Pojęcie, klasyfikacja i struktura

wydatków publicznych

Z ekonomicznego punktu widzenia

sens wydatków publicznych polega na tym, że w ich wyniku

następuje wykorzystanie części produktu krajowego brutto na

cele związane z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb

społecznych oraz cele wyznaczone w polityce społecznej i

gospodarczej państwa.

Pod względem prawnym

wydatki publiczne odzwierciedlają realizację funkcji, celów i

zadań władz publicznych wynikających z przepisów prawa i

programów Polityki oraz planów finansowych sektora finansów

publicznych.

Klasyfikacja wydatków

publicznych.

• Kryterium celu wydatków (socjalne, kulturalne,

edukacyjne, zdrowotne, gospodarcze, administracyjne, a
także dotyczące obronności i bezpieczeństwa publicznego,
ochrony środowiska oraz obsługi długu publicznego);

• Kryterium - przeznaczenie przedmiotowe wydatków

(inwestycyjne lub bieżące),

• Kryterium - przeznaczenie podmiotowe wydatków

(osobowe i rzeczowe, krajowe i zagraniczne);

• Kryterium - charakter

ekonomiczny (odpłatne i nieodpłatne,

nabywcze i redystrybucyjne oraz

odszkodowawcze);

• Tytuł prawny (publiczny i prywatny);

• Kryterium - forma prawna (płace,

zasiłki, renty, emerytury, stypendia,

odszkodowania, dotacje, subwencje,

zapłata za roboty, dostawy i usługi);

• Kryterium - czas i wysokość (stałe i

zmienne, sztywne i pozostałe);

• Kryterium - organizacja wypłaty

(budżetowe i pozabudżetowe,

państwowe i samorządowe).

Zjawiska determinujące

strukturę wydatków

publicznych

1. Typ ustroju państwa i jego
polityki związanej z poziomem
rozwoju ekonomicznego.

Wydatki publiczne kształtują się w
swej strukturze odmiennie w państwie
socjalistycznym, opartym na
gospodarce sterowanej dyrektywnie
przez państwo, oraz w państwie
kapitalistycznym, opartym na
gospodarce rynkowej.

 2. Zakres i stan finansów
publicznych danego państwa.

W państwach utrzymujących szeroki
zakres wydatków publicznych ich
zakres jest z natury rzeczy także
szeroki. Nie oznacza to jednak samo
przez się, że liczne rodzaje wydatków
publicznych świadczą o pełnym
zaspokojeniu potrzeb społecznych.
Struktura wydatków publicznych
wskazuje właśnie na to, w jakich
proporcjach potrzeby te są
zaspokajane.

 

3. Stopień centralizacji organizacji
finansów publicznych

Finansowanie budżetowe lub poprzez
fundusze celowe.

4. Poziom decentralizacji
wydatków publicznych

Podział między budżet państwa i
budżety jednostek samorządu
terytorialnego.

Przeznaczenie wydatków

publicznych według ustawy o

finansach publicznych (art. 63

uofp):

Przeznaczenie przedmiotowe wydatków

a)   inwestycyjne,
b) bieżące.

Przeznaczenie podmiotowe

wydatków

a) osobowe albo rzeczowe,
b) krajowe albo zagraniczne.

Charakter ekonomiczny

a) odpłatne i nieodpłatne,
b) nabywcze i redystrybucyjne oraz
c) odszkodowawcze.

Tytuł prawny

a) publiczny albo
b) prywatny

Pojęcie, klasyfikacja i

struktura wydatków

publicznych

1. Z ekonomicznego punktu
widzenia sens wydatków
publicznych polega na tym, że
w ich wyniku następuje
wykorzystanie części produktu
krajowego brutto na cele
związane z zaspokajaniem
zbiorowych potrzeb
społecznych oraz cele
wyznaczone w polityce
społecznej i gospodarczej
państwa.

2. Pod względem
prawnym wydatki publiczne
odzwierciedlają realizację
funkcji, celów i zadań władz
publicznych wynikających z
przepisów prawa i
programów Polityki oraz
planów finansowych sektora
finansów publicznych.

Klasyfikacja wydatków publicznych

• Kryterium celu wydatków (socjalne, kulturalne,

edukacyjne, zdrowotne, gospodarcze, administracyjne,
a także dotyczące obronności i bezpieczeństwa
publicznego, ochrony środowiska oraz obsługi długu
publicznego);

• Kryterium

-

przeznaczenie

przedmiotowe

wydatków (inwestycyjne lub bieżące),

• Kryterium - przeznaczenie podmiotowe

wydatków (osobowe i rzeczowe, krajowe i
zagraniczne);

• Kryterium

-

charakter

ekonomiczny

(odpłatne

i

nieodpłatne,

nabywcze

i

redystrybucyjne oraz odszkodowawcze);

• tytuł prawny (publiczny i prywatny);
• Kryterium - forma prawna (płace, zasiłki,

renty, emerytury, stypendia, odszkodowania,

dotacje, subwencje, zapłata za roboty, dostawy i

usługi);

• Kryterium - czas i wysokość (stałe i zmienne,

sztywne i pozostałe);

• Kryterium - organizacja wypłaty (budżetowe

i pozabudżetowe, państwowe i samorządowe).

Zjawiska determinujące

strukturę wydatków

publicznych.

1. Typ ustroju państwa i jego

polityki związanej z poziomem

rozwoju ekonomicznego.

Wydatki publiczne kształtują się w
swej strukturze odmiennie w
państwie socjalistycznym, opartym
na

gospodarce

sterowanej

dyrektywnie przez państwo, oraz
w

państwie

kapitalistycznym,

opartym na gospodarce rynkowej.

2. Zakres i stan finansów

publicznych danego państwa.

W państwach utrzymujących szeroki zakres
wydatków

publicznych

zakres

finansów

publicznych jest z natury rzeczy także szeroki.
Nie oznacza to jednak samo przez się, że liczne
rodzaje wydatków publicznych świadczą o pełnym
zaspokojeniu potrzeb społecznych. Struktura
wydatków publicznych wskazuje właśnie na to, w
jakich proporcjach potrzeby te są zaspokajane.

3.

Stopień centralizacji organizacji

finansów publicznych

Finansowanie budżetowe lub poprzez fundusze celowe.

4. Poziom decentralizacji wydatków
publicznych

Podział między budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego.

Przeznaczenie wydatków

publicznych według ustawy o

finansach publicznych

(art. 63 uofp):

• przeznaczenie przedmiotowe wydatków

a) inwestycyjne,
b) bieżące.

przeznaczenie podmiotowe wydatków

a) osobowe i rzeczowe,
b) krajowe i zagraniczne;

• charakter ekonomiczny

a) odpłatne i nieodpłatne,
b) nabywcze i redystrybucyjne oraz
c) odszkodowawcze;

• tytuł prawny

a) publiczny albo
b) prywatny;

• forma prawna (płace, zasiłki, renty,

emerytury, stypendia, odszkodowania,

dotacje, subwencje, zapłata za roboty,

dostawy i usługi);

• czas i wysokość

a) stałe i zmienne,
b) sztywne i pozostałe;

• organizacja wypłaty

a) budżetowe i pozabudżetowe,
b) państwowe i samorządowe.

Przeznaczenie wydatków publicznych

według ustawy o finansach publicznych

(art. 63 uofp):

przeznaczenie przedmiotowe

wydatków

a) inwestycyjne,
b) bieżące.

przeznaczenie podmiotowe wydatków

a) osobowe i rzeczowe,
b) krajowe i zagraniczne;

charakter ekonomiczny

a) odpłatne i nieodpłatne,
b) nabywcze i redystrybucyjne oraz
c) odszkodowawcze;

tytuł prawny

a) publiczny albo
b) prywatny;

forma prawna

(płace, zasiłki, renty, emerytury,

stypendia, odszkodowania, dotacje,

subwencje, zapłata za roboty, dostawy i

usługi);

czas i wysokość

a) stałe i zmienne,
b) sztywne i pozostałe;

organizacja wypłaty

a) budżetowe i pozabudżetowe,
b) państwowe i samorządowe.

Ustawa o finansach publicznych

dzieli wydatki publiczne na 3

kategorie:

1) bieżące,

2) na obsługę długu Skarbu Państwa i

3) majątkowe.

Ad. 1. Wydatki bieżące obejmują:

• subwencje

ogólne

dla

jednostek

samorządu

terytorialnego,

• dotacje (przedmiotowe, podmiotowe, celowe),

• wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich

naliczane,

• inne świadczenia niż wynagrodzenia na rzecz osób

fizycznych,

• zakupy towarów i usług,

• inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek

budżetowych lub realizacją ich statutowych zadań.

Ad. 2. Wydatki na obsługę długu
Skarbu Państwa obejmują w
szczególności trzy następujące
kategorie:

• wydatki

budżetu

państwa

z

tytułu

oprocentowania i dyskonta od skarbowych
papierów wartościowych,

• oprocentowanie zaciągniętych kredytów i

pożyczek oraz

• wypłaty związane z udzielonymi przez Skarb

Państwa poręczeniami i gwarancjami.

Ad. 3. Wydatki majątkowe
obejmują:

• wydatki na zakup i objęcie akcji oraz

wniesienie

wkładów

do

spółek

prawa

handlowego,

• wydatki inwestycyjne państwowych jednostek

budżetowych oraz

• dotacje celowe na finansowanie lub

dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.

Formy prawne

wydatków publicznych

a) Zakupy towarów i usług ze

strony

jednostek sektora finansów

publicznych.

W tym zakresie dokonywanie wydatków odbywa się na
podstawie umów cywilnoprawnych, a ich zawieranie

poprzedza

reżim związany z zamówieniami publicznymi na

roboty,

dostawy i usługi finansowane ze środków budżetowych
(ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach

publicznych

(Dz. U. z 1998 r. nr 119, poz. 773).

b) Wydatki z tytułu wynagrodzenia i

uposażenia oraz składki od nich

naliczane (z tytułu ubezpieczeń

zdrowotnych i emerytalnych oraz na

Fundusz Pracy).

Wydatki te wynikają przede wszystkim z umów o

pracę oraz umów i aktów o podobnym znaczeniu.

W tej grupie znajdują się także wydatki

wynikające z obowiązków w zakresie

ubezpieczeń zdrowotnych i emerytalnych oraz

innych obowiązków związanych z zatrudnieniem.

Nie są to więc jednolite tytuły prawne. Są to

jednak wydatki stanowiące poważną pozycję w

budżecie państwa, ponieważ dotyczą szerokiej

rzeszy pracowników sfery budżetowej,

funkcjonariuszy, parlamentarzystów, sędziów i

prokuratorów, żołnierzy itd.

c) Wypłaty na rzecz osób

fizycznych, będące

świadczeniami innymi niż

wynagrodzenia za pracę.

Są to m.in. alimenty, zasiłki, renty,
emerytury,

stypendia,

nagrody,

odszkodowania,

rekompensaty

itd.

Istnieją różne tytuły prawne dla wypłaty
wymienionych wydatków. W większości
dotyczą one świadczeń, do których
beneficjentom przysługują roszczenia.

d) Wydatki z tytułu zwrotu

pożyczek i kredytów oraz wydatki

związane z obsługą długu

publicznego.

Tę specyficzną grupę wydatków
ustawa o

finansach publicznych określa mianem

rozchodów.

e) Dotacje i subwencje.

Dotacje to wszelkie świadczenia dokonywane w

trybie władczym ze środków ujętych w budżecie

państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na

rzecz osób trzecich na podstawie norm prawa

budżetowego lub odrębnych materialnoprawnych

norm prawa finansowego

Subwencje to świadczenia publicznoprawne

państwa na rzecz innych pod miotów publicznych,

będących prawnofinansowym odbiciem

ustrojowego podziału zadań publicznych pomiędzy

państwo a te podmioty.

Rodzaje dotacji.

1. Dotacje celowe na finansowanie
lub dofinansowanie:

• zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań

zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami,

• ustawowo określonych zadań, realizowanych przez

jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego,

• bieżących

zadań

własnych

jednostek

samorządu

terytorialnego,

• zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczonym

do sektora finansów publicznych, w tym fundacjom i

stowarzyszeniom,

• kosztów realizacji inwestycji.

2. Dotacje podmiotowe

są przeznaczone na dofinansowanie działalności
bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu,

3. Dotacje przedmiotowe

dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub
usług, kalkulowanych według stawek
jednostkowych,

4. Dopłaty do oprocentowania
kredytów bankowych.

5. Dotacje na pierwsze wyposażenie
w środki obrotowe

Są to środki na pierwsze wyposażenie w środki
obrotowe nowo

tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw

pomocniczych jednostek budżetowych.

Subwencje

stanowią wydatki budżetu

państwa na rzecz i na rachunek

budżetów jednostek samorządu

terytorialnego.

1) Subwencje ogólne.

Subwencja ogólna dla jednostek samorządu terytorialnego
nie jest jednolita dla każdej z tych jednostek.

Dla gmin obejmuje ona trzy części:
a)  podstawową,
b) oświatową i
c) rekompensującą.

Dla powiatów i województw składa się z
części:
a) oświatowej,
b) rogowej i
c) wyrównawczej.

2. Oprócz subwencji ogólnych
występują także:

a) dotacje celowe na zadania zlecone,

b) dofinansowanie zadań własnych i

c) dotacje na zadania określone w ustawach.

Plany finansowe

wydatków publicznych.

Wydatki publiczne są planowane i
uchwalane w

ramach takich planów finansowych, jak:

a) budżet państwa,

b) budżety jednostek samorządu terytorialnego oraz

c) fundusze celowe:

- państwowe i

- samorządowe.

Dyrektywność

wydatków w planach

finansowych.

Dyrektywność to zakres i sposób

związania

adresata postanowieniami

normy prawnej.

2. Wysokość wydatków może jednak ulec
zmianie w wyniku dopuszczalnych prawnie
przeniesień kredytów budżetowych lub
uruchomienia rezerw budżetowych.

1. Wydatki publiczne są dyrektywne dla
wykonawców tych planów w takim znaczeniu, że
wykonawcy budżetu nie mogą przekroczyć
limitów zaplanowanych wydatków,

3. Zamieszczenie w budżecie lub w planie
finansowym funduszu celowego środków na
finansowanie wydatków publicznych nie stanowi
podstawy prawnej powstania zobowiązań budżetu
lub funduszu na rzecz osób trzecich i wysuwania
przez nich roszczeń wobec budżetu lub funduszu o
wypłatę środków. Nie dotyczy to jedynie wydatków
budżetu państwa w formie subwencji ogólnych dla
jednostek samorządu terytorialnego oraz
wydatków budżetów jednostek samorządu
terytorialnego z tytułu dotacji. W pozostałym
zakresie podstawami prawnymi świadczeń
finansowanych w formie wydatków publicznych są
odrębne ustawy. One też przewidują sposób
obliczania wysokości świadczeń oraz tryb ich
wypłaty, a także rozstrzygania sporów z tym
związanych.

Zasady dokonywania wydatków
publicznych w świetle ustawy o
finansach publicznych

Ustawa o finansach publicznych
ustanawia następujące ogólne zasady
gospodarki finansowej podmiotów
sektora finansów publicznych:
1. wydatki i rozchody publiczne ujęte
w budżetach jednostek sektora
finansów publicznych stanowią
nieprzekraczalny limit (art. 26 ust. 1
pkt 1),

2. wydatki publiczne są
dokonywane na podstawie
przepisów odrębnych ustaw, a
ustawa budżetowa określa
rozmiary tych wydatków w danym
roku budżetowym; nie stanowi
jednak podstawy do wysuwania
roszczeń wobec państwa o
wypłatę środków ujętych w
budżecie po stronie wydatków
(art. 27);

3. wydatki publiczne mogą być
ponoszone na cele i w wysokościach
ustalonych w ustawie budżetowej,
uchwale budżetowej jednostki samorządu
terytorialnego i w planie finansowym
jednostki sektora finansów publicznych
(art. 28 ust. 1);

4. jednostki sektora finansów publicznych
dokonują wydatków zgodnie z przepisami
dotyczącymi poszczególnych rodzajów
wydatków (art. 28 ust. 2);

5. wydatki publiczne powinny być dokonywane:

a) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem

zasady uzyskiwania najlepszych efektów z

danych nakładów,

b) w sposób umożliwiający terminową realizację

zadań,

c) w wysokości i terminach wynikających z

wcześniej zaciągniętych zobowiązań (art. 28 ust.

3);

6. jednostki sektora finansów publicznych dokonują

zakupów dostaw, usług i robót budowlanych na

zasadach określonych w przepisach ustawy o

zamówieniach publicznych (art. 28 ust. 4);

7. planowanie i dokonywanie
wydatków na realizację każdego
kolejnego etapu programu
wieloletniego poprzedzane jest
analizą i oceną efektów uzyskanych w
etapach poprzednich (art. 28 ust. 5);

8. prawo realizacji zadań
finansowanych ze środków
publicznych przysługuje ogółowi
podmiotów, chyba że ustawy stanowią
inaczej (art. 25 ust. 1);

9. kierownik jednostki sektora
finansów publicznych sprawuje
nadzór w zakresie gospodarowania
środkami publicznymi pod względem
zgodności z prawem, efektywności i
celowości gospodarowania tymi
środkami (art. 28a ust. 1);
10. realizacja wydatków publicznych
powinna być dokonywana zgodnie z
harmonogramem realizacji dochodów
i wydatków budżetu państwa lub
budżetu jednostki samorządu
terytorialnego (art. 29 ust. 4);

11. dla poniesienia jednorazowego
wydatku wyższego niż wielkość
wynikająca z harmonogramu
niezbędne jest uzyskanie zgody
Ministra Finansów lub zarządu
jednostki samorządu terytorialnego
(art. 29 ust. 5);

12. jednostki sektora finansów
publicznych mogą zaciągać
zobowiązania do wysokości
wynikającej z planu wydatków
jednostki, pomniejszonej o wydatki na
wynagrodzenia i uposażenia oraz o
obligatoryjne wpłaty płatnika (art. 29
ust. 6);

13. dysponent części
budżetowej lub zarząd
jednostki samorządu
terytorialnego może ustalić dla
podległych jednostek
dodatkowe
ograniczenia zaciągania
zobowiązań bądź dokonywania
wydatków (art. 29 ust. 7)
jednostki sektora finansów
publicznych
płatnika (art. 29 ust. 6);

Planowanie i

racjonalizacja

wydatków publicznych

1. Poziom wydatków publicznych ustala się
w zależności od możliwości ich
sfinansowania. Planowanie powinno
zapewniać wydatkom publicznym właściwą
strukturę, czyli aby środki publiczne trafiły
do tych, którzy ich potrzebują i w takich
rozmiarach, które zaspokajają ich potrzeby.

2. Planowanie powinno zapewniać
wydatkom publicznym właściwą strukturę,
czyli aby środki publiczne trafiły do tych,
którzy ich potrzebują i w takich rozmiarach,
które zaspokajają ich potrzeby.

Zagadnienia ogólne.

3. Planowanie powinno być
efektywne i poddane kontroli.

4. W ramach planowania
finansowego nie można
zmienić ustaleń wynikających z
przepisów prawnych. Można to
uczynić tylko poprzez zmianę
prawa, przy czym w sprawie
tej od planisty może płynąć
sygnał do prawodawcy.

5.

W toku planowania można natomiast

kształtować

strukturę wydatków

publicznych, określając ich wielkość.
6.

Planowanie wydatków publicznych w skali
makroekonomicznej musi uwzględniać

fakt, że są one

ujmowane w kilku planach, z

których każdy jest

opracowywany odrębnie

i przez różne podmioty.

Wydatki publiczne

są bowiem finansowane z budżetu państwa, z
budżetów jednostek samorządu
terytorialnego oraz w ramach planów
finansowych

jednostek sektora finansów

publicznych, w tym

zwłaszcza państwowych i

samorządowych funduszy

celowych.

Metody planowania wydatków
publicznych (PPBS, RCB,
Output budgeting i PAR, MBO,
ZBB).

Racjonalizacja wydatków
publicznych w skali
mikroekonomicznej dotyczy
kosztów i oszczędności, jakie
występują w procesie
wydatkowania środków
publicznych przez jednostki
sektora finansów publicznych.

2. PPBS. Najwcześniej pojawiła się metoda
PPBS

(Planning-Programming-Budgeting

System), którą w 1965 r. podjęto w USA i
zastosowano do roku budżetowego 1967/68.
Polega ona na podejmowaniu rozstrzygnięć o
podziale publicznych środków finansowych na
podstawie procedur przewidujących możliwość
dokonania wyborów sposobu realizacji celu,
opierając się na wynikach analiz oceniających
ekonomiczne i społeczne skutki realizowanych
przedsięwzięć. Metoda ta zakłada trzy fazy prac.
Faza planowania (Planning) ma znaczenie
strategiczne.

Dotyczy

wyznaczania

długofalowych zadań, określenia perspektywy
czasowej ich realizacji, podzielenia ich na cele
niższego rzędu, wskazania grup podmiotów,
których interesy związane są z realizacją celów,
określenia

skutków

realizacji

celów

dla

poszczególnych grup, wyznaczenia wskaźników
pozwalających na ocenę realizacji zadań.

Faza programowania ma znaczenie taktyczne.
Obejmuje dokonanie oceny środków niezbędnych
dla realizacji przedsięwzięcia oraz określenie
skutków ich działania. W tej fazie dokonuje się
też konfrontacji celów i nakładów środków
niezbędnych dla realizacji zamierzeń.
Zasadniczym zadaniem tej fazy prac jest
przygotowanie szczegółowych programów
uwzględniających ocenę wydatków i
wszechstronne analizy poszczególnych
programów zestawionych w celu ukazania
możliwości wyboru oraz dokonanie wyboru. W
fazie budżetowania następuje przełożenie
finansowych skutków realizacji części rocznej
programu na język planu budżetowego. W ten
sposób budżet przestał być budżetem podziału i
stał się budżetem celów.

MBO. PPBS, mimo swej atrakcyjności
teoretycznej, okazał się w praktyce
budżetowej zbyt trudny do
stosowania. Dlatego też prezydent R.
Nixon podjął decyzję o zastąpieniu go
inną metodą. W 1973 r. przyjęto na
szerszą skalę metodę zarządzania
poprzez cele -MBO (Management
by objectives). Metoda ta opierała
się na analizie kosztów i efektów oraz
wyboru zadań przy stosowaniu
jasnych i wymiernych kryteriów.

ZBB. Po odejściu R. Nixona MBO została
zastąpiona inną metodą, próbowaną
zresztą w niektórych stanach Ameryki Płn.
już od 1969 r. Prezydent Jimmy Carter
wprowadził od 1976 r. metodę ZBB (Zero
Base Budgeting). Metoda ta obejmuje
cztery fazy:
1) identyfikację celów decyzyjnych,
2) analizę każdego celu oraz opracowanie
mierników jego oceny,
3) oszacowanie i określenie hierarchii
ważności poszczególnych celów (pakietów
decyzji),
4) przygotowanie budżetu w sposób
wynikający z podjętych decyzji.

5. RCB. Na amerykańskim PPBS
wzorowana jest także jego francuska
odmiana RCB (Rationalisation des
choix budgetaires), chociaż obydwie
metody różnią się od siebie w kwestiach
szczegółowych. Metoda RCB obejmuje cykl
działania, na który składają się cztery
stadia: analiza, podjęcie decyzji, realizacja
i obserwacja. Główny ciężar prac spoczywa
na analizie. Ona to bowiem ma
doprowadzić do konkretyzacji celów oraz
oczekiwań związanych z ich realizacją, a
także do zestawienia programów i ich
konfrontacji ze środkami realizacji.
Prowadzi to w efekcie do przekształcenia
tradycyjnego budżetu z instrumentu
podziału środków w instrument
finansowania programów.

6. PAR. Brytyjska odmiana PPBS, zwana

początkowo output budgeting, a potem PAR
(Program Analysis and Review), została
wprowadzona w 1967 r. Obejmuje ona
następujące po sobie działania:

1) identyfikację istniejących zadań,
2) analizę działań,
3) zdefiniowanie kryteriów powodzenia,
4) zdefiniowanie programów,
5) określenie wskaźników oceny skuteczności

działań,

6) przypisanie środków programom,
7) systematyczną i regularną analizę wyznaczonych

celów i programów,

8) dodatkowe badanie studialne.

Nowoczesne planowanie ma

następujące cechy:

1) za podstawę prac przyjmuje się wyznaczanie
celów (programów),
2) obowiązek badania racjonalności wydatków
jest określony prawnie,
3) analizy opierają się na porównywalnych
kryteriach oceny,
4) programy mają być realizowane niezależnie od
ograniczeń wynikających z rocznego okresu
planowania budżetowego,
5) realizacja programów pozwala przełamać
bariery resortowej organizacji administracji,

6) racjonalizacja wyborów zakłada
permanentne badanie
racjonalności wcześniej podjętych
decyzji,
7) przedmiotem analizy i wyboru
są najważniejsze potrzeby, nie zaś
te, które wynikają z przeszłości,
8) całościowe określenie kosztów
umożliwia eliminację
marnotrawstwa środków.

Problemy ze stosowaniem nowych

metod planowania.

1. Naruszenie interesów pracowników
istniejących struktur organizacyjnych, zmuszając
ich także do poznawania nowych technik i
technologii.

2. Nowe metody planowania są stosowane w
okresach, które przekraczają okresy kadencji
organów władzy publicznej, co zniechęca
polityków i nie tworzy dla nich dostateczne
motywacji dla popierania rozwiązań wynikających
z planowania.

Racjonalizacja wydatków

publicznych w skali

mikroekonomicznej,

 

dotyczy kosztów i oszczędności poszczególnych

jednostek sektora finansów publicznych.

Metody

Metoda

wskaźników

i

norm

budżetowych (np. wydatki na jednego
pacjenta szpitala w ciągu doby, na jednego
ucznia w szkole itp.). Są one obowiązujące
w

toku

planowania

i

wykonywania

budżetu.
Wyznaczanie

określonej

kwoty

środków

przeznaczonej

na

finansowanie

danego

zadania.

Dyrektywność strony wydatkowej budżetu
sprawia, że wykonawca jest zmuszony do
realizacji zadania w ramach wyznaczonej
kwoty. Odmianą tej metody są przetargi.