Prawo Dastre-

Prawo Dastre-

Morata

Morata

w odniesieniu do

w odniesieniu do

schorzeń

schorzeń

endokrynologicznyc

endokrynologicznyc

h

h

Prawo Dastre-Morata

Prawo Dastre-Morata

•

Bodźce termiczne działając na duże

Bodźce termiczne działając na duże

powierzchnie skóry powodują

powierzchnie skóry powodują

przeciwne do naczyń skóry

przeciwne do naczyń skóry

zachowanie się dużych naczyń: klatki

zachowanie się dużych naczyń: klatki

piersiowej i jamy brzusznej.

piersiowej i jamy brzusznej.

•

Mówi o stosowaniu odpowiednich

Mówi o stosowaniu odpowiednich

temperatur w zależności od

temperatur w zależności od

posiadanych jednostek chorobowych.

posiadanych jednostek chorobowych.

Leczenie ciepłem

Leczenie ciepłem

•

polega na dostarczeniu organizmowi energii

polega na dostarczeniu organizmowi energii

cieplnej, głównie drogą przewodzenia i

cieplnej, głównie drogą przewodzenia i

przenoszenia. Odczyn miejscowy polega na

przenoszenia. Odczyn miejscowy polega na

rozszerzeniu naczyń krwionośnych i limfatyczych

rozszerzeniu naczyń krwionośnych i limfatyczych

skóry.

skóry.

•

Zgodnie z prawem Dastre-Morata bodziec cieplny

Zgodnie z prawem Dastre-Morata bodziec cieplny

działając na duże powierzchnie skóry rozszerza

działając na duże powierzchnie skóry rozszerza

powierzchniowe, a zwęża zaś naczynia klatki

powierzchniowe, a zwęża zaś naczynia klatki

piersiowej i jamy brzusznej. Regule tej nie

piersiowej i jamy brzusznej. Regule tej nie

podlegają naczynia krwionośne nerek, śledziony i

podlegają naczynia krwionośne nerek, śledziony i

mózgu, które zachowują się jak naczynia

mózgu, które zachowują się jak naczynia

powierzchowne skóry.

powierzchowne skóry.

Wskazania do leczenia

Wskazania do leczenia

ciepłem

ciepłem

•

W chorobach narządu ruchu (ścięgna, mięśnie,

W chorobach narządu ruchu (ścięgna, mięśnie,

torebki stawowe)

torebki stawowe)

•

Stany zapalne bakteryjne

Stany zapalne bakteryjne

•

Choroby reumatyczne

Choroby reumatyczne

•

Choroby układu nerwowego (zapalenia nerwów,

Choroby układu nerwowego (zapalenia nerwów,

niedowłady spastyczne)

niedowłady spastyczne)

•

Choroby układu oddechowego (nieżyt oskrzeli)

Choroby układu oddechowego (nieżyt oskrzeli)

•

Choroby układu pokarmowego

Choroby układu pokarmowego

•

Zapalenie pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza moczowego

•

Niektóre choroby skóry (łuszczyca, trądzik)

Niektóre choroby skóry (łuszczyca, trądzik)

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

leczenia ciepłem

leczenia ciepłem

•

Choroby psychiczne

Choroby psychiczne

•

Padaczka

Padaczka

•

Zaawansowana choroba nadciśnieniowa

Zaawansowana choroba nadciśnieniowa

•

Niewydolność krążenia

Niewydolność krążenia

•

Zaawansowana miażdżyca tętnic

Zaawansowana miażdżyca tętnic

•

Gruźlica

Gruźlica

•

Cukrzyca

Cukrzyca

•

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

•

Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa

•

Fotodermatozy – uczulenie na światło

Fotodermatozy – uczulenie na światło

•

Ostrożnie w wieku starczym

Ostrożnie w wieku starczym

Niepożądane działanie

Niepożądane działanie

ciepła

ciepła

•

Uczynnia utajone infekcje

Uczynnia utajone infekcje

•

Wzmaga działanie istniejących infekcji i

Wzmaga działanie istniejących infekcji i

zapaleń

zapaleń

•

Zwiększa przepuszczalność naczyń

Zwiększa przepuszczalność naczyń

(obrzęki)

(obrzęki)

•

Zakłóca czynność serca i układu krążenia

Zakłóca czynność serca i układu krążenia

Kąpiele ciepłe

Kąpiele ciepłe

•

W skutek opróżnienia magazynów tkankowych, zwiększa się

W skutek opróżnienia magazynów tkankowych, zwiększa się

objętość krwi krążącej

objętość krwi krążącej

•

Czynność serca ulega przyspieszeniu

Czynność serca ulega przyspieszeniu

•

Objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca zwiększają się

Objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca zwiększają się

•

Ciśnienie rozkurczowe serca obniża się nieco więcej niż

Ciśnienie rozkurczowe serca obniża się nieco więcej niż

ciśnienie skurczowe

ciśnienie skurczowe

•

Przepływ krwi przez tkanki wielokrotnie zwiększa się

Przepływ krwi przez tkanki wielokrotnie zwiększa się

•

Krew w żyłach powierzchniowych jest lepiej nasycona tlenem i

Krew w żyłach powierzchniowych jest lepiej nasycona tlenem i

zawiera mniej CO2, zbliżając się pod tym względem do krwi

zawiera mniej CO2, zbliżając się pod tym względem do krwi

tętniczej

tętniczej

•

Obciążenie układu krążenia do temperatury

Obciążenie układu krążenia do temperatury

30 C

30 C

jest podobne

jest podobne

do obciążenia układu krążenia wysiłkiem polegającym na

do obciążenia układu krążenia wysiłkiem polegającym na

chodzeniu po równej płaszczyźnie

chodzeniu po równej płaszczyźnie

Kąpiele gorące

Kąpiele gorące

•

Czynność serca ulega przyspieszeniu

Czynność serca ulega przyspieszeniu

•

Objętość wyrzutowa zmniejsza się na wskutek zmniejszonego

Objętość wyrzutowa zmniejsza się na wskutek zmniejszonego

wypełniania komór

wypełniania komór

•

Ciśnienie skurczowe ulega podwyższeniu w większym stopniu

Ciśnienie skurczowe ulega podwyższeniu w większym stopniu

niż ciśnienie rozkurczowe

niż ciśnienie rozkurczowe

•

Obciążenie serca zwiększa się progresywnie przy czym

Obciążenie serca zwiększa się progresywnie przy czym

działanie indywidualnych czynników może dodatkowo

działanie indywidualnych czynników może dodatkowo

wpływać niekorzystnie na sprężystość ścian naczyń

wpływać niekorzystnie na sprężystość ścian naczyń

krwionośnych

krwionośnych

•

Przy dłużej trwających kąpielach dochodzi do zmniejszenia

Przy dłużej trwających kąpielach dochodzi do zmniejszenia

objętości wyrzutowej serca i zwiększenia zużycia tlenu przez

objętości wyrzutowej serca i zwiększenia zużycia tlenu przez

tkanki, towarzyszy temu niepokój

tkanki, towarzyszy temu niepokój

•

Zaczyna się niewydolność krążeniowa przy czym następuje

Zaczyna się niewydolność krążeniowa przy czym następuje

kompensacyjny wzrost oporu obwodowego

kompensacyjny wzrost oporu obwodowego

Reakcja organizmu na

Reakcja organizmu na

kąpiel ciepłą

kąpiel ciepłą

•

naczynia krwionośne

naczynia krwionośne

powierzchowne

powierzchowne

•

Naczynia krwionośne głębokie

Naczynia krwionośne głębokie

•

Akcja serca

Akcja serca

•

Ciśnienie krwi

Ciśnienie krwi

•

Układ oddechowy

Układ oddechowy

•

Układ nerwowy

Układ nerwowy

•

Nerki

Nerki

•

Wydzielanie potu

Wydzielanie potu

•

Gruczoły układu pokarmowego

Gruczoły układu pokarmowego

•

Mięśnie szkieletowe

Mięśnie szkieletowe

•

Przemiana materii

Przemiana materii

•

Skład krwi

Skład krwi

•

Rozszerzenie naczyń skórnych i

Rozszerzenie naczyń skórnych i

podskórnych

podskórnych

•

Zgodnie z prawem Dastre-

Zgodnie z prawem Dastre-

Morata

Morata

•

przyspieszenie

przyspieszenie

•

Spadek

Spadek

•

Przyspieszenie i spłycenie

Przyspieszenie i spłycenie

oddechu

oddechu

•

Obniżenie pobudliwości

Obniżenie pobudliwości

•

Wzrost czynności wydzielniczej

Wzrost czynności wydzielniczej

•

Wzrost

Wzrost

•

Wzrost czynności

Wzrost czynności

•

Spadek napięcia

Spadek napięcia

•

Nieznaczne wzmożenie

Nieznaczne wzmożenie

•

Bez zmian

Bez zmian

Leczenie zimnem

Leczenie zimnem

powoduje:

powoduje:

•

Miejscowe obniżenie temperatury skóry

Miejscowe obniżenie temperatury skóry

i tkanek głębiej położonych

i tkanek głębiej położonych

•

Oziębienie ustroju przez oddziaływanie

Oziębienie ustroju przez oddziaływanie

na ośrodkowy układ nerwowy

na ośrodkowy układ nerwowy

•

Ustąpienie dolegliwości bólowych

Ustąpienie dolegliwości bólowych

•

Wywołanie i wykorzystanie

Wywołanie i wykorzystanie

fizjologicznych reakcji na zimno

fizjologicznych reakcji na zimno

•

Ułatwienie leczenia ruchem

Ułatwienie leczenia ruchem

Wskazania do zimna

Wskazania do zimna

•

Ostre stany zapalne

Ostre stany zapalne

•

Przewlekłe stany zapalne (RZS, ZZSK)

Przewlekłe stany zapalne (RZS, ZZSK)

•

Obrzęki pourazowe

Obrzęki pourazowe

•

Stany zapalne tkanek miękkich okołostawowych

Stany zapalne tkanek miękkich okołostawowych

•

Zwyrodnienie chrząstki okołostawowej

Zwyrodnienie chrząstki okołostawowej

•

Liszaj rumieniowaty, łuszczycowe zapalenie

Liszaj rumieniowaty, łuszczycowe zapalenie

stawów

stawów

•

Zespoły bólowe

Zespoły bólowe

•

Przykurcze, spastyczność

Przykurcze, spastyczność

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

zimna

zimna

•

Odmrożenia

Odmrożenia

•

Zaburzenia czucia powierzchownego

Zaburzenia czucia powierzchownego

•

Porażenie błony mięśniowej ścian

Porażenie błony mięśniowej ścian

naczyń krwionośnych

naczyń krwionośnych

•

Zaburzenia mikrokrążenia

Zaburzenia mikrokrążenia

•

Urazy otwarte

Urazy otwarte

•

Nadwrażliwość na zimno

Nadwrażliwość na zimno

Niepożądane działania

Niepożądane działania

zimna

zimna

•

Zbyt długo utrzymuje się

Zbyt długo utrzymuje się

niedokrwienie tkanek

niedokrwienie tkanek

•

Długotrwałe ochłodzenia mięśni

Długotrwałe ochłodzenia mięśni

•

Wzrost lepkości mazi stawowej

Wzrost lepkości mazi stawowej

•

Nieprawidłowe odczyny mogą

Nieprawidłowe odczyny mogą

wystąpić u osób ze zmianami

wystąpić u osób ze zmianami

chorobowymi naczyń

chorobowymi naczyń

krwionośnych,

krwionośnych,

niedokrwistością,

niedokrwistością,

zamarzniętych,

zamarzniętych,

zdenerwowanych i osłabionych.

zdenerwowanych i osłabionych.

Zimne kąpiele

Zimne kąpiele

•

Zmniejsza się objętość krwi krążącej na wskutek ich

Zmniejsza się objętość krwi krążącej na wskutek ich

wypełnienia

wypełnienia

•

Wzrost ciśnienia rozkurczowego, w mniejszym

Wzrost ciśnienia rozkurczowego, w mniejszym

stopniu skurczowego

stopniu skurczowego

•

Zmniejszenie szybkości przepływu krwi

Zmniejszenie szybkości przepływu krwi

•

Przepływ krwi przez tkanki zmniejsza się kilkakrotnie

Przepływ krwi przez tkanki zmniejsza się kilkakrotnie

•

Krew w żyłach powierzchniowych jest nasycona CO2

Krew w żyłach powierzchniowych jest nasycona CO2

i zawiera mniej O2

i zawiera mniej O2

•

Obciążenie serca pracą zwiększa się znacznie

Obciążenie serca pracą zwiększa się znacznie

wskutek włączenia mechanizmów

wskutek włączenia mechanizmów

termoregulacyjnych

termoregulacyjnych

Reakcje organizmu na

Reakcje organizmu na

zimno

zimno

I faza

I faza

- reakcje sterowane przez autonomiczny układ

- reakcje sterowane przez autonomiczny układ

współczulny, są to reakcje obronne przed utratą ciepła

współczulny, są to reakcje obronne przed utratą ciepła

-

Zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejsza przepływ krwi

Zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejsza przepływ krwi

-

Gorsze zaopatrzenie tkanek w tlen w procesie przemiany

Gorsze zaopatrzenie tkanek w tlen w procesie przemiany

materii i powoduje lokalne zmniejszenie poziomu

materii i powoduje lokalne zmniejszenie poziomu

procesów metabolicznych

procesów metabolicznych

II faza

II faza

– następuje bardzo szybko

– następuje bardzo szybko

-rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze, a gra

-rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze, a gra

naczyniowa jest prawidłowa stwierdza się falowe

naczyniowa jest prawidłowa stwierdza się falowe

zwężenia i rozszerzenia naczyń krwionośnych - fale

zwężenia i rozszerzenia naczyń krwionośnych - fale

Lewisa, które mogą powodować wzrost temp. o około 8

Lewisa, które mogą powodować wzrost temp. o około 8

stopni w tkankach części korowej.

stopni w tkankach części korowej.

•

Zmiany naczynioruchowe występujące w

Zmiany naczynioruchowe występujące w

skórze pod wpływem bodźców

skórze pod wpływem bodźców

termicznych wyrównywane są

termicznych wyrównywane są

antagonistycznymi odruchowymi

antagonistycznymi odruchowymi

reakcjami naczynioruchowymi

reakcjami naczynioruchowymi

zachodzącymi przede wszystkim w

zachodzącymi przede wszystkim w

obrębie części rdzennej ciała. Z pewnymi

obrębie części rdzennej ciała. Z pewnymi

ograniczeniami można przyjąć za nadal

ograniczeniami można przyjąć za nadal

słuszne prawo Dastre-Morata, według

słuszne prawo Dastre-Morata, według

którego światło naczyń krwionośnych

którego światło naczyń krwionośnych

trzew zachowuje się antagonistycznie w

trzew zachowuje się antagonistycznie w

stosunku do stanu światła naczyń skóry.

stosunku do stanu światła naczyń skóry.

•

Oprócz odruchowych reakcji

Oprócz odruchowych reakcji

naczynioruchowych dużą role w

naczynioruchowych dużą role w

kompensacji przesunięć krwi w

kompensacji przesunięć krwi w

obrębie układu krążenia

obrębie układu krążenia

zachodzących pod wpływem

zachodzących pod wpływem

bodźców termicznych odgrywają

bodźców termicznych odgrywają

równocześnie występujące zmiany

równocześnie występujące zmiany

objętości krwi krążącej.

objętości krwi krążącej.

•

W okresie rozszerzenia naczyń

W okresie rozszerzenia naczyń

obwodowych podczas zabiegów

obwodowych podczas zabiegów

wodoleczniczych następuje na ogół

wodoleczniczych następuje na ogół

spadek ciśnienia tętniczego, a w

spadek ciśnienia tętniczego, a w

czasie ich zwężenia wzrasta.

czasie ich zwężenia wzrasta.

•

Opór obwodowy zmniejsza się tym

Opór obwodowy zmniejsza się tym

więcej, im wyższa jest temperatura

więcej, im wyższa jest temperatura

kąpieli podczas gdy w zimnych się

kąpieli podczas gdy w zimnych się

zwiększa.

zwiększa.

Prawo Dastre-Morata

Prawo Dastre-Morata

•

To przemieszczenie krwi wyzwala

To przemieszczenie krwi wyzwala

również mechanizmy adaptacyjne w

również mechanizmy adaptacyjne w

narządach wewnętrznych: zwiększa

narządach wewnętrznych: zwiększa

się liczba krwinek czerwonych,

się liczba krwinek czerwonych,

liczba czynnych naczyń włosowatych

liczba czynnych naczyń włosowatych

w mięśniach i naczyniach

w mięśniach i naczyniach

wewnętrznych.

wewnętrznych.

Działanie sauny na ustrój

Działanie sauny na ustrój

FAZA NAGRZEWANIA

FAZA NAGRZEWANIA

*

*

skóra

skóra

- zwiększone wydzielanie potu

- zwiększone wydzielanie potu

-

Wydalanie sodu, chloru, potasu, kwasu moczowego, mocznika i innych

Wydalanie sodu, chloru, potasu, kwasu moczowego, mocznika i innych

produktów przemiany materii z potem

produktów przemiany materii z potem

*

*

układ oddechowy

układ oddechowy

-

Przyspiesza oddychanie do 24-36 oddech/min.

Przyspiesza oddychanie do 24-36 oddech/min.

-

Zwiększa się pojemność życiowa płuc i minutowa pojemność

Zwiększa się pojemność życiowa płuc i minutowa pojemność

oddechowa

oddechowa

-

Zwiększa się wydzielanie gruczołów błony śluzowej dróg oddechowych

Zwiększa się wydzielanie gruczołów błony śluzowej dróg oddechowych

-

Zmniejsza się napięcie mięśni gładkich oskrzeli – zmniejsza opory

Zmniejsza się napięcie mięśni gładkich oskrzeli – zmniejsza opory

oddechowe

oddechowe

*

*

nerki

nerki

– ma wpływ na czynności wydzielnicze

– ma wpływ na czynności wydzielnicze

*

*

nadnercza

nadnercza

-

Zwiększa wydzielanie kortyzolu

Zwiększa wydzielanie kortyzolu

-

Zwiększa wydolność wysiłkową

Zwiększa wydolność wysiłkową

Działanie sauny na ustrój

Działanie sauny na ustrój

*

*

układ krążenia

układ krążenia

- znaczne rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry zgodnie z prawem

- znaczne rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry zgodnie z prawem

Dastre-Morata i zwężenie ich wewnątrz ciała, krew przemieszcza się na

Dastre-Morata i zwężenie ich wewnątrz ciała, krew przemieszcza się na

obwód

obwód

-

Upośledzenie ukrwienia i dostawy tlenu do tkanek i narządów głębiej

Upośledzenie ukrwienia i dostawy tlenu do tkanek i narządów głębiej

położonych

położonych

-

Zwiększenie liczby krwinek czerwonych

Zwiększenie liczby krwinek czerwonych

-

Usprawnienie gospodarki tlenowej

Usprawnienie gospodarki tlenowej

-

Zwiększenie liczby czynnych naczyń włosowatych w narządach

Zwiększenie liczby czynnych naczyń włosowatych w narządach

wewnętrznych i mięśniach

wewnętrznych i mięśniach

-

Częstość akcji serca wzrasta do 100-120/min.

Częstość akcji serca wzrasta do 100-120/min.

-

Zwiększa się pojemność minutowa i prędkość przepływu krwi w

Zwiększa się pojemność minutowa i prędkość przepływu krwi w

naczyniach

naczyniach

-

Opory obwodowego krążenia ulegają zmniejszeniu z powodu rozszerzenia

Opory obwodowego krążenia ulegają zmniejszeniu z powodu rozszerzenia

napięć naczyń obwodowych i otwarcie połączeń żylno-tętniczych

napięć naczyń obwodowych i otwarcie połączeń żylno-tętniczych

-

Ciśnienie krwi zwiększa się poprzez obniżenie ciśnienia rozkurczowego

Ciśnienie krwi zwiększa się poprzez obniżenie ciśnienia rozkurczowego

-

Podwyższenie ciśnienia skurczowego krwi przy długim byciu w saunie

Podwyższenie ciśnienia skurczowego krwi przy długim byciu w saunie

Działanie sauny na ustrój

Działanie sauny na ustrój

FAZA OCHŁADZANIA

FAZA OCHŁADZANIA

- zmniejsza częstotliwość akcji serca

- zmniejsza częstotliwość akcji serca

- Zwiększa ciśnienie rozkurczowe krwi

- Zwiększa ciśnienie rozkurczowe krwi

Wskazania do sauny

Wskazania do sauny

•

Atrakcyjność

Atrakcyjność

•

Łatwość dawkowania termicznego

Łatwość dawkowania termicznego

•

Pielęgnacja ciała

Pielęgnacja ciała

•

Odprężenie

Odprężenie

•

Odpoczynek po intensywnych wysiłkach fizycznych

Odpoczynek po intensywnych wysiłkach fizycznych

•

Zwiększanie wydolności organizmu

Zwiększanie wydolności organizmu

•

Przewlekłe schorzenia gośćcowe

Przewlekłe schorzenia gośćcowe

•

Zwyrodnienia stawów

Zwyrodnienia stawów

•

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

•

Stany pourazowe narządu ruchu

Stany pourazowe narządu ruchu

•

Choroby skóry – trądzik

Choroby skóry – trądzik

•

Przewlekłe stany zapalne narządów rodnych

Przewlekłe stany zapalne narządów rodnych

Przeciwwskazania do

Przeciwwskazania do

sauny

sauny

•

Ostre i przewlekłe choroby zakaźne

Ostre i przewlekłe choroby zakaźne

•

Ostre choroby gorączkowe – przeziębienie

Ostre choroby gorączkowe – przeziębienie

•

Skłonność do krwawień

Skłonność do krwawień

•

schorzenia przewlekłe – gruźlica, nowotwory, choroby nerek,

schorzenia przewlekłe – gruźlica, nowotwory, choroby nerek,

wątroby i niedokrwistość

wątroby i niedokrwistość

•

Niektóre choroby skóry

Niektóre choroby skóry

•

Ciąża

Ciąża

•

Padaczka i stany psychotyczne

Padaczka i stany psychotyczne

•

Jaskra

Jaskra

•

Zaburzenia wydzielania wewnętrznego tj. nadczynność gruczołu

Zaburzenia wydzielania wewnętrznego tj. nadczynność gruczołu

tarczowego, obrzęk śluzowaty, niedomoga kory nadnerczy

tarczowego, obrzęk śluzowaty, niedomoga kory nadnerczy

•

Choroby krążeniowe tj. stabilna i niestabilna choroba wieńcowa,

Choroby krążeniowe tj. stabilna i niestabilna choroba wieńcowa,

stany po zawale, stany po wylewach krwawych, miażdżyca,

stany po zawale, stany po wylewach krwawych, miażdżyca,

zakrzepowe zapalenie żył, zrostowe schorzenia naczyń

zakrzepowe zapalenie żył, zrostowe schorzenia naczyń

krwionośnych

krwionośnych

•

Alkoholizm i narkomania

Alkoholizm i narkomania

Hormony gruczołów

Hormony gruczołów

dokrewnych

dokrewnych

•

Hormony podwzgórza

Hormony podwzgórza

•

Hormony przysadki

Hormony przysadki

•

Hormony kory nadnerczy

Hormony kory nadnerczy

•

Hormony gruczołu tarczowego

Hormony gruczołu tarczowego

•

Hormony przytarczyc

Hormony przytarczyc

•

Hormony trzustki

Hormony trzustki

Podwzgórze

Podwzgórze

produkuje hormony sterujące

produkuje hormony sterujące

przysadką

przysadką

•

Wazopresyna ADH

Wazopresyna ADH

–

–

hormon antydiuretyczny

hormon antydiuretyczny

,

,

powoduje zwrotną

powoduje zwrotną

resorbcję w nerkach i obkurcza mięśniówkę gładką naczyń

resorbcję w nerkach i obkurcza mięśniówkę gładką naczyń

krwionośnych

krwionośnych

•

Oksytocyna

Oksytocyna

– obkurcza mięśniówkę gładką przewodów

– obkurcza mięśniówkę gładką przewodów

wyprowadzających dróg mlekowych i szyjkę macicy podczas porodu i

wyprowadzających dróg mlekowych i szyjkę macicy podczas porodu i

w czasie stosunku

w czasie stosunku

•

Kortykoliberyna

Kortykoliberyna

– pobudza uwalnianie hormonu

– pobudza uwalnianie hormonu

adrenokortykotropowego

adrenokortykotropowego

•

Tyroliberyna

Tyroliberyna

– pobudza uwalnianie hormonu tyreotropowego

– pobudza uwalnianie hormonu tyreotropowego

•

Somatokrynina

Somatokrynina

– pobudza uwalnianie hormonu wzrostu

– pobudza uwalnianie hormonu wzrostu

•

Gonadoliberyna

Gonadoliberyna

– pobudza uwalnianie hormonów gonadotropowych

– pobudza uwalnianie hormonów gonadotropowych

•

Somatostatyna

Somatostatyna

– hamuje uwalnianie hormonu wzrostu

– hamuje uwalnianie hormonu wzrostu

•

Prolaktostatyna

Prolaktostatyna

– hamuje uwalnianie hormonu prolaktyny

– hamuje uwalnianie hormonu prolaktyny

Przysadka

Przysadka

dzieli się na trzy części:

dzieli się na trzy części:

•

Część gruczołowa :

Część gruczołowa :

- hormon wzrostu GH

- hormon wzrostu GH

- prolaktyna PRL

- prolaktyna PRL

- hormony tropowe:

- hormony tropowe:

* kortykotropowe ACTH – hormon

* kortykotropowe ACTH – hormon

adrenokortykotropowy

adrenokortykotropowy

* tyreotropowe TSH – hormon tyreotropowy

* tyreotropowe TSH – hormon tyreotropowy

* gonadotropowe FSH – hormon folikulotropowy

* gonadotropowe FSH – hormon folikulotropowy

i LH – luteinizujący

i LH – luteinizujący

•

Część pośrednia

Część pośrednia

–

–

hormon melanotropowy MSH

hormon melanotropowy MSH

•

Część tylna

Część tylna

•

GH

GH

bierze udział w syntezie białek, przemianie

bierze udział w syntezie białek, przemianie

węglowodanów, tłuszczów i mineralnej oraz

węglowodanów, tłuszczów i mineralnej oraz

transportuje aminokwasy do komórek

transportuje aminokwasy do komórek

•

PRL

PRL

wzmaga syntezę białek, jej wydzielanie jest

wzmaga syntezę białek, jej wydzielanie jest

hamowane przez dopamine (uwalniana z podwzgórza

hamowane przez dopamine (uwalniana z podwzgórza

do przysadki), wydziela się podczas snu, stresu,

do przysadki), wydziela się podczas snu, stresu,

wysiłku fizycznego i przed porodem

wysiłku fizycznego i przed porodem

•

ACTH

ACTH

stymuluje korą nadnerczy, jest wydzielana od

stymuluje korą nadnerczy, jest wydzielana od

zapotrzebowania organizmu

zapotrzebowania organizmu

•

TSH

TSH

pobudza tarczyce do wydzielania trójjodotyroniny

pobudza tarczyce do wydzielania trójjodotyroniny

T3 i tyroksyny T4

T3 i tyroksyny T4

•

LH

LH

reguluje estrogeny u kobiet i wpływa na rozwój

reguluje estrogeny u kobiet i wpływa na rozwój

tkanki śródmiąższowej jąder u mężczyzn

tkanki śródmiąższowej jąder u mężczyzn

•

FSH

FSH

pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u

pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u

kobiet oraz powiększa cewki nasienne i wytwarzanie

kobiet oraz powiększa cewki nasienne i wytwarzanie

nasienia

nasienia

•

Hormon melanotropowy – melanina

Hormon melanotropowy – melanina

–

–

zawiera rozmieszczenie barwnika w

zawiera rozmieszczenie barwnika w

ludzkiej skórze, ma wpływ na uwolnienie

ludzkiej skórze, ma wpływ na uwolnienie

kwasu tłuszczowego z tkanki tłuszczowej

kwasu tłuszczowego z tkanki tłuszczowej

•

Część tylna przysadki nie syntezuje

Część tylna przysadki nie syntezuje

swoich hormonów, przechodzą przez nią

swoich hormonów, przechodzą przez nią

hormony podwzgórza – wazopresyna i

hormony podwzgórza – wazopresyna i

oksytocyna

oksytocyna

Kora nadnerczy

Kora nadnerczy

•

Glikokortykoidy

Glikokortykoidy

: kortyzol, kortykosteron

: kortyzol, kortykosteron

podnoszą poziom glukozy we krwi, wpływają na

podnoszą poziom glukozy we krwi, wpływają na

przemianę białek, tłuszczy, węglowodanów,

przemianę białek, tłuszczy, węglowodanów,

zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, filtrują

zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, filtrują

nerki

nerki

•

Mineralokortykoidy

Mineralokortykoidy

: aldosteron wydzielany przez

: aldosteron wydzielany przez

reniny, angiotensyny, wzrost stężenia potasu K+ i

reniny, angiotensyny, wzrost stężenia potasu K+ i

spadek stężenia sodu Na+; wzmaga zwrotną

spadek stężenia sodu Na+; wzmaga zwrotną

resorbcję sodu w nerkach i wydzielanie potasu

resorbcję sodu w nerkach i wydzielanie potasu

•

Androgeny

Androgeny

: DHEA – dehydroepiandrosteron

: DHEA – dehydroepiandrosteron

przyspiesza syntezę białek, rozwija II-rzędowe

przyspiesza syntezę białek, rozwija II-rzędowe

cechy płciowe męskie

cechy płciowe męskie

Tarczyca

Tarczyca

•

Hormony tarczycy:

Hormony tarczycy:

*T3 –

*T3 –

trójjodotyronina

trójjodotyronina

*T4 –

*T4 –

tetrajodotyronina - tyroksyna

tetrajodotyronina - tyroksyna

•

Zadania tarczycy:

Zadania tarczycy:

-

-

wychwytywanie jodu nieograniczonego i aminokwasu

wychwytywanie jodu nieograniczonego i aminokwasu

tyrozyny ze krwi

tyrozyny ze krwi

- synteza T3 i T4 wewnątrz komórek tarczycy

- synteza T3 i T4 wewnątrz komórek tarczycy

- magazynowanie T3 i T4 w pęcherzykach tarczycy

- magazynowanie T3 i T4 w pęcherzykach tarczycy

- uwalnianie do krwi T3 i T4 poprzez odłączenie do

- uwalnianie do krwi T3 i T4 poprzez odłączenie do

tyreoglobuliny

tyreoglobuliny

•

U dorosłego człowieka tarczyca

U dorosłego człowieka tarczyca

wydziela do krwi około 80ug na dobę

wydziela do krwi około 80ug na dobę

T4 i około 50ug T3, które wiążą się z

T4 i około 50ug T3, które wiążą się z

białkiem osocza tworząc tzw. Jod

białkiem osocza tworząc tzw. Jod

związany z białkiem PBI. 95% jodu

związany z białkiem PBI. 95% jodu

związanego z białkiem stanowi jod

związanego z białkiem stanowi jod

tyroksyny.

tyroksyny.

Tarczyca

Tarczyca

•

Czynniki

Czynniki

pobudzające

pobudzające

uwalnianie

uwalnianie

hormonów tarczycy:

hormonów tarczycy:

*THS – hormon tyreotropowy

*THS – hormon tyreotropowy

*TRS – tyreliberyna

*TRS – tyreliberyna

*obniżenie temp. otoczenia i

*obniżenie temp. otoczenia i

krwi płynącej przez

krwi płynącej przez

mózgowie

mózgowie

*wazopresyna

*wazopresyna

•

Czynniki hamujące

Czynniki hamujące

uwalnianie

uwalnianie

hormonów tarczycy:

hormonów tarczycy:

*podniesienie średniej temp.

*podniesienie średniej temp.

we krwi

we krwi

*niedobór jodu w pożywieniu

*niedobór jodu w pożywieniu

<20ug

<20ug

*nadmiar jodu w pożywieniu

*nadmiar jodu w pożywieniu

>500ug

>500ug

* substancje egzogenne

* substancje egzogenne

Kalcytonina

Kalcytonina

•

Hormon peptydowy wytwarzany w

Hormon peptydowy wytwarzany w

komórkach przypęcherzykowych

komórkach przypęcherzykowych

tarczycy, działa bezpośrednio na

tarczycy, działa bezpośrednio na

kości, obniża poziom wapnia we

kości, obniża poziom wapnia we

krwi, hamuje resorpcje wapnia w

krwi, hamuje resorpcje wapnia w

kościach

kościach

Gruczoły przytarczyczne

Gruczoły przytarczyczne

•

Parathormon

Parathormon

PTH wydzielany przez gruczoły

PTH wydzielany przez gruczoły

przytarczyczne, podnosi poziom wapnia we

przytarczyczne, podnosi poziom wapnia we

krwi, ma trzy punkty uchwytu:

krwi, ma trzy punkty uchwytu:

*kości – wzmaga resorpcje wapnia w kościach

*kości – wzmaga resorpcje wapnia w kościach

*nerki – wzmaga zwrotną resorpcje wapnia w

*nerki – wzmaga zwrotną resorpcje wapnia w

nerkach i wzmaga wydalanie fosforanu z

nerkach i wzmaga wydalanie fosforanu z

moczem

moczem

*przewód pokarmowy – stymuluje witaminę

*przewód pokarmowy – stymuluje witaminę

D3 i wzmaga resorpcje wapnia w przewodzie

D3 i wzmaga resorpcje wapnia w przewodzie

pokarmowym

pokarmowym

Wyspy trzustkowe

Wyspy trzustkowe

Langerhausa

Langerhausa

•

Komórki typu A

Komórki typu A

, wydzielają glukagon,

, wydzielają glukagon,

który podnosi poziom glukozy we krwi

który podnosi poziom glukozy we krwi

•

Komórki typu B

Komórki typu B

, wydzielają:

, wydzielają:

*insulinę – obniża poziom cukru we krwi

*insulinę – obniża poziom cukru we krwi

*amylinę – podnosi poziom cukru we krwi

*amylinę – podnosi poziom cukru we krwi

•

Komórki typu D

Komórki typu D

, wytwarza somatostatynę

, wytwarza somatostatynę

•

Komórki typu F

Komórki typu F

, wytwarzają polipeptyd

, wytwarzają polipeptyd

trzustkowy

trzustkowy

Insulina

Insulina

•

Jest jedynym hormonem obniżającym

Jest jedynym hormonem obniżającym

poziom glukozy we krwi, działa na

poziom glukozy we krwi, działa na

wszystkie komórki organizmu, a

wszystkie komórki organizmu, a

przede wszystkim na komórki tkanki

przede wszystkim na komórki tkanki

tłuszczowej, mięśniowej i wątroby.

tłuszczowej, mięśniowej i wątroby.

•

Wzmaga wychwyt glukozy przez

Wzmaga wychwyt glukozy przez

wątrobę i magazynowanie glikagenu.

wątrobę i magazynowanie glikagenu.

Czynniki pobudzające

Czynniki pobudzające

wydzielanie insuliny:

wydzielanie insuliny:

•

Wzrost glukozy we krwi

Wzrost glukozy we krwi

•

Sekretyna

Sekretyna

•

Glukagon

Glukagon

•

Impulsacja przewodzona przez nerw

Impulsacja przewodzona przez nerw

błędny

błędny

•

adrenalina

adrenalina

Działanie ciepła na

Działanie ciepła na

schorzenia

schorzenia

endokrynologiczne

endokrynologiczne

•

Astma oskrzelowa (układ oddechowy)

-zwęża naczynia krwionośne

-zwęża naczynia krwionośne

-zmniejsza przepływ krwi

-zmniejsza przepływ krwi

-krew jest nisko utlenowana

-krew jest nisko utlenowana

•

Nerki

Nerki

-rozszerzają się pod wpływem ciepła

-rozszerzają się pod wpływem ciepła

-krótkotrwałe działanie ciepła nasila pracę nerek

-krótkotrwałe działanie ciepła nasila pracę nerek

-długotrwałe działanie ciepła spowalnia pracę nerek

-długotrwałe działanie ciepła spowalnia pracę nerek

•

Choroba wrzodowa (nadkwaśność żołądka)

Choroba wrzodowa (nadkwaśność żołądka)

-wzmożony przepływ krwi

-wzmożony przepływ krwi

-wzmożone wydzielanie kwasu żołądkowego

-wzmożone wydzielanie kwasu żołądkowego

•

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy

-zwiększa produkcje hormonów T3, T4 i kalcytoniny

-zwiększa produkcje hormonów T3, T4 i kalcytoniny

-rozszerza naczynia powierzchowne zgodnie z prawem Dastre-Morata

-rozszerza naczynia powierzchowne zgodnie z prawem Dastre-Morata

•

Cukrzyca

Cukrzyca

-ciepło przyspiesza i poprawia wchłanianie insuliny, ponieważ zwiększa

-ciepło przyspiesza i poprawia wchłanianie insuliny, ponieważ zwiększa

ciepłotę miejsca aplikacji

ciepłotę miejsca aplikacji

Działanie zimna na

Działanie zimna na

schorzenia

schorzenia

endokrynologiczne

endokrynologiczne

•

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa

-rozszerza naczynia krwionośne

-rozszerza naczynia krwionośne

-wzmaga przepływ krwi

-wzmaga przepływ krwi

-krew jest dobrze utlenowana

-krew jest dobrze utlenowana

•

Nerki

Nerki

-zwęża naczynia nerek

-zwęża naczynia nerek

-osłabia prace nerek

-osłabia prace nerek

•

Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa

-osłabia przepływ krwi

-osłabia przepływ krwi

-Zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego

-Zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego

•

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy

-zmniejsza produkcje hormonu T3, T4 i kalcytoniny

-zmniejsza produkcje hormonu T3, T4 i kalcytoniny

-zwęża naczynia powierzchowne zgodnie z prawem Dastre-

-zwęża naczynia powierzchowne zgodnie z prawem Dastre-

Morata

Morata