Zespoły ruchowe

Zespoły ruchowe :

• Zespół piramidowy
• Zespół wiotki
• Zespoły móżdżkowe
• Zespoły pozapiramidowe

Układ piramidowy

• część układu nerwowego kontrolująca

ruchy dowolne i postawę ciała. Układ
piramidowy posiada dwie drogi
unerwiające ruchowo mięśnie. Pierwsza
z nich to droga korowo-jądrowa, która
unerwia mięśnie twarzoczaszki, szyi, a
także część mięśnia czworobocznego.
Druga to droga korowo-rdzeniowa,
która unerwia resztę mięśni organizmu.

Drogi ruchowe

Skrzyżowanie piramid

Skrzyżowanie piramid

Korzenie nerwów rdzeniowych

Motoneurony kory
mózgowej (włókna idące z
kory ruchowej)

Włókna czuciowe i ruchowe

Uszkodzenie drogi

piramidowej

• Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego

spowoduje stan zwany niedowładem (łac. paresis)

porażeniem (łac. plegia).

• W zależności od miejsca uszkodzenia porażenie

będzie po lewej i (lub) prawej stronie ciała,

przeciwstronnie (jeśli uszkodzenie znajduje się

proksymalnie od skrzyżowania piramid) lub

tożstronnie (jeśli znajduje się poniżej skrzyżowania).

Obecne będą odruchy rozciągowe (takie jak odruch

kolanowy), a ich siła będzie nawet większa, ze

względu na brak sterowania mięśniem przez korę

ruchową (wygórowanie odruchów ścięgnistych).

• Gdy uszkodzony zostanie obwodowy neuron ruchowy,

brak będzie wszelkich odruchów (nawet obronnych),

mięsień będzie wiotki, ze względu na zniesienie

napięcia spoczynkowego, i dojdzie do zaników

mięśniowych.

Zespół piramidowy = spastyczny=

kurczowy= ośrodkowego neuronu

ruchowego

• - przyczyna : uszkodzenie dróg piramidowych

– objawy

• niedowład / porażenie globalne (rozlane) – hemi

/para –plegia/ pareza całej grupy mięśni

• wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych (

z mięśnia dwugłowego i trójgłowego, okostnowego

promieniowego, kolanowego , skokowego )

• scyzorykowe wzmożenie napięcia mięsni

• zniesienie/ osłabienie odruchów skórnych ( odruch

brzuszny, nosidłowy, podeszwowy- fizjologicznie

odruch podeszwowy jest, patologicznie go nie ma )

• obecność odruchów patologicznych (odruchów

obcych nie występujących w zdrowiu) np.. objaw

Babińskiego

Objaw Babińskiego

- drażnienie bocznego brzegu stopy

powoduje wyprostowanie palucha i
rozczapierzenie palców. (do 2 roku
życia – fizjologia)

Lokalizacja uszkodzenia a

rozległość niedowładu w zespole

piramidowym :

• kora mózgowa- monopareza (niedowład 1 kończyny),

monoplegia, niedowład twarzy, niedowład ręki

• istota biała podkorowa – porażenie twarzowo- ramienne

• torebka wewnętrzna- niedowład połowiczy (hemipareza)

ew. z niedoczulicą połowiczą, niedowładem ośrodkowym n.

VII, XII, niedowidzenie połowicze

• pień mózgu- tripareza (porażenie 3 kończyn ), tetrapareza

(porażenie 4 kończyn) , zespół naprzemienny (porażenie n.

Czaszkowego po stronie uszkodzenia, porażenie połowicze

po stronie przeciwnej)

• rdzeń kręgowy- bez porażenia nn. Czaszkowych,

tetrapareza (uszkodzenie w obrębie odc. Szyjnego),

parapareza (niedowład kończyn dolnych)

Obwodowy układ nerwowy

• Obwodowy układ nerwowy stanowi

31 par nerwów rdzeniowych

unerwiających skórę i mięśnie szyi,

kończyny górnej i dolnej oraz mięśnie

tułowia.

• Natomiast 12 nerwów czaszkowych

zaopatruje okolicę głowy i szyi. W

przeciwieństwie do nerwów

rdzeniowych nerwy czaszkowe

rozpoczynają się na odpowiednich

poziomach mózgowia. Ponadto

połączone są z narządami zmysłów i

służą do orientacji w przestrzeni, w

procesie przyjmowania pożywienia,

oddychania czy mówienia.

Splot szyjny

Splot ramienny

Nerwy
międzyżebrow
e

Splot
lędźwiowy

Splot
krzyżowy

Ogon koński

Nerwy rdzeniowe

• powstają w kanale

kręgowym w pobliżu

otworu międzykręgowego

z

połączenia korzenia

brzusznego i grzbietowego

rdzenia

. Powstały z

połączenia korzeni pień

nerwu rdzeniowego ma

długość około 1 cm i jest

nerwem mieszanym

.

Zawiera włókna ruchowe,

czuciowe i autonomiczne.

Włókna czuciowe i ruchowe

Układ obwodowy
od korzenia!

Zespół wiotki= obwodowy=

obwodowego neuronu ruchowego

–

przyczyna : uszkodzenie nerwu , korzenia

–

objawy :

•

niedowład / porażenie ograniczone

•

osłabienie / zniesienie odruchów ścięgnistych i

okostnowych

•

zaniki mięśniowe (ograniczone do porażonych

mięsni)

•

spadek napięcie mięsni

•

W zespole wiotkim wywołanym uszkodzeniem

rogów przednich obserwuje się także drżenie

pęczkowe (fascykulacje - błyskawiczne,

drobne skurcze grup włókienek mięśniowych )

Cechy uszkodzenia górnego

i dolnego neuronu

ruchowego

Móżdżek odpowiada za koordynację

ruchową. Zespoły związane z uszkodzeniem

móżdżku:

•

1) zespół robaka móżdżku :

•

objaw Romberga – chory pada do tyłu / boku przy zamkniętych oczach, rękach przed

siebie, palce i pięty razem

•

chód marynarski- chód o szerokiej podstawie , zataczanie się na boki

•

asymetria tułowia- tułowie nie nadąża za kończynami dolnymi

•

2) zespół półkul móżdżku :

•

oczopląs poziomy grubofalisty w kierunku uszkodzenia

•

niezborność kończyn ( ataksje)

•

dyzmetria – przy próbie palec- nos palec mija wyzanczony cel lub nawet nie osiąga go

( palec trafia za ucho )

•

drżenie zamiarowe- przy próbie palec- nos palec drży przy nosie

•

objawy z odbicia – przy siłowaniu się z pacjentem i nagłym puszczeniu ręki, chory nie

potrafi zatrzymać ręki i uderza się nią

•

adiadochokineza- niemożność wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych ( np.

odwracanie i nawracanie rąk)

•

spadek napięcia mięśniowego

•

chód kompasowy- przy chodzeniu w miejscu z zamkniętymi oczami chory skręca w

stronę uszkodzenia

•

mowa skandowana – brak koordynacji mięsni związanych z mową

•

( +) próba mijania – kończyna górna po stronie uszkodzenia „ ucieka w górę i w bok

Zespół móżdżkowy-

różnicowanie :

– zawroty głowy pochodzenia

błędnikowego

– uszkodzenie sznurów tylnych (zależne

od wzroku, zespoły móżdżkowe – nie
zależne od wzroku)

Zespoły pozapiramidowe:

• parkinsonizm
• pląsawica
• atetoza
• hemibalizm i balizm
• dystonia
• drżenia samoistne
• tiki
• mioklonie , miorytmie, miokimie

Parkinsonizm

•

uszkodzenie prążkowia i istoty czarnej

•

spowolnienie ruchowe ( hipokineza, akineza)

•

drżenia spoczynkowe rąk, daszkowate ułożenie palców

•

sztywność typu „ koła zębatego „

•

propulsja, retropulsja- padanie do przodu/ tyłu

•

brak współruchów fizjologicznych

•

chód drobnymi krokami

•

nipomimia- brak mimiki

•

przygarbiona postawa ciała

•

ściszona i monotonna mowa

•

drobne pismo = mikrografia

• Osiowe objawy choroby Parkinsona :

•

spowolnienie ruchowe

•

wzrost napięcia mięśniowego – sztywność

•

drżenia 4-6 Hz spoczynkowe/ stałe

• Objawy pomocnicze w chorobie Parkinsona :

•

zaburzenia chodu i postawy

•

jednostronny początek objawów

•

utrzymująca się asymetria objawów

•

postepujący przebieg

•

objawy pozaruchowe ( zaburzenia wegetatywne , czuciowe,

psychiczne)

Czynniki ryzyka choroby

Parkinsona :

– wiek

– płeć męska

– narażenie na przewlekły stres

– osobowość intrawertyczna

– kontakt z toxynami mogą predysponować

– spadek objawów choroby – tytoń, picie kawy

• Parkinsonowskie objawy pozaruchowe :

– objawy psychiczne – depresja, bradyfrenia, zespół psycho-

organiczny o różnym nasileniu

– zaburzenia snu

– objawy czuciowe- zaburzenia węchu, parestezje, bóle

mięśniowe

– objawy wegetatywne- slinotok, łojotok, zaparcia,

zaburzenia regulacji temperatury, zaburzenia seksualne,

zaburzenia w oddawaniu moczu

Pląsawica :

• uszkodzenie j. Ogoniastego i skorupy
• ruchy mimowolne o różnym zakresie
• osłabienie napięcia mięśniowego

Atetoza

• ruchy mimowolne, powolne,

arytmiczne, dotyczące przeważnie

dystalnych części kończyn, przesadne,

eksteramalne wygięcie w stawach.

• Uszkodzenie : skorupy, j. Ogoniaste ,

gałki bladej

• Najczęściej : uraz okołoporodowy,

uwarunkowane genetyczne, choroby

naczyniowe.

• (Hemi ) balizm – gwałtowne i obszerne, mimowolne ruchy

kończyn , też tułowia , twarzy, szyi.

• Uszkodzenie : j. Podwzgórza

• Uraz okołoporodowy , zapalenie mózgu, choroba naczyniowa.

• Mioklonie – mimowolne, nieregularne skurcze grup mięśniowych –

• rogów przednich rdzenia, j. Zębatego, dolnej cz. Oliwki, j.

Czerwiennego

• SLA- stawrdnienie zanikowe, uraz okołoporodowy , zapalenie

mózgu, choroba naczyniowa, toksyczna

• Miorytmie – ruchy mimowolne, rytmiczne drgania jednych i tych

samych grup mięsni 1-3/ s

– Uszkodzenie dróg centralnych nakrywki

– Uraz okołoporodowy , zapalenie mózgu, choroba naczyniowa

• Drżenia samoistne :

• drżenia rak i głowy

• drżenia rąk przy utrzymaniu jednej pozycji
• alkohol łagodzi objawy

Dystonie

• Uszkodzenie prązkowia
• Objawy :

– mimowolne skurcze toniczne mięsni
– zaburzenie koordynacji antagonistów i

agonistów

– obroty głowy, torsyjne ruchy tułowia
– atetotyczne ruchy palców
– torticollitis
– kurcz pisarski
– blepharosmasmus

Dystonia

• zespół chorobowy cechujący się trwałymi kurczami mięsni, kręczem,

powtarzającymi się ruchami mimowolnymi i nieprawidłowa postawą

ciała.

• Klasyfikacja ze względu na etiologię :

• pierwotne – wrodzona, sporadyczna

• wtórna- pourazowe, poinfekcyjne, polekowe, toxyczne, w chorobie Parkinsona

• Klasyfikacja w zależności od lokalizacji :

• ogniskowy

• odcinkowy

• wieloogniskowy

• uogólniony

• połowicze

• Dystonia ogniskowa :

• kurcz powiek = blepharosmasmus

• kurcz żuchwowo- szczękowy

• kurczowy kręcz karku

• kurczowa dysfonia

• kurcz pisarski

• kurcz stopy

Tiki :

• krótkie , nagłe, powtarzające się nierytmiczne ruchy

obejmujące pojedyncze mięsnie lub wiele grup mięsni

• tiki proste : częste mruganie, zrywanie głowy, szarpania

ramienia i inne

• tiki złożone : kopanie, skakanie, przykucanie

• towarzyszy im zjawisko wokalizacji – echo, koprolalia,

pociąganie nosem, chrząkanie

• zespół Gillesa de la Tolirette’a – zespół neuropsychiatryczny,

tiki + natręctwa ( zaburzenia obsesyjno- kompulsywne) +

zaburzenia koncentracji + uwagi z nadpobudliwości

ruchowej

• Leczenie :

• trudne, specyficzne

• leki : klonidyna, haloperidol, pimozyd, blokery kanałów

wapniowych, clonazepam, toxyna botulinowa

Zespoły korzeniowe

• – są zespoły powstałe w wyniku ucisku na korzeń

nerwowy. Wiążą się z procesami obejmującymi

kręgosłup i tkanki otaczające.

• Ze względu na lokalizację zespoły korzeniowe

dzielimy :

– lędźwiowo- krzyżowe
– szyjny
– piersiowy

• Zespół rwy – napad ostrego bólu promieniującego

wzdłuż przebiegu nerwu lub ściśle ograniczony do

obszaru unerwienia podrażnionego korzenia

• Dermatom- pas okrężny na tułowiu , podłużny na

kończynach

Rwa kulszowa !!!

• ból wzdłuż dermatomu korzonków L5- S1 lub n. Kulszowego

• (+) objaw Lasequa

• bolesne punkty Valleixa

• Rwa wysoka (korzenie L5-S1 ) :

• (+) objaw Lasequa

• (+) objaw Fajersztajna- Krzemickiego

• ból nasila się przy kichaniu , kaszlu

• kręgosłup ustawiony wypukłością w stronę bólu

• Przyczyny : wypadnięcie j. Miażdżystego L4/L5, L5, S1;

zmiany zwyrodnieniowe (stawów międzykręgowych,

kręgozmyk, wąskość kanału kręgowego .

• Rwa niska (uszkodzenie n. Kulszowego) :

• (+) objaw Lasequa

• kręgosłup ustawiony wypukłością w stronę przeciwna do bólu

» nie nasila się ból przy kichaniu, kaszlu

• Przyczyny : guzy, stan zapalny miednicy małej ( USG)

Rwa udowa ( korzenie L2-

L4, n. Udowy ) :

• (+) objaw MACKIEWICZA
• ból wzdłuż przedniej powierzchni uda

• Objawy ubytkowe :
• osłabienie czucia w obrębie przedniej

powierzchni uda

• osłabienie odruchu kolanowego
• niedowład mięśnia czworogłowego
• Przyczyny : wypadnięcie j. Miażdżystego ,

zmiany zwyrodnieniowe, cukrzyca, dna .

Objawy rozciągowe

• Lasequa- ból pojawiający się przy prostowaniu podudzia

przy zgiętym udzie po stronie chorej. Ból zaczyna się w

okolicy wyjścia korzenia i promieniuje wzdłuż jego przebiegu.

• Fajersztajna- Krzemickiego – ból pojawia się prostowaniu

podudzia przy zgiętym udzie po stronie zdrowej . Ból

występuje po stronie chorej , zaczyna się i promieniuje jak

powyżej. Często przy uszkodzeniu jednoczesnym korzeni L5,

S1.

• Mackiewicza- ból pojawia się przy zginaniu kolana ,

obejmując gł. Przednią powierzchnie uda . Charakterystyczna

dla rwy udowej ( L2-L4) .

• Neriego- ból korzeniowy i odruchowe zgięcie kolana po

stronie chorej przy przyginaniu głowy do klatki piersiowej .

• Objaw 1, 2, 4 – rwa kulszowa.

• Objaw 3, 4- rwa udowa