Wykład 11

System operacyjny

Linux

Wielka rodzina systemów

UNIX

System UNIX pojawił się w 1971 r. w

laboratoriach firmy AT&T. Pochodzenie

nazwy

nie

jest

jasne,

naj-

prawdopodobniej oznacza ona

Unified

Information and Computing Service

. Od

tej pory powstało wiele wersji i odmian

systemu, zazwyczaj komercyjnych. Są to

np.: Cray UniCOS, SGI Irix, SunOS,

Compaq OSF, Hewlett-Packard HPUX.

Cechy systemu UNIX

Zakres zastosowań systemu Unix wynika

z

jego

cech

charakterystycznych:

wielozadaniowości, możliwości obsługi

wielu

użytkowników

oraz

ścisłej

hierarchi-zacji ich uprawnień. Cechy te

wymagają

dużej

uwagi

przy

projektowaniu jądra systemu, pisaniu

progra-mów systemowych oraz warstwy

użytkownika (

user-space programs

).

Główne zastosowania

UNIX-ów

Systemy

wielodostępne:

serwery

sieciowe (WWW, poczta elektroniczna,

serwery plików), bazy danych.

Systemy obliczeniowe: stacje robocze,

przetwarzanie równoległe i wektorowe,

klastery.

Archiwizacja i bezpieczeństwo: firewalle,

sieci korpo-racyjne, centra certyfikatów,

archiwizatory.

Kiedy UNIX nie jest dobry:

UNIX zdobył sobie sławę systemu mało

przyjaznego

użytkownikom.

Warto

wiedzieć, że w większości jego wersji

polecenie

skasowania

pliku

jest

nieodwracalne. Interfejsy graficzne (X-

Windows,

Solaris,

GNOME,

KDE)

łagodzą nieco „nieprzystępność” UNIX-

a, lecz zwłaszcza przy instalacji jest to

ciągle system dla użytkowników bardziej

zaawansowanych.

Dlaczego GNU i Linux?

Systemy UNIX rozwijane przez wielkie

firmy (HP, Sun, SGI) są przede

wszystkim drogie, przeznaczone dla

dedykowanych maszyn (drogich!), a

także są za-mknięte: użytkownik nie ma

dostępu do kodów źródłowych systemu.

Takie

systemy

nie

mogłyby

za-

interesować użytkowników sprzętu „z

dolnej półki” - PC i innych komputerów

osobistych.

Dlaczego GNU i Linux?

Od roku 1984 działa projekt

GNU

założony przez Richarda Stallmanna.

Jego celem jest stworzenie kompletnego

systemu operacyjnego opartego na

oprogramowaniu

otwartym,

czyli

z

udostępnionym kodem źródłowym. Do

początku lat 90. systemowi temu

brakowało jednak najniższej warstwy -

jądra (kernela).

Dlaczego GNU i Linux?

Powstanie otwartego i bezpłatnego

systemu

operacyj-nego

powitano

z

radością. Grupy ochotników tworzą

kolejne

wersje

jądra

systemu

i

oprogramowania.

Autorem

jądra

systemu, do dziś pozostającym głównym

nadzorcą prac rozwojowych, jest fiński

informatyk

Linus Torvalds

. Pracę nad

Linuxem rozpoczął w 1991 r.

Nie tylko Linux

Linux nie jest jedyną próbą stworzenia

otwartego jądra systemu operacyjnego.

Jego inspiracją był system

Minix

,

niedroga wersja UNIX-a dla sprzętu

klasy PC. Innym otwartym systemem

operacyjnym jest

GNU/Hurd

oparty na

jądrze GNU/Mach. Jednak największymi

konkurentami GNU/Linuxa wśród sys-

temów

otwartych

są

FreeBSD

i

OpenBSD

.

Terminologia Linuxa

Choć

Linux

oznaczał początkowo tylko

jądro syste-mu, dziś może oznaczać

także jego całość. Konkretny zestaw

programów

przygotowany

i

rozprowadzany przez firmę bądź grupę

entuzjastów

nazywamy

dystrybucją

Linuxa. Większość programów pochodzi

z projektu GNU, więc niektórzy mówią o

systemie

GNU/Linux

.

Popularne dystrybucje:

RedHat

Już w wersji 8.0, RedHat znany jest z

szybkiego

wprowadzania

nowinek,

wsparcia dla najnowszego sprzętu oraz z

bogatej

oprawy

graficznej.

Jego

instalacja i użytkowanie stają się coraz

łatwiejsze zbliżając go do systemu

Windows.

http://www.redhat.com

Popularne dystrybucje:

Aurox

Oparty na dystrybucji RedHat, został

spolszczony. Zawiera pakiet OpenOffice

(częściowo

zgodny

z

MS

Office).

Polecany

zwłaszcza

początkującym.

Składa się z sześciu płyt CD., z czego

trzy pierwsze to system, reszta zawiera

źródła i dokumentację.

http://www.aurox.pl

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/distributions

/aurox

Popularne dystrybucje:

Mandrake

Początkowo zgodny z RedHatem, lecz

przygotowany specjalnie dla procesorów

Pentium.

Obecnie

także

jest

kompilowany

„pod”

najnowsze

procesory, wy-różnia się także łatwością

instalacji.

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/mandrake

Popularne dystrybucje:

Debian

Dystrybucja trudna w instalacji, ale

potężna. Na siedmiu płytach CD zawiera

m.in. programy nauko-we. Nastawiona

na bezpieczeństwo i stabilność pracy,

nie zawiera więc tylu nowinek, co

RedHat. Najnowsza wersja to woody -

3.0(r1).

http://www.debian.org

ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/debian-cd

Popularne dystrybucje:

SuSE

Niemiecka

dystrybucja

Linuxa

o

nietypowych

roz-wiązaniach

konfiguracyjnych i licencyjnych. Uważa-

na za jedną z bardziej bezpiecznych.

http://www.suse.com

Na zakończenie

Wielozadaniowość i obsługa wielu kont

użytkowni-ków to podstawowe cechy

Unixa, a więc i Linuxa. Najważniejszy

użytkownik to administrator systemu -

root

.

Root

„może

wszystko”.

Użytkownicy (

users

) łączeni są w grupy

(

groups

), które pozwalają na pewien

stopień współdzielenia danych.

Budowa systemu - już wkrótce...