Polityka ochrony

Polityka ochrony

zdrowia

zdrowia

Uwarunkowania polityki społecznej

Uwarunkowania polityki społecznej

według R. X. Browinga

według R. X. Browinga



Polityczne

Polityczne

: układ sił partyjnych w organie władzy

: układ sił partyjnych w organie władzy

ustawodawczej, pozycja władzy wykonawczej,

ustawodawczej, pozycja władzy wykonawczej,

programy i orientacje poszczególnych partii

programy i orientacje poszczególnych partii

politycznych i miejsce w nich problemów

politycznych i miejsce w nich problemów

zdrowotnych, stan zorganizowania grup

zdrowotnych, stan zorganizowania grup

zabierających głos w sprawie zdrowia

zabierających głos w sprawie zdrowia



Ekonomiczne

Ekonomiczne

: ogólna sytuacja gospodarcza: trendy

: ogólna sytuacja gospodarcza: trendy

wzrostowe lub regresyjne, stan zamożności

wzrostowe lub regresyjne, stan zamożności

społeczeństwa, inflacja, poziom bezrobocia,

społeczeństwa, inflacja, poziom bezrobocia,



Demograficzne i zdrowotne:

Demograficzne i zdrowotne:

będące

będące

następstwem dotychczasowych trendów

następstwem dotychczasowych trendów

rozwojowych i realizowanej wcześniej polityki

rozwojowych i realizowanej wcześniej polityki

zdrowotnej

zdrowotnej

Definiowanie polityki zdrowotnej

Definiowanie polityki zdrowotnej



Najczęściej przyjmuje się, że polityka

Najczęściej przyjmuje się, że polityka

zdrowotna to część (podzakres polityki

zdrowotna to część (podzakres polityki

społecznej)

społecznej)



Problemy definicyjne dotyczą zarówno

Problemy definicyjne dotyczą zarówno

pojęcia polityka jak i zdrowie

pojęcia polityka jak i zdrowie

Polityka – ujęcia definicyjne

Polityka – ujęcia definicyjne



W podejściu behawioralnym jest ona określana w

W podejściu behawioralnym jest ona określana w

kategoriach władzy, wpływu i konfliktów istniejących w

kategoriach władzy, wpływu i konfliktów istniejących w

różnych płaszczyznach życia społecznego

różnych płaszczyznach życia społecznego



W orientacji funkcjonalnej polityka to funkcja systemu

W orientacji funkcjonalnej polityka to funkcja systemu

społecznego, zapewniająca jego rozwój poprzez

społecznego, zapewniająca jego rozwój poprzez

rozwiązywanie konfliktów, agregację i selekcje interesów,

rozwiązywanie konfliktów, agregację i selekcje interesów,

socjalizację polityczną, komunikację polityczną itp.

socjalizację polityczną, komunikację polityczną itp.



W ujęciu racjonalnym polityka to podejmowanie decyzji w

W ujęciu racjonalnym polityka to podejmowanie decyzji w

warunkach procesu sprawowania władzy i walki o władzę

warunkach procesu sprawowania władzy i walki o władzę



Stanowisko postbehawioralne ujmuje politykę

Stanowisko postbehawioralne ujmuje politykę

jako dziedzinę życia społecznego, której

jako dziedzinę życia społecznego, której

zasadniczym zadaniem jest rozwiązywanie

zasadniczym zadaniem jest rozwiązywanie

problemów społeczeństwa i osiąganie celów

problemów społeczeństwa i osiąganie celów

wynikających z rozpatrywania potrzeb

wynikających z rozpatrywania potrzeb

społecznych

społecznych



Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

jednostkowym (konkretnej osoby) i

jednostkowym (konkretnej osoby) i

zbiorowości pojawia się w Anglii w

zbiorowości pojawia się w Anglii w

1848r. W ustawie zdrowia

1848r. W ustawie zdrowia

publicznego Public Health Act.

publicznego Public Health Act.



Wyodrębniono wówczas dwojakiego

Wyodrębniono wówczas dwojakiego

rodzaju działania: opiekę zdrowotną i

rodzaju działania: opiekę zdrowotną i

zdrowie publiczne.

zdrowie publiczne.



Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

zapobiegawcza, medycyna społeczna

zapobiegawcza, medycyna społeczna

Sposoby pojmowania zdrowia wg.

Sposoby pojmowania zdrowia wg.

Svennsona

Svennsona



Zdrowie jako nieobecność choroby – medyczne

Zdrowie jako nieobecność choroby – medyczne

ujęcie koncentrujące się na indywidualnej patologii,

ujęcie koncentrujące się na indywidualnej patologii,



Zdrowie jako brak poczucia dyskonfortu –

Zdrowie jako brak poczucia dyskonfortu –

subiektywne ujecie skupiające się na odczuciu

subiektywne ujecie skupiające się na odczuciu

bólu, cierpienia itp..

bólu, cierpienia itp..



Zdrowie jako zdolność – funkcjonalna możliwość

Zdrowie jako zdolność – funkcjonalna możliwość

wypełniania ustalonych ról społecznych,

wypełniania ustalonych ról społecznych,



Zdrowie jako funkcjonalny warunek wstępny

Zdrowie jako funkcjonalny warunek wstępny

utrzymania systemu społecznego,

utrzymania systemu społecznego,



Zdrowie jako dobrobyt rozumiany w sensie

Zdrowie jako dobrobyt rozumiany w sensie

zapewnienia dostępności systemu opieki i leczenia,

zapewnienia dostępności systemu opieki i leczenia,

uniezależnionej od socjoekonomicznych warunków,

uniezależnionej od socjoekonomicznych warunków,



Zdrowie jako element ładu społecznego.

Zdrowie jako element ładu społecznego.

Ujęcia definicyjne polityki zdrowotnej

Ujęcia definicyjne polityki zdrowotnej

w kategoriach:

w kategoriach:



Celu

Celu



Podziału zasobów

Podziału zasobów



Procesu

Procesu



Wyborów

Wyborów

Ujęcia definicyjne w kategorii

Ujęcia definicyjne w kategorii



Celu (działania mają poprawić

Celu (działania mają poprawić

stan zdrowia)

stan zdrowia)

To podejście wiązało się z podejściem etycznym

To podejście wiązało się z podejściem etycznym

„

„

polityka zdrowotna kraju lub społeczności to

polityka zdrowotna kraju lub społeczności to

przyjmowana przez nie strategia, służąca

przyjmowana przez nie strategia, służąca

kontrolowaniu i optymalizowaniu

kontrolowaniu i optymalizowaniu

wykorzystywania przez nie wiedzy medycznej

wykorzystywania przez nie wiedzy medycznej

i dostępnych zasobów” dla rozwiązywania

i dostępnych zasobów” dla rozwiązywania

problemów zdrowotnych

problemów zdrowotnych

E. Pellegrino

E. Pellegrino

Ujęcia definicyjne w kategorii

Ujęcia definicyjne w kategorii



Podziału zasobów

Podziału zasobów

„

„

To rzeczywiście realizowany sposób w

To rzeczywiście realizowany sposób w

jaki społeczeństwa, kraje, miasta i

jaki społeczeństwa, kraje, miasta i

społeczności rozdzielają zasoby

społeczności rozdzielają zasoby

pomiędzy różne konkurujące ze sobą

pomiędzy różne konkurujące ze sobą

formy interwencji i różne konkurujące

formy interwencji i różne konkurujące

ze sobą grupy ludności”

ze sobą grupy ludności”

Ujęcia definicyjne w kategorii

Ujęcia definicyjne w kategorii



Procesu

Procesu

„

„

Jest dającym się wyodrębnić procesem

Jest dającym się wyodrębnić procesem

intencjonalnie wywołanych zdarzeń

intencjonalnie wywołanych zdarzeń

odnoszących się do spraw w skali

odnoszących się do spraw w skali

ponadjednostkowej w którym to procesie

ponadjednostkowej w którym to procesie

obecne są rozstrzygnięcia o charakterze

obecne są rozstrzygnięcia o charakterze

władczym”.

władczym”.

W.C. Włodarczyk

W.C. Włodarczyk

„

„

To dynamiczny, interaktywny proces, polegający

To dynamiczny, interaktywny proces, polegający

na projektowaniu i wdrażaniu działań, które

na projektowaniu i wdrażaniu działań, które

kształtują system opieki zdrowotnej.”

kształtują system opieki zdrowotnej.”

Definicja zdrowia Juliana Blickarskiego

Definicja zdrowia Juliana Blickarskiego

.

.

To "samosterujący układ równowagi między

To "samosterujący układ równowagi między

procesami

procesami



anabolizy i katabolizy w płaszczyźnie

anabolizy i katabolizy w płaszczyźnie

somatycznej,

somatycznej,



integracji i dezintegracji, w płaszczyźnie

integracji i dezintegracji, w płaszczyźnie

psychicznej,

psychicznej,



syntonii i dystonii, w płaszczyźnie społecznej.

syntonii i dystonii, w płaszczyźnie społecznej.



Ponadto wszystkie te płaszczyzny spięte są ze

Ponadto wszystkie te płaszczyzny spięte są ze

sobą nadrzędnym mechanizmem regulującym".

sobą nadrzędnym mechanizmem regulującym".



Charakterystyczną cechą tej definicji jest ukazanie zdrowia

Charakterystyczną cechą tej definicji jest ukazanie zdrowia

jako "efektu ścierania się przeciwstawnych członów, jako

jako "efektu ścierania się przeciwstawnych członów, jako

procesu, w wyniku którego ciągle powstają coraz

procesu, w wyniku którego ciągle powstają coraz

doskonalsze (lub gorsze) konstrukcje zdrowia.

doskonalsze (lub gorsze) konstrukcje zdrowia.

Zdrowie według Kazimierza

Zdrowie według Kazimierza

Dąbrowskiego

Dąbrowskiego



"zdrowie oznacza zdolność do rozwoju w

"zdrowie oznacza zdolność do rozwoju w

kierunku wszechstronnego rozumienia,

kierunku wszechstronnego rozumienia,

przeżywania, odkrywania i tworzenia

przeżywania, odkrywania i tworzenia

coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i

coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i

wartości, aż do konkretnego ideału

wartości, aż do konkretnego ideału

indywidualnego i społecznego".

indywidualnego i społecznego".



Zaletą tej definicji jest rozumienie zdrowia

Zaletą tej definicji jest rozumienie zdrowia

jako procesu, którego charakterystyczną

jako procesu, którego charakterystyczną

cechą jest osiąganie coraz wyższych szczebli

cechą jest osiąganie coraz wyższych szczebli

doskonałości, stwarzających lepsze warunki

doskonałości, stwarzających lepsze warunki

dalszego rozwoju.

dalszego rozwoju.

Ujęcia definicyjne w kategorii

Ujęcia definicyjne w kategorii



Wyborów

Wyborów

Opiera się na wyborze problemów

Opiera się na wyborze problemów

priorytetowych dla danej społeczności, n

priorytetowych dla danej społeczności, n

wyborze celów, wyborze grup objętych

wyborze celów, wyborze grup objętych

działaniem i na wyborze interwencji, która

działaniem i na wyborze interwencji, która

ma być podjęta …”

ma być podjęta …”

J-P. Jardel

J-P. Jardel

Ochrona zdrowia

Ochrona zdrowia



Obejmuje prawne i ekonomiczne

Obejmuje prawne i ekonomiczne

podstawy tworzenia warunków

podstawy tworzenia warunków

sprzyjających utrzymaniu zdrowia:

sprzyjających utrzymaniu zdrowia:



Polityka podatkowa

Polityka podatkowa



Ochrona środowiska,

Ochrona środowiska,



Polityka zdrowotna

Polityka zdrowotna

,

,



Prawo zdrowotne,

Prawo zdrowotne,



Etyka zdrowia,

Etyka zdrowia,



Instytucje zdrowia

Instytucje zdrowia

Ochrona zdrowia

Ochrona zdrowia



Nauka o ochronie zdrowia nie jest

Nauka o ochronie zdrowia nie jest

dyscypliną (nauką) przyrodniczą, ale

dyscypliną (nauką) przyrodniczą, ale

jest to zjawisko społeczne proces

jest to zjawisko społeczne proces

historyczny podlegający przemianom

historyczny podlegający przemianom

społecznym.

społecznym.



Podlega uwarunkowaniom

Podlega uwarunkowaniom

politycznym, prawnym,

politycznym, prawnym,

ekonomicznym dlatego wykorzystuje

ekonomicznym dlatego wykorzystuje

wiedze z nauk medycznych jak i

wiedze z nauk medycznych jak i

społecznych.

społecznych.

Ochrona zdrowia

Ochrona zdrowia



Rozwój nauki o ochronie zdrowia

Rozwój nauki o ochronie zdrowia

zależy od osiągnięć nauk

zależy od osiągnięć nauk

medycznych, ale ich zastosowanie

medycznych, ale ich zastosowanie

zależy od czynników społeczno-

zależy od czynników społeczno-

ekonomicznych i politycznych.

ekonomicznych i politycznych.



Oczywiście, także od czynników

Oczywiście, także od czynników

społeczno-ekonomicznych i

społeczno-ekonomicznych i

politycznych zależy rozwój medycyny.

politycznych zależy rozwój medycyny.

Zdrowie publiczne

Zdrowie publiczne



To nauka i umiejętność (sztuka)

To nauka i umiejętność (sztuka)

zapobiegania chorobom, przedłużania

zapobiegania chorobom, przedłużania

życia oraz upowszechnienia zdrowia

życia oraz upowszechnienia zdrowia

psychicznego i fizycznego oraz jego

psychicznego i fizycznego oraz jego

jakości poprzez zorganizowany wysiłek

jakości poprzez zorganizowany wysiłek

społeczeństwa. Jest także rozumiane

społeczeństwa. Jest także rozumiane

jako struktury i procesy, poprzez które

jako struktury i procesy, poprzez które

zdrowie populacji jest badane,

zdrowie populacji jest badane,

chronione i promowane dzięki

chronione i promowane dzięki

zorganizowanym wysiłkom

zorganizowanym wysiłkom

społeczeństwa. (WHO)

społeczeństwa. (WHO)

Zdrowie publiczne

Zdrowie publiczne



Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

Rozróżnienie zdrowia w ujęciu

jednostkowym (konkretnej osoby) i

jednostkowym (konkretnej osoby) i

zbiorowości pojawia się w Anglii w 1848r. W

zbiorowości pojawia się w Anglii w 1848r. W

ustawie zdrowia publicznego Public Health

ustawie zdrowia publicznego Public Health

Act.

Act.



Wyodrębniono wówczas dwojakiego rodzaju

Wyodrębniono wówczas dwojakiego rodzaju

działania: opiekę zdrowotną i zdrowie

działania: opiekę zdrowotną i zdrowie

publiczne.

publiczne.



Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

Zaczęto stosować pojęcia: medycyna

zapobiegawcza medycyna społeczna

zapobiegawcza medycyna społeczna

Zdrowie publiczne

Zdrowie publiczne



Jako odrębna dyscyplina wiedzy

Jako odrębna dyscyplina wiedzy

rozwija się dynamicznie od II połowy

rozwija się dynamicznie od II połowy

XXw., a zwłaszcza w latach 60-70-

XXw., a zwłaszcza w latach 60-70-

tych w USA i Kanadzie.

tych w USA i Kanadzie.

Zdrowie publiczne

Zdrowie publiczne

Zdrowie publiczne

Nauki przyrodnicze

Nauki kliniczne

Nauki techniczne

Nauki społeczne

Profilaktyka zdrowotna

Profilaktyka zdrowotna



Polega na przeciwdziałaniu chorobom

Polega na przeciwdziałaniu chorobom

i ich skutkom.

i ich skutkom.



Dzieli się na profilaktykę

Dzieli się na profilaktykę

pierwszego

pierwszego

stopnia

stopnia

, gdy nie zachodzi niepożądane

, gdy nie zachodzi niepożądane

zjawisko chorobowe,

zjawisko chorobowe,

drugiego stopnia

drugiego stopnia

w

w

stosunku do osób ze zwiększonym

stosunku do osób ze zwiększonym

ryzykiem wystąpienia choroby i

ryzykiem wystąpienia choroby i

trzeciego

trzeciego

stopnia

stopnia

obejmującego osoby chore.

obejmującego osoby chore.

Promocja zdrowia

Promocja zdrowia



Jest to działalność umożliwiająca ludziom

Jest to działalność umożliwiająca ludziom

zwiększenie kontroli nad sprawami

zwiększenie kontroli nad sprawami

dotyczącymi zdrowia i prowadzącymi do

dotyczącymi zdrowia i prowadzącymi do

poprawy zdrowia (WHO 1996).

poprawy zdrowia (WHO 1996).

Obejmuje:

Obejmuje:



Edukację zdrowotną, której celem jest kształtowanie

Edukację zdrowotną, której celem jest kształtowanie

postaw i zachowań prozdrowotnych,

postaw i zachowań prozdrowotnych,



Organizację ochrony zdrowia,

Organizację ochrony zdrowia,



Profilaktykę chorób.

Profilaktykę chorób.

Promocja zdrowia = edukacja zdrowotna + polityka publiczna

Promocja zdrowia = edukacja zdrowotna + polityka publiczna

(Tones 1994)

(Tones 1994)

Potrzeba zdrowotna

Potrzeba zdrowotna



Jako czynnik motywujący do podjęcia

Jako czynnik motywujący do podjęcia

określonych zachowań zdrowotnych,

określonych zachowań zdrowotnych,



Jako czynnik uzasadniający podjęcie w

Jako czynnik uzasadniający podjęcie w

stosunku do określonego pacjenta działań

stosunku do określonego pacjenta działań

przez służbę zdrowia,

przez służbę zdrowia,



Jako kryterium alokacji środków na opiekę

Jako kryterium alokacji środków na opiekę

zdrowotną,

zdrowotną,



Jako kryterium racjonalności, czy zasadności

Jako kryterium racjonalności, czy zasadności

celów polityki zdrowotnej lub służby zdrowia

celów polityki zdrowotnej lub służby zdrowia

Idea wierzchołka góry

lodowej

Typologia potrzeb zdrowotnych

Typologia potrzeb zdrowotnych

według J. Bradshowa

według J. Bradshowa



Potrzeby normatywne

Potrzeby normatywne



Potrzeby odczuwane

Potrzeby odczuwane



Potrzeby wyrażane

Potrzeby wyrażane

Miary stanu zdrowia

Miary stanu zdrowia



Ilościowe

Ilościowe



Jakościowe

Jakościowe



Wieloaspektowe

Wieloaspektowe

Miary ilościowe

Miary ilościowe

Prosta statystyka zgonów:

Prosta statystyka zgonów:



Umieralność (stosunek liczby zgonów które nastąpiły w

Umieralność (stosunek liczby zgonów które nastąpiły w

określonym przedziale czasu do liczby ludności),

określonym przedziale czasu do liczby ludności),

Zgony w szczególnych grupach wiekowych:

Zgony w szczególnych grupach wiekowych:



Umieralność niemowląt (umieralność w pierwszym roku

Umieralność niemowląt (umieralność w pierwszym roku

życia w stosunku do liczby urodzeń żywych)

życia w stosunku do liczby urodzeń żywych)



Współczynniki (zgonów płodów, urodzeń martwych,

Współczynniki (zgonów płodów, urodzeń martwych,

umieralności okołoporodowej, niemowląt, późnej niemowląt)

umieralności okołoporodowej, niemowląt, późnej niemowląt)

Rozbudowana statystyka zgonów:

Rozbudowana statystyka zgonów:



Średnie (przeciętne) oczekiwane trwanie życia,

Średnie (przeciętne) oczekiwane trwanie życia,



Zgony przedwczesne

Zgony przedwczesne



Liczba utraconych lat życia,

Liczba utraconych lat życia,



Umieralność według przyczyn

Umieralność według przyczyn

Choroby:

Choroby:



zapadalność (liczba nowych przypadków zachorowania na

zapadalność (liczba nowych przypadków zachorowania na

określone choroby),

określone choroby),



Chorobowość (łączna liczba chorujących na dana chorobę)

Chorobowość (łączna liczba chorujących na dana chorobę)

Miary jakościowe

Miary jakościowe

Podejścia cząstkowe (K.L. White):

Podejścia cząstkowe (K.L. White):



Dni ograniczonej sprawności,

Dni ograniczonej sprawności,



Dni ograniczonej aktywności,

Dni ograniczonej aktywności,



Dni spędzone w łóżku z powodu choroby,

Dni spędzone w łóżku z powodu choroby,



Dni odczuwania bólu,

Dni odczuwania bólu,



Dni zażywania leków,

Dni zażywania leków,



Dni odczuwania konieczności picia alkoholu,

Dni odczuwania konieczności picia alkoholu,



Dni depresji,

Dni depresji,



Dni w których poruszanie się wymagało stosowania sprzętu

Dni w których poruszanie się wymagało stosowania sprzętu

wspomagającego

wspomagającego

Podejście syntetyczne (A. Bowling):

Podejście syntetyczne (A. Bowling):



Narzędzia służące pomiarowi sprawności funkcjonalnej,

Narzędzia służące pomiarowi sprawności funkcjonalnej,



Poszerzone miary stanu zdrowia,

Poszerzone miary stanu zdrowia,



Miary psychicznego samopoczucia,

Miary psychicznego samopoczucia,



Miary zakorzenienia społecznego i społecznego wsparcia,

Miary zakorzenienia społecznego i społecznego wsparcia,



Miary satysfakcji życiowej

Miary satysfakcji życiowej

Miary wieloaspektowe

Miary wieloaspektowe



QALY

QALY

quality adjusted life years

quality adjusted life years



DAYLY

DAYLY

disability adjusted life years

disability adjusted life years



DFLE

DFLE

disability- free life expectancy

disability- free life expectancy

Uwarunkowania stanu zdrowia

Uwarunkowania stanu zdrowia

Holistyczne pojęcie zdrowia rozumiane jest w

Holistyczne pojęcie zdrowia rozumiane jest w

aspekcie sześciu sfer wzajemnie się przenikających:

aspekcie sześciu sfer wzajemnie się przenikających:



Fizycznej

Fizycznej

- dotyczy ona funkcjonowania organizmu

- dotyczy ona funkcjonowania organizmu

człowieka, jego poszczególnych układów,

człowieka, jego poszczególnych układów,



Intelektualnej

Intelektualnej

- ujmuje ona sposoby i źródła pozyskiwania

- ujmuje ona sposoby i źródła pozyskiwania

informacji oraz to, w jaki sposób zdobyta wiedza jest

informacji oraz to, w jaki sposób zdobyta wiedza jest

spożytkowana.

spożytkowana.



Emocjonalnej

Emocjonalnej

– która dotyczy rozumienia naszych uczuć oraz

– która dotyczy rozumienia naszych uczuć oraz

umiejętności ich wyrażania.

umiejętności ich wyrażania.



Społecznej

Społecznej

– która obejmuje sposoby widzenia siebie, jako

– która obejmuje sposoby widzenia siebie, jako

indywidualnej jednostki; jako osoby płci żeńskiej lub męskiej

indywidualnej jednostki; jako osoby płci żeńskiej lub męskiej

oraz jako sposoby swojego współistnienia z innymi ludźmi.

oraz jako sposoby swojego współistnienia z innymi ludźmi.



Osobistej

Osobistej

- która decyduje o tym, w jaki sposób widzimy

- która decyduje o tym, w jaki sposób widzimy

siebie, jako istotę ludzką, jak realizujemy nasze ego, co

siebie, jako istotę ludzką, jak realizujemy nasze ego, co

zamierzamy osiągnąć oraz w jaki sposób rozumiemy pojęcie

zamierzamy osiągnąć oraz w jaki sposób rozumiemy pojęcie

naszego sukcesu

naszego sukcesu



Duchowej

Duchowej

– która dotyczy istoty naszego istnienia, tego co

– która dotyczy istoty naszego istnienia, tego co

cenimy najbardziej i o co dbamy, szczególnie dotyczy naszych

cenimy najbardziej i o co dbamy, szczególnie dotyczy naszych

wartości.

wartości.

Pola zdrowia M. Lalonda (1974)

Pola zdrowia M. Lalonda (1974)



Zachowania zdrowotne

Zachowania zdrowotne



Środowisko fizyczne i społeczne

Środowisko fizyczne i społeczne



Predyspozycje genetyczne

Predyspozycje genetyczne



System opieki zdrowotnej

System opieki zdrowotnej

System ochrony zdrowia

System ochrony zdrowia



Obecny model jest kombinacją podstawowych

Obecny model jest kombinacją podstawowych

wzorców, które powstały pod koniec XIX wieku

wzorców, które powstały pod koniec XIX wieku



Zorientowanie na podaż

Zorientowanie na podaż



W latach

W latach

1940-1950

1940-1950

narodowe systemy ochrony

narodowe systemy ochrony

zdrowia, w oparciu o społeczne ubezpieczenie

zdrowia, w oparciu o społeczne ubezpieczenie



Promocja podstawowej opieki zdrowotnej oraz

Promocja podstawowej opieki zdrowotnej oraz

powszechnej dostępności (

powszechnej dostępności (

universal coverage

universal coverage

).

).

Konferencja

Konferencja

WHO/UNICEF

WHO/UNICEF

w Ałma-Ata w

w Ałma-Ata w

1978

1978

roku

roku



Zorientowanie na popyt

Zorientowanie na popyt



Lata 1980-1990. Pieniądz podążający za pacjentem.

Lata 1980-1990. Pieniądz podążający za pacjentem.

Odsunięcie od bezpośredniej alokacji z budżetu

Odsunięcie od bezpośredniej alokacji z budżetu



Centralne planowanie i finansowanie

Centralne planowanie i finansowanie



Zależny od środków pozyskanych z podatków oraz

Zależny od środków pozyskanych z podatków oraz

na sieci publicznych świadczeniodawców

na sieci publicznych świadczeniodawców

Hegelian view of Health System Paradigms

conend-and-control



neo-classic economics

(thesis) market models

(antitesis)



planned markrets

(synthesis)

Source: Saltman and von Otter 1991, forthcoming.

R.B. Saltman, S. Harrison and C. von Otter: Designing Competition for Publicly Funded
Health Systems, w: Paradoxes of Competition for Health, Conference, 12-15 June 1990,
Leeds, England. Edited by David J. Hunter 1991, s. 73.

Typy idealne dwóch systemów opieki zdrowotnej

Typy idealne dwóch systemów opieki zdrowotnej

J. A. Indulski, M. Matulewicz, M. Bryła: Ekonomika zdrowia a problem efektywności

J. A. Indulski, M. Matulewicz, M. Bryła: Ekonomika zdrowia a problem efektywności

ochrony zdrowia. Łódź 1994, s.40.

ochrony zdrowia. Łódź 1994, s.40.

Model rynkowy

Model rynkowy

Model znacjonalizowany

Model znacjonalizowany

Popyt

Popyt

1.

1.

Jednostka jest najlepszym

Jednostka jest najlepszym

sędzią w sprawach własnego

sędzią w sprawach własnego

dobrobytu

dobrobytu

2.

2.

Priorytety społeczne są

Priorytety społeczne są

właściwie określone przez

właściwie określone przez

skłonność i zdolność jednostki

skłonność i zdolność jednostki

do ponoszenia opłat za usługi i

do ponoszenia opłat za usługi i

dobra medyczne

dobra medyczne

3.

3.

Istota popytu na usługi

Istota popytu na usługi

medyczne i potencjalny

medyczne i potencjalny

dramatyzm zagrożeń w tej

dramatyzm zagrożeń w tej

dziedzinie są neutralizowane

dziedzinie są neutralizowane

przez system ubezpieczeń

przez system ubezpieczeń

zdrowotnych

zdrowotnych

4.

4.

Zagadnienie równości

Zagadnienie równości

powinno być rozpatrywane

powinno być rozpatrywane

poza systemem opieki

poza systemem opieki

zdrowotnej (np. przez systemy

zdrowotnej (np. przez systemy

podatkowe lub systemy opieki

podatkowe lub systemy opieki

socjalnej)

socjalnej)

1.

1.

W czasie choroby jednostka

W czasie choroby jednostka

często nie jest najlepszym

często nie jest najlepszym

sędzią własnego dobrobytu

sędzią własnego dobrobytu

2.

2.

Priorytety społeczne są

Priorytety społeczne są

właściwie określone przez

właściwie określone przez

społeczne oceny potrzeb w

społeczne oceny potrzeb w

danej dziedzinie

danej dziedzinie

3.

3.

Istota popytu na usługi

Istota popytu na usługi

medyczne i potencjalny

medyczne i potencjalny

dramatyzm zagrożeń w tej

dramatyzm zagrożeń w tej

dziedzinie są neutralizowane

dziedzinie są neutralizowane

przez zabezpieczenie usług

przez zabezpieczenie usług

bezpłatnych

bezpłatnych

4.

4.

Z uwagi na to, że dystrybucja

Z uwagi na to, że dystrybucja

dochodów i dobrobytu nie są

dochodów i dobrobytu nie są

sprawiedliwe w stosunku do

sprawiedliwe w stosunku do

zapotrzebowania na opiekę

zapotrzebowania na opiekę

zdrowotną, system ochronny

zdrowotną, system ochronny

zdrowia musi neutralizować

zdrowia musi neutralizować

skutki tej dystrybucji

skutki tej dystrybucji

Podaż

Podaż

1.

1.

Zysk jest odpowiednim i

Zysk jest odpowiednim i

skutecznym środkiem

skutecznym środkiem

stymulowania pożądanych

stymulowania pożądanych

zachowań dostawców

zachowań dostawców

usług zgodnie z popytem

usług zgodnie z popytem

konsumentów

konsumentów

2.

2.

Priorytety są określone

Priorytety są określone

przez skłonność i zdolność

przez skłonność i zdolność

płatniczą jednostek oraz

płatniczą jednostek oraz

krańcowe koszty

krańcowe koszty

zaspakajania ich życzeń

zaspakajania ich życzeń

3.

3.

Dostawcy usług maja silne

Dostawcy usług maja silne

bodźce ku temu, by

bodźce ku temu, by

stosować metody usług o

stosować metody usług o

najniższych kosztach

najniższych kosztach

1.

1.

Etyka profesjonalna oraz

Etyka profesjonalna oraz

powołanie do pełnienia

powołanie do pełnienia

służby społecznej są

służby społecznej są

odpowiednią motywacją

odpowiednią motywacją

skierowaną na pomyślną

skierowaną na pomyślną

opiekę i leczenie

opiekę i leczenie

2.

2.

Priorytety określone są

Priorytety określone są

przez te potrzeby, wobec

przez te potrzeby, wobec

których opieka lub leczenie

których opieka lub leczenie

daje największy przyrost

daje największy przyrost

korzyści ogółem

korzyści ogółem

3.

3.

Z góry określony limit

Z góry określony limit

dostępnych zasobów tworzy

dostępnych zasobów tworzy

silne bodźce dla dostawców

silne bodźce dla dostawców

ku temu, by stosować

ku temu, by stosować

metody usług o najniższych

metody usług o najniższych

kosztach

kosztach

Mechanizm regulacyjny

Mechanizm regulacyjny

1.

1.

Wielu konkurencyjnych

Wielu konkurencyjnych

dostawców zapewnia

dostawców zapewnia

sytuacje, w której ceny są

sytuacje, w której ceny są

niskie i odzwierciedlają

niskie i odzwierciedlają

poziom kosztów

poziom kosztów

2.

2.

Dobrze poinformowany

Dobrze poinformowany

konsument jest w stanie

konsument jest w stanie

poszukać dla siebie

poszukać dla siebie

najbardziej efektywne formy

najbardziej efektywne formy

leczenia

leczenia

3.

3.

Jeśli przy cenie, którą

Jeśli przy cenie, którą

określa rynek, praktyka

określa rynek, praktyka

medyczna jest rentowna,

medyczna jest rentowna,

większa liczba ludzi będzie z

większa liczba ludzi będzie z

niej korzystać zwiększając

niej korzystać zwiększając

podaż

podaż

4.

4.

Jeśli, przeciwnie, praktyka

Jeśli, przeciwnie, praktyka

medyczna jest nie opłacalna,

medyczna jest nie opłacalna,

część zatrudnionych opuści

część zatrudnionych opuści

ją, mniej ludzi będzie

ją, mniej ludzi będzie

„wchodzić” do systemu aż

„wchodzić” do systemu aż

do momentu uzyskania

do momentu uzyskania

przez system stanu

przez system stanu

równowagi

równowagi

1.

1.

Centralna kontrola działań

Centralna kontrola działań

tworzy skuteczny

tworzy skuteczny

mechanizm weryfikacji

mechanizm weryfikacji

usług i nacisk na

usług i nacisk na

efektywność systemu

efektywność systemu

poprzez system zarządzania

poprzez system zarządzania

2.

2.

Dobrze poinformowany

Dobrze poinformowany

lekarz jest w stanie zalecić

lekarz jest w stanie zalecić

każdemu pacjentowi

każdemu pacjentowi

najbardziej efektywne

najbardziej efektywne

formy leczenia

formy leczenia

3.

3.

W przypadku rosnącej presji

W przypadku rosnącej presji

na korzystanie z jakiś

na korzystanie z jakiś

urządzeń ochrony zdrowia i

urządzeń ochrony zdrowia i

na kadry medyczne

na kadry medyczne

określonej specjalności,

określonej specjalności,

system społeczny kieruje w

system społeczny kieruje w

tę stronę dodatkowe zasoby

tę stronę dodatkowe zasoby

4.

4.

Zasoby i kadry medyczne

Zasoby i kadry medyczne

określonej specjalności,

określonej specjalności,

wobec których następuje

wobec których następuje

spadek zapotrzebowania,

spadek zapotrzebowania,

będą zmniejszone i

będą zmniejszone i

kierowane w inną stronę

kierowane w inną stronę

Kryteria powodzenia

Kryteria powodzenia

1.

1.

Konsument będzie oceniał

Konsument będzie oceniał

system w oparciu o

system w oparciu o

stwarzane mu możliwości

stwarzane mu możliwości

otrzymania tego, co chce w

otrzymania tego, co chce w

odpowiedni dlań sposób, w

odpowiedni dlań sposób, w

odpowiednim czasie i

odpowiednim czasie i

miejscu

miejscu

2.

2.

Producenci będą oceniali

Producenci będą oceniali

system w oparciu o

system w oparciu o

wygody, jakie system im

wygody, jakie system im

zapewnia

zapewnia

1.

1.

Elektorat ocenia system w

Elektorat ocenia system w

oparciu o to, w jakim

oparciu o to, w jakim

zakresie poprawia on stan

zakresie poprawia on stan

zdrowia populacji jako

zdrowia populacji jako

całości przy uwzględnieniu

całości przy uwzględnieniu

zasobów, jakimi system

zasobów, jakimi system

dysponuje

dysponuje

2.

2.

Producenci oceniają

Producenci oceniają

system w oparciu o

system w oparciu o

możliwości, jakie system im

możliwości, jakie system im

stwarza w dziedzinie

stwarza w dziedzinie

świadczenia usług

świadczenia usług

cenionych jako efektywne

cenionych jako efektywne

Ubezpieczenie zdrowotne

Ubezpieczenie zdrowotne



Do ubezpieczenia zdrowotnego osób

Do ubezpieczenia zdrowotnego osób

objętych ubezpieczeniem społecznym lub

objętych ubezpieczeniem społecznym lub

ubezpieczeniem społecznym rolników

ubezpieczeniem społecznym rolników

stosuje się odpowiednio przepisy

stosuje się odpowiednio przepisy

dotyczące zasad, trybu i terminu

dotyczące zasad, trybu i terminu

zgłaszania do ubezpieczenia społecznego

zgłaszania do ubezpieczenia społecznego

lub do ubezpieczenia społecznego

lub do ubezpieczenia społecznego

rolników.

rolników.

Ubezpieczony ma prawo do

Ubezpieczony ma prawo do



leczenia szpitalnego w szpitalu, który podpisał umowę z Funduszem, na

leczenia szpitalnego w szpitalu, który podpisał umowę z Funduszem, na

podstawie skierowania

podstawie skierowania



lekarza, lekarza stomatologa lub felczera, jeżeli cel leczenia nie może być

lekarza, lekarza stomatologa lub felczera, jeżeli cel leczenia nie może być

osiągnięty przez leczenie ambulatoryjne

osiągnięty przez leczenie ambulatoryjne



świadczeń rehabilitacji leczniczej w celu zapobieżenia niepełnosprawności, jej

świadczeń rehabilitacji leczniczej w celu zapobieżenia niepełnosprawności, jej

usunięcia,

usunięcia,



ograniczenia lub złagodzenia jej skutków

ograniczenia lub złagodzenia jej skutków



bezpłatnych podstawowych świadczeń zdrowotnych lekarza stomatologa oraz

bezpłatnych podstawowych świadczeń zdrowotnych lekarza stomatologa oraz

podstawowych materiałów stomatologicznych stosowanych przy udzielaniu

podstawowych materiałów stomatologicznych stosowanych przy udzielaniu

tych świadczeń

tych świadczeń



świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym analityki medycznej,

świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym analityki medycznej,

wykonywanych na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego

wykonywanych na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego

lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego

lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego



bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, jeżeli są one konieczne do

bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, jeżeli są one konieczne do

wykonania świadczenia ubezpieczonemu przyjętemu do szpitala lub innego

wykonania świadczenia ubezpieczonemu przyjętemu do szpitala lub innego

zakładu opieki zdrowotnej, a także przy udzielaniu przez te podmioty pomocy

zakładu opieki zdrowotnej, a także przy udzielaniu przez te podmioty pomocy

doraźnej bezpłatnych leków, lub ze cenę zryczałtowaną

doraźnej bezpłatnych leków, lub ze cenę zryczałtowaną



osoby chorujące na choroby zakaźne lub psychiczne oraz upośledzone

osoby chorujące na choroby zakaźne lub psychiczne oraz upośledzone

umysłowo, a także chorujące na niektóre choroby przewlekłe, wrodzone lub

umysłowo, a także chorujące na niektóre choroby przewlekłe, wrodzone lub

nabyte leków po cenie 1 zł za opakowanie jednostkowe jeżeli ubezpieczony

nabyte leków po cenie 1 zł za opakowanie jednostkowe jeżeli ubezpieczony

jest w wieku powyżej 65 roku życia, na podstawie recepty wystawionej przez

jest w wieku powyżej 65 roku życia, na podstawie recepty wystawionej przez

lekarza,

lekarza,



wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej

wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej

spośród lekarzy, pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego nie

spośród lekarzy, pielęgniarek i położnych ubezpieczenia zdrowotnego nie

częściej niż dwa razy w roku.

częściej niż dwa razy w roku.