ZATRUCIA

ZATRUCIA

ZATRUCIE

ZATRUCIE



Sran spowodowany wchłonięciem

Sran spowodowany wchłonięciem

substancji, która w wyniku swoistych

substancji, która w wyniku swoistych

właściwości powoduje zaburzenie

właściwości powoduje zaburzenie

czynności organizmu

czynności organizmu

TRUCIZNY

TRUCIZNY



Trucizny- substancje szkodliwe dla organizmu

Trucizny- substancje szkodliwe dla organizmu

ludzkiego

ludzkiego



O działaniu trującym decydują:

O działaniu trującym decydują:

–

Rodzaj substancji

Rodzaj substancji

–

dawka substancji wchłoniętej

dawka substancji wchłoniętej

–

Drogi wchłonięcia trucizny

Drogi wchłonięcia trucizny



Zidentyfikowano ok.. 9.000.000 substancji naturalnych

Zidentyfikowano ok.. 9.000.000 substancji naturalnych

i syntetycznych

i syntetycznych

–

Przyczyną 95% zatruć jest ok.. 3000 z nich

Przyczyną 95% zatruć jest ok.. 3000 z nich

Drogi wniknięcia trucizny

Drogi wniknięcia trucizny



Przez przewód pokarmowy

Przez przewód pokarmowy

–

Leki, substancje chemiczne, rośliny, środki

Leki, substancje chemiczne, rośliny, środki

spożywcze

spożywcze



Przez drogi oddechowe

Przez drogi oddechowe

–

Gazy drażniące, tlenek węgla itp..

Gazy drażniące, tlenek węgla itp..



Przez skórę

Przez skórę

–

Ukąszenie, użądlenie

Ukąszenie, użądlenie



Do krwiobiegu

Do krwiobiegu

–

Środki odurzające, leki itp..

Środki odurzające, leki itp..



Wieloma drogami jednocześnie

Wieloma drogami jednocześnie

–

np.. środki ochrony roślin, rozpuszczalniki organiczne

np.. środki ochrony roślin, rozpuszczalniki organiczne

(skóra, przewód pokarm, drogi oddechowe)

(skóra, przewód pokarm, drogi oddechowe)

Punkty działania trucizny w

Punkty działania trucizny w

ustroju

ustroju



Trucizna wykazuje swoje działanie po

Trucizna wykazuje swoje działanie po

osiągnięciu punktu działania

osiągnięciu punktu działania

–

Działanie miejscowe na drogi oddechowe,

Działanie miejscowe na drogi oddechowe,

przewód pokarmowy

przewód pokarmowy



Substancje chemiczne (kwasy, zasady)

Substancje chemiczne (kwasy, zasady)

–

Działanie po wchłonięciu do krwiobiegu

Działanie po wchłonięciu do krwiobiegu



Na centralny układ nerwowy

Na centralny układ nerwowy



Na układ przewodzący serca

Na układ przewodzący serca



Na przenośniki tlenu (hemoglobinę)

Na przenośniki tlenu (hemoglobinę)



Na komórki innych narządów (nerki, wątroba, trzustka

Na komórki innych narządów (nerki, wątroba, trzustka

i in.)

i in.)

DZIAŁANIE TRUCIZNY W

DZIAŁANIE TRUCIZNY W

USTROJU

USTROJU



Trucizna wykazywać może działanie

Trucizna wykazywać może działanie

natychmiastowe lub odroczone w zależności

natychmiastowe lub odroczone w zależności

od:

od:

–

sposobu i drogi wniknięcia do ustroju

sposobu i drogi wniknięcia do ustroju

–

konieczności zmetabolizowania substancji do

konieczności zmetabolizowania substancji do

postaci o działaniu toksycznym

postaci o działaniu toksycznym



Trucizna może działać krótko lub długotrwale

Trucizna może działać krótko lub długotrwale

(np.. niektóre substancje toksyczne łączą się

(np.. niektóre substancje toksyczne łączą się

trwałymi wiązaniami z docelowymi

trwałymi wiązaniami z docelowymi

komórkami, cząstkami ustrojowymi)

komórkami, cząstkami ustrojowymi)

Przyczyny zatruć

Przyczyny zatruć



Zatrucia zawodowe

Zatrucia zawodowe



Zatrucia przypadkowe

Zatrucia przypadkowe



Zatrucia zamierzone

Zatrucia zamierzone



Zatrucia u dzieci

Zatrucia u dzieci

–

niemal zawsze wynikiem

niemal zawsze wynikiem

zaniedbania i braku

zaniedbania i braku

wyobraźni rodziców

wyobraźni rodziców

Epidemiologia – dane ogólne

Epidemiologia – dane ogólne



Zatrucia

Zatrucia

–

kilkanaście tysięcy hospitalizacji rocznie spowodowanych

kilkanaście tysięcy hospitalizacji rocznie spowodowanych

–

kilkaset zgonów rocznie

kilkaset zgonów rocznie

EPIDEMIOLOGIA – ZATRUCIA U

EPIDEMIOLOGIA – ZATRUCIA U

DZIECI

DZIECI



Ok. 4000-5000 hospitalizacji rocznie

Ok. 4000-5000 hospitalizacji rocznie

spowodowanych ostrymi zatruciami u dzieci

spowodowanych ostrymi zatruciami u dzieci

–

Ok.. 50% z nich to zatrucia lekami

Ok.. 50% z nich to zatrucia lekami



Tzw. współczynnik zatruć u dzieci wynosi ok..

Tzw. współczynnik zatruć u dzieci wynosi ok..

100/100.000 populacji dziecięcej

100/100.000 populacji dziecięcej



Najwięcej zatruć (75%) u dzieci < 6 rż (wyłącznie

Najwięcej zatruć (75%) u dzieci < 6 rż (wyłącznie

przypadkowe)

przypadkowe)



U dzieci w wieku > 13 lat przeważają zatrucia

U dzieci w wieku > 13 lat przeważają zatrucia

zamierzone (głównie leki, wziewne środki

zamierzone (głównie leki, wziewne środki

odurzające, alkohol)

odurzające, alkohol)



Śmiertelność z powodu ostrych zatruć u dzieci

Śmiertelność z powodu ostrych zatruć u dzieci

wynosi od 1-5%

wynosi od 1-5%

ORGANIZACJA LECZENIA

ORGANIZACJA LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ

OSTRYCH ZATRUĆ



Biura Informacji Toksykologicznej

Biura Informacji Toksykologicznej



Sieć Ośrodków Ostrych Zatruć ( w Polsce 9 ośrodków regionalnych)

Sieć Ośrodków Ostrych Zatruć ( w Polsce 9 ośrodków regionalnych)

–

Gromadzą informacje toksykologiczne

Gromadzą informacje toksykologiczne

–

Udzielają informacji, porad, konsultacji w sprawach dotyczacych zatruć

Udzielają informacji, porad, konsultacji w sprawach dotyczacych zatruć

–

Wykonują specjalistyczne badania toksykologiczne

Wykonują specjalistyczne badania toksykologiczne

–

Posiadają oddziały szpitalne z pododdziałami intensywnej terapii

Posiadają oddziały szpitalne z pododdziałami intensywnej terapii

wyposażonymi w odpowiednią aparaturę np.. do hemodializy itp. albo

wyposażonymi w odpowiednią aparaturę np.. do hemodializy itp. albo

korzystają z zaplecza szpitala w tym zakresie

korzystają z zaplecza szpitala w tym zakresie

–

Spełniają zadania w zakresie zapobiegania szkolenia, oraz tzw.

Spełniają zadania w zakresie zapobiegania szkolenia, oraz tzw.

toksykowigilancji (obserwacja toksykologiczna środowiska działania

toksykowigilancji (obserwacja toksykologiczna środowiska działania

wyprzedzające pojawienie się zagrożeń)

wyprzedzające pojawienie się zagrożeń)



Każdy szpital i oddziały powinny być przygotowane do

Każdy szpital i oddziały powinny być przygotowane do

hospitalizacji i udzielenia pomocy w przypadku zatrucia

hospitalizacji i udzielenia pomocy w przypadku zatrucia



Specjalistyczne ośrodki leczące skutki zatruć, np.. hemodializa,

Specjalistyczne ośrodki leczące skutki zatruć, np.. hemodializa,

hemodiafiltracja, plazmafereza, dializa wątrobowa

hemodiafiltracja, plazmafereza, dializa wątrobowa

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (1)

OSTRYCH ZATRUĆ (1)



Pierwsza pomoc w miejscu zatrucia

Pierwsza pomoc w miejscu zatrucia

–

Ocena stanu ogólnego

Ocena stanu ogólnego



Ocena stanu przytomności

Ocena stanu przytomności



Ocena wydolności oddechowej (obecność

Ocena wydolności oddechowej (obecność

ruchów oddechowych, wysiłek oddechowy,

ruchów oddechowych, wysiłek oddechowy,

cechy obturacji górnych dróg oddechowych)

cechy obturacji górnych dróg oddechowych)



Ocena skóry i błon śluzowych (sinica, obrzęk,

Ocena skóry i błon śluzowych (sinica, obrzęk,

slady oparzenia w jamie ustnej)

slady oparzenia w jamie ustnej)



Ocena wydolności krążenia (tętno, ciśnienie)

Ocena wydolności krążenia (tętno, ciśnienie)

–

Zabezpieczenie podstawowych czynności

Zabezpieczenie podstawowych czynności

życiowych wg schematu ABC

życiowych wg schematu ABC

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (2)

OSTRYCH ZATRUĆ (2)



Dekontaminacja – usunięcie nie

Dekontaminacja – usunięcie nie

wchłoniętej jeszcze trucizny

wchłoniętej jeszcze trucizny

–

Przerwać lub ograniczyć działanie

Przerwać lub ograniczyć działanie

trucizny

trucizny



Wynieść chorego poza strefę działania

Wynieść chorego poza strefę działania

trucizny (np.. w zatruciu CO)

trucizny (np.. w zatruciu CO)



Zdjąć skażone ubranie i spłukać skażoną

Zdjąć skażone ubranie i spłukać skażoną

powierzchnię ciała wodą

powierzchnię ciała wodą



Jak najszybciej płukać w razie skażenia oczy

Jak najszybciej płukać w razie skażenia oczy

przez kilkanaście minut

przez kilkanaście minut

Dekontaminacja przewodu

Dekontaminacja przewodu

pokarmowego w zatruciach

pokarmowego w zatruciach

drogą pokarmową

drogą pokarmową



Zasady określone przez komitet

Zasady określone przez komitet

ekspertów w 1997 roku

ekspertów w 1997 roku

–

Opublikowane w Journal of Toxicology

Opublikowane w Journal of Toxicology

oraz Clinical Toxicology

oraz Clinical Toxicology

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (3)

OSTRYCH ZATRUĆ (3)



Dekontaminacja przewodu pokarmowego

Dekontaminacja przewodu pokarmowego

przy zatruciach doustnych -

przy zatruciach doustnych -

wymioty

wymioty

–

Na miejscu zatrucia jeśli transport przekroczy

Na miejscu zatrucia jeśli transport przekroczy

kilkadziesiąt minut można sprowokować wymioty

kilkadziesiąt minut można sprowokować wymioty

–

Nie należy stosować tego sposobu w przypadku

Nie należy stosować tego sposobu w przypadku

zatruć substancjami żrącymi, może to pogłębić

zatruć substancjami żrącymi, może to pogłębić

uraz np.. przełyku i spowodować jego perforację

uraz np.. przełyku i spowodować jego perforację

–

Nie należy prowokować wymiotów u chorych z

Nie należy prowokować wymiotów u chorych z

upośledzoną świadomością – ryzyko

upośledzoną świadomością – ryzyko

zachłysnięcia

zachłysnięcia

WYMIOTY

WYMIOTY



WSKAZANIA

WSKAZANIA

–

Zatrucie lekami

Zatrucie lekami

–

Zatrucie grzybami

Zatrucie grzybami

–

Zatrucie roślinami trującymi

Zatrucie roślinami trującymi

–

Zatrucie niektórymi

Zatrucie niektórymi

substancjami trującymi

substancjami trującymi

stosowanymi w

stosowanymi w

gospodarstwie domowym

gospodarstwie domowym

(po porozumieniu z

(po porozumieniu z

Krajowym Centrum

Krajowym Centrum

Informacji Toksykologicznej)

Informacji Toksykologicznej)



PRZECIWWSKAZANIA

PRZECIWWSKAZANIA

–

Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości

–

Zatrucie substancjami żrącymi

Zatrucie substancjami żrącymi

(kwasy, zasady, detergenty,

(kwasy, zasady, detergenty,

pochodne ropy naftowej

pochodne ropy naftowej

–

Dziecko poniżej 1 rż

Dziecko poniżej 1 rż

–

Zaburzenia oddychania

Zaburzenia oddychania

–

Zaburzenia rytmu serca

Zaburzenia rytmu serca

–

Drgawki

Drgawki

–

Czas od spożycia trucizny > 1

Czas od spożycia trucizny > 1

godzinę

godzinę

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (4)

OSTRYCH ZATRUĆ (4)



Dekontaminacja przewodu pokarmowego przy

Dekontaminacja przewodu pokarmowego przy

zatruciach doustnych -

zatruciach doustnych -

płukanie żołądka

płukanie żołądka

–

Ma sens do 1 godziny od zatrucia

Ma sens do 1 godziny od zatrucia

–

Nie można wykonywać u chorych z zaburzeniami

Nie można wykonywać u chorych z zaburzeniami

świadomości nie zaintubowanych

świadomości nie zaintubowanych

–

Nie wolno stosować w zatruciach substancjami

Nie wolno stosować w zatruciach substancjami

żrącymi

żrącymi



Płukanie żołądka nie jest rutynowym

Płukanie żołądka nie jest rutynowym

postępowaniem w zatruciach doustnych

postępowaniem w zatruciach doustnych



Płukanie żołądka może być wykonane w

Płukanie żołądka może być wykonane w

celach diagnostycznych (pobranie materiału

celach diagnostycznych (pobranie materiału

do badań toksykologicznych)

do badań toksykologicznych)

Technika płukania żołądka

Technika płukania żołądka



Do żołądka wprowadza się względnie grubą sondę,

Do żołądka wprowadza się względnie grubą sondę,

pacjenta układa się w pozycji na boku (w celu

pacjenta układa się w pozycji na boku (w celu

zapobiegania ewentualnemu zachłyśnięciu)

zapobiegania ewentualnemu zachłyśnięciu)



Przez sondę wprowadza się po ok.. 300 ml (5-10

Przez sondę wprowadza się po ok.. 300 ml (5-10

ml/kg) ciepłej wody i następnie grawitacyjnie usuwa

ml/kg) ciepłej wody i następnie grawitacyjnie usuwa

się tę porcję z żołądka wielokrotnie powtarzając ww

się tę porcję z żołądka wielokrotnie powtarzając ww

zabieg

zabieg



Na zakończenie płukania niektórzy zalecają podanie

Na zakończenie płukania niektórzy zalecają podanie

porcji wody z zawiesina węgla aktywowanego

porcji wody z zawiesina węgla aktywowanego

–

1 g/kg mc u dzieci < 1 rż

1 g/kg mc u dzieci < 1 rż

–

25-50 g u dzieci 1-12 rż

25-50 g u dzieci 1-12 rż

–

25-100 g u osób > 12 lat

25-100 g u osób > 12 lat

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (5)

OSTRYCH ZATRUĆ (5)



Dekontaminacja przewodu pokarmowego

Dekontaminacja przewodu pokarmowego

przy zatruciach doustnych -

przy zatruciach doustnych -

leki

leki

przeczyszczające

przeczyszczające

–

Stanowisko ekspertów jest negatywne wobec

Stanowisko ekspertów jest negatywne wobec

podawania leków przeczyszczających w

podawania leków przeczyszczających w

zatruciach doustnych

zatruciach doustnych

–

Jedynie dopuszczalne jest podanie jednej dawki

Jedynie dopuszczalne jest podanie jednej dawki

razem z węglem aktywowanym w przypadku

razem z węglem aktywowanym w przypadku

zatruć substancjami wiązanymi przez węgiel

zatruć substancjami wiązanymi przez węgiel

–

Warunkiem podania ww jest obecność

Warunkiem podania ww jest obecność

odruchów gardłowych u chorego lub intubacja

odruchów gardłowych u chorego lub intubacja

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (6)

OSTRYCH ZATRUĆ (6)



Dekontaminacja przewodu pokarmowego

Dekontaminacja przewodu pokarmowego

przy zatruciach doustnych -

przy zatruciach doustnych -

płukanie

płukanie

całego przewodu pokarmowego

całego przewodu pokarmowego

–

Wlewy kilku litrów płynu składającego się z

Wlewy kilku litrów płynu składającego się z

wodnego roztworu glikolu polietylenowego z

wodnego roztworu glikolu polietylenowego z

elektrolitami- prowokacja obfitej biegunki

elektrolitami- prowokacja obfitej biegunki

–

Nie zaleca się rutynowego stosowania tego

Nie zaleca się rutynowego stosowania tego

zabiegu

zabiegu

–

Nie wykazano istotnych korzyści takiego

Nie wykazano istotnych korzyści takiego

postępowania w znaczeniu eliminacji toksyn

postępowania w znaczeniu eliminacji toksyn

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (7)

OSTRYCH ZATRUĆ (7)



Transport do ośrodka leczącego (szpital, centrum

Transport do ośrodka leczącego (szpital, centrum

leczenia zatruć)

leczenia zatruć)

–

Bezpieczne ułożenie

Bezpieczne ułożenie

–

Wkłucie dożylne i płyny iv

Wkłucie dożylne i płyny iv

–

Ochrona przed utrata ciepła

Ochrona przed utrata ciepła

–

Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc

Utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc

–

Monitorowanie czynności życiowych (oddech, ciśnienie, tętno,

Monitorowanie czynności życiowych (oddech, ciśnienie, tętno,

ekg, saturacja krwi)

ekg, saturacja krwi)



Zawsze należy zabezpieczyć materiał toksykologiczny

Zawsze należy zabezpieczyć materiał toksykologiczny

do badań:

do badań:

–

Leki, opakowania po lekach, płyn, rośliny, potrawy, wymiociny

Leki, opakowania po lekach, płyn, rośliny, potrawy, wymiociny

itp..

itp..

–

Zebrać wywiad, próba ustalenia jaką ilość substancji wchłonął

Zebrać wywiad, próba ustalenia jaką ilość substancji wchłonął

pacjent

pacjent



Ile było płynu w butelce

Ile było płynu w butelce



Ile tabletek leku było w opakowaniu, itp..

Ile tabletek leku było w opakowaniu, itp..

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OGÓLNE SPOSOBY LECZENIA

OSTRYCH ZATRUĆ (8)

OSTRYCH ZATRUĆ (8)



Warunki transportu

Warunki transportu

–

Możliwość zaintubowania pacjenta

Możliwość zaintubowania pacjenta

–

Możliwość odessania dróg oddechowych

Możliwość odessania dróg oddechowych

–

Możliwość stosowania oddechu zastępczego –

Możliwość stosowania oddechu zastępczego –

worek Ambu, respirator

worek Ambu, respirator

–

Ciągły wlew płynów iv

Ciągły wlew płynów iv

–

Możliwość tlenoterapii pod ciśnieniem

Możliwość tlenoterapii pod ciśnieniem

Ostre zatrucie

Pacjent nieprzytomny

Pacjent przytomny

Postępowanie

resuscytacyjne

Nie prowokować

wymiotów

Zatrucie CO

Zatrucie lekami,

grzybami, roślinami

Zatrucie

wodorowęglanami,

detergentami

Zatrucie substancjami

żrącymi

Wynieść z atmosfery gazu

Sprowokować wymioty

Nic doustnie,
nie prowokować
wymiotów

Płyny obojętne do picia

Przy oparzeniu
spłukać bieżącą wodą

doustne zatrucie

Schemat udzielania pierwszej

pomocy w zatruciach

Układ

BEZ

OBJ

AW
ÓW

LEKKIE

ŚREDNIE

CIĘŻKIE

0

1

2

3

Brak

objawó

w

Objawy nieznaczne,

przemijające i
spontanicznie ustępujące

Objawy nasilone i przedłużające

się

Objawy ciężkie i zagrażające

życiu

Przewó

d

Pokarm

ow

y

1.

Wymioty, biegunka, ból

2.

Podrażnienie, 1 stopień

oparzenia, minimalne
owrzodzenia w jamie ustnej

3.

Endoskopia: rumień, obrzęk

1.

Nasilone lub przedłużające się
wymioty, biegunka, ból;

niedrożność

2.

1 stopień oparzenia o krytycznej

lokalizacji albo 2 i 3 stopień
oparzenia o ograniczonej

lokalizacji

3.

Dysfagia

4.

Endoskopia: owrzodzenia
obejmujące cały przekrój

śluzówki

1.

Masywne krwawienie,
perforacja

2.

Znacznie rozprzestrzenione
oparzenia 2 i 3 stopnia

3.

Ciężka dysfagia

4.

Endoskopia: owrzodzenia

obejmujące całą grubość
ściany, tkanki otaczające,

perforacja

Układ
oddech

ow
y

1.

Podrażnienie, kaszel, „krótki
oddech”, niewielka duszność,

niewielki skurcz oskrzeli

2.

Rtg klatki piersiowej:

nieprawidłowy z niewielkimi
lub brakiem objawów

1.

Przedłużający się kaszel, skurcz
oskrzeli, duszność, stridor,

hipoksemia - wymagająca
tlenoterapii

2.

Rtg klatki piersiowej:
nieprawidłowy z umiarkowanymi

objawami klinicznymi

1.

Jawna niewydolność
oddechowa (ciężki stan

spastyczny oskrzeli, zwężenie
dróg oddechowych, obrzęk

głośni, obrzęk płuc, ARDS,
„pneumonitis”, zapalenie płuc,

odma opłucnowa)

2.

Rtg klatki piersiowej:

nieprawidłowy z ciężkimi
objawami klinicznymi

Układ
nerwow

y

1.

Senność, zawroty głowy,
szum w uszach, zaburzenia

równowagi

2.

Niepokój

3.

Nieznaczne objawy
pozapiramidowe

4.

Nieznaczne objawy
cholinergiczne lub

antycholinergiczne

5.

Parestezje

6.

Nieznaczne zaburzenia
widzenia lub słuchu

1.

Nieprzytomny, z prawidłową
reakcją na ból

2.

Krótkotrwały bezdech, bradypnoe

3.

Splątanie, podniecenie,

halucynacje, delirium

4.

Rzadkie, uogólnione lub

częściowe drgawki

5.

Nasilone objawy pozapiramidowe

6.

Nasilone objawy cholinergiczne
lub antycholinergiczne

7.

Ograniczone niedowłady nie
zaburzające funkcji życiowych

8.

Zaburzenia widzenia i słuchu

1.

Głęboka śpiączka z
nieprawidłową odpowiedzią na

bodźce bólowe lub brakiem
odpowiedzi na ból

2.

Depresja oddechowa z
niewydolnością

3.

Skrajne pobudzenie

4.

Częste, uogólnione drgawki,

stan padaczkowy, opistotonus

5.

Uogólniony niedowład lub

niedowład zaburzający funkcje
życiowe

6.

Nie widzi, nie słyszy