Typologia przedsiębiorstw

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii Organizacji i
Zarządzania

Przedsiębiorstwa można klasyfikować

ze względu na różne kryteria

wyróżniające:

• charakter działalności,
• przynależność do gałęzi gospodarki

narodowej,

• cel działalności,
• głębokość przerobu,
• rozmiar produkcji,
• terytorialne rozczłonkowanie,
• zakres internacjonalizacji,
• własność.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Ze względu na charakter

działalności, czyli spełnianą funkcję
wyróżnia się przedsiębiorstwa:

- produkujące dobra materialne – rolne,

wydobywcze, przetwórcze,

- świadczące usługi.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Przedsiębiorstwa

przetwórcze

Zajmują się technologicznym przystosowaniem
uzyskanych surowców, względnie obrobionych
półproduktów do potrzeb konsumentów lub
innych przedsiębiorstw dalej przetwarzających
produkty w wyroby gotowe (finalne), zdolne
zaspokajać potrzeby ostatecznych użytkowników.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Przedsiębiorstwa

przetwórcze



produkcja materiałów podstawowych

dla celów dalszego przerobu (np. huty,

odlewnie),



produkcja środków produkcji i inwestycji

(np. maszyny i urządzenia produkcyjne,

konstrukcje stalowe, środki transportu,

produkty elektroniki),



budowlane,



produkujące dobra konsumpcyjne.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Przedsiębiorstwa świadczące usługi
obejmują:



przedsiębiorstwa handlowe, zajmujące się

rozprowadzaniem wyrobów przedsiębiorstw produkcyjnych,

zarówno dla innych przedsiębiorstw (hurt), jak i dla

bezpośrednich odbiorców (detal),



przedsiębiorstwa komunikacyjne i transportowe, zajmujące

się transportem dóbr i ludzi oraz przesyłaniem informacji,



przedsiębiorstwa handlowe, świadczące usługi w obrocie

pieniężnym, płatnościach i kredytowaniu oraz w obrocie

papierami wartościowymi,



przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, przejmujące odpłatnie

dające się oszacować ryzyko osób fizycznych i prawnych,



przedsiębiorstwa zaopatrywania ludności w prąd, gaz, wodę

komunikacji miejskiej, oczyszczania miasta i inne,



inne przedsiębiorstwa usługowe – restauracje, hotele, biura

prawne, kina, teatry.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Ze względu na przynależność do

gałęzi gospodarki wyróżnia się

przedsiębiorstwa:



przemysłowe,



handlowe,



bankowe,



transportowe,



rzemieślnicze,



komunalne i inne.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

W zależności od celu działalności

gospodarczej rozróżnia się

przedsiębiorstwa:



zarobkowe, które przede wszystkim dążą do

zysk,



użyteczności publicznej,



spółdzielcze (spółdzielnie), które nastawione

są na wspieranie w drodze kooperacji

działalności gospodarczej drobnych i średnich

przedsiębiorstw będących ich członkami.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Ze względu na głębokość przerobu tj. stopień

wielofazowości, oznaczający pionową integrację

procesów wytwarzania wyróżnia się:



przedsiębiorstwa jednofazowe, produkujące

proste wyroby lub półprodukty przeznaczone

dla innych przedsiębiorstw poddających je

dalszemu przetworzeniu,



przedsiębiorstwa wielofazowe, występuję w

przypadku złożonej produkcji, gdy zachodzi

potrzeba pionowego rozczłonkowania całego

procesu na poszczególne fazy.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Na podstawie terytorialnego

rozczłonkowania przedsiębiorstwa

można podzielić na:



jednozakładowe,



wielozakładowe,



sieciowe.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Uwzględniając stopień

internacjonalizacji można przyjąć

według R.W. Griffina następujący

podział przedsiębiorstw:



krajowe – nabywa całość swych zasobów oraz

sprzedaje całość swych produktów i usług w jednym

kraju.



międzynarodowe – zlokalizowane jest głównie w

jednym kraju, lecz pozyskuje znaczną część swoich

zasobów lub dochodów z innych krajów,



wielonarodowe – nabywa surowce, zaciąga pożyczki,

produkuje swoje wyroby i sprzedaje je na rynku o

zasięgu światowym,



globalne – firma światowa lub ogólnoświatowa –

przekracza granice państwowe i nie jest przywiązane

do jednego kraju macierzystego.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Przyjmując za kryterium własność,

można przedsiębiorstwa podzielić na

następujące grupy:



państwowe,



samorządu terytorialnego,



spółdzielcze,



prywatne,



mieszane.

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania

Dr hab. Ireneusz P. Rutkowski, prof. nadzw. UEP Katedra Teorii
Organizacji i Zarządzania