącym
usługi medyczne a pacjentem



26 regionalnych kas ubezpieczeniowych

(mają status samodzielnych osób prawnych i
gromadzą środki z tytułu zabezpieczenia,
pochodzące głównie ze składek pracodawców
i osób pracujących na własnych rachunek )

SZWECJA



Dodatkowe zadania kas ubezpieczeniowych:

1)

Przekazują środki finansowe za każdego
leczonego w szpitalu,

2)

Zwracają koszty dojazdu do placówek
leczniczych zarówno pacjentom, jak i
rodzicom odwiedzającym swoje dzieci w
szpitalu,

3)

Wyrównują aptekom różnice pomiędzy
faktycznymi kosztami leków a opłatami
wnoszonymi przez pacjentów

SZWECJA

4)

Pokrywają różnicę między wysokością

ustalonego przez organ ubezpieczeniowy
honorarium a opłatą pacjenta za wizytę u
lekarza prywatnego stowarzyszonego z
kasą ubezpieczeniową

5)

Zwracają stomatologom koszty leczenia

niepokryte opłatami

HISZPANIA



System ochrony zdrowia prowadzony jest

przez Narodowy Instytut Zdrowia.



Centralne ubezpieczenie zdrowotne jest

uzupełniane przez inne źródła prywatne i
publiczne.



Dwie trzecie szpitali jest publicznych, 1/3

prywatnych typu non-profit lub
komercyjnych

STANY ZJEDNOCZONE



Brak powszechnego, publicznego systemu

ubezpieczenia zdrowotnego



Liczne programy ochrony zdrowia –

Medicare i Medicaid



Prywatne ubezpieczenia

STANY ZJEDNOCZONE



ustawa Patient Protection and Affordable

Care Act.



Celem reformy jest objęcie obowiązkowym

ubezpieczeniem tych zatrudnionych, którzy
go dotąd nie mieli (m.in. osób pozostających
w nisko płatnym rejestrowanym i w
nierejestrowanym zatrudnieniu), oraz licznej
w USA grupy prowadzących działalność
gospodarczą (samozatrudnionych).

DANIA



Narodowa Ochrona Zdrowia



Równy i wolny dostęp do usług medycznych



Dwa rodzaje ubezpieczenia:

1.

pierwszy gwarantuje dostęp do specjalistów
poprzez lekarza rodzinnego, a opłaty za usługi
ambulatoryjne są określone,

2.

drugi natomiast daje wolny wybór lekarza
ogólnego oraz wolny dostęp do specjalistów,
ale lekarze maja prawo pobierania od pacjenta
opłaty wyższej od ogólnie obowiązującej.

FINLANDIA



Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zdrowia

ponosi odpowiedzialność za politykę zdrowotną



Opieka specjalistyczna i szpitalna realizowana

jest w ramach 21. dystryktów, w których gminy
zawiązują federacje, które prowadzą własne
szpitale.



Składka do Narodowego Funduszu składa się z

opłaty pracownika i składki płaconej przez
pracodawcę procentowo określonej do
wynagrodzenia.

PORTUGALIA



Około 75% populacji podlega Narodowej

Ochronie Zdrowia, a pozostałe 25% ma
specjalne dodatkowe ubezpieczenia
organizowane głównie przez pracodawców.



Jest jedna składka na ubezpieczenie

społeczne, ok. 35% przychodów, w tym
24% płaci pracodawca, a 11% pracownik.



Szpitale są publiczne oraz prywatne.

IRLANDIA



35% obywateli uprawnionych jest do

bezpłatnej opieki medycznej



65% obywateli dokonuje bezpośrednich

opłat albo ma dobrowolne ubezpieczenie
prywatne



Większość szpitali to szpitale publiczne,

ale są również szpitale prywatne typu non-
profit i komercyjne

GRECJA



Nie ma jasnego rozdziału finansowego pomiędzy

funduszami ubezpieczeń społecznych i
państwem.



Ubezpieczenia społeczne realizowane są rzez

Instytut Ubezpieczeń Społecznych (50%
populacji), Organizację Ubezpieczeń Rolniczych
(25% populacji), 13% populacji ubezpieczone
jest w Funduszu Handlowców, Producentów i
Małego Biznesu, 9% obywateli jest „na
utrzymaniu” państwa.

LITWA



Do końca lat 90 XX w. model Siemaszki



Następnie odpowiedzialność za zadania

związane z ochroną zdrowia są w kompetencji:

1)

Jednostek administracji rządowej na poziomie
regionalnym, tzw. obwodów (m.in..wdrażanie
polityki zdrowotnej)

2)

Jednostek samorządu terytorialnego na
poziomie gminnym (gwarantowanie dostępu
do usług podstawowej opieki ambulatoryjnej )

LITWA



Podstawowe źródło finansowania to środki

pochodzące ze składek oraz częściowo z
regionalnych oddziałów Krajowej Kasy
Chorych



Krajowa Rada Nadzoru Ubezpieczeń

Zdrowotnych kierowana przez Ministra
Zdrowia kontroluje system ochrony
zdrowia, w którym środki pieniężne
uzyskuje się ze składek

WĘGRY



Opieka zdrowotna w kompetencji Narodowego

Funduszu Ubezpieczenia Zdrowotnego, który
jest samodzielnym i głównym płatnikiem w
sektorze zdrowotnym, z wyjątkiem inwestycji i
świadczeń wysokospecjalistycznych



Znacząca rola władz lokalnych, które są

właścicielami placówek medycznych



Większość praktyk lekarzy rodzinnych jest

sprywatyzowana, natomiast prawie wszystkie
szpitale są publiczne

WĘGRY



W związku z niedostatecznym finansowaniem

świadczeń zdrowotnych przez fundusze
publiczne wprowadzono zasadę bezpośrednich
opłat pacjentów za uzyskaną opiekę medyczną



Reforma systemu 2007 r. – wycofywanie się

rządu z bezpłatnego lecznictwa



Pacjenci zostali zobowiązani do wnoszenia opłat

za wizytę u lekarza i każdy dzień pobytu w
szpitalu (wyjątek osoby do lat 18, wezwanie
pogotowania i wizyty kobiet w ciąży)