LEKI PRZECZYSZCZAJĄCE, LEKI ZAPIERAJĄCE
Czynniki upośledzające transport treści jelitowej:
Słabe rozciągnięcie ściany jelita przez małą objętość treści zawierającej niewiele substancji odpadowych
Otyłość
Brak wysiłku fizycznego
Nieprawidłowe odżywianie
Stres
Leki przeczyszczające:
1. Środki zwiększające objętość mas kałowych:
Niektóre pokarmy roślinne (błonnik, gumy, kasze, warzywa)
2. Osmotyczne (solne) leki przeczyszczające
Substancje zwiększające ciśnienie osmotyczne treści jelitowej (zatrzymują wodę)
SIARCZAN MAGNEZU (sól gorzka)
SIARCZAN SODU
FOSFORAN SODU
LAKTULOZA – syrop, syntetyczny disacharyd, rozkładany przez bakterie jelitowe, od kwasu mlekowego i octowego co powoduje zakwaszenie treści jelitowej
3. Środki zmiękczające objętość mas kałowych:
Olej parafinowy – zmniejsza wrażliwość na bodźce
4. Olej rycynowy
Rozkładany do glicerolu i kwasu rycynowego
Mydła rycynowe działają drażniąco w jelicie cienkim
Skutek: zmniejszenie wchłaniania wody i elektrolitów (cel: przyspieszenie pasażu)
5. Środki kontaktowe
Powodują wzrost przepuszczalności nabłonka jelitowego dla wody
Zmniejszają wchłanianie wody i elektrolitów
GLIKOZYDY ANTRACHINONOWE
ALOES
KORA KRUSZYNY
KŁĄCZE RZEWIENIA
6. Pochodne difenylometanu
BISAKODYL
Skutek: bóle kurczowe, działanie przeczyszczające
Wskazania:
Niewydolność mięśnia sercowego
Przed operacją/ zabiegiem
Przepukliny
Zatrucia doustne
Przetoki odbytu (bolesne wypróżnianie)
Zaparcia nawykowe
Nadużywane jako środki odchudzające
Przeciwwskazania:
Zaburzenia drożności jelit
Ciąża
Cel farmakoterapii:
Ustąpienie dolegliwości (24-48h)
Wygojenie niszy wrzodowej
w żołądku (2-6tyg)
w dwunastnicy (4tyg)
Spadek nawrotowości (~wraca na wiosnę i jesień)
Działania niepożądane leków przeczyszczających
Powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita
Odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi
Zaburzenia fizjologicznej regulacji perastaltyki i wydzielania śluzu
Nieprawidłowość w przyswajaniu substancji odżywczych i leków
Problemy z równowagą mikrobiologiczną przewodu pokarmowego
Prowokacja bólów brzucha, wtórne zaparcia i wzdęcia
Utrudnienia rozpoznania schorzeń cewy jelitowej
Leki przeciwbiegunkowe (zapierające)
Biegunka -> OBJAW choroby, NIE choroba
Objaw schorzenia ogólnego lub przewodu pokarmowego
Ostry mechanizm fizjologiczny
Prowadzi do wydalenia zakażonej lub toksycznej treści pokarmowej
Rodzaje:
Ostra
Przewlekła
Infekcyjna: bakterie, wirusy, pasożyty – lamblie, pełzaki
Nieinfekcyjna: nieprawidłowa dieta, enzymatyczna, immunologiczna
Pierwotna: defekt genetyczny – niedobory enzymatyczne, alergie pokarmowe
Wtórna: poinfekcyjna, poantybiotykowa, zespół krótkiego jelita
Substancje o działaniu zapierającym
1. Środki ściągające
Działanie:
Denaturacja (ścinanie śluzu i białek) na powierzchni błony śluzowej
Umiarkowany efekt przeciwzapalny
Utrudnienie i zwolnienie wymiany płynów
Zmniejszenie przesięk i wysięk
Przykłady:
Garbniki roślinne:
LIŚCIE BORÓWKI, BRUSZNICY, JAGODY, KORA DĘBU
Związki bizmutowe (syntetyczne)
2. Hamujące perastaltykę jelitową
Cholinolityki
ATROPINA
HIOSCYNA
Spazmolityki bezpośrednie
PAPAWERYNA
DROTAWERYNA (No-Spa)
Agoniści receptorów opioidowych
MORFINA, KODEINA
DIFENOKSYLAT
TRIMEBUTINA
Związki pobudzające receptor opioidowy
Zwiększające napięcie mięśni gładkich jelit
3. Środki absorbcyjne (ABSORBENTY)
Działanie:
Nasilanie perastaltyki
Wiązanie różnych substancji i toksyn
WĘGIEL LECZNICZY
PEKTYNY (marchew, jabłka, banany) – zakwaszanie treści jelitowej
4. Środki uszczelniające
Uszczelnianie ściany naczyń w stanach zapalnych
Pobudzające receptor opioidowy
ZWIĄZKI WAPNIA ( węglan, fosforan, mleczan)
5. Leki osłaniające
Kleiki skrobiowe
Maceraty śluzowe (np. z siemienia lnianego)
SMECTA
6. Elektrolity z glukozą
Sody, potasy, chlorki
GASTROLIT
SALTORAL
Płyny infuzyjne: 5% glukoza, 0,9% NaCl, płyn Ringera, jelitowy
Leki stosowane w chorobach zapalnych jelit
1. Leki przeciwzapalne
Kortykosteroidy
HYDROKORTYZON
PREDNIZOLON (doustnie, czopki, wlewy)
2. Aminosalicylany II ( w połączeniu z sulfonamidami)
SULFOZALAZYNA
MESALAZYNA
SULFAGUANIDYNA
3. Uzupełnianie enzymów trzustki
PANKREATYNA
UWAGA!
1. Środki zapierające poprzez wpływ na mięśnie gładkie nie zmniejszają wysięku ani wydzieliny gruczołów jelitowych
Działanie: zamiatanie śmieci pod szafę
2. leków przeczyszczających nie stosować z przewlekłymi stanami zapalnymi w jamie brzusznej
DZIAŁANIE WYMIOTNE LEKÓW:
1. Podrażnienie błony śluzowej
NLPZ
Preparaty żelaza
Antybiotyki
Kwas tranksemowy
2. Pobudzenie chemorecepcyjnej strefy wyzwalającej
Opioidy
Digoksyna
Antybiotyki
Imidazole
Cytostatyki
3. Opóźnienie opróżniania żołądka
Opioidy
TLPD
Neuroleptyki fenotiazynowe
Cholinolityki
4. Pobudzenie receptorów 5HT3
Cytostatyki
Radioterapia
SSRI
Leki oddziałowujące na chemoreceptorową strefę wyzwalającą:
1. Antagoniści rec. D2
HALOPERIDOL
POCHODNE FENOTIAZYNY
METOKLOPRAMID
2. Antagoniści rec. 5HT3
GRANISETRON (KYTRIL)
ONDANSETRON (ZOFRAN)
TROPISETRON (NAVOBAN)
DOLASETRON (ANZEMET)
PALONOSETRON