Antybiotyki makrolidowe

Malwina

Lachowicz

Katarzyna Sztuka

Makrolidy

• jest to grupa antybiotyków, w której aglikon

stanowi 14- lub 16-członowy makrocykliczny

pierścień laktonowy z grupami ketonowymi

• mechanizm działania: działają

bakteriostatycznie, hamując syntezę białek

bakteryjnych w fazie elongacji wskutek

odwracalnego łączenia się z podjednostką

50S rybosomu

• najnowsze związki klarytromycyna,

roksytromycyna, azytromycyna i

telitromycyna w wyższych stężeniach

działają częściowo bakteriobójczo

Makrolidy-zakres działania

• makrolidy działają bakteriostatycznie na

drobnoustroje tlenowe (np. streptokoki), a
także na Gram-dodatnie beztlenowce
(Bacillus anthracis, Propionibakterium) i
niektóre Gram-ujemne (Legionella,
Bordatella, Haemophilus) oraz bakterie
wewnątrzkomórkowe (listerie,
mykoplazmy).

• wykazują one również umiarkowanie silne

działanie przeciwko Toxoplasma gondii

Makrolidy-

farmakokinetyka

•

znaczna penetracja do tkanek, w tym również do

makrofagów, nie dotyczy płynu mózgowo-

rdzeniowego

• erytromycyna jest inaktywowana w kwaśnym

środowisku soku żołądkowego, klarytromycyna,

roksytromycyna, azytromycyna i telitromycyna

odróżniają się od erytromycyny większą

kwasoopornością ( lepsza wchłanialność), są

wolniej eliminowane co pozwala na zastosowanie

mniejszych dawek

• w celu poprawienia wchłaniania przy podawaniu

doustnym stosuje się formy estrów

• eliminacja następuje głównie przez

biotransformacje i wydzielanie z żółcią lub kałem

Makrolidy- oporność

• rozwój oporności na makrolidy polega na

nasileniu transportu leku z komórki na
zewnątrz lub indukcji enzymów, które
metylują miejsce wiązania lub
hydrolitycznie rozrywają pierścień
makrolidowy

• oporność krzyżowa z linkozamidami,

chloramfenikolem, streptograminą

Makrolidy -interakcje

• inhibitory enzymów cytochromu P-450,

opóźniają metabolizm i nasilają działanie
leków biotransformowanych przez układ P-
450

• hamują biotransformacje m.in. : teofiliny,

pochodnych kumaryny, statyn,
benzodiazepin, opioidów.

• Zwiększają dostępność biologiczną

cyklosporyny i nasilają jej toksyczne
działanie

ERYTROMYCYNA

• zakres działania: paciorkowce grupy A,

pneumokoki, listerie, maczugowce błonicy,

legionelle, chlamydie, mykoplazmy, krętki

blade, gronkowce, bakterie G-ujemne

(meningokoki, gonokoki)

• oporność: rzadka, rozwija się powoli

(wyjątek: gronkowce)

• podanie: droga doustna, po podaniu

pozajelitowym mogą wystąpić odczyny

miejscowe

Erytromycyna

• zastosowanie: lek z wyboru -w zapaleniu

płuc wywołanym przez Mycoplasma

pneumoniae, chorobie legionistów,

ambulatoryjnym leczeniu zakażeń górnych

dróg oddechowych ( w przypadku gdy nie

istnieje możliwość oznaczenia wywołującego

je patogenu), błonica, krztusiec, lek

rezerwowy w zakażeniach dróg

oddechowych i żółciowych bakteriami G (+)

w przypadku oporności lub uczulenia na

penicyliny i cefalosporyny, chlamydiaza

żeńskich dróg rodnych

Erytromycyna

• działania niepożądane: mała toksyczność,

objawy uczuleniowe ( rzadko ),zaburzenia
żołądkowo- jelitowe ( gł. u dzieci),
żółtaczka zastoinowa

• przeciwwskazania : ciąża ( I trymestr),

karmienie piersią, ciężkie uszkodzenia
wątroby

Cykliczny 11,12-węglan

erytromycyny

•

bardziej oporny na sok żołądkowy niż

erytromycyna

• dłuższy biologiczny okres półtrwania
• większa aktywność w stosunku do

gronkowców

Azytromycyna

• zastosowanie: ziarenkowce G (+),

drobnoustroje G (-) (E.coli, Salmonella,
Shigella), atypowe prątki gruźlicy,
zakażenia przenoszone drogą płciową

• działania niepożądane : zaburzenia

żołądkowo – jelitowe, uszkodzenia wątroby

Klaritromycyna

• zastosowanie: zakażenia skóry i tkanek

miękkich, zakażenia górnych dróg
oddechowych, zapobieganie nawrotom
choroby wrzodowej ( skuteczna w
zakażeniach H.pylori), atypowe prątki
gruźlicy.

Roxitromycyna

• pochodna erytromycyny
• zastosowanie : zakażenia górnych i dolnych

dróg oddechowych, skóry, tkanek miękkich i

rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej

• działania niepożądane (rzadko): bolesne

skurcze jelitowe, nudności, wymioty,

biegunki, osłabienia, wysypki skórne,

nieodwracalne zwiększenie stężenia

aminotransferaz, limfocytopenia, eozynofilia,

zaburzenia smaku i węchu (częste )

Spiramycyna

• Szesnastoczłonowy makrolid wytwarzany

przez Streptomyces ambofaciens

• W lecznictwie stosuje się mieszaninę 3

spiramycyn ze znaczną przewagą

spiramycyny I

• Zakres działania przeciwbakteryjnego

odpowiada erytromycynie, ponadto lek jest

skuteczny przeciwko A. israelii (A. bovis) i

C. perfringens oraz działa na szczepy S.

aureus i S. pyogenes, które są oporne na

leczenie erytromycyną

Spiramycyna

• Aktywna przeciwko Toxoplasma gondii co

sprawia, że jest stosowana do leczenia
toksoplazmozy u kobiet w ciąży

• Kryptosporidioza u chorych na AIDS
• Zakażenia górnych dróg oddechowych –

skuteczność podobna do erytromycyny

Midekamycyna

• Szesnastoczłonowy makrolid o typowym

dla grupy makrolidów zakresie działania

przeciwbakteryjnego

• W dawce 600mg podawany dwa razy

dziennie wykazuje skuteczność zbliżoną do

erytromycyny w pozaszpitalnych

zakażeniach górnych dróg oddechowych

• Po jego zastosowaniu opisano przypadki

zapalenia wątroby!

Linkosamidy

Linkosamidy

• Linkomycyna - antybiotyk naturalny

otrzymany w 1962r. ze Streptomyces

lincolnensis

• Klindamycyna - (aktywniejsza 7-

dezoksychloropochodna linkomycyny)

• Mechanizm działania:

• Polega na hamowaniu biosyntezy białka w

komórce bakteryjnej; łączą się z

podjednostką 50S rybosomu bakteryjnego.

• Właściwości biologiczne zbliżone do

właściwości makrolidów

Linkosamidy

• Zastosowanie, zakres działania:
• W zakażeniach beztlenowcami, zwłaszcza

Bacteroides oraz zakażeniach gronkowcami

tkanki kostnej antybiotyki te są lekami z

wyboru

• Leki rezerwowe w zakażeniach bakteriami

Gram-dodatnimi jeżeli nie można podawać

antybiotyków β-laktamowych (penicylin,

cefalosporyn) lub tetracyklin

• Klindamycynę stosuje się również w acne

vulgaris (trądzik pospolity)

Linkosamidy

• Podczas leczenia linkosamidami rzadko wytwarza się

oporność

• Linkomycyna słabo wchłania się z przewodu

pokarmowego dlatego powinna być stosowana

pozajelitowo

• Klindamycyna dobrze wchłania się z przewodu

pokarmowego

• Obydwa względnie słabo przenikają do płynu mózgowo-

rdzeniowego (jednak w stanach zapalnych opon i mózgu

osiągają do 40% stężeń w surowicy)

• Dobrze natomiast przenikają do jam ciała, tkanek

miękkich, kości uzyskując tam duże stężenia

• Klindamycyna jest w znacznym stopniu metabolizowana,

metabolity działają częściowo przeciwbakteryjnie

• Wydalanie następuje przez nerki oraz z kałem

Linkosamidy

•

Działania niepożądane:

•

Zmiany skórne (wysypka, zaczerwienienie) – zwiększenie

aktywności aminotransferaz

•

Zaburzenia żołądkowo – jelitowe (biegunki, nudności)

•

Rzadkim, ale poważnym objawem jest rzekomobłoniaste

zapalenie jelita grubego – ta postać nieżytu

charakteryzuje się silnymi bólami brzucha, uporczywymi

biegunkami z obecnością śluzu i krwi, wysoką gorączką. W

tych przypadkach leczenie sprowadza się do

natychmiastowego przerwania podawania tych

antybiotyków, odpowiedniego nawodnienia i uzupełnienia

elektrolitów; jako lek z wyboru należy podać doustnie

wankomycynę lub metronidazol

•

Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego jest

wywoływane przez Clostridium spp. (przeważnie C.

difficile), który jest niewrażliwy na linkosamidy

Linkosamidy

• Interakcje:
• Klindamycyna wzmaga efekt zwiotczający

leków zmniejszających napięcie mięśni
prążkowanych