Modele systemów ochrony zdrowia
„Systemy zdrowotne. Zarys problematyki.” Cezary Włodarczyk; Stefan Pażdzioch.
„Ekonomika medycyny” pod red. Jarosław J. Fedorowski i Rafał Niżankowski
„Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne” Jerzy Leowski
Podstawowy podział modeli systemów ochrony zdrowia (chronologicznie):
- model bismarckowski - ubezpieczenia zdrowotne,
- Siemaszki - system centralnie planowany,
- Beveridge'a - system narodowej służby zdrowia,
- wolnorynkowy - tnz. Zdrowie= towar.
System Bismarcka- (1883-89) pierwszy na świecie regulujący w trybie ustawowym problematykę ubezpieczeń zdrowotnych i społecznych ( reakcja na rewolucje przemysłową).
Główne założenia systemu:
- finansowanie oparte na obowiązkowych dla pracodawców i pracobiorców składkach (o zmieniających się w różnym czasie i miejscu proporcjach), uzupełnianych budżetowymi dotacjami państwa,
- zarządzanie przez niezależne od rządu instytucje typu kas chorych,
- kontraktowanie świadczeń,
System ten funkcjonował we Francji, Belgii, Austrii, Holandii, Japonii, Izraelu.
System Siemaszki - powstał w związku radzieckim w wyniku rewolucji październikowej 1917 r., odpowiedzialny za system Nikołaj Aleksandrowicz Siemaszko (lekarz, minister zdrowia). Powołał Państwowy Instytut Naukowy ds. Organizacji Ochrony zdrowia ( tera Instytut Siemaszki). System funkcjonował w oparciu o centralnie tworzone 5 letnie plany rozwoju społeczno gospodarczego. Sektor zdrowia sektorem nieproduktywnym.
Główne założenia:
- finansowanie przez budżet państwa,
- pełna kontrola systemu przez rząd,
- zapewnienie pełnej dostępności świadczeń zdrowotnych,
Zatrudnianie personelu przez państwo i opłacanie wg tabeli płac,
System funkcjonował w ZSRR, Polsce , Jugosławii, Chinach
System narodowej służby zdrowia (Beveridge)- pojawił się w WB w 1946 roku w postaci ustawy o dwuletnich vacatio legis. Nazwa pochodzi od ekonomisty, polityka Sir William Henry Beveridge (stworzył raport o zasadach ubezpieczenia społecznego).
Założenia systemu:
- finansowanie przez budżet państwa, z podatków ogólnych,
- pełna kontrola systemu przez rząd lub jego agendy terenowe,
- pełna dostępność dla wszystkich obywateli,
- personel opłacany wg pensji lub liczby podopiecznych,
- udział pacjentów w kosztach,
- udział sektora prywatnego,
System został wprowadzony w następujących państwach: Dania, Finlandia, Grecja, Hiszpania, Irlandia, Kanada, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Włochy.
System rynkowy- w tym systemie świadczenia zdrowotne traktowane są jako towar można je kupować i sprzedawać. W USA pewne zmiany w stosunku do czysto rynkowego modelu udzielania świadczeń, tj. powstanie Medicare- rządowego programu ubezpieczeń zdrowotnych dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz Medicaid , rządowy program objęcia świadczeniami medycznymi osób biednych finansowany wspólnie przez rząd federalny i rządy stanowe. pojawiły się również prywatne ubezpieczania zdrowotne.
Szpitale ciągle funkcjonują na zasadach rynkowy, każda usług ajets opłacana przez prywatnych ubezpieczycieli bądź Medicare / Medicaid.
Inny podział według Wilsforda (stopień rozproszenia i źródło finansowania):
- wolna inicjatywa, rozproszony (USA)
- zdecentralizowany, społeczne ubezpieczenia (Kanada, Niemcy),
- scentralizowany , społeczne ubezpieczenia (Francja),
- w pełni socjalistyczny NHS (W.B., Włochy),
- społeczna odpowiedzialność połączona z publiczną i prywatną produkcją uług i finansowaniem,
Modele oecd:
9sposób pozyskiwania środków finansowych, sposób ich przekazywania, ):
bezpośrednie opłaty wnoszone przez konsumenta bez zwrotu z ubezpieczenia,
dobrowolne ubezpieczania umożliwiające zwrot całości lub części poniesionych wydatków.
model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia umożliwiającego zwrot całości lub części poniesionych wydatków.
model dobrowolnego ubezpieczenia, opartego na kontraktach między ubezpieczycielami i wytwórcami świadczeń zdrowotnych. (Pacjenci nie płacą za usługi pod warunkiem że leczą się u partnera ubezpieczyciela)
Model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia opartego na kontraktach między płatnikiem trzeciej strony a wytwórcami świadczeń zdrowotnych.
model dobrowolnego ubezpieczenia w systemie zintegrowanym (ubezpieczyciel ma swoje szpitale, kliniki, w ramach ubezpieczenia można się leczyć tyko w nich),
model przymusowego (publicznego/społecznego) ubezpieczenia w systemie zintegrowanym.
Systemy opieki zdrowotnej w wybranych krajach.
Wielka Brytania: 1948 Narodowa opieka zdrowotna (NHS)- usługi zdrowotne finansowane przede wszystkim z podatków, (15% z wpłat pracodawców i pracowników).
Wydatki na ochronę zdrowia 7%dochodu narodowego brutto, w wb występują lekarze pierwszego kontaktu GP, pacjent może wybrać lekarza, lekarze ogólni stanowią 60-70% wszystkich specjalności.
Niemcy, powszechne ubezpieczenie zdrowotne obliczane jako procent wynagrodzenia.
System oparty na samorządowych strukturach - kasach chorych, związkach kas chorych, izbach lekarskich…
Ubezpieczenia chorobowe obowiązkowe dla obywateli w sytuacji wystąpienia ryzyka życiowego. Zwolnieni są obywatele których dochód przekroczy ustalony próg.
Ubezpieczeni chorobowe obejmuje bez dopłat małżonka, dzieci do 18 r.
Występują jeszcze kasy rolnicza, górnicy i marynarzy.
Nadzór kas działających na Terenia jednego landu - ministerstwo kraju związkowego,
Kasy ogólnokrajowe- Federalny Urząd Ubezpieczeń. źródło finansowania składki- połowa opłacana przez pracodawcę , połowa przez zatrudnionego.
Szpitale finansowane w sposób dualny : budowa szpitali, sprzęt specjalistyczny - finansują landy i gminy, bieżące koszty kasy chorych.
Ubezpieczony prawo do wyboru lekarza, może bezpośrednio uda cis Edo lekarza specjalisty ,
Wydatki na służbę zdrowia 10,5%
Kanada
Służba zdrowia finansowana centralnie na szczeblu prowincji , podatki dochodowe plus 40% fundusze federalne ,
Prawo do wyboru lekarza pierwszego kontaktu do specjalisty wyłącznie ze skierowaniem