Własność i jej ochrona

Własność i jej ochrona

Uprawnienia właściciela

Uprawnienia właściciela

•

Posiadanie (

Posiadanie (

ius possidendi

ius possidendi

)

)

•

Używanie (

Używanie (

utendi

utendi

)

)

•

Zużycie (

Zużycie (

abutendi

abutendi

)

)

•

Pobieranie pożytków (

Pobieranie pożytków (

fruendi

fruendi

)

)

•

Rozporządzanie rzeczą (

Rozporządzanie rzeczą (

disponendi

disponendi

)

)

Ograniczenia prawa

Ograniczenia prawa

własności

własności

•

Prawo sąsiedzkie

Prawo sąsiedzkie

•

Prawo publiczne

Prawo publiczne

•

Ograniczenia ustanowione samodzielnie

Ograniczenia ustanowione samodzielnie

Prawo sąsiedzkie:

Prawo sąsiedzkie:

•

Interes sąsiada...

Interes sąsiada...

•

Zmiana spływu wody

Zmiana spływu wody

•

Rzucające cień drzewa

Rzucające cień drzewa

•

Wchodzenie na cudzy grunt po owoce

Wchodzenie na cudzy grunt po owoce

Prawo sąsiedzkie cd

Prawo sąsiedzkie cd

•

Actio aquae pluviae arcendae

Actio aquae pluviae arcendae

•

Konstrukcja na sąsiednim gruncie

Konstrukcja na sąsiednim gruncie

powoduje zalanie naszego [właściciel do

powoduje zalanie naszego [właściciel do

właściciela]

właściciela]

•

Actio finium regundorum

Actio finium regundorum

•

O ponowne ustalenie granicy („o miedzę”)

O ponowne ustalenie granicy („o miedzę”)

•

Cautio damni infecti

Cautio damni infecti

•

Zabezpieczenie przed szkodą z cudzego

Zabezpieczenie przed szkodą z cudzego

gruntu

gruntu

•

Operis novi nuntiatio

Operis novi nuntiatio

•

Zakaz wznoszenia nowej budowli na gr.s.

Zakaz wznoszenia nowej budowli na gr.s.

Prawo publiczne

•

Ochrona zdrowia: zakaz grzebania zmarłych w

Ochrona zdrowia: zakaz grzebania zmarłych w

obrębie Rzymu

obrębie Rzymu

•

Budowlane: zakaz wyjmowania belki

Budowlane: zakaz wyjmowania belki

•

Komunikacyjne: zniszczona droga

Komunikacyjne: zniszczona droga

•

Administracyjne: utrzymywanie stanu dróg

Administracyjne: utrzymywanie stanu dróg

•

Przekazywanie poczty...

Przekazywanie poczty...

Samodzielnie

Samodzielnie

•

Ustanowienie prawa na rzeczy cudzej:

Ustanowienie prawa na rzeczy cudzej:

•

Służebności gruntowe (wiejskie i

Służebności gruntowe (wiejskie i

miejskie)

miejskie)

•

Służebności osobiste

Służebności osobiste

Samodzielnie

Samodzielnie

•

Umowy związane z rzeczą:

Umowy związane z rzeczą:

•

Najem

Najem

•

Oddanie w zastaw

Oddanie w zastaw

•

Użyczenie

Użyczenie

•

Inne, dowolne...

Inne, dowolne...

Własność w Rzymie

Własność w Rzymie

•

Własność prawa cywilnego

Własność prawa cywilnego

•

Nie było podatków

Nie było podatków

•

Nie można wywłaszczyć

Nie można wywłaszczyć

•

Prawo elastyczne

Prawo elastyczne

•

Tylko 10 %:

Tylko 10 %:

•

Obywatele Rzymscy

Obywatele Rzymscy

•

W granicach Italii

W granicach Italii

Ochrona własności

Ochrona własności

kwirytarnej

kwirytarnej

•

Przeciw każdemu

Przeciw każdemu

•

Skarga wydobywcza

Skarga wydobywcza

(

(

rei vindicatio

rei vindicatio

)

)

•

Jak pozbawiono właściciela posiadania

Jak pozbawiono właściciela posiadania

•

Actio negatoria

Actio negatoria

– zaprzeczająca

– zaprzeczająca





•

Jak ktoś utrzymywał, że przysługuje mu

Jak ktoś utrzymywał, że przysługuje mu

prawo do korzystania z rzeczy.

prawo do korzystania z rzeczy.

Rei vindicatio -

Rei vindicatio -

powód

powód

•

Komu przysługuje

Komu przysługuje

?

?

[kto ma legitymację procesową czynną]

[kto ma legitymację procesową czynną]

•

Właściciel kwirytarny

Właściciel kwirytarny

•

Pozbawiony posiadania

Pozbawiony posiadania

•

Jak długo przysługuje

Jak długo przysługuje

?

?

•

Dopóki istnieje własność danej osoby

Dopóki istnieje własność danej osoby

[!]

[!]

(tj. dopóki tej własności nie przeniesiemy,

(tj. dopóki tej własności nie przeniesiemy,

nie utracimy własności przez to, że ktoś rzecz zasiedział,

nie utracimy własności przez to, że ktoś rzecz zasiedział,

nie porzucimy rzeczy z zamiarem wyzbycia się własności albo

nie porzucimy rzeczy z zamiarem wyzbycia się własności albo

dopóki rzecz nie przestanie istnieć)

dopóki rzecz nie przestanie istnieć)

Rei vindicatio -

Rei vindicatio -

pozwany

pozwany

•

Przeciw komu

Przeciw komu

?

?

[legitymacja procesowa bierna]

[legitymacja procesowa bierna]

•

Pierwotnie

Pierwotnie

: tylko posiadacz w chwili

: tylko posiadacz w chwili

litis cont.

litis cont.

•

Nie detentor!!!!

Nie detentor!!!!

•

Potem

Potem

: fikcyjni posiadacze (

: fikcyjni posiadacze (

p. fictus

p. fictus

)

)

•

Osoby które podstępnie pozbyły się rzeczy (np.

Osoby które podstępnie pozbyły się rzeczy (np.

oddały w depozyt)

oddały w depozyt)

•

Osoby, które pozornie wdały się w spór, żeby

Osoby, które pozornie wdały się w spór, żeby

umożliwić posiadaczowi zasiedzenie

umożliwić posiadaczowi zasiedzenie

Rei vindicatio -

Rei vindicatio -

przedmiot

przedmiot

•

Przedmiot sporu

Przedmiot sporu

:

:

•

Rzecz

Rzecz

•

pożytki

pożytki

•

posiadacz w dobrej wierze

posiadacz w dobrej wierze

zwraca tylko pożytki po

zwraca tylko pożytki po

litis

litis

contestatio

contestatio

•

Posiadacz w złej wierze

Posiadacz w złej wierze

– zwraca wszystkie, zużyte i

– zwraca wszystkie, zużyte i

nie, a nawet nie zebrane

nie, a nawet nie zebrane

•

Problem

Problem

nakładów

nakładów

:

:

•

Posiadacz

Posiadacz

w dobrej wierze

w dobrej wierze

może żądać zwrotu

może żądać zwrotu

wszystkich nakładów

wszystkich nakładów

•

Posiadacz

Posiadacz

w złej wierze

w złej wierze

– tylko nakładów koniecznych

– tylko nakładów koniecznych

•

Obaj

Obaj

: Ius retentionis propter impensas necessarias

: Ius retentionis propter impensas necessarias

•

Obaj:

Obaj:

ius tollendi

ius tollendi

w stosunku do nakładów zbytkowych

w stosunku do nakładów zbytkowych

Rei vindicatio

Rei vindicatio

„w praktyce”

„w praktyce”

•

Formułka:

Formułka:

•

Sędzią niech będzie Titius.

Sędzią niech będzie Titius.

•

Jeśli się okaże, że rzecz, o którą toczy

Jeśli się okaże, że rzecz, o którą toczy

się spór

się spór

jest powoda wg prawa

jest powoda wg prawa

Kwirytów

Kwirytów

,

,

•

i rzecz

i rzecz

nie zostanie zwrócona

nie zostanie zwrócona

powodowi na

powodowi na

żądanie

żądanie

sędziego,

sędziego,

•

ile ta rzecz będzie warta,

ile ta rzecz będzie warta,

taką sumę

taką sumę

zasądź sędzio od pozwanego na rzecz

zasądź sędzio od pozwanego na rzecz

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

Actio negatoria

Actio negatoria

•

Powód: właściciel kwirytarny

Powód: właściciel kwirytarny

•

Naruszany w uprawnieniach

Naruszany w uprawnieniach

•

Naruszyciel twierdzi, że ma do tego

Naruszyciel twierdzi, że ma do tego

prawo (początkowo)

prawo (początkowo)

•

Wystarczy samo naruszenie (pr.

Wystarczy samo naruszenie (pr.

klasyczne)

klasyczne)

Actio negatoria -

Actio negatoria -

formułka

formułka

•

Sędzią niech będzie Titius.

Sędzią niech będzie Titius.

•

Jeśli się okaże, że pozwanemu nie

Jeśli się okaże, że pozwanemu nie

przysługuje [np.] prawo użytkowania

przysługuje [np.] prawo użytkowania

gruntu powoda, o który toczy się spór

gruntu powoda, o który toczy się spór

•

i jeśli na żądanie sędziego rzecz nie

i jeśli na żądanie sędziego rzecz nie

zostanie zwrócona powodowi przez

zostanie zwrócona powodowi przez

pozwanego,

pozwanego,

•

ile rzecz jest warta, taką sumę zasądź

ile rzecz jest warta, taką sumę zasądź

sędzio od pozwanego na rzecz

sędzio od pozwanego na rzecz

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

O co chodzi?

O co chodzi?

•

Żądanie powoda obejmuje:

Żądanie powoda obejmuje:

•

Uznanie własności za wolną od

Uznanie własności za wolną od

ograniczeń

ograniczeń

•

Zaprzestanie naruszania

Zaprzestanie naruszania

•

Przywrócenie do stanu poprzedniego

Przywrócenie do stanu poprzedniego

•

Odszkodowanie za szkody powstałe

Odszkodowanie za szkody powstałe

wskutek naruszeń

wskutek naruszeń

•

Zabezpieczenie (

Zabezpieczenie (

cautio de non

cautio de non

amplius turbando

amplius turbando

)

)

Actio Publiciana

Actio Publiciana

•

Kogo chroni?

Kogo chroni?

•

Właściciela bonitarnego

Właściciela bonitarnego

•

(Posiadacza

(Posiadacza

ad usucapionem

ad usucapionem

)

)

•

Właściciela kwirytarnego, który nie

Właściciela kwirytarnego, który nie

chce udowadniać własności

chce udowadniać własności

kwirytarnej

kwirytarnej

Actio Publiciana

Actio Publiciana

cd

cd

•

Posiadacz

Posiadacz

ad usucapionem

ad usucapionem

•

Osoba, która w dobrej wierze nabyła

Osoba, która w dobrej wierze nabyła

rzecz od niewłaściciela

rzecz od niewłaściciela

•

Osoba, która nieformalnie nabyła

Osoba, która nieformalnie nabyła

res

res

mancipi

mancipi

•

Pozbawieni posiadania rzeczy

Pozbawieni posiadania rzeczy

Actio Publiciana

Actio Publiciana

- formułka

- formułka

•

Jeśli rzecz, którą powód

Jeśli rzecz, którą powód

kupił

kupił

w

w

dobrej wierze

dobrej wierze

i która została mu

i która została mu

wydana

wydana

i która

i która

stałaby się jego

stałaby się jego

wg prawa

wg prawa

Kwirytów

Kwirytów

gdyby ją przez rok posiadał

gdyby ją przez rok posiadał

•

i ta rzecz, o którą toczy się spór nie

i ta rzecz, o którą toczy się spór nie

zostanie zwrócona powodowi na

zostanie zwrócona powodowi na

żądanie sędziego,

żądanie sędziego,

•

ile ta rzecz jest warta, taką sumę

ile ta rzecz jest warta, taką sumę

zasądź sędzio od pozwanego na rzecz

zasądź sędzio od pozwanego na rzecz

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

powoda. Jeśli się nie okaże, uwolnij.

Actio Publiciana

Actio Publiciana

- względność

- względność

•

Spór: właściciel kwirytarny – bonitarny

Spór: właściciel kwirytarny – bonitarny

•

Wł. bonitarny ma jeden z dwóch zarzutów:

Wł. bonitarny ma jeden z dwóch zarzutów:

•

exceptio rei venditae et traditae

exceptio rei venditae et traditae

•

exceptio doli

exceptio doli

(od chwili przyznania tych zarzutów właściciel bonitarny ma właściwie

(od chwili przyznania tych zarzutów właściciel bonitarny ma właściwie

ochronę bezwzględną)

ochronę bezwzględną)

•

Właściciel bonitarny – bonitarny

Właściciel bonitarny – bonitarny

•

Gdy nabyli od

Gdy nabyli od

tej samej osoby

tej samej osoby

(lepsze

(lepsze

prawo ma ten,

prawo ma ten,

kto nabył pierwszy

kto nabył pierwszy

)

)

•

Gdy nabyli od

Gdy nabyli od

różnych

różnych

osób (nie właścicieli)

osób (nie właścicieli)

ten

ten

kto posiada

kto posiada

rzecz

rzecz