Przygotowanie i

uchwalenie Konstytucji R.P.

Społeczno-polityczne

przesłanki zmian ustrojowych

Funkcjonowanie systemu

politycznego do 1980 r.

• Złamanie zasad: praworządności,

suwerenności ludu, nadrzędności
Sejmu

• Spowodowało to konflikty społeczne:

1956, 1968, 1970, 1980

Przyczyny konfliktów

społecznych

• istniejące nieprawidłowości
• Złe zaopatrzenie rynku
• niezadowolenie z sytuacji w zakresie

przestrzegania wolności i praw jednostki,

• narastanie nieufności i wrogości w relacjach

społeczeństwo - władza

• Kryzys społeczno-gospodarczy i polityczny

1980

Skutki:
- Zawarcie porozumień sierpniowych 1980

Idee okrągłego stołu

„Stanowisko w sprawie reform politycznych„, w

którym:

a) przyjęto zasadę stopniowej przebudowy

istniejącego ustroju politycznego, przy określeniu

jego kierunku zmierzającego do demokracji

parlamentar nej,

b) uzgodniono niekonfrontacyjny charakter wyborów

do Sejmu w oparciu o kontrakt zapewniający stronie

koalicyjno-rządowej 65% mandatów poselskich i

rezerwujący dla opozycji 35% miejsc w Sejmie,

c) zaakceptowano wolne wybory do Senatu,
d) wyrażono zgodę na ewolucyjny charakter

przemian ustrojowych.

Prace nad przygotowaniem

nowej konstytucji w latach

1989-1991

• 7.12.1989 r. Sejm kontraktowy powołał

sejmową Komisję Konstytucyjną

• Pierwsza sejmowa wersja przyjęta 24

sierpnia 1991 r.

• Październik 1991 r. Sejm ograniczył się do

przyjęcia do wiadomości sprawozdania

Komisji Kon stytucyjnej, akceptując

zarazem propozycję jej przewodniczącego

B. Geremka, aby „nową Konstytucję

uchwalił Sejm wybrany w wolnych i

demokratycznych wyborach"

Prace w Senacie

• 7.12.89 r. Komisja Konstytucyjna
• 16.05.91 r. Komisja przekazała projekt

Senatowi

• Projekt odesłano do Komisji w celu

uwzględnienia wielu poprawek

• 22.10.91 r. Komisja uchwaliła projekt, jednak

uznano, że uchwaleniem nowej konstytucji
powinien zajać się przyszły parlament

• Stanowisko to podzielił Senat w uchwale z

22.10.91 r.

Projekty partii politycznych

(4)

• SD
• PSL
• PC
• KPN
• Opracowano także projekty prywatne

Prace konstytucyjne w

latach 1991-1993

• Określenie trybu przygotowania konstytucji
Ustawa konstytucyjna o trybie przygotowania i uchwalenia

Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1992 r

Prawo inicjatywy ustawodawczej ustawa przyznała Komisji

Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego składającej się z 46

posłów i 10 senatorów, a także grupie 56 członków tegoż

Zgromadzenia oraz Prezydentowi RR

Komisja Konstytucyjna dawała prawo powoływania ekspertów
odbycie dwu czytań projektu
ewentualne trzecie czytanie tylko w przypadku zgłoszenia przez

prezydenta poprawek

prezydent miał obowiązek zarządzić referendum konstytucyjne
.Do przyjęcia konstytucji w referendum wymagane było poparcie

większości głosujących

Na podstawie omówionej ustawy konstytucyjnej powołana została w

październiku 1992 r. Komisja Konstytucyjna –ukonsytuowała się

30.10.92 r.

Projekty konstytucji (7)

• 1) projekt Senatu uchwalony w 1991 r.,

• 2) SLD,

• 3) Unii Demokratycznej,

• 4) PSL-Unia Pracy,

• 5) KPN,

• 6) Porozumienia Centrum,

• 7) projekt prezydencki
kolejna próba przygotowania konstytucji nie

przyniosła rezultatu ze względu na

rozwiązanie przez prezydenta Sejmu i

Senatu (31 maja 1993 r.) po uchwaleniu

przez Sejm wotum nieufności dla rządu H.

Suchockiej.

Prace konstytucyjne

prowadzone w latach 1993-

1997

• Nowelizacja 22 kwietnia 1994 r. ustawy konstytucyjnej z 23

kwietnia 1992 r.

• Zgłoszone projekty:
klubów parlamentarnych UW, SLD, PSL, UP, KPN
projekt obywatelski
projekt Senatu
projekt prezydenta
19.06.96 r. roboczą wersja przyjęta przez Komisję przekazano

Podkomisji Redakcyjnej

Konstytucja uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 22.03.97

r.

Do Konstytucji Prezydent zgłosił poprawki
25.05.97 Prezydent zarządził referendum. Wyborcy

zaaprobowali uchwaloną przez Zgromadzenie Narodowe

Konstytucję

15 lipca 1997 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę stwierdzającą

ważność referendum konsty tucyjnego i na tej podstawie

Prezydent RP w dniu 16 lipca 1997 r. podpisał Konstytucję

Rzeczypospolitej Polskiej. Weszła ona w życie 17 października

1997 r.,

Wstęp Konstytucji

W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny,
odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie,
my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej,
zarówno wierzący w Boga
będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna,
jak i nie podzielający tej wiary,
a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł,
równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski,
wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami,

za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach,

nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,
zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego

dorobku,

złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie,
świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej,
pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej

Ojczyźnie łamane,

pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić

rzetelność i sprawność,

w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem,
ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej
jako prawa podstawowe dla państwa
oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz

na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali,
wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka,
jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi,
a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.

Systematyka Konstytucji RP

•

Rozdział I RZECZPOSPOLITA

•

Rozdział II WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Zasady ogólne, Wolności i prawa osobiste, Wolności i prawa polityczne, Wolności i prawa

ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Środki ochrony wolności i praw. Obowiązki
•

Rozdział III ŹRÓDŁA PRAWA

•

Rozdział IV SEJM I SENAT

Art. 95. 1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat.
Wybory i kadencja
Posłowie i senatorowie
Organizacja i działanie
Referendum
•

Rozdział V PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

•

Rozdział VI RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA

•

Rozdział VII SAMORZĄD TERYTORIALNY

•

Rozdział VIII SĄDY I TRYBUNAŁY

Art. 173. Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.
Art. 174. Sądy i Trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.
Sądy
Trybunał Konstytucyjny Trybunał Stanu
•

Rozdział IX ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ I OCHRONY PRAWA

Najwyższa Izba Kontroli
Rzecznik Praw Obywatelskich
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
•

Rozdział X FINANSE PUBLICZNE

•

Rozdział XI STANY NADZWYCZAJNE

•

Rozdział XII ZMIANA KONSTYTUCJI

•

Rozdział XIII PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

Ogólna charakterystyka

Konstytucji RP

• pełna
• sztywna
• jest wyrazem kompromisu
• normatywny charakter (zasada

bezpośredniego stosowania Konstytucji)

• nawiązuje do rodzimych tradycji ustrojowych
• odpowiada nowoczesnym standardom

europejskim

• obszerność