dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

1

WYKŁAD VI



Współczesne ujęcie państwa– terytorium
i ludność.



Suwerenność i naród.



Demokracja tradycyjna czy
deliberatywna?



Sprawiedliwość materialna czy formalna?



Sprawiedliwość w państwie
multikulturowym

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

2

Pojęcie państwa



Pojęcie państwa jako:

-

struktury organów władzy publicznej

-

wspólnoty ludzi

-

dobra wspólnego

-

organizacji społeczeństwa

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

3

Funkcje państwa



funkcja adaptacyjna



funkcja regulacyjna



funkcja innowacyjna



funkcja gospodarczo – organizatorska



funkcja kulturalno - wychowawcza



funkcja opiekuńczo - socjalna

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

4

Definicja państwa



terytorium, ludność, suwerenna
władza (G. Jellinek)



trwały związek ludzi stale osiadłych na
pewnej ziemi, pod najwyższą władzą (A.
Peretiskowicz)



organizacja przymusowa / nie dobrowolna



organizacja posiadająca monopol na
korzystanie z przymusu (M. Weber, H.
Kelsen)

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

5

Terytorium RP



obszar lądowy, 



morskie wody wewnętrzne 



morze terytorialne.

Obszar lądowy Polski to powierzchnia
lądu do linii brzegowej włącznie,
liczona wraz z wodami śródlądowymi.

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

6

Przestrzeń
powietrzna

Obszar powietrzny rozciągający się nad: 
- terytorium lądowym i morskim państwa,
- morzem otwartym 
- lub terytoriami nie podlegającymi żadnemu państwu.

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

7

OBOWIĄZYWANIE PRAWA
W PRZESTRZENI



Prawo wewnątrzkrajowe obowiązuje na całym terytorium

państwa, którego organy je ustanowiły, na statkach morskich
i powietrznych oraz na terytorium ambasad.



Zasada terytorialności – każdy kto znajdzie się na terytorium
danego państwa podlega jego prawu, wyjątki np. immunitet
dyplomatyczny.



Zasada eksteryteriolności ambasad - oznacza wyłączenie
spod jurysdykcji państwa miejscowego w trybie umów
międzynarodowych pewnego obszaru jego terytorium.

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

8

Ludność



Obywatelstwo – ustawa z dnia 9 kwietnia 2009 r. o

obywatelstwie polskim



Repatriacja – ustawa z dnia 9 listopada 2000r. o repatriacji



Prawo pobytu - ustawa z dnia 14 lipca 2006r. o wjeździe

na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej



Cudzoziemcy – ustawa z dnia 13 czerwca 2003r. o

cudzoziemcach



Mniejszości narodowe - ustawa z dnia 6 stycznia 2005

r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku

regionalnym 



Prawo azylu – art. 56 Konstytucji RP, Ustawa z dnia 13

czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

9

Mniejszości w Polsce

1.

białoruska 

2.

czeska 

3.

litewska

4.

niemiecka

5.

ormiańska

6.

rosyjska 

7.

słowacka

8.

ukraińska

9.

żydowska

10.

karaimska

11.

łemkowska

12.

romska 

13.

tatarska

Informacje



http://obywatelstwo.eu/index.html



http://www.udsc.gov.pl/3.Jak,uzyskac
,prawo,pobytu,w,Polsce,,1685.html



http://prawo-
nieruchomosci.krn.pl/Ustawa-o-
nabywaniu-nieruchomosci-przez-
cudzoziemcow-1_2_134.html

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

10

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

11

Władza publiczna



Pojęcie suwerena



Pojęcie suwerenności



Naród jako suweren



Organy władzy państwowej



Organy władzy samorządowej

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

12

Suwerenność



państwo jako struktura
suwerennej władzy – J. Bodin.



samoistność władzy



niepodzielnośc władzy i koncepcja władzy
podzielonej



prawo i moralność jako czynniki ograniczające
władzę



idea konstytucjonalizmu – ograniczenie władzy



suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

13

Naród



kulturowe elementy więzi narodowej: więzy krwi,,

język, wspólna religia, wspólnota kultury i poczucie

więzi, poczucie odrębności wobec innych narodów



zjawiska dyfuzji kulturowej i oddziaływania

kulturowego



naród jako wspólnota kulturowa – wspólnota wartości

konstytucyjnych (J. Habermas), instytucja długiego

trwania (F. Braudel)

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

14

Naród



naród jako suweren



suwerenna równość państw



państwo jako hierarchiczna wspólnota
przymusowa

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

15

Demokracja (wybrane pojęcia)



bezpośrednia



przedstawicielska



uczestnicząca



deliberatywna

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

16

Demokracja
deliberatywna



Masowa demokracja liberalna (inaczej wg. Dahla –
poligarchia_- system, w którym istnieje sześć instytucji
demokratycznych: wybierani przedstawiciele, wolne,
uczciwe i częste wybory, wolność słowa, różnorodne źródła
informacji, niezależność stowarzyszeń, inkluzyjne
obywatelstwo



O wartościach postmodernistycznych – indywidualny rozwój
jednostek, osobista i polityczna wolność, uczestnictwo w
prawowaniu władzy, tolerancja dla mniejszości oraz
odmiennych opinii i stylów życia, otwartość na nowe idee,
ochrona środowiska

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

17

Demokracja deliberatywna

Dialog społeczny (

http://www.dialogspoleczny.krakow.pl

):



wszelkie formy negocjacji, konsultacji oraz zwykłej wymiany
informacji - W. Streeck, L. Kenworthy;



narzędzie łączenia i godzenia interesów rozmaitych
grup społecznych, którego celem jest uzyskanie
legitymizacji przez jak najszersze kręgi społeczeństwa - R.
Towalski;



sytuacja komunikacyjną, której składnikiem jest kapitał
społeczny: pewne wspólne wartości i pewien poziom
wzajemnego zaufania, przekształcające uczestników
negocjacji w partnerów dialogu.- J. Gardawski.  

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

18

Demokracja deliberatywna –
instytucje (USA)



forum sąsiedzkie



obywatelskie ławy przysięgłych
(citizens’ juries)



panele obywatelskie



konferencje konsensualne



głosowanie deliberatywne
(deliberative polling)



multi-criteria mapping

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

19

Idea
sprawiedliwości



Sprawiedliwość jako

dobro etyczne i jako

zasada regulująca stosunki społ.



sprawiedliwość wyrównawcza i

rozdzielcza (dystrybutywna)



materialne i formalne koncepcje

sprawiedliwości

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

20

Materialne koncepcje
sprawiedliwości



„każdemu według jego dzieł”



„każdemu według jego zasług”



„ każdemu według jego potrzeb”



„ każdemu według jego pozycji”



„każdemu to samo”



„ każdemu według tego, co przyznaje
mu prawo”

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

21

Formalna koncepcja sprawiedliwości



Sprawiedliwość to właściwość

czyjegoś postępowania (postawy)

polegającą na równym traktowaniu

podmiotów znajdujących się w

jednakowej sytuacji lub noszących

jednakowe cechy.

- „zasada zasad” – zasada równej

miary, zasada konsekwencji lub

sprawiedliwości statycznej.

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

22

WEWNĘTRZNA MORALNOŚĆ PRAWA
FULLERA– Prawo…



musi składać się z norm ogólnych



musi być opublikowane



nie może mieć mocy wstecznej



musi być zrozumiałe



normy nie mogą być ze sobą sprzeczne



obowiązki muszą być możliwe do spełnienia



nie powinno być często zmieniane



organy państwa działać mogą tylko na podstawie
prawa

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

23

Sprawiedliwość a prawo



Sprawiedliwość legalna – zgodność z
literą prawa i/lub zgodność z duchem
(ideą) praw



Sprawiedliwość moralna –
sprawiedliwość jako słuszność



Sprawiedliwość proceduralna
(bezstronność i racjonalność
postępowania lub dyskursu)

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

24

Sprawiedliwość państw
multikuturowych



Czy prawo powinno być „równe dla wszystkich,
czy traktować wszystkich jak równych”?



Cultural defense – kto korzysta, a kto traci, kto i
dlaczego o tym decyduje?



Pojęcia „zbrodni motywowanych kulturowo”,
„przestępstw / deliktów kulturowych”

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

25

Cultural defense – wszystkich równo,
czy wszystkich jak równych?



strategia obrony w sprawach karnych, polegająca na
wykorzystaniu argumentu przynależności sprawcy do
określonej grupy kulturowej, w celu wyłączenia lub
ograniczenia jego odpowiedzialności bądź złagodzenia
grożącej mu kary (znaczenie wąskie).



sytuacja, w której organ stosujący prawo rozważa
wzięcie pod uwagę obowiązywanie w grupie społecznej
norm odbiegających istotnie od przyjętych standardów
ogólnospołecznych (znaczenie szerokie).

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

26

Cultural defense



Art. 35 ust. 1 Konstytucji RP – gwarancje

poszanowania obyczajów i tradycji mniejszości

narodowych i etnicznych.



Czy i które prawa człowieka mają charakter

uniwersalny, czy należy je postrzegać przez

pryzmat kulturowej relatywizacji?



Czy możliwe jest stworzenie / wykształcenie się

prawa międzykulturowego?



Czy cultural defense to forma rekompensaty za

krzywdy historycznej niesprawiedliwości wobec

mniejszości narodowych?

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

27

Cultural defense



Uprawnienia sprawców w ramach cultural

defense, a gwarancje podstawowych praw

człowieka ich ofiar?



Kolizja ochrony wynikającej z różnych zasad:
- preferencja sprawcy i jego imperatywu

kulturowego;
- ochrona ofiar, ich prawa i przyrodzoną godność;
- ochrona standardów ogólnospołecznych;
- ogólnoludzkie standardy ogólnoludzkie.



Naruszenie zasady obiektywizmu prawa karnego.

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

28

Obiektywne kryteria cultural
defense (A. Dundes Renteln)



Minimalny test poprawności zastosowania:
1. Czy sprawca i poszkodowany są
członkami tej samej społeczności?
2. Czy w tej społeczności obowiązują normy
wyznaczające specyficzne zachowanie
uzasadniające cultural defense?
3. Czy normy te wpłynęły w istotny sposób
na zachowanie sprawcy w sprawie będącej
przedmiotem oceny?

Informacje



http://www.academia.edu/277821/Ficti
ons_of_Intention_In_the_Cultural_Def
ense_



http://www.defence.gov.au/fr/reports/
CulturalDiversity.pdf

dr Aneta Jakubiak - Mirończuk

29