Środki
przeczyszczają
ce

Środki poślizgowe

• Parafina ciekła
• Glicerol
• Dokusan sodu

Parafina ciekła –paraffinum

liquidum

• Hamuje wchłanianie H

2

O i

powleka błonę śluzowa jelit, co
powoduje rozmiękczenie mas
kałowych i ułatwia wypróżnienie

• Nie wchłania się z przewodu

pokarmowego i nie drażni jelit

Parafina ciekła interakcje

• Upośledza wchłanianie witamin

rozpuszczalnych w tłuszczach A,
D, E,K

• Może zmniejszać wchłanianie

leków podawanych doustnie

P. ciekła dz. niepożądane

• Świąd odbytu
• Stosowana przez długi czas

odkłada się
w węzłach chłonnych krezki i
wywołuje stan zapalny

Parafina c.

dawkowanie

• Doustnie 1 – 3 łyżek stołowych

na noc lub rano na czczo

Środki zwiększające objętość
kału

Nie ulegają wchłanianiu z
przewodu pokarmowego

Wskutek powiększenia własnej
objętości (pęcznienie) lub
przyciągania znacznej ilości H

2

O

(działanie osmotyczne) powodują
rozciąganie ścian jelita i w ten
sposób pobudzają ruchy
perystaltyczne

Środki zwiększające objętość

kału

•Środki pęczniejące
•Środki osmotyczne

Środki pęczniejące

• Śluzy roślinne zawarte w

nasionach lnu i babki
lancetowatej oraz zwyczajnej

• Proszek z suchych nasion babki

płesznika

• Otręby pszenne
• Agar-agar
• Sole kwasu alginowego

Środki pęczniejące

•Syntetyczne estry celulozy

(metyloceluloza
i karboksymetyloceluloza)

Otręby pszenne

są w zasadzie

pozbawione działań
niepożądanych
i mogą być stosowane w okresie
ciąży.

Wymagają podania z odpowiednią
ilością H

2

O. Jeżeli nie są podane

z odpowiednią ilością H

2

O mogą

prowadzić do dalszego
zagęszczenia mas kałowych
(wychwytywanie H

2

O znajdującej

się w świetle jelita) i zaparć

Środki osmotyczne

• Sole (siarczan sodu, siarczan

magnezu, wodorofosforan sodu,
diwodorofosforan sodu)

• Makrogol (glikol polietylenowy

o odpowiednim stopniu
polimeryzacji)

• Laktuloza

Makrogol

• Stosuje się w mieszaninie z

elektrolitami do oczyszczania
jelita grubego przed zabiegami
diagnostycznymi oraz w
objawowym leczeniu zaparć u
dorosłych

Makrogol

przeciwwskazania

• Niedrożność jelit
• Perforacja jelit
• Toksyczne uszkodzenie okrężnicy
• Owrzodzenia trawienne
• Wrzodziejące zapalenie jelit

Makrogol dz.

niepożądane

• Wymioty
• Kurcze w jamie brzusznej
• Podrażnienie odbytnicy

Laktuloza

• Laktuloza przechodzi nie wchłaniając

się przez jelito cienki

• W jelicie grubym pod wpływem flory

bakteryjnej jest rozkładana do kwasów
organicznych

• Powstające kwasy organiczne

zapewniają niewielkie zakwaszenie,
zwiększają ilość H

2

O i objętość

zawartości jelita

• Pobudza perystaltykę jelit

Laktuloza

• Działa po 24 – 48 h
• Stosowana w dawce do 30 g

dziennie nie powoduje utraty
białek endogennych

• Wydalana z kałem

Laktuloza

• Działanie zmniejszające stężenie

amoniaku w krwi jest wynikiem
obniżenia obniżenia pH w jelicie
grubym, przekształcenia w jego
świetle cząsteczki NH

3

w jony

NH

4+

oraz pobudzenia

perystaltyki

Laktuloza wskazania

•Objawowe leczenie zaparć
•Encefalopatia wątrobowa

Laktuloza

przeciwwskazania

•Galaktozemia
•Nietolerancja glukozy
•Niedrożność jelit

Laktuloza dz.

niepożądane

• Brak łaknienia
• Nudności i wymioty
• Półpłynne stolce
• Świąd
• Bóle odbytu
• Stosowana w dużych dawkach

może wywołać hipernatremię

Laktuloza

Preparaty

Środki dz. drażniąco

• Są to środki działające

bezpośrednio na mięśnie gładki
jelit oraz nasilające perystaltykę
wskutek pobudzenia zwojów
układu współczulnego

Środki dz. drażniąco

•Środki działające na jelito

cienkie

•Środki działające na jelito

grube

Środki dz. na jelito

cienkie

•Olej rycynowy

– Mechanizm działania
– Działania niepożądane
– Po jakim czasie jest efekt

farmakologiczny

Środki dz. na jelito

grube

•Środki roślinne – glikozydy

antrachinonowe

– Hydroliza i redukcja do aglikonów i

cukrów

– Mechanizm działania
– Przeciwwskazania
– Działania niepożądane

Syntetyczne środki

dz. na jelito grube

• Bisacodyl wskazania

Zaparcia o rożnej

etiologii

Bisacodyl mechanizm

działania

Bisacodyl

przeciwwskazania

• Niedrożność jelit
• Zapalenie okrężnicy
• Zespoły bólowe przewodu

pokarmowego o nieznanej
etiologii

• Czopków nie należy stosować

w hemoroidach i szczelinach
odbytu

Bisacodyl dz.

niepożądane

• Biegunka
• Bóle brzucha
• Stosowany przez dłuższy czas

może spowodować zaburzenia
elektrolitowe, szczególnie
hipokalemię

• Podawany długotrwale

doodbytniczo może wywołać
zastoinowe zapalenie odbytnicy

Środki przeczyszczające

przeciwwskazania ogólne

• Nie wolno podawać chorym z bólami

brzucha o nieznanej etiologii

• Bezwzględnie przeciwwskazane

w przypadkach ostrego zapalenia
wyrostka robaczkowego i zapalenia
otrzewnej

• Zaparcia organiczne, będące

następstwem trwałego zwężenia
światła jelit (np. guz nowotworowy)

• Ciąża

Środki
przeciwbiegunko
we

Loperamid

•Wskazania

– Objawowe leczenie ostrej i

przewlekłej biegunki

– U pacjentów z wytworzoną przetoką

jelita krętego może być stosowany
w celu zmniejszenia ilości i
objętości stolców oraz zwiększenia
ich konsystencji

Loperamid

• Przeciwwskazania

– Nadwrażliwość na loperamid lub inne

składniki preparatu

– Nie stosować u pacjentów z krwią w kale

i podwyższoną temperaturą ciała

– Pacjenci z ostrym rzutem wrzodziejącego

zapalenia jelita grubego

– Pacjenci z bakteryjnym zapaleniem jelita

cienkiego i okrężnicy spowodowanym

Salmonella, Shigella i Campylobacter oraz

z rzekomobłoniastym zapaleniem jelit po

antybiotykoterapii

Loperamid

• Przeciwwskazania

– Pacjenci, u których niepożądane

jest zwolnienie perystaltyki (należy
przerwać leczenie w przypadku
wystąpienia zaparć, wzdęcia lub
niedrożności)

– Nie stosować u dzieci poniżej 6 lat

Loperamid środki

ostrożności

• Ostrożnie stosować u pacjentów z

niewydolnością wątroby (możliwość

wystąpienia objawów toksycznych

ze strony OUN)

• U pacjentów z AIDS w przypadku

pierwszych objawów wzdęcia

brzucha należy przerwać podawanie

preparatu, ze względu na możliwość

wystąpienia toksycznego

rozszerzenia okrężnicy

Loperamid środki

ostrożności

• U pacjentów z dziedziczną

nietolerancją galaktozy,
niedoborem laktazy lub
zespołem złego wchłaniania
glukozy i galaktozy

Loperamid dz.

niepożądane

• Bardzo rzadko:

wysypka skórna,

pokrzywka, świąd, reakcje
alergiczne, wstrząs
anafilaktyczny, ból brzucha,
niedrożność jelit, wzdęcie,
nudności, zaparcia, wymioty,
rozszerzenie okrężnicy,
niestrawność, zatrzymanie
moczu, zawroty głowy, senność

Loperamid dz.

niepożądane

• Pojedyncze przypadki

: obrzęk

naczynioruchowy, rumień
wielopostaciowy, martwica
toksyczno-rozpływna naskórka

Pozostałe środki
przeciwbiegunkowe
z podręcznika

!!!!!!!!!!!!