Standardy kompetencji

Standardy kompetencji

zawodowych trenerów

zawodowych trenerów

Marcin Czechowski

Marcin Czechowski

AWF Warszawa

AWF Warszawa

Teza podstawowa

Teza podstawowa

►

Trener jest nauczycielem i wychowawcą

Trener jest nauczycielem i wychowawcą

swoich podopiecznych. Osobą, która nie tylko

swoich podopiecznych. Osobą, która nie tylko

rozwija sprawność fizyczną i umiejętności

rozwija sprawność fizyczną i umiejętności

sportowe zawodnika, ale bierze udział w

sportowe zawodnika, ale bierze udział w

kształtowaniu jego pełnej osobowości.

kształtowaniu jego pełnej osobowości.

Co jest miarą sukcesu w pracy

Co jest miarą sukcesu w pracy

trenera?

trenera?

►

Wynik sportowy osiągany przez zawodnika

Wynik sportowy osiągany przez zawodnika

►

Postępy zawodnika w osiąganych wynikach

Postępy zawodnika w osiąganych wynikach

sportowych

sportowych

►

Rozwój warsztatu pracy trenera

Rozwój warsztatu pracy trenera

►

Poziom zainteresowań i zamiłowań jego

Poziom zainteresowań i zamiłowań jego

wychowanków sportem

wychowanków sportem

►

Poziom etyczno moralny zawodnika

Poziom etyczno moralny zawodnika

manifestujący się jego zachowaniami podczas

manifestujący się jego zachowaniami podczas

treningu, walki sportowej i w codziennym życiu

treningu, walki sportowej i w codziennym życiu

►

Klimat i integracja zespołu sportowego

Klimat i integracja zespołu sportowego

Dwa rodzaje kompetencji trenera,

Dwa rodzaje kompetencji trenera,

od których zależy sukces w jego

od których zależy sukces w jego

pracy

pracy

►

Kompetencje przedmiotowe – związane ze specyfiką

Kompetencje przedmiotowe – związane ze specyfiką

danej dyscypliny sportu (znajomością przepisów,

danej dyscypliny sportu (znajomością przepisów,

techniki i taktyki gry oraz techniczną sferą

techniki i taktyki gry oraz techniczną sferą

ich nauczania oraz doskonalenia)

ich nauczania oraz doskonalenia)

►

Kompetencje pedagogiczne – związane z

Kompetencje pedagogiczne – związane z

charakterem wykonywanego zawodu nauczyciela

charakterem wykonywanego zawodu nauczyciela

sportu. Zależą od poziomu przygotowania

sportu. Zależą od poziomu przygotowania

psychologicznego, pedagogicznego, metodycznego

psychologicznego, pedagogicznego, metodycznego

i etyczno kulturowego trenera.

i etyczno kulturowego trenera.

Za podstawę zawodowego

Za podstawę zawodowego

przygotowania trenerów przyjmuje się

przygotowania trenerów przyjmuje się

następujący układ kompetencji:

następujący układ kompetencji:

►

Kompetencje prakseologiczne

Kompetencje prakseologiczne

►

Kompetencje komunikacyjne

Kompetencje komunikacyjne

►

Współdziałania

Współdziałania

►

Kompetencje kreatywne

Kompetencje kreatywne

►

Kompetencje informatyczne

Kompetencje informatyczne

►

Kompetencje moralne

Kompetencje moralne

Kompetencje prakseologiczne wyrażają się

Kompetencje prakseologiczne wyrażają się

skutecznością trenera w planowaniu,

skutecznością trenera w planowaniu,

organizowaniu, realizacji, kontroli i oceny

organizowaniu, realizacji, kontroli i oceny

procesu treningowego. Przejawia je trener

procesu treningowego. Przejawia je trener

wtedy gdy:

wtedy gdy:

►

umie opracować koncepcję pracy z grupą i

umie opracować koncepcję pracy z grupą i

pojedynczym zawodnikiem,

pojedynczym zawodnikiem,

►

potrafi rozpoznać wyjściowy stan przygotowania

potrafi rozpoznać wyjściowy stan przygotowania

zawodnika do treningu,

zawodnika do treningu,

►

potrafi różnicować projekty kształcenia sportowego

potrafi różnicować projekty kształcenia sportowego

w zależności od podmiotowych możliwości

w zależności od podmiotowych możliwości

zawodnika i materialno-kulturowych klubu,

zawodnika i materialno-kulturowych klubu,

►

Potrafi uruchomić i podtrzymać pozytywną

Potrafi uruchomić i podtrzymać pozytywną

motywację zawodników do własnego rozwoju

motywację zawodników do własnego rozwoju

sportowego,

sportowego,

►

zna i potrafi posłużyć się podstawowymi

zna i potrafi posłużyć się podstawowymi

elementami warsztatu dydaktycznego trenera,

elementami warsztatu dydaktycznego trenera,

►

umie ocenić i zinterpretować osiągnięcia sportowe

umie ocenić i zinterpretować osiągnięcia sportowe

zawodników na tle ich indywidualnych możliwości i

zawodników na tle ich indywidualnych możliwości i

na tle grupy,

na tle grupy,

►

umie rozpoznać przyczyny niepowodzeń zawodnika

umie rozpoznać przyczyny niepowodzeń zawodnika

i przeciwdziałać im,

i przeciwdziałać im,

►

potrafi dokonać oceny własnej pracy i w razie

potrafi dokonać oceny własnej pracy i w razie

potrzeby wprowadzić do niej korektę,

potrzeby wprowadzić do niej korektę,

►

umie zaplanować własną koncepcję doskonalenia

umie zaplanować własną koncepcję doskonalenia

i samokształcenia zawodowego

i samokształcenia zawodowego

Kompetencje komunikacyjne trenera

Kompetencje komunikacyjne trenera

wyrażają się skutecznością zachowań

wyrażają się skutecznością zachowań

werbalnych. Przejawia je trener, gdy:

werbalnych. Przejawia je trener, gdy:

►

posiada wiedzę o komunikowaniu i potrafi ją

posiada wiedzę o komunikowaniu i potrafi ją

spożytkować dla udanych kontaktów w grupie,

spożytkować dla udanych kontaktów w grupie,

►

rozumie swoistość dialogu,

rozumie swoistość dialogu,

►

posiada umiejętność słuchania zawodników,

posiada umiejętność słuchania zawodników,

►

potrafi komunikować uczucia i uczyć innych tej sztuki,

potrafi komunikować uczucia i uczyć innych tej sztuki,

►

rozumie zróżnicowane kody językowe swoich

rozumie zróżnicowane kody językowe swoich

zawodników,

zawodników,

►

potrafi wzbudzić wrażliwość językową u swoich

potrafi wzbudzić wrażliwość językową u swoich

zawodników,

zawodników,

►

doskonali poprawność, czytelność i prostolinijność

doskonali poprawność, czytelność i prostolinijność

własnego języka

własnego języka

Kompetencje współdziałania wyrażają się

Kompetencje współdziałania wyrażają się

skutecznością zachowań prospołecznych

skutecznością zachowań prospołecznych

i integracyjnych. Przejawia je trener, gdy:

i integracyjnych. Przejawia je trener, gdy:

►

rozumie związki między postawą zawodową,

rozumie związki między postawą zawodową,

właściwościami swojej osobowości, preferowanym

właściwościami swojej osobowości, preferowanym

przez siebie stylem kierowania a społecznymi

przez siebie stylem kierowania a społecznymi

procesami w drużynie,

procesami w drużynie,

►

potrafi rozwiązać sytuacje konfliktowe przez

potrafi rozwiązać sytuacje konfliktowe przez

negocjowanie i kompromis,

negocjowanie i kompromis,

►

potrafi satysfakcjonować zawodnika doceniając jego

potrafi satysfakcjonować zawodnika doceniając jego

dokonania,

dokonania,

►

potrafi nawiązać i podtrzymać kontakt z

potrafi nawiązać i podtrzymać kontakt z

zawodnikiem, preferuje komunikowanie uczuć nad

zawodnikiem, preferuje komunikowanie uczuć nad

komunikowaniem ocen,

komunikowaniem ocen,

►

potrafi kształtować postawy społeczne swoich

potrafi kształtować postawy społeczne swoich

zawodników

zawodników

Kompetencje kreatywne wyrażają się

Kompetencje kreatywne wyrażają się

innowacyjnością i niestandardowością

innowacyjnością i niestandardowością

działań trenera. Przejawia je trener

działań trenera. Przejawia je trener

wtedy, gdy:

wtedy, gdy:

►

zna swoistość działania pedagogicznego w sporcie,

zna swoistość działania pedagogicznego w sporcie,

jako działania niestandardowego;

jako działania niestandardowego;

►

potrafi wyzwalać kreatywność zachowań i

potrafi wyzwalać kreatywność zachowań i

samodzielność myślenia w procesie treningowym;

samodzielność myślenia w procesie treningowym;

►

umie posługiwać się technikami badawczymi w celu

umie posługiwać się technikami badawczymi w celu

rozpoznawania zjawisk pedagogicznych;

rozpoznawania zjawisk pedagogicznych;

►

umie myśleć krytycznie i potrafi stymulować rozwój

umie myśleć krytycznie i potrafi stymulować rozwój

tego rodzaju myślenia u zawodników;

tego rodzaju myślenia u zawodników;

►

potrafi działać na rzecz zwiększenia zakresu autonomii

potrafi działać na rzecz zwiększenia zakresu autonomii

podmiotów w procesie treningu sportowego;

podmiotów w procesie treningu sportowego;

Kompetencje informatyczne wyrażają się

Kompetencje informatyczne wyrażają się

sprawnym korzystaniem z nowoczesnych

sprawnym korzystaniem z nowoczesnych

źródeł informacji. Przejawia je trener

źródeł informacji. Przejawia je trener

wtedy, gdy:

wtedy, gdy:

►

czyta literaturę i czasopisma fachowe;

czyta literaturę i czasopisma fachowe;

►

korzysta z informacji naukowej;

korzysta z informacji naukowej;

►

zna język obcy i „język” komputera;

zna język obcy i „język” komputera;

►

potrafi wykorzystać technologię informatyczną do

potrafi wykorzystać technologię informatyczną do

wspomagania własnych i zawodników procesów

wspomagania własnych i zawodników procesów

uczenia się;

uczenia się;

►

potrafi dzielić się własnymi spostrzeżeniami z

potrafi dzielić się własnymi spostrzeżeniami z

innymi specjalistami;

innymi specjalistami;

►

nawiązuje współpracę z innymi trenerami w Polsce i

nawiązuje współpracę z innymi trenerami w Polsce i

zagranicą

zagranicą

Kompetencje moralne dotyczą

Kompetencje moralne dotyczą

znajomości obowiązujących norm

znajomości obowiązujących norm

moralnych, umiejętności

moralnych, umiejętności

dokonywania w myśl tych norm

dokonywania w myśl tych norm

właściwych ocen postępowania

właściwych ocen postępowania

własnego i zawodników. Przejawia je

własnego i zawodników. Przejawia je

trener w szczególności wtedy, gdy:

trener w szczególności wtedy, gdy:

►

zna własne powinności etyczne w postępowaniu

zna własne powinności etyczne w postępowaniu

w sporcie, zwłaszcza wobec współpracy z

w sporcie, zwłaszcza wobec współpracy z

zawodnikami;

zawodnikami;

►

potrafi myśleć i działać preferencyjnie dla dobra

potrafi myśleć i działać preferencyjnie dla dobra

zawodników;

zawodników;

►

posiada zdolność do pogłębionej refleksji

posiada zdolność do pogłębionej refleksji

moralnej przy ocenie dowolnego czynu

moralnej przy ocenie dowolnego czynu

etycznego, np. stosowanie dopingu;

etycznego, np. stosowanie dopingu;

►

potrafi dokonywać właściwych wyborów

potrafi dokonywać właściwych wyborów

moralnych w swej pracy w imię dobra i szans

moralnych w swej pracy w imię dobra i szans

rozwoju zawodnika;

rozwoju zawodnika;

►

potrafi stawiać sobie pytania o granice

potrafi stawiać sobie pytania o granice

prawomocności etycznej w działalności trenera.

prawomocności etycznej w działalności trenera.

Kompetencje prakseologiczne,

Kompetencje prakseologiczne,

komunikacyjne, współpracy,

komunikacyjne, współpracy,

kreatywne i informatyczne

kreatywne i informatyczne

stanowią o skuteczności działania

stanowią o skuteczności działania

trenera; kompetencje moralne, z

trenera; kompetencje moralne, z

uwagi na charakter pracy trenera,

uwagi na charakter pracy trenera,

stanowią o uprawomocnieniu

stanowią o uprawomocnieniu

etycznym jego zawodowych działań.

etycznym jego zawodowych działań.

Z tego względu są kompetencjami

Z tego względu są kompetencjami

nadrzędnymi.

nadrzędnymi.

Efektywność procesu treningowego

Efektywność procesu treningowego

zależy od:

zależy od:

►

stopnia w jakim trener pełni rolę osoby wiodącej w

stopnia w jakim trener pełni rolę osoby wiodącej w

realizacji procesu treningowego;

realizacji procesu treningowego;

►

siły charakteru i postawy etycznej trenera;

siły charakteru i postawy etycznej trenera;

►

postawy pedagogicznej trenera – na ile potrafi

postawy pedagogicznej trenera – na ile potrafi

pełnić rolę doradcy i przyjaciela;

pełnić rolę doradcy i przyjaciela;

►

kwalifikacji i statusu zawodowego oraz

kwalifikacji i statusu zawodowego oraz

materialnego trenera;

materialnego trenera;

►

stylu kierowania zawodnikami, płaszczyzny

stylu kierowania zawodnikami, płaszczyzny

interakcji wychowawczej i partnerstwa;

interakcji wychowawczej i partnerstwa;

►

znajomości struktur nieformalnych zespołów

znajomości struktur nieformalnych zespołów

sportowych i środowisk wychowawczych oraz

sportowych i środowisk wychowawczych oraz

aktywny udział w kontakcie z rodziną i szkołą;

aktywny udział w kontakcie z rodziną i szkołą;

Zasady wychowania fizycznego i

Zasady wychowania fizycznego i

sportu (zasady wychowawcze pracy

sportu (zasady wychowawcze pracy

trenera)

trenera)

►

Zasada kierowniczej roli trenera w procesie

Zasada kierowniczej roli trenera w procesie

treningowym

treningowym

►

Zasada organizowania zespołu i środowiska

Zasada organizowania zespołu i środowiska

wychowawczego

wychowawczego

►

Zasada jednolitości oddziaływań

Zasada jednolitości oddziaływań

wychowawczych osób tworzących

wychowawczych osób tworzących

środowisko wychowawcze w sporcie

środowisko wychowawcze w sporcie

►

Indywidualizacji i szacunku dla osobowości

Indywidualizacji i szacunku dla osobowości

zawodnika

zawodnika

Biorąc pod uwagę zarówno

Biorąc pod uwagę zarówno

uwarunkowania pracy trenera,

uwarunkowania pracy trenera,

standardy jego kompetencji

standardy jego kompetencji

pedagogicznych, jak i czynniki

pedagogicznych, jak i czynniki

warunkujące efektywność szkolenia

warunkujące efektywność szkolenia

w sporcie można mówić o

w sporcie można mówić o

warsztacie pracy trenera

warsztacie pracy trenera

Obejmuje on nie tylko wąskie

Obejmuje on nie tylko wąskie

nastawienie na wynik sportowy, ale

nastawienie na wynik sportowy, ale

uwzględnia całokształt prawidłowości i

uwzględnia całokształt prawidłowości i

procedur, od których zależy jego

procedur, od których zależy jego

efektywność. Szczególnego znaczenia

efektywność. Szczególnego znaczenia

nabiera tu klimat interakcji

nabiera tu klimat interakcji

społecznych zachodzących w procesie

społecznych zachodzących w procesie

treningu i zawodów, jak również

treningu i zawodów, jak również

kompleksowo rozumiana koncepcja

kompleksowo rozumiana koncepcja

rozwiązań metodyczno-techniczno-

rozwiązań metodyczno-techniczno-

organizacyjnych, do których często

organizacyjnych, do których często

nie przywiązuje się wagi.

nie przywiązuje się wagi.

Warsztat pracy trenera

Warsztat pracy trenera

to nie tylko ogół metod, środków i form

to nie tylko ogół metod, środków i form

stosowanych w procesie treningowym i

stosowanych w procesie treningowym i

właściwych dla danego trenera,

właściwych dla danego trenera,

świadczących o jego możliwościach doboru i

świadczących o jego możliwościach doboru i

władania nimi, ale

władania nimi, ale

znajomość osobniczych

znajomość osobniczych

i pozaosobniczych warunków, które

i pozaosobniczych warunków, które

determinują jego efektywność.

determinują jego efektywność.

Jakie są pedagogiczne aspekty

Jakie są pedagogiczne aspekty

warsztatu pracy trenera?

warsztatu pracy trenera?

- znajomość metod wychowania i umiejętność

- znajomość metod wychowania i umiejętność

ich stosowania

ich stosowania

- umiejętność tworzenia ze swoich

- umiejętność tworzenia ze swoich

podopiecznych zespołu wychowawczego,

podopiecznych zespołu wychowawczego,

- znajomość metod rozpoznania struktury

- znajomość metod rozpoznania struktury

nieformalnej zespołu,

nieformalnej zespołu,

- znajomość zasad tworzenia udanych interakcji

- znajomość zasad tworzenia udanych interakcji

z zawodnikiem w procesie treningowym,

z zawodnikiem w procesie treningowym,

- umiejętność włączania zawodnika w

- umiejętność włączania zawodnika w

planowanie treningu

planowanie treningu

- umiejętność planowania pracy szkoleniowej z

- umiejętność planowania pracy szkoleniowej z

uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji

uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji

zawodnika, wiek, płeć, sytuacja społeczna,

zawodnika, wiek, płeć, sytuacja społeczna,

poziom zaawansowania sportowego, stopień

poziom zaawansowania sportowego, stopień

umotywowania zawodnika…

umotywowania zawodnika…

- wiedza i umiejętności związane z nauczaniem

- wiedza i umiejętności związane z nauczaniem

techniki i taktyki danej dyscypliny sportowej,

techniki i taktyki danej dyscypliny sportowej,

- takt wychowawczy

- takt wychowawczy

- umiejętność nawiązywania z zawodnikiem

- umiejętność nawiązywania z zawodnikiem

kontaktów nieformalnych poza zajęciami,

kontaktów nieformalnych poza zajęciami,

- znajomość metod diagnozy dydaktycznej i

- znajomość metod diagnozy dydaktycznej i

wychowawczej,

wychowawczej,

- umiejętność, wspólnego z zawodnikami,

- umiejętność, wspólnego z zawodnikami,

planowania pracy wychowawczej i

planowania pracy wychowawczej i

konsekwentnego realizowania podjętych

konsekwentnego realizowania podjętych

ustaleń.

ustaleń.

W tym świetle ważne jest nie tylko to,

W tym świetle ważne jest nie tylko to,

co trener wie i co trener umie, ale kim

co trener wie i co trener umie, ale kim

on jest jako

on jest jako

specjalista

specjalista

, jako

, jako

pedagog

pedagog

i jako

i jako

człowiek

człowiek

.

.

Doświadczony i twórczy trener nigdy

Doświadczony i twórczy trener nigdy

wszystkiego nie wie najlepiej, ale umie

wszystkiego nie wie najlepiej, ale umie

stawiać sobie kolejne pytania:

stawiać sobie kolejne pytania:

►

Kim ja właściwie jestem?

Kim ja właściwie jestem?

►

Do czego dążę?

Do czego dążę?

►

Czy to, co robię rzeczywiście służy rozwojowi

Czy to, co robię rzeczywiście służy rozwojowi

moich zawodników?

moich zawodników?

►

Co mógłbym zmienić w tym, co robię w

Co mógłbym zmienić w tym, co robię w

trosce o efektywność procesu

trosce o efektywność procesu

treningowego?

treningowego?

►

Kto mi może w tym pomóc?

Kto mi może w tym pomóc?

►

Na kogo w realizacji planu treningowego

Na kogo w realizacji planu treningowego

mogę liczyć?

mogę liczyć?

►

Czy znam swoich zawodników?

Czy znam swoich zawodników?

►

Co ja właściwie o nich wiem?

Co ja właściwie o nich wiem?

►

Co z tego wynika dla mojej pracy?

Co z tego wynika dla mojej pracy?

►

Czy powinienem się dokształcać?

Czy powinienem się dokształcać?

►

Czy często kusze się o krytyczną

Czy często kusze się o krytyczną

refleksję nad tym co robię?

refleksję nad tym co robię?

Tylko taki trener, który potrafi stawiać

Tylko taki trener, który potrafi stawiać

sobie pytania i poszukiwać na nie

sobie pytania i poszukiwać na nie

konstruktywnych – opartych na

konstruktywnych – opartych na

krytycznej refleksji – odpowiedzi może

krytycznej refleksji – odpowiedzi może

w sposób twórczy wpływać na

w sposób twórczy wpływać na

efektywność procesu treningowego. I to

efektywność procesu treningowego. I to

właśnie z jego osobą wiążą się najsilniej

właśnie z jego osobą wiążą się najsilniej

pedagogiczne uwarunkowania

pedagogiczne uwarunkowania

efektywności procesu treningowego w

efektywności procesu treningowego w

sporcie

sporcie

Dziękuję za uwagę.

Dziękuję za uwagę.