SKŁADNIKI

WYCHOWANIA

Etymologia wyrazu „wychowanie” :

Etymologicznie, czyli ze względu na słowo-twórczą budowę
wyrazu.

W języku polskim „wychowanie” pierwotnie
znaczyło tyle co „żywienie”, „utrzymanie”, to co
dziś zawiera się w hodowli zwierząt i w wyrażeniu
„dobrze chować kogoś” tj. dobrze odżywiać.

W języku rosyjskim wyraz „wospitanije”,
znaczący wychowanie, pochodzi od słowa
„pitanije”, czyli jedzenie, karmienie.

Określenie wychowania

Ze względu na złożoność treści, zawartej w
potocznej świadomości językowej, nie ma jednolitej
klasycznej definicji wychowania.



Najstarsze definicje podkreślają istotne dla

wychowania przede wszystkim działanie
wychowawców, wpływanie na wychowanków.

 Inna grupa podkreśla nie celowe urabianie
wychowanka przez wychowujące
społeczeństwo, lecz swobodny wzrost dziecka,
określając wychowanie jako proces
samorzutnego rozwoju w zakresie
nabywanego przez wychowanka
doświadczenia.

 Trzecia grupa określeń wychowania
zwraca uwagę na warunki i bodźce
przyczyniające się do rozwinięcia
wychowanka.

 Natomiast czwarta grupa definicji
wychowania skupia uwagę na wytworach
i osiąganych skutkach działania
wychowawczego.

Podział definicji

wychowania:

Grupa
prakseologiczna

 Są to oddziaływania
wychowawców

Grupa
ewolucyjna

 Proces rozwojowy
jednostki

Grupa
sytuacyjna

 Bodźce środowiska
wychowawczego

Grupa
adaptacyjna

 Dotyczy skutków i

wytworów wychowania

Podstawowe składniki

wychowania:

B

I

O

S

Greckie bios oznacza życie.

Najbardziej podstawowa siła
działająca w wychowaniu. Jest to
pęd życiowy do naturalnego,
psychologicznego rozwoju
organizmu.

NA SIŁĘ BIOSU DANEJ JEDNOSTKI SKŁADAJĄ
SIĘ:

1. DYSPOZYCJE BIOLOGICZNE:

 dane wyposażenia dziedzicznego, związane np. z
rozdzieleniem się lub nie chromosomów,

 z prawidłowością działania enzymów,

 z zetknięciem się przeciwciał we krwi.

2. DYSPOZYCJE PSYCHICZNE:

 talent,

 zdolność,

 upośledzenia i zwyrodnienia moralne.

E

T

O

S

Greckie ethos oznacza obyczaj,
przyzwyczajenie.

Siła społeczna obyczajowości i
moralności zbiorowej, urabiająca
kształt biosu przy pomocy przymusu,
nacisku, presji opinii publicznej,
kontroli, satyry, sankcji karnych itp.
form życia społecznego.

Moc etosu polega na poziomie moralności grup rodzinnych,
szkolnych, zawodowych czy szerszych organizacji- narodowej i
państwowej.
Poziom ten jest bardzo różny, lecz obecnie daje się mierzyć
naukowo przy pomocy metod socjometrii.

METODA SOCJOMETRYCZNA
1. Polega na mierzeniu dystansu między
jednostkami tworzącymi małą grupę np. załogę
statku, rodzinę, grupę koleżeńską, klasy szkolne,
zespoły współpracowników itd.;
2. Pozwala ustalić deklarowane stosunki między
członkami danej grupy (liczebnie niewielkiej),
niektóre jej cechy np. spoistość, zwartość,
integrację, popularność pewnych osób, stosunki
sympatii i empatii etc.;
3. szersze zastosowanie metoda ta znajduje w
psychologii społecznej i pedagogice;
4. badacz rozprowadza kwestionariusz i stosuje
jednocześnie obserwację kontrolowaną, aby jednak
można było uznać ją za konsekwentnie
przeprowadzoną badacz winien mieć codzienne
relacje z członkami grupy.

A

G

O

S

Greckie ago oznacza prowadzę.

Agos oznacza siłę
działania moralnego i
umysłowego autorytetu
wychowawców, jako ludzi
najlepszych w danym
społeczeństwie i
środowisku, którzy
powinni być „ludźmi
dobrze wychowanymi”.



Siła prowadząca agosu da się dzisiaj

wymierzać przy pomocy odpowiednich
skal, określających oddziaływanie
wychowawcze, np. szkoły czy domu.

 Zależnie więc od swej wielkości może
skutecznie przyczynić się do tego, że
wychowanek wzniesie się ponad swoje
popędy biosu i ponad przeciętność etosu
grupowego, a to przez samoopanowanie
siebie i przez kulturę duchową.

L

O

S

Siła najbardziej tajemnicza i
nieobliczalna, występująca w
postaci działania ludzkiego losu.

Jest siła niewymierną i nie dającą
się przewidzieć. Decydująco
wpływa swoimi ciosami lub
uśmiechami fortuny na życie,
rozwój i wychowanie każdego
człowieka.

Grecka moira oznacza nieubłagany
los.

Pedagogika teoretyczna musi liczyć się w
wychowaniu z działaniem losu, który narzuca
nam rodziców, wyposażenie dziedziczne,
układa koleje i warunki życia jako dolę
szczęśliwą lub niedolę.

Los- Absolut może być traktowany
różnorodnie:

1)fatalistycznie: jako „nieubłagany los”, który
jest nam przeznaczony i jesteśmy wobec niego
bezradni,
2)deterministycznie: gdy los zależy od
przyczynowego porządku świata i od praw
rządzących rzeczywistością, dzięki czemu
człowiek może wpływać na swój los przez
posłuszeństwo prawom natury,
3)indeterministycznie: gdy los pojmujemy jako
działanie czystego przypadku, a nie
konieczności.

ETOS

BIOS
POKOLEŃ

0

AGOS

A

E

B

I nurt życiowy

Plan
życia

II nurt
życiowy

Cel wychowawczy- ideał nowego

człowieka