MAKROLIDY

Mechanizm działania

Makrolidów



wiążą się z rybosomami bakterii

(podjednostkami 50 S) → uszkodzenia
procesu biosyntezy białek bakteryjnych

Zakres działania

przeciwbakteryjnego

• zbliżony do zakresu działania penicylin naturalnych, jednak jest

rozszerzony na inne drobnoustroje, np. Chlamydia spp., Campylobacter

spp., Bordatella pertussis, Mycoplasma pneumoniae

• erytromycyna i nowsze makrolidy wykazują aktywność w stosunku do

Gram-dodatnich bakterii tlenowych, takich jak Streptococus

pneumoniae, S. pyogenes, S. viridans

• Klaritromycyna działa stosunkowo najsilniej na paciorkowce oraz na

S.aureus

• gronkowce oporne na meticylinę są mało wrażliwe również na

makrolidy

• silnie działają także na Listeria monocytogenes, a Haemophilus

influenzae należy do średnio wrażliwych na makrolidy, szczególnie na

azitromycynę

• są nieskuteczne wobec pałeczek jelitowych (Enterobacteriaceae)

oraz Pseudomonas aeruginosa

• Zmienna i kontrowersyjna jest ich skuteczność wobec wielu

mikroorganizmów beztlenowych.

• Wśród Gram-dodatnich beztlenowych ziarenkowców (Peptococcus spp.,

Pep tostreptococcus spp.) znajduje się wiele szczepów wrażliwych,

chociaż są i silnie oporne. Stosunkowo najsilniej na te bakterie działa

rokitamycyna; ditromycyna i fluritromycyna są najmniej aktywne.

INTERAKCJE

•

hamują metabolizm wielu leków w wątrobie w wyniku

wpływu na aktywność cytochromu P450

•

wyraźne działanie hamujące cytP450 wykazują

erytromycyna i josamycyna - przyczyną jest tworzenie

hamujące go kompleksu P 450-FE(II)-metabolit makrolidu

•

Wpływu na cytochrom P450 nie wywierają

azitromycyna, rokitamycyna, ditromycyna i

spiramycyna.

•

niektóre leki przeciwhistaminowe (astemizol i

terfenadyna) → wydłużają odstęp QT = arytmia

komorowa (torsadę), Są metabolizowane przez

cytochrom P450

•

pochodne ergotaminy, karbamazepiny, cyklosporyny,

metyloksantyny (zwłaszcza teofiliny) oraz doustnych

leków przeciwzakrzepowych (warfaryna) - nasilenie

działania

Erytromycyna

• jest wrażliwa na kwas solny i musi być podawana w

formie specjalnych tabletek lub kapsułek

rozpuszczających się dopiero w dwunastnicy

• Estry erytromycyny są bardziej oporne na kwas solny

(np.estolan erytromycyny)

• Stężenia te są jednak niewystarczające do działania na H.

influenzae.

• estolan erytromycyny jest nieaktywny, działanie uzyskuje

dopiero w wyniku hydrolizy do erytromycyny

• Erytromycyna przenika łatwo do tkanek, duże stężenia

występują w tkance płucnej, płynie opłucnowym i

otrzewnowym

• wydała się z żółcią w dużej mierze w postaci czynnej

• Choroby nerek nie wymagają większej redukcji dawki.

• Po podaniu doustnym lek wchłania się w stopniu

umiarkowanym i wydała się z moczem tylko w ok. 5%.

• Do podawania dożylnego używane są laktobionian i

glukoheptonian erytromycyny.

Erytromycyna

- wskazania kliniczne -

• jest lekiem z wyboru w zapaleniu płuc
• w zakażeniach górnych dróg oddechowych w

przypadku, w którym nie istnieje możliwość
określenia gatunku drobnoustroju wywołującego
zakażenie

• skuteczna w zakażeniach Corynebacterium

diphteriae oraz Chlamydia trachomatis

• Jako alternatywa dla penicylin, w przypadku

uczulenia na te antybiotyki, może być stosowana w
zakażeniach górnych dróg oddechowych
wywołanych przez paciorkowce z grupy A oraz w
zapaleniu płuc wywołanym przez S. pneumoniae

Erytromycyna

- wskazania kliniczne -

ERYTROMYCYNA

D z i a ł a n i a n i e p o ż ą d

a n e

• zaburzenia ze strony przewodu

pokarmowego (nudności, wymioty,
biegunka)

• hepatotoksyczność spowodowana

cholestazą, zwłaszcza gdy lek
stosowany jest ponad 2 tygodnie.

• Należy go stosować ostrożnie u

chorych z uszkodzeniem wątroby.

Spiramycyna

• Wskazania do stosowania leku są

podobne jak w przypadku
erytromycyny

• Działa jeszcze słabiej na H.

influenzae

NOWSZE MAKROLIDY

• zbliżony zakres działania do erytromycyny, słabiej działają

na bakterie Gram-dodatnie, a nieco silniej (azitromycyna i

roksytromycyna) na Haemophilus influenzae i Chlamydia

spp.

• działają dłużej i wykazują lepszą dostępność biologiczną po

podaniu doustnym

• Wiele z nich nie hamuje cytochromu P 450 w wątrobie (np.

azitromycyna)

Azitromycyna.

• wchłania się z przewodu pokarmowego, obecność pokarmu

zmniejsza o ponad 40% jego dostępność biologiczną

• Tylko ok. 6% leku wydała się przez nerki w postaci niezmienionej,

natomiast główna część, po unieczynnieniu w wątrobie, przez drogi

żółciowe

• Podawanie raz dziennie 250 mg zapewnia stan równowagi

• Lek działa dość silnie na H. influenzae i Campylobacter spp., przede

wszystkim jednak na Chlamydia spp., Mycoplasma pneumoniae,

Legionella pneumophi la, N. gonorrhoeae i Fusobacterium spp.

Działa także na niektóre pierwotniaki:Toxoplasma gondii,

Plasmodium spp. i Cryptosporidium.

NOWSZE MAKROLIDY

Roksytromycyna

• Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, jednak pokarm

zmniejsza 2-krotnie dostępność biologiczną

• Jest skuteczna w zakażeniach H. infuenzae i Chlamydia spp.

• W przeciwieństwie do erytromycyny nie hamuje aktywności

wątrobowego cytochromu P 450.

Klaritromycyna

 jest trwała w środowisku kwaśnym żołądka

 Pokarm nie wpływa na wchłanianie leku

 uzyskuje duże stężenie w tkance płucnej (4-krotnie większe niż w

osoczu)

 wykazuje szczególnie dużą aktywność wobec paciorkowców,

gronkowców

oraz wobec Listeria spp. i Corynebacterium spp.

 Stosowana jest chętnie w zakażeniach układu oddechowego, zatok

przynosowych i gardła.

 Podaje się ją również w potwierdzonym diagnostycznie zakażeniu

Helicobacter pylori u chorych z owrzodzeniem żołądka i

dwunastnicy (w skojarzeniu z lekami hamującymi wydzielanie

kwasu solnego).

Linkozamidy

• podobnie jak chloramfenikol i makrolidy, hamują

biosyntezę białek bakteryjnych, wiążąc się z

podjednostką 50 S rybosomów

• Z tego powodu antybiotyki te mogą się wzajemnie wypierać z

miejsca wiązania i osłabiać swoją aktywność, nie ma więc

uzasadnienia dla ich łącznego stosowania.

• Zakres działania linkozamidów jest bardzo charakterystyczny:

1. hamują rozwój tlenowych bakterii Gram-dodatnich

2. hamują rozwój bakterii beztlenowych
3. nie mają żadnego działania na bakterie tlenowe

Gram-ujemne

4. zabijają niektóre pierwotniaki (np. Plasmodium)

oraz Mycoplasma spp., Chlamydia spp.

 dość dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego

 przenikają łatwo do kości stawów, co określa ich

zastosowanie terapeutyczne

 W eliminacji tych leków główną rolę odgrywa wątroba.

Klindamycyna

• wykazuje pełną oporność krzyżową z linkomycyną
• osłabia działanie aminoglikozydów na pałeczki jelitowe
• niemal całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego
• łatwo przenika do różnych płynów ustrojowych i tkanek, w tym do

kości i stawów, jednak słabiej do płynu mózgowo-rdzeniowego

• w ok. 10% wydała się z moczem w postaci czynnej, większość

metabolizowana jest w wątrobie, wydala się z żółcią i kałem.

DZIAŁANIA NIEPOŻADANE:

1.biegunka, nawet do 10% chorych może się rozwinąć

rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego

2.skórne reakcje alergiczne i rumień wielopostaciowy
3.trombocytopenia, granulocytopenia
4.hamuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe i potęguje

działanie środków o działaniu kuraropodobnym