Układ pokarmowy

• Budowa

– Podstawy

anatomii

– Histologia

• Czynność

– Mechaniczna
– Chemiczna

• Zaburzenia

Przegląd czynności

przewodu pokarmowego

• Jama ustna – gryzienie, żucie

i połykanie

• Gardło i przełyk - transport
• Żołądek – rozdrabnianie

mechaniczne; wchłanianie
wody i alkoholu

• Jelito cienkie – trawienie i

wchłanianie

• Jelito grube - absorbowanie

elektrolitów i witamin (B i K)

• Odbytnica i odbyt---

defekacja

Warstwy ścian przewodu

pokarmowego

1. śluzowa
2. podśluzowa
3. mięśniowa
4. surowicza

Błona śluzowa

• Nabłonek

– Warstwowy płaski (jama ustna, przełyk i odbyt) =

mocny

– Prosty kolumnowy w pozostałej części pp

• wydziela enzymy i wchłania elementy odżywcze

• Wyspecjalizowane komórki (Gobleta) wydzielają na

powierzchnię śluz

• Komórki endokrynne pp – wydzielają hormony kontrolujące

czynność narządów

• Błona właściwa (Lamina propria)

– Cienka warstwa luźnej tkanki łącznej

– Zawiera naczynia krwionośne i tkankę limfatyczną

• Warstwa mięśniowa błony śluzowej (Muscularis

mucosae) –

cienka warstwa mięśni gładkich

– Umożliwia tworzenie fałdów błony śluzowej

– Zwiększa ruchy lokalne

Warstwa (błona)

podśluzowa

• Luźna tkanka łączna

– zawiera naczynia i tkankę limfatyczną

• Splot Meissnera

– parasympatyczne
– Unerwienie powoduje

• Skurcz naczyń
• Ruchy miejscowe

wywołane skurczami
muscularis mucosae

Warstwa mięśniowa

• Mięśnie szkieletowe = pozostają pod

kontrolą woli

– W jamie ustnej, gardle, górnym przełyku i

odbycie

– Kontrola połykania i defekacji

• Mięśnie gładkie = mimowolne

– Warstwa okrężna (wewnętrzna) i podłużna

(zewnętrzna)

– mieszają, rozdrabniają i przesuwają pokarm

dzięki ruchom perystaltycznym

Otrzewna

• Otrzewna

– Blaszka trzewna

pokrywa narządy

– Blaszka ścienna

wyściela ściany jamy
brzusznej

• Jama otrzewna

– Przestrzeń

zawierająca nieco
płynu surowiczego

FIZJOLOGIA TRAWIENIA

• Trawienie odbywa

się na całej

długości przewodu

pokarmo-wego, od

jamy ustnej do

odbytu

• Narządy dodatkowe

(trzustka, wątroba,

pęcherzyk

żółciowy) spełniają

istotne czynności

Trawienie w jamie ustnej

• Trawienie mechaniczne (żucie)

• Rozdrabnianie pokarmu
• Mieszanie ze śliną i tworzenie połykanego kęsu

• Trawienie chemiczne

– Amylaza ślinowa

• Rozpoczyna trawienie skrobii przy pH 6.5 lub 7.0,

stwierdzanym w jamie ustnej

• Gdy kęs razem z enzymem dociera do żołądka gdzie

pH wynosi 2.5 hydroliza zatrzymuje się

– Lipaza językowa

• Wydzielana przez gruczoły w języku
• Rozpoczyna rozkładanie trójglicerydów na kwasy

tłuszczowe i glicerol

Skład i działanie śliny

• Zwilża pokarm ułatwiając jego połykanie
• Rozpuszcza pokarm ułatwiając wyczucie smaku
• Jony dwuwęglanowe buforują kwaśne pokarmy
• Rozpoczyna trawienie skrobii (amylaza ślinowa)
• Enzym (lizozym) pomaga w niszczeniu bakterii
• Zapobiega zakażeniom jamy ustnej poprzez stałe jej

„spłukiwanie”

Ślinienie

• Zwiększone

– widok, zapach, dźwięk, pamięć

pokarmów, stymulacja języka

– Kora mózgowa wysyła sygnały do jąder

ślinowych w pniu mózgu (VII i IX nerw
czaszkowy)

• Zatrzymanie ślinienia

– Suchość w jamie ustnej w strachu

Gardło

• Połykanie jest wspomagane przez ślinę

i śluz

– Rozpoczyna się gdy kęs dostaje się do

ustnej części gardła

– Nerwy czuciowe wysyłają sygnał do

ośrodka połykania w pniu mózgu

– Unosi się podniebienie miękkie i zamyka

nosową część gardła

– Unoszona jest krtań aż nagłośnia

przykryje szparę głosową

Fizjologia połykania

• Faza ustna

: świadoma (podlegająca woli) –

dzięki ruchom języka i policzków kęs
pokarmowy przesuwany jest do tyłu jamy
ustnej

– Gdy kęs dociera do gardła rozpoczyna się następna

faza

Połykanie : Faza gardłowa

• Faza mimowolna

– Zatrzymanie oddechu

i zamknięcie dróg
oddechowych

– Unosi się

podniebienie miękkie
i języczek aby
zamknąć wejście do
nosowej części
gardła

– Struny głosowe

zamykają się

– Nagłośnia przykrywa

szparę głosową gdy
krtań unosi się ku
górze

Połykanie: Faza

przełykowa

• Gdy krtań unosi się ku górze

rozluźnia się górny zwieracz

przełyku

• Ruch perystaltyczny przepycha

pokarm ku dołowi

– Włókna okrężne poza kęsem kurczą

się

– Włókna podłużne przed kęsem

kurczą się skracając drogę pokarmu

do żołądka

• Pasaż (przechodzenie) pokarmów

stałych trwa 4-8 sekund a płynów

1 sekundę

• Dolny zwieracz rozluźnia się gdy

kęs pokarmowy do niego dociera

Zaburzenia motoryki

dolnego zwieracza

przełyku

• Nadmierny skurcz dolnego

zwieracza (achalazja)

– Rozszerzenie przełyku powyżej

zwieracza

• Upośledzenie skurczu dolnego

zwieracza (refluks)

– Zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej

do przełyku - zgaga

Anatomia żołądka

• Wielkość:

– Różna w zależności
od wypełnienia, napięcia,
postawy ciała

• Części:

– wpust
– dno
– trzon
– część odźwiernikowa

Błona śluzowa i gruczoły

żołądkowe

• Komórki

okładzinowe – kwas
solny i czynnik
wewnętrzny

• Komórki główne -

pepsynogen

• komórki G -

gastryna

• Komórki śluzowe

szyjki -śluz

Błona mięśniowa

•

Trzy warstwy mięśni
gładkich

– zewnętrzna -

podłużna,

– środkowa- okrężna

– wewnętrzna – skośna

•

Umożliwia dobre
mieszanie pokarmu z
sokiem żołądkowym

Fizjologia – trawienie

mechaniczne

• Aktywność skurczowa żołądka: trzy rodzaje

fal (I, II i III)

–

Fale I i II – wynik rytmicznych, okrężnych

skurczów (2-4 razy/minutę), trwających 2-20 s.,

przesuwają się w postaci fal perystaltycznych w

kierunku odźwiernika

–

Fale typu III – skurcze toniczne obejmujące

szerszy segment żołądka i trwające ok. 1 min.

–

Każdy skurcz perystaltyczny przesuwa miazgę

pokarmową w kierunku odźwiernika, wtłaczając

tylko niewielką jej porcję do XII-cy, gdyż reszta

wraca w kierunku trzonu

–

Pokarm wielokrotnie przesuwany „tam”

(propulsja) i „z powrotem” (retropulsja) ulega

dokładnemu rozdrobnieniu i wymieszaniu z

sokiem żołądkowym

Fizjologia – Trawienie

chemiczne

• Rozpoczyna się trawienie białka

–

HCl denaturuje (ścina) białko

–

HCl przekształca pepsynogen w pepsynę, która
rozrywa wiązania peptydowe pomiędzy aminokwasami

• Kontynuowane jest trawienie tłuszczów

–

Lipaza żołądkowa rozbija trójglicerydy w tłuszczu
mleka

• Najskuteczniejsza przy pH 5 to 6 (żołądek niemowlęcia)

• HCl zabija mikroorganizmy w pokarmie
• Komórki śluzowe wytwarzają 1-3 mm warstwę

śluzu, który zabezpiecza błonę żołądka przed
samostrawieniem

Regulacja wydzielania żołądkowego i

motoryki

• Faza

głowowa
(nerwowa)

• Faza

żołądkowa

• Faza

jelitowa

Faza głowowa = “żołądek przygotowuje

się do przyjęcia pokarmu”

• Kora mózgowa = widok, zapach,

słuch, smak, żucie, połykanie

– Stymulują układ parasympatyczny

(nerw X)

• Nerw błędny (X)

– wzmaga aktywność mięśni i

gruczołów żołądkowych, wydziela
się sok żółądkowy

Faza żołądkowa = “żołądek

pracuje”

• Kontrola nerwowa utrzymuje aktywność żołądka

– Receptory reagujące na rozciąganie i chemoreceptory

dostarczają informacji

– Trwa żywa perystaltyka i wydzielanie soku żołądkowego
– Miazga pokarmowa jest stopniowo uwalniana do XII-cy

• Regulacja hormonalna aktywności żołądka

– rozciągnięcie żołądka i obecność produktów trawienia

białka, wyciągów mięsnych, alkoholu, kofeiny pobudza

komórki G do wydzielania gastryny

– gastryna pobudza wydzielanie soku żołądkowego (z

gruczołów trawieńcowych)

– gastryna pobudza ruchy perystaltyczne (mieszanie

pokarmu w żoładku) i rozluźnia odźwiernik

Faza jelitowa = “żołądek

opróżnia się”

• Receptory rozciągania w XII-cy zmniejszają

aktywność żołądka a zwiększają aktywność

skurczową i trawienną jelit.

• Rozciąganie, obecność w XII-cy kwasów

tłuszczowych i cukru (chemoreceptory) pobudza

nerwy współczulne (sympatyczne), które

zmniejszaja aktywność żołądka

• Działanie hormonów

– Sekretyna hamuje wydzielanie żołądkowe

– Cholecystokinina (CCK) hamuje opróżnianie

– Żołądkowy peptyd hamujący (GIP) zmniejsza

wydzielanie, ruchomość i opróżnianie żołądka

Wchłanianie składników

odżywczych w żołądku

• Woda (szczególnie gdy jest zimna)
• Elektrolity
• Niektóre leki (szczególnie aspiryna) i alkohol
• Tłuszcz zwalnia przechodzenie alkoholu z

żołądka do jelit, gdzie wchłanianie alkoholu jest

szybsze

• Komórki śluzowe żołądka zawierają

dehydrogenazę alkoholową, przekształcającą

niewielką część alkoholu w aldehyd acetylowy –

więcej tego enzymu mają mężczyźni

Regulacja opróżniania

żołądkowego

• Uwalnianie miazgi pokarmowej

regulowane jest poprzez odruchy
nerwowe i hormonalne

• Rozciągnięcie żołądka i obecność w nim

pokarmu wzmagają wydzielanie gastryny

• Stymulacja skurczu dolnego zwieracza

przełyku i rozluźnienie odźwiernika

• Odruch jelitowo-żołądkowy reguluje ile

miazgi pokarmowej dostaje się do jelit

– Rozciągnięcie XII-cy i skład miazgi (KT,

glukoza)

– Impulsy czuciowe wysyłane do rdzenia

kręgowego hamują stymulacje
parasympatyczną żołądka i zwiększają
wydzielanie CCK a także wzmagają
stymulację sympatyczną (współczulną)

– Zahamowanie opróżniania żołądka

Wymioty (vomitus)

• Gwałtowne wyrzucenie zawartości

żołądka i XII-cy przez usta (odruch
obronny)

• Przyczyna

– Podrażnienie lub rozciągnięcie żołądka
– Nieprzyjemny widok, zapach, znieczulenie ogólne,

zawroty głowy, niektóre leki

• Bodźce czuciowe docierające z rdzenia

powodują skurcz żołądka i rozluźnienie
zwieraczy

• Uporczywe wymioty mogą prowadzić do

zasadowicy (alkalozy) z powodu utraty jonów H

+

Skład i działanie soku

trzustkowego

• Woda, enzymy trawienne i jony dwuwęglanowe
• Enzymy trawienne

– proteolityczne (trawiące białka)

• Trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy, elastaza

– Wydzielane do światła jelita w postaci nieaktywnej

(trypsynogen, chymotrypsynogen, prokarboksypeptydazy)

– Aktywowane poprzez trypsynę, która powstaje po zadziałaniu

enterokinazy na trypsynogen

– Lipolityczne

• Lipaza trzustkowa, fosfolipaza i esterazy

– Glikolityczne

• Alfa - amylaza trzustkowa

– Nukleolityczne

• Nukleaza (hydrolizuje kwasy nukleinowe)

Regulacja wydzielania

trzustkowego

•

Sekretyna

– Kwaśna treść pokarmowa

w jelicie stymuluje

wydzielanie sekretyny a ta

pobudza wydzielanie soku

trzustkowego bogatego w

dwuwęglany

•

GIP

– KT i glukoza pobudzają

wydzielanie GIP, który z

kolei pobudza wydzielanie

insuliny

•

CCK

– Tłuszcze i białka pobudzają

wydzielanie CCK a ta

pobudza trzustkę do

zwiększonego wydzielania

enzymów trawiennych

Anatomia wątroby i pęcherzyka

żółciowego

• Wątroba

– Pod przeponą
– Prawy płat

większy

• Pęcherzyk

żółciowy

– Magazynuje

żółć

Produkcja żółci

• Wątroba wydziela dziennie 250-1100 ml żółci

– Kolor żółto-zielony i pH 7.6 do 8.6

• Skład: woda i składniki stałe

– Kwasy żółciowe
– fosfolipidy
– Cholesterol, tłuszcze i kwasy tłuszczowe, bilirubina
– Pęcherzyk żółciowy zagęszcza żołć wchłaniając wodę
– Żółć emulguje tłuszcze ułatwiając ich trawienie

Czynność wątroby – metabolizm

węglowodanów

• zamienia białka i

trójglicerydy w glukozę
(glukoneogeneza)

• Z nadmiaru glukozy

magazynuje glikogen i
magazynuje go

• Rozkłada glikogen do

glukozy w miarę potrzeb

Czynność wątroby – metabolizm

tłuszczów

• Synteza cholesterolu i fosfolipidów
• Synteza lipoprotein----HDL and

LDL (służą do transportu kwasów

tłuszczowych we krwi)

• Beta-oksydacja kwasów

tłuszczowych i tworzenie ciał

ketonowych

• Zamiana cukrów i białek w

tłuszcze

Czynność wątroby – metabolizm

białek

• Dezaminacja aminokwasów, czyli

pozbawianie ich grupy aminowej

(NH

2

)

• Przemiana powstającego toksycznego

amoniaku (NH

3

) w mocznik, wydalany

następnie przez nerki

• Syntetyzowanie białek osocza

biorących udział w krzepnięciu krwi i

innych (poza immunoglobulinami)

• Zamiana jednych aminokwasów w inne

Inne czynności wątroby

• Odtruwa krew z toksyn pochodzenia endo i

egzogennego, inaktywuje szereg hormonów

• Usuwa produkty resztkowe (bilirubina)
• Uwalnia sole żółciowe, które umożliwiają

trawienie tłuszczów (poprzez ich emulgację)

• Magazynuje witaminy rozpuszczalne w

tłuszczach (A, B

12

, D, E, K)

• Magazynuje żelazo i miedź

Anatomia jelita cienkiego

• Długość około 6 m
• Ogromna powierzchnia chłonna
• 3 części

– dwunastnica
– Jelito czcze
– Jelito kręte

• Kończy się zastawką

krętniczo-kątniczą

Histologia jelita cienkiego

Histologia jelita cienkiego

• Struktury zwiększające powierzchnię

chłonną

KOSMKI

•Rdzeń stanowi blaszka właściwa błony

śluzowej

•Zawiera ona naczynia krwionośne i

chłonnne

•Kosmki pokryte są komórkami

kubkowymi i chłonnymi (enterocyty)

MIKROKOSMKI

•Znajdują się na szczycie enterocytów,

tworząc tzw. brzeżek szczoteczkowy

Czynność mikrokosmków

• Wchłanianie i trawienie
• Enzymy trawienne znajdują się na

powierzchni mikrokosmków

• Trawienie odbywa się na

powierzchni komórek

• Częste podziały komórkowe w

gruczołach jelitowych prowadzą do
powstania nowych komórek, które
przesuwają się ku górze kosmka

Komórki gruczołowe jelita

• Komórki chłonne

(enterocyty)

• Komórki kubkowe

(produkują śluz)

• Komórki dokrewne

(enteroendokrynn

e) wydzielające:

– sekretynę

– cholecystokininę

– GIP

• Komórki Paneth’a

– Wydzielają lizozym

Rola soku jelitowego & Enzymy rąbka

szczoteczkowego

• W warstwie podśluzowej XII-cy znajdują się

gruczoły

– Wydzielają alkaliczny śluz

• W błonie śluzowej znajdują się gruczoły

jelitowe

– Wydzielają sok jelitowy
– Wytwarzają enzymy rąbka

szczoteczkowego

– Komórki Panetha produkują lizozym,

który zabija bakterie

Trawienie mechaniczne w jelicie

cienkim

• Skurcze

perystaltyczne –
dużo słabsze od
tych stwierdzanych
w żołądku – miazga
pokarmowa
pozostaje w jelitach
3 – 5 godzin

• Skurcze

segmentowe

Trawienie węglowodanów

• Jama ustna --- amylaza ślinowa (ptialina)
• Przełyk i żołądek --- nie dzieje się nic
• Dwunastnica ---- amylaza trzustkowa
• Enzymy rąbka szczoteczkowego

(maltaza, sacharaza i laktaza)

hydrolizują dwucukry

– Powstają cukry proste--fruktoza, glukoza i

galaktoza

– Nietolerancja laktozy (przy braku enzymu

dochodzi do fermentacji cukru przy udziale

bakterii) – biegunka i zwiększone

wytwarzanie gazów

Trawienie białek

• Żołądek

– Kwas solny denaturuje białka
– Pepsyna trawi białka na peptony

(polipeptydy)

• Jelito cienkie

– Proteazy trzustkowe tną polipeptydy na

peptydy

– Enzymy rąbka szczoteczkowego rozkładają

peptydy na aminokwasy oraz di i tripeptydy

Trawienie tłuszczów

• Jama ustna ---- lipaza językowa
• Jelito cienkie

– Emulsyfikacja przez żółć
– Lipaza trzustkowa rozkłada

trójglicerydy na kwasy tłuszczowe
i monoglicerydy

– Brak enzymów w rąbku

szczoteczkowym

Trawienie kwasów

nukleinowych

• Sok trzustkowy zawiera dwie nukleazy

– Rybonukleazę trawiącą RNA
– Dezoksyrybonukleazę trawiącą DNA

• Powstałe w wyniku trawienia nukleotydy są

dalej trawione przez enzymy rąbka

szczoteczkowego (nukleozydazę i fosfatazę)

do cukrów (ryboza lub dezoksyryboza),

fosforanów i zasad azotowych

• Produkty trawienia są wchłaniane drogą

aktywnego transportu

Regulacja wydzielania i

motoryki

• Odruchy jelitowe odpowiadające na obecność

miazgi pokarmowej

– Nasilaja motoryke jelitową i wydzielanie

– Skurcze segmentalne mają charakter wyłącznie

miogenny zaś perystaltyczne są wynikiem

śródściennego odruchu perystaltycznego

• Nerwy autonomiczne zewnętrzne modyfikują

aktywność motoryczną jelita:

– Nerwy błędne (parasympatyczne) pobudzają

– Nerwy współczulne hamują

– Nie dotyczy to tylko zwieraczy, gdzie działanie

odpowiednich nerwów jest odwrotne (rozkurcz przy

pobudzeniu nerwów błędnych a skurcz przy

pobudzeniu nerwów współczulnych)

Wchłanianie w jelicie

cienkim

Gdzie docieraja wchłonięte

składniki odżywcze?

Wchłanianie cukrów prostych

(monosacharydów)

•

Wchłanianie do enterocytu

– Glukoza i galaktoza ---- symport z Na

+

– Fruktoza ----- ułatwiona dyfuzja

•

Cukry opuszczają enterocyt do płynu
zewnątrzkomórkowego i krwi zgodnie z gradientem stężeń
drogą ułatwionej dyfuzji (białko transportowe GLUT2)

Wchłanianie aminokwasów i

dwupeptydów

• Wchłanianie do enterocytu

– Transport aktywny z jonami Na+ lub H+ (symporty)

• Opuszczanie enterocytu do krwi

– Dyfuzja

Wchłanianie tłuszczów

• Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe wnikają do enterocytów a

następnie do krwi na drodze prostej dyfuzji

• Większe tłuszcze znajdują się w jelicie wewnątrz tzw. micelli (otoczone

solami żółciowymi)

• Większe (długołańcuchowe kwasy tłuszczowe i monoglicerydy) wnikają

do enterocytów na drodze prostej dyfuzji pozostawiając sole żółciowe w

jelicie skąd są one wchłanianie zwrotnie do wątroby i ponownie

przetwarzane w żółć

Wchłanianie tłuszczów (2)

• Wewnątrz enterocytów dochodzi do ponownego odbudowania

(resyntezy) trójglicerydów, które razem z dołączonymi innymi

lipidami (fosfolipidy, cholesterol) i białkiem (apoproteina)

tworzą chylomikrony (duże kulki tłuszczowe)

• Chylomikrony opuszczają enterocyty drogą egzocytozy i wnikają do

naczynia limfatycznego kosmka

– Stamtąd spływają so przewodu piersiowego, który uchodzi do krwi (w

tzw. kącie żylnym)

– Usuwane są z krwi przez wątrobę i tkankę tłuszczową

Wchłanianie elektrolitów

• Źródła elektrolitów

– Wydzieliny przewodu pokarmowego
– Spożyte pokarmy stałe i płyny

• Wnikaja do enterocytów drogą dyfuzji lub

wtórnego transportu aktywnego

• Jelitowe wchłanianie jonów Ca

++

wymaga

działania witaminy D i parathormonu.

Wchłanianie witamin

• Witaminy rozpuszczalane w tłuszczach

– Przemieszczają się w micellach i są wchłanianie

drogą prostej dyfuzji

• Witaminy rozpuszczalne w wodzie

– wchłaniają się poprzez dyfuzję

• Witamina B

12

przed transportem do

enterocyta musi połączyć się ze specjalnym

białkiem (czynnikiem wewnętrznym)

– Wnika drogą endocytozy wymagającej

specjalnego receptora

Wchłanianie wody

• Każdego dnia do

przewodu pokarmowego

trafia 9 litrów płynów

• Jelito cienkie wchłania

zwrotnie (reabsorbuje) z

tego 8 litrów

• Jelito grube reabsorbuje

90% z pozostałego litra

• Wchłanianie zachodzi

droga osmozy poprzez

błonę komórkową do

naczyń wewnątrz

kosmków

Anatomia jelita grubego

• Długość 1.3 – 1.5 m
• Ślepe z wyrostkiem robaczkowym, okrężnica i odbytnica
• Kanał odbytniczy (odbyt) = ostatni odcinek przewodu

pokarmowego

– Zwieracz wewnętrzny---- mięsień gładki (okrężny), kontrola

mimowolna

– Zwieracz zewnętrzny ---- mięsień szkieletowy, kontrola zależna od woli

Appendicitis (zapalenie

wyrostka)

• Do stanu zapalnego dochodzi w wyniku

zamknięcia światła wyrostka miazgą
pokarmową, ciałem obcym, nowotworem,
zwężeniem, skrętem jelita

• Objawy

– Wysoka gorączka, podwyższona leukocytoza z

liczbą neutrocytów (granulocytów
obojętnochłonnych) > 75%

– Ból brzucha w prawym dolnym kwadrancie,

niechęć do jedzenia, nudności i wymioty

• Zapalenie może przejść w zgorzel

(gangrenę) a następnie może dojść do
perforacji w ciągu 24 to 36 godzin

Aktywność skurczowa jelita

grubego

• Zachodzą przy udziale mięśni gładkich

– Skurcze odcinkowe (haustracje) – naprzemienne

przewężenia i wypuklenia okrężnicy (trwają ok. 2
min), nie przesuwają się wzdłuż jelita

– Odruch żołądkowo-krętniczy = przy wypełnionym

żołądku gastryna rozluźnia zwieracz krętniczo-
kątniczy umożliwiając opróżnienie się jelita krętego
do kątnicy

– Odruch żołądkowo-okrężniczy = gdy żołądek

napełnia się pokarmem pojawiają się silne skurcze
perystaltyczne okrężnicy (skurcze masowe), które
przesuwają zawartość jelita grubego na obwód, do
odbytnicy

Trawienie w jelicie grubym

• Brak wydzielania enzymów (tylko śluz)
• Fermentacja bakteryjna

– niestrawione węglowodany do CO

2

i

metanu

– Niestrawione białka do prostszych

związków (indole), które warunkują
zapach stolca

– Zamiana bilirubiny w prostsze związki

nadające kolor stolca

• W jelicie grubym bakterie wytwarzają

witaminę K i witaminy z grupy B

Wchłanianie i formowanie

stolca w jelicie grubym

• Wchłania się nieco Na i Cl
• Po 3 do 10 godzinach, 90% wody z miazgi

pokarmowej zostaje wchłonięte z

powrotem

• Stolec po osiągnięciu okrężnicy

poprzecznej jest już w postaci półstałej

• Feces = martwe komórki nabłonkowe,

niestrawione resztki pokarmowe –

celuloza (błonnik), żywe i martwe bakterie

Defekacja (wypróżnianie)

• Odruch żołądkowo-

okrężniczy przesuwa resztki

pokarmowe do odbytnicy

• Receptory rozciągania

wysyłają sygnały do

krzyżowego odcinka

rdzenia kręgowego

• Nerwy przywspółczulne

(parasympatyczne) kurczą

mięśniówkę odbytnicy i

rozluźniają wewnętrzny

zwieracz odbytu

• Zwieracz zewnętrzny

odbytu (zbudowany z

mięśni szkieletowych) jest

kontrolowany siłą woli.

Zaburzenia defekacji

• Biegunka = miazga pokarmowa przechodzi

przez jelita zbyt szybko

– Brak czasu na zwrotne wchłanianie wody

• Zaparcie—zwolnienie motoryki przewodu

pokarmowego

– Za dużo wody ulega reabsorpcji
– Postępowanie lecznicze = dieta

bogatoresztkowa, zwiększona podaż płynów,
ruch