Makroekonomia

Makroekonomia

Mgr Regina Klincewicz

Mgr Regina Klincewicz

Olsztyn 2006

Olsztyn 2006

Ekonomia

Ekonomia

ekonomia – nauka o procesach

ekonomia – nauka o procesach

gospodarczych, próbuje wykrywać i

gospodarczych, próbuje wykrywać i

opisywać prawidłowości rządzące

opisywać prawidłowości rządzące

tymi procesami

tymi procesami

nauka o tym jak jednostki i

nauka o tym jak jednostki i

społeczeństwo decydują o

społeczeństwo decydują o

wykorzystaniu rzadkich zasobów

wykorzystaniu rzadkich zasobów

mikroekonomia, makroekonomia

mikroekonomia, makroekonomia

ekonomia pozytywna i normatywna

ekonomia pozytywna i normatywna

Makroekonomia

Makroekonomia

makroekonomia – analizuje

makroekonomia – analizuje

zachowania gospodarki jako całości

zachowania gospodarki jako całości

bada zmiany wielkości agregatowych

bada zmiany wielkości agregatowych

występujących w życiu gospodarczym

występujących w życiu gospodarczym

w centrum zainteresowania jest:

w centrum zainteresowania jest:

ogólny poziom produkcji,

ogólny poziom produkcji,

zatrudnienia, bezrobocia i cen w

zatrudnienia, bezrobocia i cen w

danym kraju

danym kraju

Znacznie makroekonomii

Znacznie makroekonomii

rozstrzyga o sukcesie lub

rozstrzyga o sukcesie lub

niepowodzeniu całych narodów

niepowodzeniu całych narodów

USA - UE

USA - UE

nowi członkowie UE i „hamulcowi”

nowi członkowie UE i „hamulcowi”

Irlandia – Grecja

Irlandia – Grecja

możliwość wywierania wpływu na

możliwość wywierania wpływu na

efekty ekonomiczne

efekty ekonomiczne

Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza

rola państwa w gospodarce

rola państwa w gospodarce

wysokość podatków

wysokość podatków

polityka pieniężna

polityka pieniężna

polityka fiskalna

polityka fiskalna

Stopy wzrostu PKB w Polsce

Stopy wzrostu PKB w Polsce

Zmiany inflacji w Polsce

Zmiany inflacji w Polsce

Cele polityki

Cele polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej

Produkcja

Produkcja

- zarówno wysoki poziom bezwzględny, jak i w

- zarówno wysoki poziom bezwzględny, jak i w

stosunku do potencjału

stosunku do potencjału

- wysoka stopa wzrostu

- wysoka stopa wzrostu

Zatrudnienie

Zatrudnienie

- wysoki poziom zatrudnienia

- wysoki poziom zatrudnienia

- niski poziom bezrobocia przymusowego

- niski poziom bezrobocia przymusowego

Inflacja – stabilność poziomu cen przy swobodnej

Inflacja – stabilność poziomu cen przy swobodnej

grze sił rynkowych

grze sił rynkowych

Bilanse wymiany z zagranicą

Bilanse wymiany z zagranicą

-

równowaga eksportu i importu

równowaga eksportu i importu

-

stabilność kursu waluty

stabilność kursu waluty

Narzędzia polityki

Narzędzia polityki

makroekonomicznej

makroekonomicznej

Polityka fiskalna

Polityka fiskalna

- wydatki publiczne

- wydatki publiczne

- podatki

- podatki

Polityka monetarna – kontrola podaży pieniądza

Polityka monetarna – kontrola podaży pieniądza

wywierająca wpływ na stopy procentowe

wywierająca wpływ na stopy procentowe

Polityka dochodowa – od swobodnego

Polityka dochodowa – od swobodnego

kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli

kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli

Stosunki międzynarodowe

Stosunki międzynarodowe

–

–

polityka handlu zagranicznego

polityka handlu zagranicznego

- interwencjonizm w stosunku do kursów

- interwencjonizm w stosunku do kursów

walutowych

walutowych

Nakłady i efekty w

Nakłady i efekty w

makrogospodarce

makrogospodarce

Trzy typy zmiennych:

Trzy typy zmiennych:

zmienne zewnętrzne

zmienne zewnętrzne

zmienne polityczne

zmienne polityczne

zmienne indukowane – wynik procesu

zmienne indukowane – wynik procesu

gospodarczego

gospodarczego

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstwa

Usługi czynników

produkcji

Dochody czynników

produkcji

Dobra i usługi

Wydatki na dobra i

usługi

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

Produkt krajowy brutto (PKB)

Produkt krajowy brutto (PKB)

– miara

– miara

produkcji wytworzonej przez czynniki

produkcji wytworzonej przez czynniki

wytwórcze zlokalizowane na terytorium

wytwórcze zlokalizowane na terytorium

danego kraju w ciągu roku

danego kraju w ciągu roku

PKB = C + I + G +X

PKB = C + I + G +X

C

C

– konsumpcja

– konsumpcja

I

I

– inwestycje (brutto, tj. inwestycje netto +

– inwestycje (brutto, tj. inwestycje netto +

amortyzacja)

amortyzacja)

G

G

– wydatki rządowe

– wydatki rządowe

X

X

– eksport netto ( eksport – import)

– eksport netto ( eksport – import)

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

Trzy sposoby mierzenia:

Trzy sposoby mierzenia:

1.

1.

Suma wydatków na dobra i usługi

Suma wydatków na dobra i usługi

2.

2.

Suma dochodów czynników

Suma dochodów czynników

wytwórczych

wytwórczych

3.

3.

Wartość wytworzonych dóbr

Wartość wytworzonych dóbr

Trzy sposoby mierzenia

Trzy sposoby mierzenia

1.

1.

Metoda sumowania produktów

Metoda sumowania produktów

- polega na

- polega na

sumowaniu wartości produktów i usług wytworzonych w

sumowaniu wartości produktów i usług wytworzonych w

danej gospodarce w ciągu roku

danej gospodarce w ciągu roku



Dobra finalne

Dobra finalne

– produkty i usługi nabywane przez

– produkty i usługi nabywane przez

ostatecznego użytkownika – produkty i usługi konsumpcyjne

ostatecznego użytkownika – produkty i usługi konsumpcyjne

nabywane przez gospodarstwa domowe oraz produkty i

nabywane przez gospodarstwa domowe oraz produkty i

usługi inwestycyjne nabywane przez przedsiębiorstwa

usługi inwestycyjne nabywane przez przedsiębiorstwa



Dobra pośrednie

Dobra pośrednie

–

–

dobra, które w całości zużywane są

dobra, które w całości zużywane są

przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych produktów

przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych produktów



Wartość dodana

Wartość dodana

–

–

to przyrost wartości dóbr będący

to przyrost wartości dóbr będący

rezultatem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez

rezultatem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez

odjęcie od wartości dóbr wytwarzanych w danym

odjęcie od wartości dóbr wytwarzanych w danym

przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników

przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników

produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr

produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr

Trzy sposoby mierzenia

Trzy sposoby mierzenia

2.

2.

Metoda sumowania dochodów

Metoda sumowania dochodów

-

-

polega na

polega na

sumowaniu wszystkich dochodów czynników

sumowaniu wszystkich dochodów czynników

produkcji ( płace, renty, procenty i zyski)

produkcji ( płace, renty, procenty i zyski)



w tej metodzie nie bierzemy pod uwagę

w tej metodzie nie bierzemy pod uwagę

płatności transferowych –

płatności transferowych –

tj. emerytur,

tj. emerytur,

rent, różnego rodzaju zasiłków i innych

rent, różnego rodzaju zasiłków i innych

płatności z budżetu. Płatności te nie są

płatności z budżetu. Płatności te nie są

dochodami z tytułu udziału w procesie

dochodami z tytułu udziału w procesie

produkcji

produkcji

Trzy sposoby mierzenia

Trzy sposoby mierzenia

3. Metoda sumowania wydatków

3. Metoda sumowania wydatków

–

–

polega

polega

sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone

sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone

przez przedsiębiorstwa krajowe

przez przedsiębiorstwa krajowe

PKB

PKB

w cenach rynkowych = C + I + G + X

w cenach rynkowych = C + I + G + X

jest miarą produkcji krajowej w kategoriach cen

jest miarą produkcji krajowej w kategoriach cen

płaconych przez ostatecznych odbiorców, a więc

płaconych przez ostatecznych odbiorców, a więc

włączając podatki pośrednie

włączając podatki pośrednie

PKB

PKB

w cenach czynników produkcji =

w cenach czynników produkcji =

PKB

PKB

w cenach

w cenach

rynkowych - podatki pośrednie + subsydia

rynkowych - podatki pośrednie + subsydia

jest miarą produkcji krajowej z pominięciem

jest miarą produkcji krajowej z pominięciem

podatków pośrednich i uwzględnieniem subsydiów

podatków pośrednich i uwzględnieniem subsydiów

PNB i dochód narodowy

PNB i dochód narodowy

Produkt narodowy brutto (PNB)

Produkt narodowy brutto (PNB)

–

–

całkowity dochód

całkowity dochód

osiągany przez obywateli danego kraju (niezależnie

osiągany przez obywateli danego kraju (niezależnie

od miejsca świadczenia usług przez czynniki

od miejsca świadczenia usług przez czynniki

produkcji)

produkcji)

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności za

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności za

granicą

granicą

Dochody netto to nadwyżka napływu dochodów z tytułu

Dochody netto to nadwyżka napływu dochodów z tytułu

świadczenia usług czynników produkcji za granicą nad

świadczenia usług czynników produkcji za granicą nad

odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia

odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia

przez cudzoziemców usług w danym kraju

przez cudzoziemców usług w danym kraju

PNB

PNB

w cenach czynników produkcji =

w cenach czynników produkcji =

PKB

PKB

w cenach czynników

w cenach czynników

produkcji +

produkcji +

dochody netto z tytułu własności za

dochody netto z tytułu własności za

granicą

granicą

Dochód narodowy

Dochód narodowy

amortyzacja –

amortyzacja –

miara zużycia istniejących zasobów

miara zużycia istniejących zasobów

kapitału w danym okresie

kapitału w danym okresie

Inwestycje netto = Inwestycje brutto – amortyzacja

Inwestycje netto = Inwestycje brutto – amortyzacja

PNN

PNN

= PNB w cenach czynników produkcji –

= PNB w cenach czynników produkcji –

amortyzacja = DN

amortyzacja = DN

Dochód narodowy (DN )

Dochód narodowy (DN )

–

–

stanowi sumę

stanowi sumę

dochodów uzyskiwanych przez pracę, kapitał i ziemię

dochodów uzyskiwanych przez pracę, kapitał i ziemię

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje



Nominalny PKB (PQ)

Nominalny PKB (PQ)

–

–

odpowiada łącznej pieniężnej

odpowiada łącznej pieniężnej

wartości finalnych dóbr i usług wytworzonych w danym roku,

wartości finalnych dóbr i usług wytworzonych w danym roku,

przy czym wartości wyrażone są w cenach rynkowych dla

przy czym wartości wyrażone są w cenach rynkowych dla

danego roku

danego roku



Realny PKB (Q)

Realny PKB (Q)

–

–

„oczyszcza” nominalny PKB z wpływu

„oczyszcza” nominalny PKB z wpływu

zmian cen i jest wynikiem liczenia w cenach stałych

zmian cen i jest wynikiem liczenia w cenach stałych

Deflator PKB (P) = n-PKB / r-PKB

Deflator PKB (P) = n-PKB / r-PKB



deflator PKB

deflator PKB

jest to stosunek PKB w cenach bieżących

jest to stosunek PKB w cenach bieżących

(nominalnego PKB) do PKB w cenach stałych (realnego PKB)

(nominalnego PKB) do PKB w cenach stałych (realnego PKB)

– odzwierciedla zmiany poziomu wszystkich dóbr

– odzwierciedla zmiany poziomu wszystkich dóbr



Dla okresu bazowego deflator zawsze

Dla okresu bazowego deflator zawsze

równa się 100, gdyż r-PKB = n-PKB

równa się 100, gdyż r-PKB = n-PKB

P= PQ/Q

P= PQ/Q

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

deflator PNB jest to stosunek PNB

deflator PNB jest to stosunek PNB

w cenach bieżących (nominalnego

w cenach bieżących (nominalnego

PNB) do PNB w cenach stałych

PNB) do PNB w cenach stałych

(realnego PNB)

(realnego PNB)

deflator z przykładu:

deflator z przykładu:

600/350=1,714

600/350=1,714

jako wskaźnik: 171,4

jako wskaźnik: 171,4

Miary dobrobytu

Miary dobrobytu

realny PKB per capita – realny PKB

realny PKB per capita – realny PKB

podzielony przez liczbę mieszkańców

podzielony przez liczbę mieszkańców

danego kraju

danego kraju

wskaźnik dobrobytu ekonomicznego

wskaźnik dobrobytu ekonomicznego

netto – W. Nordhaus, J. Tobin

netto – W. Nordhaus, J. Tobin

Uniwersytet Yale – do PNN dodali

Uniwersytet Yale – do PNN dodali

uwzględnia „plagi” i dodaje dobra i

uwzględnia „plagi” i dodaje dobra i

usługi o charakterze nierynkowym,

usługi o charakterze nierynkowym,

korekta o czas wolny

korekta o czas wolny

PNB

ceny

rynkow

e

PKB

ceny

rynkowe

dochód

netto z

własności

za granicą

C

NX

G

I

dochód

netto z

własności

za granicą

AMORTYZACJA

PNN

ceny

rynkow

e

Podatki

pośrednie

Dochód

narodowy

(PNN

ceny

czynnikó

w

produkcji)

ZYSKI

Wynagrodzeni

a i płace

dochody z

pracy na

własny

rachunek

Dochody z

czynszów

Krytyka PKB

Krytyka PKB

nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej (tzw. "

nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej (tzw. "

szara strefa

szara strefa

") oraz produkcji gospodarstw domowych przeznaczanej na

") oraz produkcji gospodarstw domowych przeznaczanej na

własne potrzeby (np. pracy gospodyń domowych)

własne potrzeby (np. pracy gospodyń domowych)

nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku)

nie uwzględnia wartości czasu wolnego (wypoczynku)

nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np.

nie ujmuje tzw. efektów zewnętrznych produkcji (np.

zanieczyszczenia środowiska)

zanieczyszczenia środowiska)

nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co

nie uwzględnia różnic cen w poszczególnych krajach (co

przynajmniej teoretycznie jest niwelowane przez liczenie

przynajmniej teoretycznie jest niwelowane przez liczenie

parytetem siły nabywczej)

parytetem siły nabywczej)

nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie

nie odzwierciedla zróżnicowania dochodów w społeczeństwie

ani ich dystrybucji (np. wysoki PKB w

ani ich dystrybucji (np. wysoki PKB w

Gwinei Równikowej

Gwinei Równikowej

nie

nie

przekłada się na dobrobyt wszystkich obywateli)

przekłada się na dobrobyt wszystkich obywateli)

jest tym większy im więcej wydaje się na zbrojenia, choć

jest tym większy im więcej wydaje się na zbrojenia, choć

zdaniem niektórych ekonomistów wydatki takie nie

zdaniem niektórych ekonomistów wydatki takie nie

zaspokajają potrzeb społeczeństwa

zaspokajają potrzeb społeczeństwa

nie pokazuje jakości usług, zwłaszcza państwowych eksport

nie pokazuje jakości usług, zwłaszcza państwowych eksport

(X) dobra wytworzone w kraju i sprzedane za granicę

(X) dobra wytworzone w kraju i sprzedane za granicę