TERAPIA

TERAPIA

Z

Z

ZASTOSOWANIEM

ZASTOSOWANIEM

SZYN

SZYN

ZGRYZOWYCH

ZGRYZOWYCH

SZYNA ZWARCIOWA

SZYNA ZWARCIOWA

• Jest urządzeniem wewnątrzustnym zwarciowym,

uzupełnieniem ruchomym, wykonywanym zwykle
z twardego tworzywa akrylanowego.

• Jest ono dopasowane do zwarciowych

powierzchni i krawędzi siecznych zębów łuku, na
którym spoczywa, gwarantując precyzyjne
kontakty zwarciowe z zębami łuku
antagonistycznego.

• Często uzupełnienie to określane jest mianem

nakładki zgryzowej, uzupełnienia nocnego,
uzupełnienia międzyzębowego czy wkładki
ortopedycznej.

ZASTOSOWANIE:

ZASTOSOWANIE:

• Czasowe ustalenie stabilnego położenia

ortopedycznego w stawie SŻ.

• Ustalenie optymalnych stosunków zwarciowych

gwarantujących przywrócenie prawidłowej

czynności odruchowej na poziomie neuronalno-

mięśniowym, co umożliwia redukcję nadmiernej

aktywności mięśniowej, warunkując prawidłową

czynność URNŻ.

• Uzupełnienie ochronne dla zębów i struktur z

nimi związanych, w przypadku występowania

znacznych przeciążeń mogących prowadzić do

starcia zębów, uszkodzenia aparatu

zawieszeniowego, bądź obu tych zjawisk.

WYBÓR

WYBÓR

WŁAŚCIWEGO TYPU

WŁAŚCIWEGO TYPU

SZYNY

SZYNY

• W leczeniu dysfunkcji URNŻ zastosowanie

znajduje kilka typów szyn, a każdy z nich

związany jest ze specyficznymi czynnikami

etiologicznymi poszczególnych zaburzeń.

• Klinicysta musi najpierw jednoznacznie

zidentyfikować główną przyczynę zaburzenia

dokuczającego pacjentowi – na tej podstawie

można dokonać wyboru najbardziej wskazanej

szyny dla danego czynnika wywołującego

zaburzenie.

• Konieczne jest więc wnikliwe badanie

podmiotowe, przedmiotowe i postawienie

dokładnej, prawidłowej diagnozy.

WYKONANIE

WYKONANIE

I DOSTOSOWANIE

I DOSTOSOWANIE

UZUPEŁNIENIA

UZUPEŁNIENIA

• Uzupełnienie musi być tak dostosowane w jamie

ustnej, by dawało oczekiwany efekt.

• Szyna zwarciowa powinna gwarantować

odpowiednie przeprogramowanie czynności
URNŻ w celu efektywnego leczenia, jak również
nie powinna wywierać negatywnego wpływu na
okoliczne tkanki miękkie.

TYPY SZYN

TYPY SZYN

ZWARCIOWYCH

ZWARCIOWYCH

• Najpopularniejsze:
1. szyna stabilizacyjna – określana mianem szyny

rozluźniającej mięśnie, czyli relaksacyjnej, ponieważ

jej główne zastosowanie to redukcja bólów

mięśniowych

2. doprzednia szyna repozycyjna – nazywana szyną

reponującą ortopedycznie, ponieważ zmienia pozycję

żuchwy w stosunku do czaszki

• Inne:
3. Szyna płaska przednia / tylna (w zależności od

fragmentu łuku pokrywanego przez szynę)

4. Szyna z równią
5. Szyna miękka

SZYNA

SZYNA

STABILIZACYJNA

STABILIZACYJNA

• Sporządzana jest z reguły z przeznaczeniem na łuk

górny, w celu przywrócenia stosunków zwarciowych u

pacjenta uznawanych za optymalne.

• Gdy jest ona prawidłowo osadzona w jamie ustnej,

głowy żuchwy po obu stronach przyjmują swe stabilne

położenie mięśniowo-szkieletowe podczas

jednoczesnego i równego pod względem siły nacisku

zębów na szynę.

• W zwarciu ekscentrycznym następuje dyskluzja

zębów bocznych, a w odcinku przednim ma miejsce

prowadzenie kłowe.

• Jej celem jest eliminacja braku stabilności

ortopedycznej na drodze pomiędzy kontaktami

międzyzębowymi a pozycją głów żuchwy w stawach.

WSKAZANIA

WSKAZANIA:

•Szyna stabilizacyjna jest uzupełnieniem

pomocnym w terapii bólowych zaburzeń

mięśniowych.

•Redukuje nasilenie aktywności

parafunkcjonalnej, towarzyszącej okresom

nasilonego stresu.

•Może posłużyć do leczenia nadmiernej

aktywności mięśniowej – bruksizmu.

•Terapia tkliwości mięśniowej oraz mialgii

modulowanej ośrodkowo.

•Jest środkiem terapeutycznym u pacjentów ze

stanem zapalnym tkanek zakrążkowych w

następstwie urazów, ponieważ pozwala na

minimalizację sił oddziałujących na uszkodzone

tkanki, co pomaga im się zagoić.

DOPRZEDNIA SZYNA

DOPRZEDNIA SZYNA

REPOZYCYJNA

REPOZYCYJNA

• Jest uzupełnieniem ruchomym, międzyszczękowym,

wymuszającym doprzednie położenie żuchwy w odniesieniu

do jej położenia przy maksymalnym zaguzkowaniu zębów.

• Jej celem jest wprowadzenie korzystniejszych relacji

kompleksu głowa żuchwy-krążek stawowy w dołku

stawowym, co ma umożliwić lepszą adaptację tkanek lub

ich procesy naprawcze.

• Jej stosowanie powinno eliminować oznaki i objawy

zaburzeń lokalizacji przestrzennej krążka stawowego.

• Celem stosowania tego uzupełnienia nie jest trwała zmiana

pozycji żuchwy, a tylko czasowa zmiana jej położenia

związana z koniecznością adaptacji tkanek zakrążkowych.

• Po okresie adaptacji strefy dwublaszkowej zaprzestaje się

noszenia szyny, tak b y głowa żuchwy mogła przyjąć

ponowne położenie mięśniowo-szkieletowe i by staw mógł

bezboleśnie funkcjonować w następstwie powstania

adaptacyjnej tkanki łącznej włóknistej.

WSKAZANIA:

WSKAZANIA:

•Stosowana jest głównie w leczeniu zaburzeń
konfiguracji przestrzennej kompleksu głowa
żuchwy-krążek stawowy.
•Pomocna u pacjentów, u których stwierdza się
objawy akustyczne w stawach SŻ (trzaski
pojedyncze lub odwrotne).
•Może być przydatna w eliminowaniu czasowego
lub stałego zablokowania stawu SŻ.
•Przydatna w zapaleniu tkanek zakrążkowych.

Przednia płytka

Przednia płytka

zwarciowa

zwarciowa



Zwana również nagryzową



Wykonana z twardego tworzywa akrylowego



Osadzana na zębach górnych



Kontaktuje się swoją powierzchnią zwarciową wyłącznie z

przednimi zębami żuchwy



Założenie terapeutyczne: rozklinowanie zębów tylnych →

eliminacja wpływu zębów tylnych na czynność układu ruchowego

narządu żucia

WSKAZANIA:

WSKAZANIA:

•

Leczenie zaburzeń mięśniowych związanych z
brakiem stabilności ortopedycznej

•

W przypadkach ostrego zaburzenia zwarcia

•

Można przez krótki czas szyną tą zwalczać
aktywność parafunkcjonalną

*te same efekty bez ryzyka wysuwania się zębów z

zębodołu można osiągnąć stosując zwarciową
szynę stabilizacyjną, gdyż obejmuje ona cały, a
nie tylko część łuku zębowego

MOŻLIWE SKUTKI UBOCZNE

MOŻLIWE SKUTKI UBOCZNE

•

Stosowanie uzupełnienia wewnątrzustnego pokrywającego jedynie

częściowo dany łuk zębowy, może prowadzić do tego, że zęby tylne nie

wykazując kontaktów zwarciowych z elementami antagonistycznymi,

wykazują tendencję do dalszego wyrzynania, dążąc do uzyskania

kontaktów zgryzowych. Jeżeli zatem przednia płytka zwarciowa

kontaktująca jedynie z antagonistycznymi zębami przednimi będzie

stosowana przez kilka tygodni lub miesięcy istnieje

prawdopodobieństwo, iż pozbawione kontaktu zęby tylne będą

wysuwać się z zębodołu, w następstwie czego, po wydobyciu szyny z

ust tylko one kontaktować będą z elementami antagonistycznymi, przy

równoczesnym braku kontaktów w obrębie zębów przednich. Powstanie

w ten sposób zgryz otwarty przedni.

Tylna płytka

Tylna płytka

zwarciowa

zwarciowa

•

Wykonana z twardego tworzywa akrylowego

•

Osadzana jest na zębach tylnych, zwykle żuchwy

•

Założenie terapeutyczne: zwiększenie wysokości
zwarcia i zmiana położenia żuchwy

WSKAZANIA:

WSKAZANIA:

•

W przypadku znacznej utraty wysokości zwarcia

•

W przypadku konieczności zmiany położenia
żuchwy w kierunku doprzednim

•

Pomocna w niektórych postaciach zaburzeń
funkcjonowania i lokalizacji przestrzennej krążka
stawowego

MOŻLIWE SKUTKI UBOCZNE:

MOŻLIWE SKUTKI UBOCZNE:

•

Z powodu kontaktu zwarciowego jedynie z
częścią antagonistycznego łuku zębowego
istnieje ryzyko wysunięcia z zębodołu zębów nie
kontaktujących ze swoimi elementami
antagonistycznymi bądź też INTRUZJI, czyli
wtłoczenia w głąb zębodołu zębów
kontaktujących z szyną

•

Z tego powodu odradza się długotrwałe
stosowanie tego uzupełnienia

•

W celu zmniejszenia powyższego ryzyka
uzupełnienie można zamienić doprzednią szyną
repozycyjną

SZYNA

SZYNA

DYSTRAKCYJNA

DYSTRAKCYJNA

•

Wykonana z twardego tworzywa akrylowego

•

Pokrywa cały pojedynczy łuk zębowy i wykazuje jeden
kontakt zwarciowy w danym kwadrancie, zlokalizowanym
w odcinku tylnym

•

Kontakt ten wprowadzamy możliwie jak najbardziej
dotylnie na szynie

•

Jeśli w takich okolicznościach w okolicy bródkowej
zostanie przyłożona siła zorientowana ku górze, nastąpi
tendencja do doprowadzenia do kontaktu zębów
przednich, co jednocześnie spowoduje przemieszczenie
głów żuchwy ku dołowi (dystrakcja), gdzie oś obrotu,
wytworzonej w ten sposób dźwigni będzie przechodzić
przez punkty kontaktu szyny z zębami łuku
antagonistycznego

WSKAZANIA

WSKAZANIA

•

Zaburzenia URNŻ z założeniem, że dzięki niej nastąpi
redukcja ciśnienia wewnątrzstawowego, co z kolei
doprowadzi do odciążenia powierzchni stawowych struktur
SSŻ.

•

Założenie to opierało się na przesłance, że przy dociskaniu
zębów do szyny następować będzie zbliżanie zębów
przednich, a punkt kontaktu w okolicy tylnych trzonowców
stanowił będzie oś obrotu powstającej dźwigni,
umożliwiając wędrówkę wyrostka kłykciowego ku dołowi

•

Efekt ten może być osiągnięty wyłącznie wtedy, gdy siła
decydująca o unoszeniu żuchwy zlokalizowana jest
doprzednio w odniesieniu do osi obrotu, niestety siła
generowana przez mięśnie unoszące żuchwę przyłożona
jest głównie grzbietowo względem osi obrotu, co wyklucza
powstawanie osi obrotu zamierzonej dźwigni

•

Niegdyś uważano, ze szyna dystrakcyjna będzie
skuteczna w leczeniu zaburzeń związanych z objawami
akustycznymi ze strony stawów, to jednak lepszym
rozwiązaniem obecnie jest zastosowanie doprzedniej
szyny repozycyjnej, umożliwiającej lepszą kontrolę
zmian lokalizacji przestrzennej dotkniętych struktur.

•

Jedyny plus wynikający z zastosowania omawianego
uzupełnienia polega na pewnej swobodzie sposobu
zwierania szczęk z tą szyną, pacjent chcąc uniknąć
kontaktu z punktem dystrakcyjnym w okolicy drugich
zębów trzonowych będzie dążył do przedniego
umiejscowienia żuchwy w zwarciu → w następstwie
głowa żuchwy nie będzie oczywiście uciskać na
dotknięta procesem patologicznym strefę
dwublaszkową, umożliwiając tym samym korzystny
efekt terapeutyczny.

•

Badania dowiodły, że zastosowanie szyny dystrakcyjnej bez
jednoczesnego przyłożenia siły zewnątrzustnej prowadzi
do maksymalnego osadzenia głowy żuchwy w doprzednio-
górnym punkcie w dołku stawowym → szyna tego typu nie
prowadzi zatem do odciążenia struktur stawowych

•

Jedynym uzupełnieniem mogącym doprowadzić do
dystrakcji w SSŻ jest jednostronna szyna dystrakcyjna →
zaciskanie zębów na szynie z punktem dystrakcyjnym po
jednej stronie → nieznaczna dystrakcja SSŻ po stronie
jednoimiennej

•

Zasady biomechaniki mogłyby więc sugerować użycie tego
typu szyny w leczeniu jednostronnej dyslokacji krążka
stawowego bez możliwości repozycji, brak jednak
dowodów naukowych potwierdzających słuszność tej tezy

•

Nie należy stosować tego typu szyny dłużej niż przez okres
jednego tygodnia → intruzja drugiego zęba trzonowego,
wykorzystywanego jako podparcie dla punktu
dystrakcyjnego

NAKŁADKI ZWARCIOWE Z

NAKŁADKI ZWARCIOWE Z

TWORZYWA MIĘKKIEGO

TWORZYWA MIĘKKIEGO

•

Nakładka elastyczna = miękka, jest
uzupełnieniem wykonanym z elastycznego,
podatnego tworzywa, osadzanym zwykle na

zębach górnych

zębach górnych

•

Celem wykonania takiej nakładki jest uzyskanie

równych i równoczesnych kontaktów

równych i równoczesnych kontaktów

zwarciowych z zębami antagonistycznymi

zwarciowych z zębami antagonistycznymi

WSKAZANIA:

WSKAZANIA:

•

Narażenie na utraty uzębienia

•

Nakładki / szyny ochronne zmniejszają ryzyko urazu i
uszkodzenia struktur jamy ustnej gdy dochodzi do
zadziałania siły zewnętrznej

•

U pacjentów, u których występuje wysokie natężenie
aktywności parafunkcjonalnej w postaci zaciskania /
zgrzytania zębami

•

U pacjentów z przewlekłym zapalaniem zatok, którym
towarzyszy nasilona tkliwość i wrażliwość zębów
tylnych, w pewnych przypadkach zapaleń zatok
szczękowych zęby górne tylne, których korzenie
sięgają do dna zatoki mogą być wyjątkowo wrażliwe na
siły zwarciowe → w tym przypadku nakładka jest
pomocna jedynie w redukcji objawów, jednak leczenie
powinno być oparte na eliminacji stanu zapalnego
zatok

Ogólne zasady terapeutyczne

Ogólne zasady terapeutyczne

dotyczące leczenia z

dotyczące leczenia z

zastosowaniem szyn zwarciowych

zastosowaniem szyn zwarciowych

•

Przed podjęciem leczenia z
zastosowaniem szyny zwarciowej każdy
klinicysta powinien rozważyć każdą
spośród siedmiu niżej podanych
możliwości:

1.Zmiana stosunków

1.Zmiana stosunków

zwarciowych

zwarciowych

• Każda spośród szyn zwarciowych prowadzi do

czasowej zmiany stosunków zwarciowych.
Przyjmuje się, że zmniejszenie aktywności
mięśniowej związane jest ze zmianą stosunków
zwarciowych na bardziej stabilne i optymalne z
punktu widzenia czynnościowego. To z kolei
może doprowadzić do redukcji objawów.
Koncepcja ta jednak daje lekarzowi dość wąskie
spojrzenie na cały problem i może przekonać
lekarza do przeprowadzenia u pacjenta
nieodwracalnych i niepotrzebnych zmian w
obrębie zgryzu.

2.Zmiana położenia

2.Zmiana położenia

wyrostka kłykciowego

wyrostka kłykciowego

(głowy żuchwy)

(głowy żuchwy)

• Większość szyn zwarciowych zmienia

położenie wyrostka kłykciowego żuchwy na
położenie bardziej zbliżone ku pozycji MS
lub na położenie bardziej korzystne z
czynnościowego lub strukturalnego punktu
widzenia. Za redukcję objawów może być
zatem odpowiedzialny efekt przywrócenia
stabilności stawowej.

3.Zwiększenie pionowej

3.Zwiększenie pionowej

składowej zwarcia

składowej zwarcia

• Wszystkie szyny zwarciowe powodują

podniesienie wysokości zwarcia. Efekt ten
często bywa uniwersalny, niezależnie od
pierwotnych celów terapeutycznych.
Wykazano, że podniesienie wysokości
zwarcia może czasowo redukować aktywność
mięśni, a co za tym idzie, także i objawy ich
nieprawidłowego funkcjonowanie. A zatem,
także i ten aspekt może być kluczowy w
kontekście redukcji nasilenia objawów.

4.Świadomość

4.Świadomość

pacjenta

pacjenta

• Pacjenci stosujący szyny są bardziej świadomi

swoich nawyków i sposobu funkcjonowania
URNŻ w zakresie prawidłowym –
czynnościowym, jak i nieprawidłowym. Szyna
zwarciowa ma w tym momencie działanie
swoistego „przypominacza”, sygnalizującego
konieczność zmiany nawyków, mogących mieć
związek z zaburzeniem. Wraz ze wzrostem
świadomości poznawczej pacjenta następuje
redukcja czynników, mogących być źródłem
zaburzenia.

5.Efekt placebo

5.Efekt placebo

• W przypadku stosowania szyn zwarciowych

może mieć miejsce efekt placebo. Badania
wykazały że aż 40% pacjentów stosujących
szyny reaguje pozytywnie na tego typu
leczenie. Efekt ten może także wynikać z
profesjonalnego i uspakajającego sposobu
prowadzenia konsultacji i całej terapii przez
lekarza, co z kolei prowadzi do zmniejszenia
napięć emocjonalnych pacjenta, co może być
istotnym czynnikiem odpowiedzialnym za
efekt placebo.

6.Zwiększona impulsacja

6.Zwiększona impulsacja

w kierunku OUN

w kierunku OUN

• Jeżeli pomiędzy szeregami zębowymi

znajdzie się szyna zwarciowa, spowoduje
ona zmianę impulsacji sensorycznej,
redukując tym samym natężenie bruksizmu
związane z OUN. Należy pamiętać, że
uzupełnienia tego typu nie przyczyniają się
do zwalczania bruksizmu, a jedynie hamują
tendencje do jego powstawania.

7.Model regresji do

7.Model regresji do

średniej

średniej

• Jest to termin statystyczny znajdujący

zastosowanie w analizie dolegliwości bólowych
związanych z danym zaburzeniem w obrębie
narządu żucia. Pacjent podaje, że ból niekiedy
jest nie do zniesienia, czasami zaś, że ból w
ogóle nie występuje. Pacjent najczęściej zgłasza
się po pomoc, gdy ból osiąga bardzo wysoki
poziom, jeżeli przeprowadzona terapia
spowoduje, że ból ponownie przyjmie wartość
średnią, klinicysta musi rozważyć, czy redukcja
objawów jest rzeczywiście następstwem
leczenia, czy raczej jest to naturalna regresja do
średniej. Czynnik ten może być niezwykle
mylący, może spowodować podjęcie mylnej
decyzji lekarza, co do dalszego leczenia.